e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
begane grond, benedenverdieping gelijke grond: gelieke grond (As), gelijkvloer: gəleijkvlur (Bilzen), gelijkvloers: gelijkvloers (Riksingen), gəliekfloe:rs (Roermond), onder: ondər (Bilzen), onər (Opglabbeek, ... ), oônder (Oirlo), rez-de-chaussee (fr.): retšose (Welkenraedt), ter aarde: tər ēədə (Welkenraedt) begane grond, gelijkvloers [ZND 12 (1926)] || De verzamelnaam voor een horizontale laag in een huis tussen twee vloeren (verdieping, verdiep, stagie) [N 79 (1979)] || gelijkvloers III-2-1
begeerlijk aanlokkelijk: aanlokkelik (Reuver), aanlökkelik (Geleen), oanlokkĕlek (Hoeselt), aantrekkelijk: aantrekkelik (Schinveld), aantrèkkelik (As), aantrékkəluk (Doenrade), appetijtelijk: appetietelik (Maastricht), be-eist: beêîst (Echt/Gebroek), begeerlijk: begaerlijk (Ittervoort), begaerlijk zien (Venlo, ... ), begaerlik (Montfort, ... ), begairlak (Horn), begairlijk (Maasbracht), begairlik (Ell, ... ), begeerlijk (Hoensbroek, ... ), begeerlik (Berg-en-Terblijt, ... ), begeirlik (Ittervoort), begerlek (Swolgen), begerlijk (Afferden, ... ), begerlik (Mheer), begeèrlik (Amby), begēerlig (Eys), begĕrlik (Heijen), bege͂rlik (Puth), begiaerlik (Geleen), begiellig (Epen), begierlich (Rimburg), begierlig (Heerlen), begierlik (Limmel, ... ), begierluk (Maastricht), begieêrlik (Berg-en-Terblijt), begieërlik (Bilzen), begièrlik (Valkenburg), begärlik (Arcen, ... ), begäärlik (Schinveld), begèjlig (Mechelen), begèrlik (Broeksittard, ... ), begèrlèk (Wellen), begèèrlik (Bree, ... ), begéérlijk (Maasbree), begéérlik (As, ... ), begêrelik (Bingelrade), begêrlig (Kessel), begêrlijk (Hunsel), begêrlik (Baarlo, ... ), begêrluk (Doenrade, ... ), begêrlŭk (Asenray/Maalbroek, ... ), begêêrlik (Blerick), bəgeerlik (Roermond, ... ), bəgerlik (Montfort), bəgīērlik (Venlo), bəgèrlik (Montfort), bəgéérlik (Susteren), (beide woorden worden gebruikt in de betekenis van:gierig).  begêrlijk (Helden/Everlo), Opm. betekent ook: gierig.  begêrlik (Guttecoven), ps. niet omgespeld.  begäĕrlich (Gulpen), begerenswaard: begêrenswêrt (Sevenum), begêrentwêrt (Sevenum), behebbelijk: bəhəbələk (Hoepertingen), bekonkelend: bekoonkelend (Caberg), bekoorlijk: bekōērlik (As), draaistaarterig: cf. Roermonds Wb. p. 67  drelsjterterig (Herten (bij Roermond)), gewild: chəwilt (Kapel-in-t-Zand), ge wild zieë (Gulpen), gewild (Eksel, ... ), gewildj (Neer, ... ), gəwĭlt (Nieuwenhagen), hebbelijk: hebbelijk (Jeuk), hebbelik (Born, ... ), hubbelijk (Schaesberg), hébbelik (As), höbbelik (Maastricht, ... ), həbələk (Hoepertingen), lekker makend: (lèkker maakent) hi-j (Gennep), (lèkker maakent) zi-j (Gennep), lèkker maakent iets (Gennep), lokkendig: lokketig (Maastricht), reizend (du.): rèèjtsənt (Heerlen), schn (du.): sjun (Simpelveld), te hebben: te hèbbe (Blitterswijck), verleidelijk: verleidelek (Amby), verleidelik (Oirsbeek, ... ), verleijdelek (Caberg), verlejjelik (Gronsveld), verlëjdelik (Horst), vërlèidëlik (Tongeren), vəléédələk (Loksbergen), vərleidərlik (Beesel), vərleijelik (Urmond), verlokkelijk: verlokkelik (Meijel), verlókkelik (As), vərlokkələk (Reuver), verlokkend: verlokkend (Waubach) begeerig [SGV (1914)] || begeerlijk [SGV (1914)] || begerig [ZND 01 (1922)] || de begeerte opwekkend, verlokkend [gewild, begeerlijk] [N 85 (1981)] || sterk verlangend [hebbelijk, begeerlijk, begierig, begerig] [N 85 (1981)] || verleidelijk III-1-4
