e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
luchtpijpen bronches (fr.): brőṣə (Montzen), hij heeft een kou op de spij-aders: Opgetekend van een zeer oude informant.  heer heet e kaaw op de speijaojers (Maastricht), longpijpen: loengpiepe (Oirsbeek), longspijpen: longspiepe (Berg-aan-de-Maas), longspīē.pe (Panningen), longspīēpe (Hoensbroek), loŋspipə (Lanklaar), loospijpen: loaspiepe (Horn, ... ), loeāspiepe (Roosteren), loeospiepe (Neeritter), loewespijpen (Kwaadmechelen), loeèspiepe (Ittervoort), loeëspiepe (Ell), loeëspīēpe (Boeket/Heisterstraat), loeëspèèpen (Hechtel), looaspieepe (Weert), lospipə (Opglabbeek), louspiepen (Ophoven), loëspiepe (Broekhuizen), loëspiepen (Geistingen), lōēspiepe (Tungelroy), lōōspiepe (Heel, ... ), lu:əspipə (Neeroeteren), luspipə (Bocholt), luuspi-jpe (Bree), luəspēpə (Hasselt), lūspēͅpn (Koersel, ... ), lūəspīpə (Kinrooi), lyspeipə (Bree), lôêspiepe (Nederweert), lôôspiepe (Beegden, ... ), lo-as: twee lettergrepen vlgs. de informant.  lo-aspiepe (Leuken), luchtkotter: løxtkoətər (Neerpelt), luchtpijpen: de lochpiep (Schaesberg), de lofpiepe (Voerendaal), de lofpīēpe (Ubachsberg, ... ), de loofpiepe (Bocholtz, ... ), de loojtpīēp (Mheer), de lófpiepe (Eygelshoven), loachpijpe (Hoepertingen), loaxpēpə (Val-Meer), loch-piepe (Schimmert), lochpie.p (Veldwezelt), lochpiep (Elsloo, ... ), lochpiepe (Baarlo, ... ), lochpiepen (Maastricht, ... ), lochpieppe (Obbicht), lochpijp (Jeuk), lochpijpe (Hasselt, ... ), lochpijpen (Hoeselt), lochpīēpe (Holtum, ... ), lochpīēpen (Rekem), lochpéépe (Eigenbilzen), lochtpeͅipən (Lommel, ... ), lochtpiep (Maasbracht), lochtpiepe (Baexem, ... ), lochtpiepen (Eksel, ... ), lochtpijpen (Sint-Truiden, ... ), lochtpîêp (Weert), loechpiep (Hoensbroek), loechpiepe (Puth), lofpiepe (Schaesberg), lofpiépe (Nieuwenhagen), lofpîêpe (Mechelen), logpaip (Tongeren), logpiep (Vlodrop), logpiepe (Bunde, ... ), logpijpe (Bokrijk), loo.chpiepe (Tegelen), loochpiep (Nunhem), loochpiëp (Boekend), loochpīēpe (Sevenum), loogpupe (Velden), louchpijp (Diepenbeek), lowgpeejep (Wellen), loxpipə (Kanne), loxtpīpən (Overpelt), lōchpiep (Sittard), lōēfpîêpe (Schinveld), lŏchpiepe (Limbricht), lŏchtpiepe (Limbricht), loͅuxpeͅpə (Opheers), loͅxpeip (Sint-Truiden), loͅxpeəp (Maaseik), loͅxpēpə (Hasselt), loͅxpeͅipə (Beverst), loͅxpīpə (Smeermaas), loͅxtpēͅpə (Halen), loͅxtpeͅpə (Gingelom), loͅxtpeͅəpə (Gingelom), loͅxtpipən (Achel), luch(t)piep (Gennep), luchpiepe (Broekhuizen, ... ), luchpiépe (Venlo), luchpīēpe (Panningen), luchtpēͅpə (Paal), luchtpiepe (Afferden, ... ), luchtpijp (Hasselt), luchtpijpe (Beverlo), luchtpijpen (Alken), lugpiep (Heerlerheide), lugpiepe (Heerlen, ... ), luxtpeͅp (Zelem), làu.chpèè.p (Gors-Opleeuw), lòchpiepe (Brunssum, ... ), lòchpīēp (Waubach), lòchtpiepe (Tungelroy), lòògpiepe (Posterholt), lóchpie.pe (Montfort), lóchpiepe (Ottersum, ... ), lóchpīē.pe (Boukoul), lóchtpiepe (Baexem, ... ), lófpīēpe (Heerlerheide), lógpiepe (Geleen, ... ), lôchpiep (Geleen, ... ), lôchpiëpe (Venlo), lôchtpiepe (Oirlo), lôfpiep (Heerlen), lôgpiep (Baarlo), lôôchpiepe (Blerick), lôôgpiep (Blerick), lôûchpiepe (Horst), löchtpie.pe (Weert), löchtpie:p (Kaulille), löxtpiəpə (Achel), løchtpēͅpə (Tessenderlo), løchtpeͅipə (Lommel), løXpaijpe (Tongeren), løxtpipə (Meeuwen), løxtpipən (Hamont, ... ), løxtpīpə (Overpelt), B.v. de lohchtpijpen moeten zeiver zijn veehr `n gooi gezondheid.  lohchtpijpen (Peer), o: meer u dan o  de lofpiefe (Kerkrade), weinig gebruikt  de lōXpaaipe (Tongeren), luchtspijpen: lochspiepe (Meeswijk), lòchspiepe (Guttecoven), lôôchspiepe (Middelaar), ompijpen: de ompiepe (Gemmenich), pijpen: pîêp (Weert), slikken: slikke (Lauw), strot: (sjtroo.t) (Panningen), sjtraot (Klimmen), strōēt (Oost-Maarland), stroͅt (Tessenderlo), strots: (strot)  sjtraots (Sittard) Luchtpijpen (loospijpen). [N 109 (2001)] || luchtpijpen [loospiepe] [N 10 (1961)] III-1-1
