e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
losse plankbrug bink: bink (Belfeld), bred: bret (Simpelveld), (Plank).  bred (Epen), brug: bruk (Velden), bruggetje: brukske (Brunssum, ... ), brókske (Eijsden), bröksjke (Heek), brökske (Asenray/Maalbroek, ... ), brökske (o) (Heer), brökske? (Meerssen), brökskə (Urmond), brùkske (Amby, ... ), brûkske (Gulpen), brükske (Guttecoven), bərökskə (Maastricht), Eng u  brukske (Brunssum), houten brug: houte bruk (Gulpen, ... ), houte brök (Posterholt, ... ), houteren bruggetje: houtere brùkske (Horn), houtsen brug: v.  hō.tsə brø.k (Eys), losse planken erover: losse plenk der euver (Blerick), plank: plaank (Gennep, ... ), plank (Beesel, ... ), romp: romp (Helden/Everlo), spuk: spék (As), steeg: sjtēēg (Posterholt), sjtêg (Schinveld, ... ), triller: [*Maastricht Wb.]  triller (Maastricht), vlonder: vlonder (Amby, ... ), vlondər (Hulsberg, ... ), vlŏŏndər (Nieuwenhagen), vlònder (Waubach), vlòndər (Heel, ... ), vlònjer (Ell), vlóndər (Gennep, ... ), vlóónjer (Swalmen), vlônder (Oirlo), vondel: vondel (Kesseleik, ... ), vondele (Merselo), vonder: fonjore (Montfort), vanjer (Echt/Gebroek, ... ), voenjer (Oirsbeek), vonder (Blerick, ... ), vondere (Afferden), vonjer (Dieteren, ... ), vonjere (Schinnen, ... ), vonjər (Swalmen), voonder (Horst, ... ), vōnder (Heijen, ... ), vŏander (Blitterswijck), vŏŏnder (Arcen, ... ), vreujer (Sint-Odiliënberg), vunjer (Herten (bij Roermond), ... ), vunjere (Buchten), vòngdere (Sevenum), vònger (Sevenum), vónder (Tienray), vóndere (Lottum), vônder (Wellen), vônjer (Neeritter, ... ), vùnjere (Sittard), (oud).  vonjere..... (Stevensweert), Er hoort nog een lengteteken/streep boven de Ø te staan.  vōnje (Buggenum), kleine  vomer (Diepenbeek), vondertje: fonnerke (Kuringen), vanjerke (Hunsel), vunjgerke (Neer), vŭĕnderke (Blitterswijck), kleine brug voor voetpaadje  voͅnərkən (Diepenbeek), meer en meer zelden  vondərkə (Herk-de-Stad) brug [SGV (1914)] || een brug die bestaat uit losse planken (vlonder, vonder, til, tilling, kwaak, vondel) [N 90 (1982)] || een houten brug [ZND 22 (1936)] || vlonder (vonder) [SGV (1914)] III-3-1
losse plek nijp: nīp (Eupen), tempelplaats: tɛmpǝlplātš (Eupen) Weeffout. Een vouw of losse plekken in het weefsel. [monogr.] II-7
losse turf aanmaakturf: ānmāktø̜rǝf (Ospel) Turf van een losse substantie. [I, 64a] II-4
losse veer losse veer: lǫsǝ vē̜r (Sint Odilienberg, ... ), valse klik: valsǝ klek (Bilzen), valse veer: valšǝ vēr (Bleijerheide), veer: vē̜r (Mechelen, ... ), veertje: vē̜.rkǝ (Herten), veerverbinding: vē̜rvǝrbindeŋ (Ottersum) Los latje waarmee twee vloerdelen, die aan beide zijden een groef hebben, met elkaar verbonden kunnen worden. [N 54, 132g] II-9
