e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
knakworst heelworst: knakworst  hēlwōͅrst (Zonhoven), knakworstje: knak¯wüesj Verklw. knakwüesj-je  knak’woeësj (Bleijerheide, ... ), worstje: wuüsjke (Gronsveld) knakworst || knakworstje || worst [ZND 21 (1936)] III-2-3
knap meisje aardig maagdje: aarig maechtje (Altweert, ... ), beaut: beaute (Schimmert), bóówtééj (Niel-bij-St.-Truiden), bed-engel: bèd-ingel (Klimmen), ferm teefje: ’n ferrem teefke (Hasselt), fris meidje: frisch mèèdske (Valkenburg), handig kind: ’n (h)endzjig kè.nd (Hasselt), handig maagdje: hénnəch mèèəchtə (Zonhoven), handig meisje: hènnəch mèskən (Lommel), handig teefje: hénnich teeëfke (Zonhoven), ’n (h)endzig teefke (Hasselt), knappe tes: id. tas, zak  knappe tesch (Valkenburg), lief: leef (Buchten), net ding: ein net dink (Venlo), net kind: net kind (Venlo), net meidje: net maetje (Heel), pront deerntje: cf. Weijnen Etym. Wb. s.v. "durske"- verkleinigsvorm van"den II "(zie ald.) = "deerne  prónt dörske (Meijel), pront wicht: pront wècht (Genk), prònt wicht (Lommel), pró.nt wecht (Zonhoven), schoon deerntje: sjìn dörske (Meijel), schoon maagdje: schoe miëchte (Zonhoven), schoon meidje: e sjoen meidske (Maastricht), schoon meisje: e schōē mèdske (Hasselt), schóómäskən (Lommel), schoon teefje: ’n schōēën teefke (Hasselt), schoon vrouwmens: schoan-vroumes (Schimmert), schoon wicht: e schōē wiech (Hasselt) bevallig, aardig, knap meisje || een knap meisje || een mooi meisje || een schoon meisje || knap meisje || knap, mooi meisje || meisje, knap, mooi uitziend ~ [N 37 (1971)] || mooi meisje || mooi, aardig meisje || mooie vrouw of meisje || pront deerntje; knap, mooi uitziend meisje || schoon deerntje; knap, mooi uitziend meisje || schoon meisje III-1-4
knapkoek kletskoek: kletskop (Gronsveld), kletskop: Syst. WBD  kletskop (Herten (bij Roermond)), knapkoek: middellijn 15 tot 20 cm, dikte plm. 1 cm  knapkouk (Sittard) Krakeling (britsel, ring?) [N 16 (1962)] || ronde platte koek, besuikerd, van koekdeeg bros gebakken || vlaai (zonder belegsel) III-2-3
knappen barsten: barste (Maastricht, ... ), barsə (Kapel-in-t-Zand), kipperen: kippere (Sevenum), klatsen: klàtsə (Heel), klikken: klikke (Maastricht), knal: knal (Epen, ... ), knál (Brunssum), knallen: knalle (Echt/Gebroek), knallə (Kapel-in-t-Zand), knallən (Urmond), knappen: knappe (Amby, ... ), knappen (Beesel, ... ), knàppə (Maastricht, ... ), knetsen: knetse (As), knetsen (Eksel), knetteren: knettere (As), knippen: knippe (Weert), knìppen (Ophoven), knipperen: knippere (Horst, ... ), knipperen (Montfort, ... ), knipperə (Stein), knippərə (Beesel, ... ), knippərən (Diepenbeek), knïppere (Schimmert), (met veel geluidjes achter elkaar).  