| 31903 |
beitelborst |
aanzet:
ǭnzęt (Q083p Bilzen),
beitelbrost:
bētǝlbrǫs (Q121p Kerkrade),
beitelkraag:
bęjtǝlkrāx (L330p Herten),
borst:
bø̜̄st (K317p Leopoldsburg),
bǫrs (L271p Venlo),
bǫrst (L328p Heel),
bǫrš (L385p Sint Odilienberg),
nek:
nɛk (L421p Dilsen),
rug:
rø̜k (Q015p Stein)
|
Het verdikte gedeelte aan de bovenzijde van het beitelblad dat tegen het beitelhecht rust. [N 53, 34d; A 14, 12b add.]
II-12
|
| 31919 |
beitelen |
beitelen:
biętǝlǝ (Q162p Tongeren),
bēsǝlǝ (Q121c Bleijerheide, ...
Q121a Chevremont,
Q121d Haanrade,
Q121e Kaalheide,
Q121p Kerkrade,
Q121b Spekholzerheide),
bęjtǝlǝ (L330p Herten)
|
In het algemeen met de beitel werken. [N 53, 46a; monogr.]
II-12
|
| 31821 |
beitelgleuf |
beitelkot:
bētǝlkūt (Q071p Diepenbeek),
beitelopening:
beitelopening (L421p Dilsen),
beitelsleuf:
bęjtǝlšlø̄f (L330p Herten, ...
L387p Posterholt),
bek:
bɛk (L385p Sint Odilienberg),
bekwijdte:
bɛkwījdǝ (Q121c Bleijerheide),
gat:
gāt (Q015p Stein),
gat in de zool:
gāt˱ en ǝ zǭl (L330p Herten),
gleuf:
glø̄f (L330p Herten, ...
K317p Leopoldsburg),
kot:
kūt (Q083p Bilzen),
kot om de beitel:
kūt˱ ǫm dǝ bētǝl (Q071p Diepenbeek),
sleuf:
slø̄f (L271p Venlo)
|
De gleufvormige opening onder aan het schaafblok, waar de schaafbeitel doorheen steekt. Zie ook afb. 31h. [N 53, 54b]
II-12
|
| 31905 |
beitelhecht |
beitelhecht:
bęjtǝlhext (L163p Ottersum),
beitelheft:
bēsǝlhɛf (Q121c Bleijerheide),
beitelsteel:
bęjtǝlštē.l (Q020p Sittard),
greep:
grīǝp (L387p Posterholt),
handhaaf:
(h)antǝf (Q083p Bilzen),
handvat:
hanjt˲vat (L328p Heel, ...
L330p Herten,
L387p Posterholt,
L385p Sint Odilienberg,
Q015p Stein),
hantj˲vat (L299p Reuver),
hant˲vat (L271p Venlo),
hānt˲vat (Q204a Mechelen, ...
L163p Ottersum),
hānt˲vǭt (Q071p Diepenbeek),
hecht:
(h)ęx (Q083p Bilzen),
hex (L271p Venlo),
heft:
hɛf (L299p Reuver),
hɛft (L270p Tegelen),
steel:
stiǝl (Q083p Bilzen),
stēl (L421p Dilsen, ...
K317p Leopoldsburg,
K353p Tessenderlo)
|
Het van hout of kunststof vervaardigde handvat van de beitel waarin de beitelarend bevestigd wordt. Zie ook afb. 63e. [N 53, 34f; monogr.]
II-12
|
| 31360 |
beitelhouder |
beitelhouder:
biǝtǝl(h)ātǝr (Q083p Bilzen),
bęjtǝlhawǝr (Q095p Maastricht, ...
Q099q Rothem),
bęjtǝlhājǝr (L330p Herten),
bęjtǝlhǫwǝr (L165p Heijen, ...
L217p Meerlo,
L159a Middelaar,
L213p Well),
bęjtǝlhǭjǝr (L291p Helden, ...
L290p Panningen),
beitelklem:
bęjtǝlklɛm (L299p Reuver),
beitelsteun:
bęjtǝlstø̜n (Q095p Maastricht),
moufle:
mufǝl (P219p Jeuk),
schroefstok:
šrufštǫk (Q121b Spekholzerheide)
|
Houder op het slee van de draaibank, waarop de draaibeitel met behulp van stelschroeven kan worden vastgezet. Zie ook het lemma "slee, support". [N 33, 226]
II-11
|
| 31306 |
beitelkop |
beitelkop:
bęjtǝlkǫp (L165p Heijen)
|
Het vlakke, bovenste deel van een beitel die niet in een houten hecht bevestigd wordt. Op de beitelkop wordt met de hamer geslagen. [N 33, 120 add.]
