e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
klont homp: vooral van vlees  hómp (Tongeren), klompje: (suiker)  klømkən (Lommel), klont: kloôntj (Tungelroy), klōnt (Ottersum), klotsje: klötsje (Gronsveld), knauwel: knauwel (Tungelroy), knode: knao (Geleen), klont van boter  knao (Geleen) (boter)klont || hard brokje of klont in het eten, ook vieze troep, geleuter || klont || klont, brok, kluit || klontje || klontje (suiker) III-2-3
klonter broebel: broebels (Venlo), droebel: droebel (Venlo), knuddel: knuddel (Stokkem) klonter || klonter in de pap || klonters III-2-3
klonteren aankoken: āākaoke (Nieuwenhagen), bijeenschieten: bieënschieten (Eksel), dooreenschieten: duir ijən schīētsə (Loksbergen), geklonterde pap: gekuntjerde pap (Thorn), hard gaan: hót gaon (Sevenum), hotselen: hotsele (Venray), hōtsele (Sevenum), kabbelen: kabbelen  kabələn (Lommel), kienselen: kie.nsjələ (Simpelveld), klonteren: geklonterd (Neerharen, ... ), geklontertj (Ospel), gekloonterd (Oirlo), geklŏnterd (Schimmert), geklunjterd (Sittard), geklunjtert (Lutterade), geklunterd (Geleen), gekluntert (Hoensbroek), gekluntjerd (Echt/Gebroek, ... ), gekluntjtertj (Thorn), geklòntert (Sevenum), geklòntjert (Roermond), geklôntert (Venlo), gəklunjtərt (Swalmen), gəkluntərt (Moorveld (Waalsen), ... ), gəklòntərt (Opglabbeek), klaonjtərə (Horn), kleuntere (Amby, ... ), kleuntjere (Stramproy), kleuntjərə (Meers), kleunturu (Itteren), kloenjtere (Merkelbeek), klontere (Bree, ... ), klontere(n) (Velden), klonteren (Gennep, ... ), klontert (Meijel), klonterə (Kerkrade), klontjere (Roermond, ... ), klontjeren (Neeroeteren), klontərə (Hulsberg, ... ), kloojntərə (Geleen, ... ), kloontere (Castenray, ... ), kloonterə (Simpelveld), kloontjərə (Doenrade), kloontərə (Maastricht, ... ), kloəntjərə (Sittard), klōntere (Venray), klōnteren (Hamont), klōntərə (Teuven), klōōnterə (Gennep), klŏntjere (Heythuysen, ... ), kloͅʔərə (Kwaadmechelen), klunjere (Reuver), klunjtere (Roermond, ... ), klunjterə (Oirsbeek), klunjtjere (Doenrade), klunjtjeren (Guttecoven), klunjtərrə (Grevenbicht/Papenhoven), klunjtərə (Beesel, ... ), klunj⁄tərə (Brunssum), kluntere (Beek, ... ), klunteren (Bunde), klunterə (Caberg, ... ), kluntjere (Buggenum, ... ), kluntjeren (Born, ... ), kluntjert (Echt/Gebroek), kluntjerə (Reuver), kluntjörö (Stevensweert), kluntjərə (Echt/Gebroek, ... ), kluntərrə (Klimmen), kluntərə (Kelpen, ... ), klutjərə (Horn), klūntjeren (Stein), klūntərə (Maastricht), klèntere (Bilzen), klêuntjərt (Kelpen), klòntere (Weert), klòntjerə (Oirsbeek), klòntjərə (Montfort), klòəntjerə (Pey), klòəntərə (Schimmert), klónjtərə (Sittard), klónjərə (Grevenbicht/Papenhoven), klóntere (As, ... ), klónteren (Maasbracht), klónterə (Horst), klóntjere (Roermond), klóntjərə (Nieuwstadt), klóntərə (Heerlen, ... ), klôntere (Blerick, ... ), klôntərə (Venlo), klôontərə (Heugem), klöntere (Nunhem), klöönjterre (Posterholt), klüntere (Steyl), kl‧onjtjərə (Haelen), kl‧ontjərə (Neeroeteren), ze is geklüntjerd (Doenrade), de mélk is gehótselt  klóntere (Meeuwen), De pap is gekluntjerd  kluntjere (Roermond), ee zoals in het frans maar dan langer  gekleentərt (Vlijtingen), geklonterd  gəklóntərt (Meijel), klonters in de pap: niet goed gemengd  klóntérs in de pap (Blerick), klontjes: kluntjes (Brunssum, ... ), kluiteren: klujtere (Buchten), knobbelen: knobbələn (Urmond), knoebbele (Eys), knoebele (Vijlen), knoddelen: knoddele (Beek), knoedele (Oirsbeek), knuddele (Geulle, ... ), knuddələ (Jabeek), kn‧ydələ (Ingber), kn‧øͅdələ (Eys), ene knüdel = een klonter  knüddele (Klimmen), knoden derin: kneù drin (Rimburg), koeken: die is gekōōkt (Lutterade), kaoke (Venlo), koeke (Hoeselt), koke (Bree, ... ), kooke (Neer), kookə (Meers), kouke (Nieuwstadt), met kloters: mit klôters (Venlo), opkoken: óp-kaoche (Kerkrade), overeen gaan: iëvereen gon (Bilzen), tot klonters koken: tot klunters koke (Maastricht), tot knoden koken: tot knèùë kaoke (Nieuwenhagen) klonteren || klonteren, schiften || klonteren; Hoe noemt U: Tot klonters koken, gezegd van b.v. pap (koeken, klonteren) [N 80 (1980)] || tot klonters koken, gezegd van b.v. pap [N 80 (1980)] III-2-3
klontje klontje: klunje (Echt/Gebroek), klot: Verklw. klötteke  klot (Beverlo) klont || klontje III-2-3
klooster klooster: e streng klaoster (Kortessem), e streng klooster (Dilsen), e strèng kloester (Kuringen), klo[i}stər (Tongeren), kloister (Tongeren), klostr (Veulen), klostər (Berg, ... ), kloͅstər (Heers), klu[ə}stər (Kwaadmechelen), klustər (Beverlo, ... ), kluəstər (Helchteren), klū[ə}stər (Herk-de-Stad, ... ), klūster (Maaseik), klūstər (Bree, ... ), klŭstər (Koersel), kly(3)̄stər (Opglabbeek), klystər (Beverst), kløͅstər (Bilzen), kləster (Eksel), kləstər (Kwaadmechelen), streng kloester (Eisden), ə klostər (Tongeren), ə kluəstər (Leopoldsburg) Een klooster. [ZND A2 (1940sq)] || Een strenge orde (kloosterorde geef aan of het woord mannelijk, vrouwelijk of onzijdig is. [ZND 40 (1942)] III-3-3
kloostermop boer: bur (Sint-Truiden), boertje: burkǝ (Houthalen), broodje: brytjǝ (Maasbree), duitse brik: dytšǝ brek (Klimmen), een rekemse: nǝ rekǝmsǝ (Kuringen), grote brik: grwotǝ brek (Boorsem), grǫwtǝ brek (Bilzen), grote kareel: grūtǝ krēl (Sint-Truiden), kistje: keskǝ (Rumpen), klomp: klømp (Sittard), kloostermop: kl ̇ūstǝrmǫp (Weert), kloostermop (Merselo), klǫastǝrmǫp (Venray), (mv)  klū.stǝrmø̜pǝ (Kerkrade), kloostersteen: klōǝstǝrstęjn (Leuken), klǫstǝrstiǝn (Meijel), lange steen: laŋǝ štęjn (Munstergeleen), moelkrabbe: mulkrabǝ (Weert), mop: mǫp (Haler), muiskareel: mǫwskrēl (Bevingen), oude baksteen: ājǝ bakštęj.n (Tegelen  [(meervoud: ājǝ bakšt ̇ęjn)]  ), oude brik: ā brek (Hoeselt), ouderwetse brik: awǝrwɛtsǝ brek (Klimmen), pruis: prȳs (Tegelen), rekemse brik: rē̜kǝmsǝ brek (Bree), rekemse steen: rēkǝmsǝ stī̄jn (Kaulille), rē̜kǫmsǝ stējǝn (Lommel), rɛkǝmsǝ stī̄ǝn (Kleine-Brogel), rijnse maat: rinsǝ mǭǝt (Ulestraten), waalvorm: walvorm (Koersel), wǭlvørm (Tessenderlo), wǭlvǫrm (Paal), wǭǝlvørǝm (Lummen), walenvorm: wǭlǝvø̜rǝm (Tessenderlo) Oude gebakken metselsteen, groter dan de normale baksteen. Coopman (pag. 65) noemt deze steensoort ɛreuzenmopɛ en merkt erover op: ø̄̄werden vroeger in N.-Nederl. gebakken voor groote gebouwen. Heden niet meer. In vorige eeuwen waren zij 30, soms 40 duim lang. - In Vlaanderen noemde men en noemt men heden nog dergelijke maar kleinere steenen ɛkloostermoefenɛ.ø̄̄' [N 30, 53a; monogr.] II-8
kloosterorde *regel (<lat.): enə strèŋə rēgəl (Diepenbeek), *reglement (<fr.): streng reglement (Genk), kloosterorde: de kloesterorde (Sint-Truiden), de kloosterorde (Genk), ein straffe kloesterorde (Neerharen), kleusterorde (Overpelt), orde: `n straingne orde (Lommel), `n strang ordə (Eisden), `n streng oerde (Sint-Lambrechts-Herk), `n streng orde (Achel, ... ), `n streng orden (Peer), `n streng ordə (Eigenbilzen), `n strenge orde (Achel, ... ), `n strèng orde (Lommel), das ieən streeng orde (Nieuwerkerken), de orde (Kwaadmechelen), des `n streng orde (Neerpelt), də straŋ ordə (Borgloon), e streng ōrden (Diepenbeek), een streng orde (Hechtel, ... ), een streng ourde (Hasselt), een strenge orde (Sint-Huibrechts-Lille), een string orde (Zolder), een strènge orde (Tessenderlo), ein strang orde (As, ... ), ein straŋ ordə (Opglabbeek), ein streng orde (Bocholt, ... ), ein streŋ ordə (Neerglabbeek), ein stringe orde (Kerniel), en strang orde (Mechelen-aan-de-Maas), en streing orde (Sint-Truiden), en streng orde (Groot-Gelmen, ... ), en strenge orde (Overpelt), en string orde (Heusden), het is `n streng orde (Beverst), ijn streng orde (Neeroeteren), n straŋ ordə (Stokkem), orde (Koersel), strang orde (Opitter, ... ), string orde (Houthalen), strèng orde (Beringen), strènge orde (Bilzen), èn streing orde (Wellen), ən straŋ ordə (Opgrimbie), ən streiŋ oərdə (Gutshoven), ən streng orde (Sint-Truiden), ən streng orde (Hamont, ... ), ən streng ordə (Bree, ... ), ən strengə ordə (Tessenderlo), ən streŋ ordə (Alken, ... ), ən stringə ordə (Sint-Lambrechts-Herk), ən strèŋ ordn (Diepenbeek), ən strèŋ ordə (Vroenhoven), ən strəŋ ordə (Sint-Truiden), ən strɛng ordə (Lanaken), ən strɛngə ordə (Neerpelt), ən strɛŋ ordə (Dilsen, ... ), ən strɛŋə ordə (Neerpelt, ... ), ənn streng ôrde (Hasselt), ɛjn streŋ ordə (Opglabbeek), order: `n streng order (Achel, ... ), e streng order (Neerpelt), streng order (Kuringen), ə streŋ ordər (Neerpelt) Een strenge orde (kloosterorde geef aan of het woord mannelijk, vrouwelijk of onzijdig is. [ZND 40 (1942)] III-3-3