knippere (Tienray), knisperen: knispere (Ell, ... ), knisperen (Born), knoepen: knoepen (Schinnen), knoeppe (Klimmen), knŏĕpə (Oirsbeek), opbarsten: opbasjte (Kunrade), open knappen: oopə knappə (Meijel), open patsen: ət patsjdə oopə (Maastricht), open springen: aôpe springe (Hoensbroek), oape springe (Eys), opspringen: o.pšpr‧eͅŋə (me.t ˂‧eͅŋə šlā.x) (Eys), plof: plof (Vlodrop), slag: sjlaag (Maasniel, ... ), smak: smak (Maastricht), springen: sjprīngə (Heerlen), sprintselen: ⁄t sprintselt (Jeuk), vliegen: ⁄t vliegt (Jeuk) met een knappend geluid open springen [knipperen] [N 91 (1982)] III-4-4
knarsen knarsen: knarsche (Amby), knarse (Bree, ... ), knarsen (Beesel, ... ), knarsje (Geleen, ... ), knarsə (Grathem, ... ), knàrse (As), knàrsə (Maastricht, ... ), knársə (Roermond), knârsche (Schimmert), knatsen: kn.àtsjə (Maastricht), knerpen: knerpen (Jeuk), knersen: kneerse (Maastricht, ... ), kneersə (Beesel), kneese (Schimmert), kneesje (Sittard), knerse (Ell), knēērsə (Maastricht), knèrsən (Urmond), knérse (Swalmen), kniersen: knierse (Blerick, ... ), kniersen (Schinnen), kniersje (Mheer, ... ), kniersə (Kapel-in-t-Zand), knieshju (Brunssum), knieësje (Waubach), knīēsje (Klimmen, ... ), knīrst (Opglabbeek), knĭĕrsə (Gennep, ... ), knîêsjə (Heerlen), (licht geluid).  knierse (Tienray), knisperen: knispere (Herten (bij Roermond)), knoersen: knoerse (Maasbree), knoerssen (Montfort), knoorse (Nieuwstadt, ... ), knoorsje (Maastricht), knôêsjə (Heerlen), (donker geluid).  knoerse (Tienray), knotsen: knoë-dsje (Kunrade), krassen: krassə (Meijel), kratsen: kratse (Klimmen), kratsen (Stein), kretsen: krètsə (Maastricht), kriepen: kriepen (Eksel), kwarsen: kwarsje (Posterholt), kwietsen: kwiētsjə (Nieuwenhagen), piepen: pīēpe (Klimmen), pīēëpə (Nieuwenhagen), (deur).  pīēpe (Opglabbeek), (scherp).  p‧īpə (Eys), scherp geluid maken: sjerp geluid make (Wijlre), scherpen: sjierpe (Ten-Esschen/Weustenrade), sjierpə (Schimmert), sjirpe (Herten (bij Roermond)), sjirpə (Susteren), schragen: sjrage (Meijel), schrompen: sjroompə (Epen), sjrómpə (Doenrade), (niets scherp).  šro.mpə (Eys), schruiven: schreuven (Houthalen), schuiven: sjīēvə (Opglabbeek), schuren: schoere (Oirlo), schoeren (Zonhoven), sjoerən (Diepenbeek), sjore (Maastricht), sjōēre (Klimmen), (= schuren).  sjoeren (Eigenbilzen), snerpen: sjnĭĕrpə (Heerlen) een scherp, ongelijkmatig, schurend of malend, onaangenaam aandoend geluid voortbrengen [kniersen, knoersen, knarsen] [N 91 (1982)] || knarsen III-4-4