II-11
|
| 31906 |
beitelring |
band:
bant (L421p Dilsen),
bānt (K317p Leopoldsburg),
beitelring:
bęjtǝlreŋk (L271p Venlo),
halsring:
halsreŋk (L328p Heel),
hǭsreŋk (Q121c Bleijerheide),
ring:
reŋk (L330p Herten, ...
Q204a Mechelen)
|
Metalen band die om het houten beitelhecht wordt bevestigd om te voorkomen dat het splijt wanneer men er met een hamer op slaat. Een beitelring kan zijn aangebracht aan de boven- of aan de onderkant van het beitelhecht, of op beide plaatsen. Zie ook afb. 63f. [N 53, 34g]
II-12
|
| 31902 |
beitelsnede |
het scherp:
(h)ǝt šɛr(ǝ)p (Q083p Bilzen),
ǝt sxē̜rǝp (L163p Ottersum),
ǝt šɛrp (L299p Reuver),
ǝt šɛrǝp (L330p Herten),
scherpe kant:
šɛrǝpǝ kānt (Q071p Diepenbeek),
snede:
snē (K317p Leopoldsburg, ...
K353p Tessenderlo),
snēj (L421p Dilsen),
šnē (L328p Heel, ...
L299p Reuver),
šnēj (L330p Herten),
šnęt (L328p Heel),
snijkant:
snē̜jkant (Q095p Maastricht),
waat:
wārt (L382p Montfort, ...
L385p Sint Odilienberg),
wāt (L421p Dilsen, ...
L381p Echt,
Q019b Groot Genhout,
Q111p Klimmen,
L434p Limbricht,
L294p Neer,
Q015p Stein,
L270p Tegelen
[(n)]
,
L289p Weert),
wǭt (K353p Tessenderlo
[(n)]
, ...
Q001p Zonhoven),
waatkant:
wǭtkant (K317p Leopoldsburg)
|
Het snijdend gedeelte van de beitelvouw. [N 53, 34b-c; N G, 28]
II-12
|
| 31901 |
beitelvouw |
muil:
mul (Q121c Bleijerheide),
opgelegde beitel:
ǫp˲gǝlax˱dǝ bęjtǝl (Q018p Geulle, ...
L387p Posterholt),
slijpbaan:
šlīp˱bān (Q033p Oirsbeek),
vouw:
fǫw (L270p Tegelen),
vǫw (Q204a Mechelen, ...
L387p Posterholt,
L299p Reuver,
Q015p Stein,
L271p Venlo),
vǭj (L381p Echt, ...
L328p Heel)
|
Het schuingeslepen uiteinde van het beitelblad, dat uitloopt op een scherpe snede. Zie ook afb. 63b en het lemma ɛvouw van een beitelɛ in Wld II.11, pag. 44-45. Het betreft daar beitels die door de smid worden gebruikt.' [N 53, 34b-c; N G, 28]
II-12
|
| 30711 |
beitsen |
beitsen:
beitsen (Q001p Zonhoven),
bē̜.ǝtsǝ (Q001p Zonhoven),
bē̜tsǝ (Q002p Hasselt, ...
K353p Tessenderlo),
bęjtsǝ (Q083p Bilzen, ...
L426p Buchten,
Q071p Diepenbeek,
Q203p Gulpen,
L328p Heel,
Q113p Heerlen,
L330p Herten,
L414p Houthalen,
Q111p Klimmen,
L267p Maasbree,
Q095p Maastricht,
L265p Meijel,
Q197p Noorbeek,
L163p Ottersum,
L387p Posterholt,
Q032p Schinnen,
Q197a Terlinden,
Q117a Waubach),
bɛjtsǝ (L417p As),
bɛ̄jtsn (Q001p Zonhoven),
beizen:
bajtsǝ (Q121p Kerkrade),
bisteren:
bestǝrǝ (Q083p Bilzen, ...
P219p Jeuk),
bistǝrǝ (P176p Sint-Truiden, ...
Q162p Tongeren),
sappen:
sapǝ (K353p Tessenderlo)
|
Hout kleuren met behulp van beits. [N 67, 66h; monogr.] || Meubels met behulp van beits een bruine kleur geven. De nerf van het hout blijft daarbij zichtbaar. Zie ook het lemma ɛbeitsenɛ in wld II.9, pag. 209.' [N 56, 41b; monogr.]
II-12, II-9
|