klopboor, muurboor drijver: drīvǝr (Wijnandsrade), dril: drel (Weert), drilboor: drelbǭwr (Jeuk), houwpijp: howpīp (Wijnandsrade), klopboor: klǫp˱buǝr (Heel), klǫp˱bōr (Neeritter, ... ), klǫp˱bǫar (Bleijerheide), klǫp˱bǭr (Heijen, ... ), kroonboor: kruǝnbōr (Kerkrade), muurboor: mȳrbōr (Middelaar, ... ), mȳrbǭr (Heijen, ... ), mūrbǫwr (Bevingen), mūrbǭr (Dilsen), ǝt mūrbuǝr (Bilzen), pijp: pīp (Klimmen), plugboor: pløx˱bōr (Helden, ... ), rolboor: rǫlbǭr (Simpelveld), slagboor: šlāx˱bǭr (Spekholzerheide), slagpijp: šlāxpīp (Reuver), steenboor: stiǝnbōr (Oostrum), stiǝnbǭr (Well), stiǝn˱bǫwr (Bevingen), stiǝn˱bǭr (Meerlo), stīn˱bǫwr (Bevingen) Stalen boorijzer dat dient voor het boren van gaten in steen. De klopboor wordt tijdens het slaan met de hamer steeds een weinig gedraaid. Voor zachtere steen is deze boor hol; op deze wijze kan het boormeel worden opgenomen. De woordtypen houwpijp (Q 108), slagpijp (L 299) en pijp (Q 111) verwijzen waarschijnlijk naar dit type boor. Voor harde steensoorten wordt een massieve stang gebruikt die voorzien is van een speciaal bewerkt uiteinde. Volgens Zwiers II (pag. 404) wordt de gewone ɛklopboorɛ ook gebruikt voor het boren van gaten in baksteenmuren; hij wordt dan gewoonlijk ɛmuurboorɛ genoemd.' [N 33, 137; N 33, 164] II-11
klophamer hamel: hǭmǝl (Eigenbilzen), hamer: hamer (Mook), hamǝr (Bleijerheide), hāmǝr (Dilsen, ... ), klophamer: klophāmǝr (Dilsen, ... ), klǫphamǝr (Bleijerheide), klǫphāmǝr (Helden, ... ), leerhamer: leerhamer (Zonhoven), lę̄rhamǝr (Bleijerheide), schoestershamer: sxustǝrshāmǝr (Milsbeek), šustǝrshāmǝr (Waubach), šustǝšhāmǝr (Montzen), staart: stę̄rt (Eigenbilzen), zware hamel: zwawrǝn hǭmǝl (Bilzen) De zwaardere hamer met ietwat ronde kop waarmee men het leer klopt, met name de loopzool. Het kloppen doet men ook wel met de gewone schoenmakershamer. [N 60, 97a; N 60, 183b; N 60, 241a] || Kleine ijzeren hamer voor het maken van drijfwerk. Zie ook afb. 158 en het lemma "drijven". Volgens de respondent uit L 291 had de hamer een vlakke ronde kop en een in een afgeronde punt uitlopende pen. [N 66, 7c] II-10, II-11
klopijzer voor bodems bodemijzer: bǭmīzǝr (Tegelen), zwanenhals: zwānǝhals (Tegelen) Een S-vormig gebogen, metalen staaf waarmee men in Tegelen (L 270) de bodem van een vat in de kroos schuift. Om een bodem in de kroos te kunnen plaatsen, dienen de kopband en de halsband los te worden gemaakt. De kuiper schuift vervolgens de bodem verticaal in het vat, draait hem, schuift hem verder omhoog en duwt hem met het klopijzer in de kroos. Daarna maakt hij de beide banden weer stevig vast rond het vat. De tweede bodem wordt op identieke wijze aangebracht; om hem te draaien en omhoog in de kroos te schuiven werkt men met het klopijzer via het bomgat. [N E, add.] II-12