begeerte begeerte: begeerte (Maastricht, ... ), begirt (Venray), begèèrte (Bree, ... ), begért (Castenray, ... ), begéérte (As), bəgeertə (Roermond), bəgierdə (Nieuwenhagen), bəgĭĕrtə (Venlo), geer: gaer (Eys), gear (Thorn), geer (Born, ... ), gīēr (Heerlen, ... ), gèèr (Meijel), géér (Schinnen), gêêr (Stein), geerhonger: (m.b.t. eten).  enne gierhônger (Oirlo), geerte: geerte (Gulpen), gèèrte (Geulle), goesting: fel goesting (Hoeselt), hartewens: hàrtewéns (As), hebzucht: hebzuch (Heerlerbaan/Kaumer), sehnsucht (du.): zen zoecht (Vaals), verlangen: sjterk verlange nao (Reuver), verlange (Caberg, ... ), verlangen (Eksel, ... ), verlangə (Kelpen), vəlàngə (Loksbergen), vərlangə (Maastricht), ə groet vərlàngə (Maastricht), wens: ene wins (Maasniel), ene wunsj (Geleen), enne weens (Oirlo), wens (Ophoven), wins (Maastricht, ... ), wi‧ns (Weert), wonsj (Kerkrade), wunsj (Doenrade, ... ) begeerte || een groot verlangen naar iets, een sterke wens [geerte, geer] [N 85 (1981)] || sterk verlangend [hebbelijk, begeerlijk, begierig, begerig] [N 85 (1981)] III-1-4
begeleider van het baldakijn baldakijnbegeleiders: baldakijn bègeleiers (Peer), begeleiders van de hemel: begleiers van den hemel (Baarlo), dragers: draegers (Oirlo, ... ), ereleden van het heilig hart: iereleden van t H Hart (Eksel), erewacht: ierewach (Maastricht), ierewacht (Tungelroy), ierewag (Maastricht), ieërewacht (Ell), flambouwdragers: flambouwdragers (Ophoven), flambouwdreger (Ospel), gilde: ?  t gééld (Siebengewald), hemeldragers: hemeldraegers (Reuver), hemeldragers (Eksel, ... ), himmeldragers (Meijel), hemelwacht: de hiemelwaag (Eigenbilzen, ... ), eimelwach (Stokkem), heemelwach (Geleen), heemelwacht (Thorn), hemelwach (Klimmen, ... ), hemelwacht (Beesel, ... ), hiemelwach (Eys), Himmel-wach (Epen), himmelwa(a)ch (Waubach), hemelwachters: hemelwechters (Lutterade), kerkenraad: kèrkeroad (Neerpelt), kerkraad: kerkroad (Houthalen), schut (ev.): schöt (Weert), schutten: sjötte (Geleen), ?  schŭtte (Schimmert), Dit is het dialect voor `schutters`.  sjètte (Eigenbilzen), schutterij: də sjøtərēͅj (Meijel), sjüterie (Melick), schutters: schötters (Weert), slippendragers: sjlippedreëjer (Kerkrade) De begeleiders van de hemel, bijvoorbeeld vier leden van de schutterij [hiëmelwach]. [N 96C (1989)] III-3-3