knecht afweger: āfwę̄gǝr (Weert), bankknecht: bankknecht (Leopoldsburg), baŋkknē̜ǝt (Bleijerheide), bok: bok (Dilsen), buk (Heel), bouwman: boͅuma.n (Borgloon), bovenpakker: buǝvǝpakǝr (Weert), de moede: dǝ mø̄jǝ (Herten), dekjong: dękjǫŋ (Ell), dien(d)er: dēndǝr (Borgharen, ... ), dēnǝr (Tungelroy), gast: gast (Lummen), gek: gɛk (Mechelen), halve gast: halǝvǝ gast (Lummen), ketser: kɛtsǝr (Lanaken), knecht: een knecht (Helchteren), eene nuje knecht (Genooi/Ohé, ... ), eene nuje knĕcht (Posterholt), eene nèje knecht (Heijen), ein nuje knech (Berg-en-Terblijt, ... ), eine knext (Opglabbeek), eine nieje knecht (Kessel), eine niejeknech (Grubbenvorst), eine nieë knech (Blerick, ... ), eine noewe knecht (Beegden, ... ), eine nŏĕwe knecht (Heel), eine nu?e knech (Lutterade), eine nue knech (Schimmert), eine nuje knech (Dieteren, ... ), eine nuje knecht (Beegden, ... ), eine nuuje knech (Einighausen, ... ), eine nuuje knecht (Echt/Gebroek, ... ), eine nuuje knĕcht (Stevensweert), eine nuujje knech (Klimmen), ene knet (Kerkrade), ene neue knäht (Rimburg), ene neuje kneg (Susteren), ene nieje knecht (Maasbree), ene noewe knèjt (Banholt), ene nuie knech (Heer), ene nuije knech (Limmel), ene nuje knech (Heek), ene nujje knêt (Simpelveld), ene nuuje knech (Brunssum, ... ), enge nuie kneä-et (Epen), enne neeje knēcht (Meerlo), enne neije knēcht (Blitterswijck), enne neje knecht (Leunen), enne neje knêcht (Wellerlooi), enne nieje knach (Velden), enne nije knêcht (Well), enne nijje knēcht (Horst, ... ), enne nuuje knĕg (Gulpen), ennen nĕĕje knêch (Lottum), ĕĕne nŭŭje knech (Schinveld), ĕĕne nŭŭje knech(t) (Schinveld), ine nuje knecht (Oirsbeek), inne neuje knech (Heerlen), inne nieje knêcht (Sevenum), inne nĭ-je knɛ̄cht (Swolgen), inne nu-je knêt? (Vijlen), inne nuuje knecht (Schaesberg), inne nöje knêjt (Mechelen), inə knĕxt (Eksel), kn(tm)ə.t (Montzen), knech (Maastricht), kneət (Eupen), knēx (Heers), kneͅXt (Herk-de-Stad, ... ), kneͅxt (Lozen), kneͅXt (Lummen, ... ), knøx (Veulen), knɛch (Borgloon), knɛx (Geulle, ... ), knɛ̄.xt (Lauw), nuje knecht (Geleen), nuuje knech (Sint-Pieter), ny knext (Meldert), nə kn(tm)x (Berg), nə knext (Houthalen), nə kneͅx (Beverst), nə kneͅxt (Beverlo, ... ), nə knøxt (Herk-de-Stad), un nĕĕje knēcht (Afferden), unne nieje knecht (Baarlo), unne noewe knecht? (Nederweert), unnə nuujə knecht (Swalmen), ène nĕĕje knêcht (Venray), ènne nĕĕje knêcht (Merselo), ənə knēͅx (Bilzen, ... ), ənə knēͅxt (Bree), ənə kneͅx (Lanklaar, ... ), ənə kneͅxt (Opoeteren), ’nne neije knèg (Arcen), ⁄n en neijen knecht (Griendtsveen), ⁄n en nieuwe knecht (Griendtsveen), ⁄n nieë knech (Belfeld), ⁄n nuuje knech (Amby), ⁄ne neije knêcht (Helden/Everlo), ⁄ne nouwe knech (Eijsden), ⁄ne nuje knech (Ulestraten), ⁄ne nuuje knech (Borgharen), ⁄ne nŭje knêje? (Eys), ⁄ne nèje knêcht (Panningen), ⁄nne nuuje knech (Asenray/Maalbroek), (mv)  knę̄xtǝ (Alken, ... ), knɛxtǝ (Sint-Truiden), e van knecht lang  ènne nije knĕcht (Gennep), Keulen, R. (2000), Synchrone en diachrone fonologie van het dialect van Val-Meer, blz. 95.  