losse voerbak in de varkenswei bak: bak (Middelaar, ... ), dreegbak: drēxbak (Grote-Spouwen), drinkbak: driŋk˱bak (Eigenbilzen), drē̜ ̞ŋk˱bak (Opheers), dręŋk˱bak (Mechelen, ... ), eetbak: ēt˱bak (Meldert), ē̜ ̞.t˱bak (Mal), losse trog: lǫsǝ trōx (Lanklaar), lǫsǝ trǭx (Hoensbroek), stenen varkensbak: stęi̯nǝ vɛ̄.rǝkǝs˱bak (Heugem), trog: [trog] (Beringen, ... ), tru̯ø̜x (Zichen-Zussen-Bolder), trōx (Egchel, ... ), trǫx (Tegelen, ... ), varkensbak: vɛrkǝs˱bak (Kermt, ... ), vɛrǝkǝs˱bak (Berverlo, ... ), varkenstrog: vɛrkǝstrǭx (Opheers), vɛrǝkǝstrox (Diepenbeek), vɛrǝkǝstrōx (Lanaken), vɛrǝkǝstrǫx (Berverlo, ... ), voederbak: vui̯ǝrbak (Borgloon, ... ), vǫi̯ǝrbak (Beringen, ... ), vǫu̯ǝrbak (Einighausen, ... ), voerbak: vōrbak (Aldeneik, ... ), vūrbak (Hamont, ... ), voerbakje: vōrbɛkskǝ (Heythuysen), voerstelling: vōrstęleŋ (Grathem), voertrog: vūrtrǫx (Holtum) Gewoonlijk worden de varkens binnen gevoerd. Soms echter gebruikte men een losse voerbak voor buiten, in de varkenswei; over deze laatste bak gaat het in dit lemma. Zie voor de fonetische documentatie van (trog) het lemma "varkenstrog" (2.4.3). [N 5A, 61b] I-6
losse voerbak voor runderen bak: bak (Valkenburg, ... ), eetbak: ii̯ǝt˱bak (Linkhout), kalverbak: kǭu̯vǝrbak (Opglabbeek), kǭvǝrbak (Tungelroy), kalvertrog: kāvǝrtrǭx (Swalmen), kǫu̯vǝrtrǭx (Einighausen), koebak: kubak (Achel, ... ), kui̯bak (Berverlo, ... ), kuu̯bak (America), kyu̯bak (Rotem), kǫu̯bak (Helden, ... ), (mv)  kubakǝ (Blerick), koebakje: (mv)  kubɛkskǝs (Meijel), koeienbak: kuu̯ǝnbak (Blitterswijck, ... ), kø̄u̯bak (Kermt), kē̜ ̞i̯bak (Peer), kībak (Opglabbeek), koeienkuip: køi̯kø̜̄p (Kwaadmechelen), kø̜kø̜p (Kiewit), kø̜u̯kuǝp (Lummen), koeientobbe: kø̜i̯tǫp (Lommel), koeientrog: kui̯ǝtrǭx (Tegelen), kȳtrȳx (Opglabbeek), koeketel: kōi̯kētǝl (Zolder), kōu̯kitǝl (Maaseik), koekrib: kui̯krep (Berverlo), kui̯krøp (Leopoldsburg), kukrep (Diepenbeek  [(trog alleen voor varkens)]  ), kǫu̯krø̜p (Val-Meer), koekuip: kui̯kø̜̄p (Halen, ... ), kui̯kǭu̯ǝp (Tessenderlo  [(vroeger)]  ), kūi̯kø̜̄p (Zelem), koeskrib: kǫu̯skrø̜p (Zichen-Zussen-Bolder), koetobbe: kui̯tǫp (Lommel), koetrog: kutrux (Bree), kutru̯ø̜x (Eigenbilzen), kutrūǝx (Eijsden), kutrǫu̯x (Stevensweert), kutrǭx (Melick, ... ), kuu̯trō̜x (Haelen), kø̜̄u̯trūx (Gelieren Bret), kōtrǭx (Rekem), kǫu̯truǝx (Gelieren Bret), kǫu̯trōx (Kermt), krib: krep (Borgloon, ... ), krip (Hoeselt), kryp (Halen), krøp (Brunssum, ... ), krø̜p (Sint-Truiden), kręp (Teuven), kuip: kop (Rosmeer), kup (Maasmechelen, ... ), kø̜̄p (Zelem), kōp (Zichen-Zussen-Bolder), kūǝp (Lanklaar), kǫu̯p (Oud-Waterschei), loop: lǫu̯ap (Ulestraten  [(lage kuip)]  ), tijn: tin (Neerbeek), tēi̯n (Lanklaar), tɛi̯n (Oost-Maarland), tobbe: to.p (Lommel), tǫp (Velden), trog: troi̯x (Mal), trox (Borlo, ... ), troǝx (Beverst), trux (Beegden, ... ), truǝx (Munstergeleen, ... ), tru̯ōx (Riksingen), tru̯ǫx (Grote-Spouwen, ... ), trōax (Opheers), trōu̯x (Heugem), trōx (Achel, ... ), trōǝx (Hoensbroek), trūx (Aldeneik, ... ), trūǝx (Bocholt, ... ), trūǫ.x (Tongeren), trűx (Bree), trǫ.x (Waubach), trǫa.x (Boukoul, ... ), trǫu̯ǝx (Margraten), trǫx (Beringen, ... ), trǭx (Bocholtz, ... ), (mv)  trø̄x (Meldert), trø̜̄x (Teuven), trø̜x (Donk), voederbak: vui̯ǝrbak (Hoeselt, ... ), vǫu̯ǝrbak (Herkenbosch), voederkuip: vyi̯ǝrkø̜̄p (Hasselt), voerbak: vōrbak (Baarlo, ... ), vūrbak (Boekt Heikant, ... ), voerbakje: vōrbɛkskǝ (Wijlre), voerkist: vōrkes (Voerendaal), voerkuip: vōrkūp (Smeermaas), vōrkȳp (Swalmen, ... ), voerkuipje: vōrkypkǝ (Panningen), vōrkȳpkǝ (Horn), voerteil: vōrtɛi̯l (Haelen), voertijn: vǫu̯rtīn (Limbricht), voertobbe: v˙ōrtǫp (Panningen), voerton: vōrtǫn (Smeermaas), voertrog: vōrtrux (Bree), vōrtrōx (Grathem, ... ), vōrtrōǝx (Mechelen), vūrtrōx (Holtum) Een losse bak of kuip waarin men het voer aan de koeien voorzet. Bedoeld wordt een bak waar meer dan één rund uit eet (en soms ook drinkt). Waar deze draagbare en ouderwetse bak niet (meer) bekend is, werden benamingen voor de vaste voerbak opgegeven (krib, trog en hun samenstellingen). Oorspronkelijk diende de krib voor het droge voedsel voor runderen en paarden en de trog voor het natte voedsel voor de varkens, maar in de praktijk lopen de termen dooreen. Sommige opgaven betreffen mogelijk ook het vak voor één koe van de in vakken verdeelde voerbak. Vergelijk de lemmata "voer- en drinkgoot" (2.2.14) en "vaste voer- en drink- en voerbak, krib" (2.2.15). [N 5A, 37c; N 18, 130; monogr.] I-6
losse zak onder de rok beurs: bors (Beringen, ... ), bos (Hoeselt), bōs (Borgloon, ... ), boͅrs (Boekt/Heikant), boͅs (Sint-Truiden, ... ), bòrs (Boekt/Heikant), beursje: bözəkə (Zelem), buidel: beuiel (Val-Meer, ... ), boͅül (Tessenderlo), buigel (Wijk), buil (Schimmert, ... ), bujel (Maasniel, ... ), bul (Mechelen), buugel (Wijk), buujel (Mheer, ... ), buul (Baarlo, ... ), būūl (Puth), bøjəl (Rekem), bûûl (Munstergeleen), bügəl (Kaulille), büjel (Jabeek), büjəl (Mechelen-aan-de-Maas), bül (Hoensbroek, ... ), büügəl (Bocholt), buideltas: beujeltèsj (Borgharen), buideltje: bulke (Brunssum), buuelke (Sittard), centenbuidel: seutebuugel (Oost-Maarland), fortunates ?beurs: fortynātəs bø͂ͅrs (Maaseik), geldbuidel: geldbuigel (Echt/Gebroek), geldbul (Kerkrade), geldbuul (Hoensbroek, ... ), geldbŭŭŭl (Klimmen), geldmaal: geltjmaol (Stevensweert), geltmāəl (Rotem), giltmaal (Diepenbeek), geldtas: geld-tésj (Klimmen), geldtesj (Hoensbroek), geͅlteͅës (Kermt), lintjesmaal: lentšəsmal (Hasselt), lits: [sic]; WNT: lus, 1. Touw, riem, lint of iets dergelijks, tot een oog omgedraaid, gewoonlijk om iets daarin te kunnen steken of het om iets heen te kunnen doen.  lutsch (Brunssum), losse tas: losse tes (Eijsden, ... ), losse tesch (Heerlen), losse tesj (Schimmert), losse tès (Beringen, ... ), loͅsə teͅs (Beringen), maal: maal (Geulle), mōal (Borlo), məal (Wintershoven), əu moͅul (Riksingen), maalzak: maaljzak (Grathem), maolzak (Einighausen), moedertas: vgl. moederkenszak.  