begeren begaden: begaie (Venray), begeren: begaere (Echt/Gebroek, ... ), begaerə (Weert), begaire (Ittervoort), begeare (Thorn), begeere (Posterholt, ... ), begere (Eys, ... ), begeren (Heythuysen, ... ), begerə (Oirsbeek), begeəre (Venray, ... ), begiëre (Zonhoven), begère (Beverlo, ... ), begèère (Genk, ... ), begére (Meijel, ... ), begéren (Born), begéére (As), begêre (Hoeselt), bëgêrë (Tongeren), bəgee.rə (Kelpen), bəgeerə (Roermond), bəgēͅrə (Meeuwen, ... ), bəgīējərə (Loksbergen), bəgīērə (Meeswijk, ... ), bəgjérən (Urmond), bəgèrə (Montfort), bəgéérə (Susteren, ... ), belust zijn: belus zien (Maastricht), benieuwd zijn: benuujt zeen (Kapel-in-t-Zand, ... ), echt zin hebben: ech zin höbbe (Noorbeek, ... ), gaarne haan: geer han (Heerlen, ... ), g‧eͅar hā.n (Eys), gaarne hebben: gaer hebben (Oirlo), gaer hubbe det... (Venlo), gaer höbbe (Geleen), geer hubbe (Nieuwstadt), geere höbbe (Maastricht, ... ), geerə höbbə (Maastricht), gēr höbben (Elen), gèr hubbe (Wijlre), géer höbbe (Susteren), géér höbbə (Reuver), hiel gere höbbe (Maastricht), sjeere höbbe (Caberg, ... ), cf. VD s.v. "geer"= lust, begeerte  geer hübbe (Schimmert), gaarne willen: gaer wille (Maasbree, ... ), geere wèlle (Maastricht), geerə wéllə (Maastricht), gèr willə (Montfort), gèèr wille (Geulle), gér willə (Gennep), géér wille (Meijel), géérwillə (Meijel), heel gér willə (Gennep), hiel geerə wèllə (Maastricht), sjeere wèlle (Caberg, ... ), gaarne willen hebben: gèer wille hubbe (Gulpen, ... ), gêr willën hèbbë (Lanklaar), geren: geren (Gulpen, ... ), giepern (du.): mar.: = begerig zijn, heftig verlangen  giepe (Maastricht), goesting hebben: gŏĕstəng (h)öbbə (Niel-bij-St.-Truiden), guusting heubbə (Vlijtingen), het water aan de mond komen: ut water kump höm aon de moond (Maastricht), hunkeren: hunkere (Ittervoort, ... ), hunkert (Stein), hunkərə (Loksbergen), liefste hebben: leifste hubbe (Nieuwstadt), lusten: luste (Neer), lusten (Meijel, ... ), löste (Susteren), löstə (Schinnen), sehnen (du.) op get haan: zē.n o.p˃ geͅ.t hā.n (Eys), sich wnschen (du.): sich wünsje (Wijlre), snakken: sjnakke nao (Sittard), snakke (Venlo), snakkə (Gennep), snàkke (As), spinzen: spinzə (Maastricht, ... ), verlangen: sjtèèrk-vərlángə (Heerlen), verlange (Amby, ... ), verlangen (Kesseleik), verlangə (Epen, ... ), vurig verlange (Merkelbeek), vərlàngə (Maastricht, ... ), vərlángə (Loksbergen), verlekkerd zijn: vərlékkərd zien (Maastricht), wensen: winsche (Schimmert), winse (Maastricht, ... ), wi‧nse (Weert), wunse (Maastricht), wunsjə (Doenrade, ... ), willen: welle (Maastricht), wille (Jeuk), willen (Jeuk), willu (Brunssum), willə (Montfort), zich erg gunnen: zich erg gunne (Noorbeek, ... ), zich op get freuen (< du.): zē.x ˂o.p˃ geͅ.t˃ vr‧øͅi̯ə (Eys), zich sehnen (< du.): zeen (Gronsveld), m.  zē.n (Eys), zich spitsen op: ŏp schpitze (Schimmert, ... ), spitse op (Meerlo), zich sjpitse op (Gronsveld), ziech spitse op (Maastricht), zin haan: zin han (Kerkrade) begeren || begeren (verlangen) || begeren; wensen te bezitten || begerig [ZND 01 (1922)] || de begeerte opwekkend, verlokkend [gewild, begeerlijk] [N 85 (1981)] || een groot verlangen naar iets, een sterke wens [geerte, geer] [N 85 (1981)] || sterk verlangend [hebbelijk, begeerlijk, begierig, begerig] [N 85 (1981)] || sterk wensen, verlangen koesteren naar || sterk wensen, verlangen koesteren naar [begeren, geren, lusten] [N 85 (1981)] || trek, zin hebben III-1-4