knae:t (Val-Meer), langer  eine neje knêcht (Oirlo), knecht van de baas: knęxt ˲van dǝ bās (Maxet), knechtje: knē̜xskǝ (Bilzen), Knabe  kneͅtjə (Eupen), leerling: leerling (Schimmert), loopknecht: lǫwpknęcht (Weert), luie knecht: lø̜jǝ knɛx (Venlo), luijong: lø̜jjǫŋ (Weert), maalknecht: maalknecht (Meijel), mālknɛxt (Opitter), mannetje: mɛnǝkǝ (Bilzen), meelworm: mę̄lworǝm (Sittard), molders-/mollersgast: mǫldǝrs˲gas (Haren), mǫlǝrs˲gast (Tongeren), molders-/mollersknecht: mǫldǝrsknę̄x (Groot-Gelmen, ... ), mǫldǝrsknɛxt (Lauw), mǫldǝrsknɛ̄.x (Kanne, ... ), mǫlǝrsknɛxt (As), mǫlǝrsknɛ̄.t (Mal), molenaarsknecht: mø̄lǝnērskne̜x (Maastricht), mø̄lǝnę̄rsknęx (Sittard), mø̄lǝnę̄rsknɛxt (Kaulille), molenknecht: [molen]knęx (Sittard, ... ), [molen]knęxt (Thorn), [molen]knę̄t (Mechelen), [molen]knɛx (Eijsden, ... ), [molen]knɛxt (Kessenich, ... ), [molen]knɛ̄.x (Kanne, ... ), mulderknecht: møldǝrknęxt (Paal), mø̜ldǝrknɛxt (Lummen), mulders-/mullersknecht: møldǝrsknęx (Herten), møldǝrsknę̄xt (Gennep, ... ), møldǝrsknɛ̄.x (Maastricht), mølǝrsknɛ̄.x (Rutten), møǝldǝrsknęxt (Molenbeersel), mø̜ldǝrsknęx (Rothem), mø̜ldǝrsknęxt (Maxet, ... ), mø̜ldǝrsknɛx (Roermond), mø̜ldǝrsknɛxt (Aldeneik, ... ), mø̜ldǝšknęx (Einighausen), mø̜lǝrsknɛxt (Opoeteren), muldersgezel: mø̜ldǝrs˲gǝzɛl (Roermond), opperman: opǝrman (Meijel), paardsknecht: pę̄ršknęx (Rothem), rij(d)knecht: rejknęxt (Weert), schraag: šrāx (Tegelen), uitvaarder: ǫwt˲vǭ.rdǝr (Lauw), vaarknecht: vārknęx (Herten), vārknę̄xt (Leunen, ... ), vaarmolder: vǭǝrmǫldǝr (Stevoort), voereman: vurǝman (Alken, ... ), voerman: vurman (Meijel), vōrman (Voerendaal), voermansknecht: vǫwǝrmansknɛx (Sittard) een knecht [ZND A1 (1940sq)] || Helper van de stro- of rietdekker. Tot zijn werkzaamheden behoort onder meer het aanvoeren van het stro of riet. [N F, 44] || Het hulpgereedschap om lange werkstukken bij de bewerking aan de werkbank te ondersteunen. Zie ook afb. 115. Het woordtype de moede uit Herten (L 330) kan zowel ø̄iemand die moe isø̄ als ø̄iemand die lui isø̄ betekenen (Hertens woordenboek, pag. 180). [N 53, 212; N 53, 223b] || knecht [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m] || knecht, een nieuwe ~ [SGV (1914)] || Molenaarsknecht. Zijn werkzaamheden bestaan erin de molenaar bij het malen te helpen, het graan bij de boeren op te halen en het meel terug te brengen. De woordtypen molenknecht (l 321a, l 361, l 362, l 368, l 370, l 415, l 