luchtregelaar foch: fǭx (Kerkrade), klep: klɛp (Ophoven), kraan: krān (Geulle), krōn (Loksbergen), krǭn (Bilzen  [(alleen bij ventilator)]  , ... ), krǭwn (Jeuk), lochtklep: luxtklɛp (Oostrum), lǫxklęp (Montfort), lochtschuif: lǫxšȳf (Wijnandsrade), lǫxšęjf (Eigenbilzen), lochtvanne: lǫx˲van (Bilzen  [(alleen bij ventilator)]  ), loftklep: lofklɛp (Heerlen), luchtregelklep: lǫxrēgǝlklęp (Montfort), regelklep: rēgǝlklɛp (Swalmen), ręjgǝlklɛp (Klimmen), regelschuif: rēgǝlšȳf (Neeritter), schuif: sxø̜̄jf (Jeuk), sxø̜jf (Bevingen), šȳ.f (Herten), šȳf (Klimmen, ... ), schuifklep: šȳfklɛp (Simpelveld, ... ), slot: šlǭt (Herten), tongovaal: toŋovāl (Reuver), vanne: van (Tessenderlo), vormschuif: vǫrǝmšȳf (Neeritter), vuurschuif: vȳršȳf (Rothem), windschuif: wentjšȳf (Montfort) De klep, schuif of kraan waarmee men de luchttoevoer uit de luchtleiding naar het vuur toe regelt. In L 290 en L 291 was een luchtregelaar bij een blaasbalg niet gebruikelijk, bij een ventilator daarentegen wel. Zie voor het woordtype foch ook RhWb (II), kol. 696, s.v. Foche: "Schieber im Ofenrohr, der den Luftzug hemmt oder fordert, Regulierklappe. [N 33, 18; N 33, 17] II-11
luchtschacht luftschacht: luftšāt (Kelmis) Hulpschacht waardoor de verbruikte lucht kon worden afgevoerd. [monogr.] II-4
luchtslang flexibel: feksiǝbǝl (Zonhoven [Maurits]), flexibel (Rekem  [(Zwartberg / Eisden)]   [Zwartberg, Waterschei]), flęksibǝl (Zie mijnen  [(Beringen / Zolder / Houthalen / Zwartberg / Winterslag / Waterschei / Eisden)]  ), flęksībǝl (Zie mijnen  [(Beringen / Zolder / Houthalen / Zwartberg / Winterslag / Waterschei / Eisden)]  [Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden]), flɛksibǝl (As  [(Zwartberg / Waterschei)]  , ... [Eisden]  [Zolder]  [Eisden]  [Winterslag, Waterschei]), flɛksī.bǝl (Zolder  [(Zolder)]   [Eisden]), plɛksibǝl (Hamont  [(Eisden)]   [Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden]), lochtslang: loxtslaŋ (Thorn  [(Maurits)]   [Maurits]), loxšlaŋ (Heerlen  [(Oranje-Nassau I-IV)]  , ... [Oranje-Nassau II, Emma, Hendrik]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), loftschlauch: lofšlūx (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Maurits]  [Domaniale, Wilhelmina]  [Domaniale]), lu.fšlǫ.wx (Eys  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Willem-Sophia]), lufšlawx (Geleen  [(Maurits)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), lufšlūk (Klimmen  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Maurits]), lufšlūx (Spekholzerheide  [(Willem-Sophia)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), loftslang: lofšlaŋ (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Maurits]  [Domaniale]  [Laura, Julia]  [Domaniale]), lufslaŋ (Thorn  [(Maurits)]   [Maurits]), lufšlaŋ (Brunssum  [(Emma / Hendrik / Wilhelmina)]  , ... [Maurits]  [Maurits]  [Julia]  [Emma, Hendrik, Wilhelmina]  [Emma]), ø̜fšlaŋ (Stein  [(Maurits)]   [Maurits]), luchtslang: løxtslaŋ (Zie mijnen  [(Beringen / Zolder / Houthalen / Zwartberg / Winterslag / Waterschei / Eisden)]  [Maurits]), ø̜xšlaŋ (Buchten  [(Maurits)]   [Maurits]), schlauch: šlawx (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Maurits]  [Domaniale]), šlūx (Heerlerheide  [(Oranje-Nassau l-IV)]   [Oranje-Nassau II, Emma, Hendrik]), šlūǝk (Nieuwenhagen  [(Oranje-Nassau II / Emma / Hendrik)]   [Zwartberg, Eisden]), šlǫwx (Stein  [(Maurits)]   [Oranje-Nassau l-IV]), schlauch af: šlǫwx āf (Stein  [(Maurits)]   [Domaniale]), schlauch op: šlǫwx op (Stein  [(Maurits)]   [Maurits]), slang: šlaŋ (Geleen  [(Maurits)]  , ... [Maurits] [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]) Slang, vervaardigd van rubber, met behulp waarvan de perslucht van de persluchtleiding naar bijvoorbeeld de luchthamer of de boorhamer wordt gebracht. Volgens Vanwonterghem (pag. 110) werden deze gummislangen tijdens de Tweede Wereldoorlog wel eens gebruikt als fietsbanden; als dusdanig zijn flexibels nog in de volkstaal gekend. Het woordtype "schlauch" was volgens de invuller uit Q 15 op de mijn Maurits alleen van toepassing op de luchtslang van de luchthamer. Weliswaar kende men nog andere luchtslangen, bijvoorbeeld als verbinding tussen leidingen (verbindingsslang), als slang tussen leiding en motor (motorslang) of als cylinderslang, maar de term "schlauch" werd slechts voor dit specifieke type slang gebruikt. [N 95, 745; monogr.; Vwo 323; Vwo 491] II-5
luchtsteengang bouveau retour d''air: bouveau retour d''air (Zie mijnen  [(Winterslag)]  [Zwartberg, Waterschei]), luchtbouveau: luchtbouveau (Zie mijnen  [(Zolder / Houthalen)]  [Winterslag]), retour: retour (Zie mijnen  [(Eisden)]  [Beringen]), retour d''air: retour d''air (Zie mijnen  [(Zwartberg / Waterschei)]  [Eisden]), windpassage: windpassage (Zie mijnen  [(Beringen)]  [Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden]) Steengang die voornamelijk dient voor de afvoer van de verbruikte lucht. Zie ook de semantische toelichting bij het lemma Luchtgalerij. [monogr.] II-5
luchtstroom locht: ǫx (Geleen  [(Maurits)]   [Laura, Julia]), lochtstroom: loxtstrǫwm (Thorn  [(Maurits)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), loxštrōm (Heerlen  [(Oranje-Nassau I-IV)]  , ... [Domaniale]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), ǫxtstrǫwm (As  [(Zwartberg / Waterschei)]   [Maurits]), lochttrek: loxtręk (Eisden  [(Eisden)]   [Eisden]), loftstroom: loftštrōm (Heerlen  [(Oranje-Nassau I-IV)]   [Maurits]), lofštrōm (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Domaniale]), lofštrǫwm (Nieuwstadt  [(Maurits)]   [Maurits]), lufštrōm (Chevremont  [(Julia)]  , ... [Laura, Julia]  [Laura, Julia]  [Julia]), lufštrǫwm (Klimmen  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]  , ... [Emma]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), lofttog: loftsox (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Domaniale]  [Domaniale]  [Domaniale]), lofttrek: lu.ftrę.k (Eys  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Eisden]), lucht: lucht (Genk  [(Winterslag / Waterschei)]   [Maurits]), luchtstroom: luchtstroom (Kerkrade  [(Wilhelmina)]  , ... [Maurits]  [Wilhelmina]), løxštrǫwm (Buchten  [(Maurits)]   [Zwartberg, Waterschei]), trek: tręk (Lutterade  [(Maurits)]  , ... [Laura, Julia]  [Maurits]), wetter: wɛtǝr (Spekholzerheide  [(Willem-Sophia)]   [Maurits]), wetterstroom: wɛtǝrštrōm (Waubach  [(Laura / Julia)]   [Winterslag, Waterschei]), wetterung: wɛtǝruŋ (Kerkrade  [(Domaniale)]   [Willem-Sophia]), wind: we.