begerig begehrlich (du.): begiellig (Epen), begèjlig (Mechelen), bejier’lieg (Bleijerheide, ... ), bəgiérlich (Nieuwenhagen), begerig: begaerig (Echt/Gebroek, ... ), begairig (Roermond), begearig (Thorn), begeerig (Maasbree, ... ), begerig (As, ... ), begerrig (Afferden, ... ), begerug (Lottum), begēērig (Eijsden), begĕrrig (Heijen, ... ), bege͂rig (Puth), begierig (Brunssum, ... ), begierig (ene kŏŏlts) (Simpelveld), begiērig (Halen, ... ), begiêrig (Obbicht), begärig (Arcen, ... ), begäërig (Gulpen), begèrich (Grevenbicht/Papenhoven), begèrig (Bree, ... ), begèrrig (Blitterswijck, ... ), begèèrig (Thorn), begérreg (Castenray, ... ), begéérig (As), begêrig (Asenray/Maalbroek, ... ), bĕgêrig (Neeroeteren), bəgae:rix (Beringen), bəge:rəx (Tessenderlo), bəgeejrich (Kermt), bəgeerig (Kelpen), bəgēͅrex (Sint-Huibrechts-Lille), bəgēͅrəx (Meeuwen), bəgi:reͅx (Maastricht), bəgīērich (Heerlen), bəgīērig (Venlo), bəgérrəch (Meijel), bəgéérich (Susteren), bəgɛ̄rəx (Rekem), (beide woorden worden gebruikt in de betekenis van:gierig).  begêrig (Helden/Everlo), Begeren: begä:re.  bəgeͅri̯x (Martenslinde), bəgii̯eri̯x (Martenslinde), In den zin van gierig.  bəge.rəx, bəgi.rəx (Aalst-bij-St.-Truiden), Ongematigd verlangen.  begièrig (Elen), Opm. begêrig es ei v´rke, es eine wølf.  begêrig (Beegden), belust: belust ŏŏp (Vijlen), benieuwd: benuut (Lutterade), bezeten: bezete (Amby), buffelachtig: buffelechtig (Blitterswijck), derop staan: dĕr op stōēan (Elen), derop uit: (= erop uit).  drŏp oet (Heer), ehrgeizig (du.): mar.: = eerzuchtig, ambitieus  ierjaitsieg (Kerkrade), gebeten: gebeite (Sint-Truiden), gerig: geͅrəx (Sint-Truiden), cf. WNT IV, kol. 692, s.v. geerig, begerig, gretig Thans verouderd; zie ook WNT IV, kol. 2297, s.v. gierig I) A) Begeerig, gretig, verlangend. Thans alleen in dichterlijke stijl en in samenstellingen  juerig (Vaals), giepig (< du.): cf. VD (du.) s.v. "Gieper"begerigheid, gretigheid en s.v. gieperig  giepig (Eys), gierig: jie’rieg (Chèvremont, ... ), cf. WNT IV, kol. 2297, s.v. gierig I) A) Begeerig, gretig, verlangend. Thans alleen in dichterlijke stijl en in samenstellingen  jie’rieg (Bleijerheide), cf. WNT IV, kol. 2297, s.v. gierig I) A) Begeerig, gretig, verlangend. Thans alleen in dichterlijke stijl en in samenstellingen; zie ook WNT IV, kol. 692, s.v. geerig, begerig, gretig Thans verouderd  jie’rieg (Kerkrade), grasuilig: graasuuleg (Valkenburg), gulzig: gulzig (Vijlen), happig: heppetig (Amby, ... ), heppig (Schinnen, ... ), hiepig op get zieë (Gulpen), ‘bijw.’  heppetig (Simpelveld), hebachtig: hubechtig (Neer), hebberig: hebberig (Stein), hèùberig (Swalmen), höbberig (Doenrade, ... ), höbberig sjaarpot (Maastricht), höbbərich (Reuver), həbərich (Urmond), hitsig: hitzig (Heerlen), nieuwsgierig: nusjeerig (Guttecoven), nijg: do bèn ich nie nijg no  nijg (Genk), scheutig: sjīētəch (op) (Meeuwen), verlangend: verlàngend (As), wild: weeld (Gronsveld) begeerig [SGV (1914)] || begeerlijk [SGV (1914)] || begerig [ZND 01 (1922)] || begerig, hebzuchtig || een groot verlangen naar iets, een sterke wens [geerte, geer] [N 85 (1981)] || gebrand op, begerig naar || happig, begerig || happig, hebzuchtig, gretig || sterk verlangend [hebbelijk, begeerlijk, begierig, begerig] [N 85 (1981)] III-1-4