mójertès (Sint-Truiden), moedertjesmaal: modərkəsmal (Mechelen-aan-de-Maas), mojərkəsmāl (Bree), moedertjesrok: moederkensrok (Beverlo), moedertjestas: moederkestès (Neerpelt), mou̯dərkəstɛs (Paal), mòwdəRkəstɛs (Paal), moedertjeszak: moederkenszak (Beverlo), moederkesak (Halen), ondertas: ondertesj (Ulestraten), ongertes (Ittervoort), ongertès (Weert), oͅndəteͅs (Achel), oͅnərteͅs (Rosmeer), rokbuidel: rokbuujel (Roermond), rokkenbuidel: rokkebûl (Nuth/Aalbeek), rticule (fr.): Fr. reticule.  redikuul (Sittard), schortentas: sjortetes (Tegelen), sjortetès (Tegelen), sleuteltas: sjleuteltes (Swalmen), smokkeltas: šmukəltēͅš (Teuven), = smokkelzak, aan de grens wonend werd daar vaka gebruik van gemaakt  smookeltes (Neeritter), tas: tes (Eigenbilzen, ... ), teschj (Heerlerheide), tesj (Limbricht, ... ), teͅs (Hasselt), tès (Kwaadmechelen, ... ), tèsch (Hoensbroek), tèsj (Mechelen), tèès (Horst, ... ), tèəs (Borgloon), tés (Tungelroy), tésj (Schinveld), téés (Panningen), tɛs (Lummen), tas met lint: teͅs me lēnt (Hamont), zakje: zakje (Vliermaal) tas, losse ~, zak of buidel die onder de rok wordt gedragen [N 24 (1964)] || zak in de onderrok [rokketes, moederkenszak] [N 24 (1964)] || zak op de onderrok III-1-3
losse zijwand van de kruiwagen bred: brę ̞t (Tegelen), (mv)  brɛ̄t (Nunhem), bredje: brētjǝ (Tegelen), kom: kump (Bilzen  [(meervoud: kumpǝ)]  ), plank: plaŋk (Nunhem  [(meervoud: plɛŋk)]  , ... ), schutbred: šøt˱brēt (Maastricht), sponde: spǫn (Loksbergen), zijbred: (mv)  zijbrē̜r (Klimmen) [N 98, 47; monogr.] II-8
losvloer hangbank: haŋbaŋk (Heerlerheide  [(Oranje-Nassau I-IV)]   [Domaniale]), hängebank: hɛŋǝbaŋk (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Domaniale]  [Willem-Sophia]  [Domaniale]), losplaats: losplaats (Zie mijnen  [(Houthalen)]  [Domaniale]), losvloer: losvloer (Brunssum  [(Emma / Hendrik / Wilhelmina)]  , ... [Emma]  [Maurits]  [Willem-Sophia]  [Emma, Hendrik, Wilhelmina]  [Wilhelmina]  [Julia]  [Maurits]  [Maurits]  [Maurits]  [Beringen, Waterschei, Eisden]  [Maurits]  [Eisden] [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), losvlūr (Heerlen  [(Oranje-Nassau I-IV)]  , ... [Oranje-Nassau II, Emma, Hendrik]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden]), lǫ.s˲vluǝr (Eys  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Emma]), ǫsvlūr (Zie mijnen  [(Beringen / Zolder / Houthalen / Zwartberg / Winterslag / Waterschei / Eisden)]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), plancher: plancher (Genk  [(Winterslag / Waterschei)]   [Maurits]), recette: recette (Zie mijnen  [(Zwartberg / Winterslag)]  [Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden]), rǝsɛt (Zie mijnen  [(Beringen / Zolder / Houthalen / Zwartberg / Winterslag / Waterschei / Eisden)]  [Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden]), schachtplaats: šātplātš (Kerkrade  [(Domaniale)]   [Zwartberg, Winterslag]), takken: takǝ (Zie mijnen  [(Beringen / Zolder / Houthalen / Zwartberg / Winterslag / Waterschei / Eisden)]  [Zwartberg]), tákǝ (Zie mijnen  [(Zwartberg)]  [Houthalen]), zeel: zēl (Kerkrade  [(Domaniale)]   [Winterslag, Waterschei]) De plaats waar de mijnwagens uit de liftkooi worden gelost. Bij de hoofdschachten bevindt zich de losvloer in de schachttoren, bij blinde schachten is de mijngang die bij het bovenste gedeelte van de schacht uitloopt meteen de losvloer (Vanwonterghem pag. 187). [N 95, 691; monogr.; Vwo 484; Vwo 655; Vwo 767] II-5
loszittende gesteentebank cassure: cassure (Eisden  [(Eisden)]   [Domaniale]), hanger: hanger (Lanklaar  [(Eisden)]   [Maurits]), knip: knip (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Eisden]  [Domaniale]), losse berg: ǫsǝ bɛrx (Spekholzerheide  [(Willem-Sophia)]   [Eisden]), losse steen: ǫsǝ stęjn (As  [(Zwartberg / Waterschei)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), losse steenbank: losǝ štēbaŋk (Heerlen  [(Oranje-Nassau I-IV)]   [Maurits]), losse steenspie: losse steenspie (Genk  [(Winterslag / Waterschei)]   [Zolder]), losse toit: ǫsǝn tø̄ (Zolder  [(Zolder)]   [Zwartberg, Waterschei]), loszittende gesteentebank: ǫszetǝndǝ gǝštęjntǝbaŋk (Nieuwstadt  [(Maurits)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), slechte berg: šlɛxtǝ bɛrx (Brunssum  [(Emma / Hendrik / Wilhelmina)]   [Willem-Sophia]), steenbank: štēbaŋk (Chevremont  [(Julia)]   [Emma, Hendrik, Wilhelmina]), štęjnbaŋk (Klimmen  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Julia]), steenzerk: štęjnzɛrk (Buchten  [(Maurits)]   [Winterslag, Waterschei]), zerk: zerk (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Maurits]  [Laura, Julia]  [Domaniale]  [Emma]  [Domaniale]), zę.rǝk (Eys  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Maurits]), zɛrk (Heerlen  [(Oranje-Nassau I-IV)]  , ... [Domaniale, Wilhelmina]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]) Een gesteentebank in het dak die neiging vertoont neer te vallen en die daardoor gevaar oplevert. Wat betreft het woordtype "zerk": Lochtman (pag. 81) zegt dat de gesteentebank er inderdaad uitziet als het deksel van een doodskist. De bank zit met de platte kant naar beneden en bevindt zich in een situatie die het plotseling loslaten zeer bevordert. [N 95, 897; monogr.; N 95, 529] II-5