416, l 417), vaarmolder (P 58), voerman (l 265, P 119, P 120, Q 112, Q 160), voermansknecht (Q 20), vaarknecht (l 289, l 330), uitvaarder (Q 240), rij(d)knecht (l 289), paardsknecht (Q 99*) en ketser (Q 88) zijn specifiek van toepassing op de knecht die het graan ophaalt en het meel thuisbrengt. In P 195 en Q 78 werd het bezorgen door de ɛmolderɛ zelf gedaan. De woordtypen bovenpakker (l 289), loopknecht (l 289), afweger (l 289), luijong (l 289) en halve gast (P 51) duiden knechten aan die een speciale taak in de molen vervullen. De term halve gast werd gebruikt voor een leerjongen die een halve betaling ontving. Zie voor de fonetische documentatie van het woorddeel ømolenŋ- het lemma ɛmolenɛ.' [N O, 40e; N O, 40f; N O, 40g; Vds 269; Jan 287; Coe 236; Grof 263; Grof 268; monogr.] II-12, II-3, II-9, III-3-1
knecht van de blikslager gast: gas (Stokkem) [N 66, 55e] II-11
knecht van de loodgieter gezel: gǝzɛl (Nieuwenhagen, ... ), jǝzɛl (Bleijerheide), loodgietersknecht: lǭt˲gētǝrsknɛx (Stokkem) [N 64, 161d] II-11
knecht voor het ondergronds toilet kiebelmajoor: kibǝlmajuǝr (Klimmen [Maurits]), kibǝlmajōr (Geleen  [(Maurits)]  , ... [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Domaniale]), kiebelmeester: kibǝlmęjstǝr (Klimmen) De man die ondergronds de W.C.-tonnen moest verwisselen. [monogr.; N 95, 77 add.] II-5
knecht, algemeen bediender: bǝdēndǝr (Elen), boden (coll.): bōi̯ǝ (Blitterswijck, ... ), boerenknecht: būrǝknēxt (Blitterswijck, ... ), būrǝknɛx (Herten, ... ), būrǝknɛ̄ǝt (Vaals), bǫu̯ǝrǝknęxt (Meldert), bouwknecht: buknɛx (Brunssum, ... ), buknɛxt (Schimmert), bǫu̯knɛx (Heerlen), bouwman: bǫman (Linkhout), bǫu̯man (Vliermaal), daghuurder: daxhydǝr (Blitterswijck, ... ), daxhyrdǝr (Leunen), dāxhø̄rdǝr (Arcen), dāxø̄rdǝr (Margraten), dagloner: dāxloǝnǝr (Reuver), dāxluǝnǝr (Klimmen), dienstknecht: dēnsknɛxt (Berg / Terblijt, ... ), domestique (fr.): dǫmęstīk (Amby, ... ), dǫmǝstīk (Margraten), dǫmǝštīk (Beegden, ... ), knecht: knax (Eijsden), knaxt (Neerpelt), kneǝt (Eupen), kniɛt (Aubel), knēx (Arcen, ... ), knēxt (Afferden, ... ), knēǝt (Eupen, ... ), knęi̯t (Banholt, ... ), knęxt (Aldeneik, ... ), knɛ.x (Eygelshoven), knɛi̯xt (Nederweert), knɛx (Aalst, ... ), knɛǝt (Eys, ... ), knɛ̄.x (Piringen, ... ), knɛ̄x (Bilzen, ... ), knɛ̄xt (Gennep, ... ), knɛ̄ǝ.t (Baelen, ... ), vreemde lui: vrɛ̄m lyi̯ (Margraten  [(tegenover ēgǝ lyi̯)]  ), werkknecht: wɛrǝkknɛǝt (Bleijerheide), werklui (coll.): werǝklȳi̯ (Margraten, ... ), wɛrǝklȳi̯ (Maastricht, ... ), werkman: wɛrǝkman (Reuver, ... ), wɛrǝkmān (Maastricht), werkvolk (coll.): werǝkvǫlk (Sittard), wɛrǝkvǫu̯k (Ransdaal) [L 1, a-m; S 26; Wi 8; monogr.; add. uit S 6] I-6