ŋk (Waubach  [(Laura / Julia)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]) Voor de luchtverversing van het ondergrondse gedeelte van een mijn is een ononderbroken luchtstroom noodzakelijk. Via de intrekkende schacht stroomt verse lucht de mijn in en via de uittrekkende schacht verlaat de gebruikte lucht de mijn (Driessen pag. 43). Lucht stroomt van de plaats met hogere druk naar de plaats met lagere druk. Volgens dit principe wordt de lucht ondergronds in beweging gebracht. Het drukverschil wordt door de hoofdventilator, die bovengronds is opgesteld, veroorzaakt. Hij kan blazend of zuigend werken. In het eerste geval moet hij in verbinding staan met de intrekkende, en in het tweede geval met de uittrekkende schacht. Doorgaans geeft men de voorkeur aan zuigende ventilatie. Doordat de hoofdventilator de verbruikte lucht uit de mijn zuigt, ontstaat er een onderdruk met het gevolg dat de verse lucht door de intrekkende schacht blijft toestromen. Als voornaamste regel bij de luchtverversing geldt dat de verse luchtstroom direct tot op het diepste punt van de mijn of van de verschillende verdiepingen gebracht wordt en van daaruit in voldoende sterke stromen naar de afdelingen wordt geleid (Driessen pag. 44). [N 95, 211; monogr.; N 95, 210] II-5
luchttocht jacht: jax (Bilzen), trek: trę ̞k (Klimmen), tręk (Bilzen, ... ), trɛk (Kerkrade) De luchtverplaatsing van de bakruimte in de oven naar de schoorsteen. [N 98, 145; monogr.] II-8
luchtverdieping wetterzool: wętǝrzǭǝl (Nieuwenhagen  [(Oranje-Nassau II / Emma / Hendrik)]   [Zolder, Houthalen]) Meestal de bovenste verdieping van de ondergrondse werken waarlangs de verbruikte lucht naar de uittrekkende schacht wordt gevoerd. [N 95, 209] II-5
luchtverversing bewetterung: bewetterung (Zie mijnen  [(Domaniale / Laura / Willem-Sophia / Oranje-Nassau II / Maurits)]  [Domaniale]), bǝwɛtǝruŋ (Kerkrade  [(Domaniale)]  , ... [Willem-Sophia]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), lochtverversing: loxtvǝrvɛrseŋ (Thorn  [(Maurits)]   [Maurits]), ǫxtvǝrvɛrseŋ (As  [(Zwartberg / Waterschei)]   [Maurits]), loftverversing: lofvǝrvɛršeŋ (Nieuwstadt  [(Maurits)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), lu.fvǝrvɛ.rseŋ (Eys  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Maurits]), luchttoevoer: luchttoevoer (Genk  [(Winterslag / Waterschei)]   [Eisden]), luchtverversing: luchtverversing (Chevremont  [(Julia)]  , ... [Zwartberg, Waterschei]  [Julia]), ventilatie: ventilatie (Eisden  [(Eisden)]  , ... [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Emma, Hendrik, Wilhelmina]  [Eisden]), vɛntǝlā.si (Zolder  [(Zolder)]   [Emma]), vɛntǝlāsi (Brunssum  [(Emma / Hendrik / Wilhelmina)]   [Zolder]), verversing: verversing (Buchten  [(Maurits)]   [Winterslag, Waterschei]), wettering: wɛtǝreŋ (Heerlen  [(Emma)]  , ... [Laura, Julia]  [Domaniale]), wetterung: wetǝruŋ (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Domaniale, Laura, Willem-Sophia, Oranje-Nassau II, Maurits]  [Domaniale]), wettervoering: wętǝrvø̄reŋ (Heerlen  [(Oranje-Nassau I-IV)]   [Domaniale]) Het toevoeren van verse lucht naar de verschillende ondergrondse werkpunten. [N 95, 204; monogr.; N 95, 210] II-5
luchtweg loftstrek: lofštrɛk (Waubach  [(Laura / Julia)]   [Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden]), loftweg: lu.fwę.x (Eys  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Laura, Julia]), lufwę̄x (Geleen  [(Maurits)]  , ... [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Emma]) Een kleine galerij of een afgeschoten gedeelte van een galerij voor ventilatiedoeleinden. [N 95, 209; N 95, 217] II-5