begijn begijn: begein (Maastricht, ... ), begieen (Ell), begien (As, ... ), begieng (Epen, ... ), begieën (Hoensbroek), begijn (Eigenbilzen, ... ), begiên (Heel), begīēng (Nieuwenhagen), begèèn (Sint-Truiden), bejing (Bocholtz), bëgijn (Hoeselt), bəgeͅin (Lommel), bəgéén (Loksbergen), də bəgiŋ (Montzen), ein begien (Klimmen), en begaain (Tongeren), en begajn (Tongeren), n begien (Klimmen), un begien (Meerssen), begijntje: begeinke (Heers), begi-jnke (Bree), begienke (Reuver), begieënke (Tegelen), begijntsje (Eigenbilzen), e begenke (Tongeren), kwezel: inne kwieëzel (Nieuwenhagen), kwēzəl (Lommel), zuster: zuster (Ospel) De bewoonster van een begijnhof [begien]. [N 96D (1989)] III-3-3
begijn add. begijnhof: begijnhof (Jeuk) De bewoonster van een begijnhof [begien]. [N 96D (1989)] III-3-3
begin aanvang: D¯n ânvang is um twee uu.r  ânvang (Gennep, ... ), aanwerk: aanwerk (Heel), begin: begin (Maastricht), begè.n (Zonhoven), begên (Gronsveld), bëgïn (Tongeren), bəgeen (Meeswijk, ... ), bəgin (Hamont, ... ), bəgén (Niel-bij-St.-Truiden), bəgîn (Meeuwen), èn ¯t begè.n  begè.n (Hasselt) begin || begin, aanzet || begin; alle begin is moeilijk III-1-4
begin van de dienst aanvang: āvaŋk (Kerkrade  [(Domaniale)]   [Maurits]), aanvangschicht: avaŋšix (Brunssum  [(Emma / Hendrik / Wilhelmina)]   [Domaniale]), ānvaŋšext (Thorn  [(Maurits)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), ānvaŋšix (Heerlen  [(Oranje-Nassau I-IV)]   [Domaniale]), āvankšix (Bleijerheide  [(Domaniale)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), āvaŋšix (Chevremont  [(Julia)]  , ... [Emma, Hendrik, Wilhelmina]  [Julia]  [Emma]), aanvangsschicht: āvaŋksšix (Kerkrade  [(Domaniale)]   [Maurits]), āvaŋsšix (Kerkrade  [(Domaniale)]  , ... [Domaniale]  [Laura, Julia]  [Domaniale]), begin dienst: begin dienst (Kerkrade  [(Wilhelmina)]   [Houthalen, Zwartberg, Waterschei, Eisden]), begin schicht: bǝgen šex (Buchten  [(Maurits)]  , ... [Maurits]  [Willem-Sophia]), bǝgē.n ši.x (Eys  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Maurits]), bǝjen šix (Spekholzerheide  [(Willem-Sophia)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), begin van de post: begin van de post (Rekem  [(Eisden / Zwartberg)]   [Zwartberg, Waterschei]), bǝgen van ǝ pǫst (As  [(Zwartberg / Waterschei)]   [Zwartberg]), begin van de schicht: bǝgen van dǝ šex (Eisden  [(Eisden)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), bǝgen van dǝ šext (Nieuwstadt  [(Maurits)]   [Eisden]), beginpost: bǝgenpǫst (Zonhoven  [(Zwartberg)]   [Wilhelmina]), beginschicht: bǝgenšext (Thorn  [(Maurits)]   [Eisden, Zwartberg]), bǝgenšix (Klimmen  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Maurits]) Uit de antwoorden blijkt dat men de woordtypen als "beginschicht" en "begin van de schicht" als synoniemen moet beschouwen. [N 95, 119; monogr.] II-5