34208 |
nierbekkenontsteking |
aan de nieren hebben:
(de koe heeft het) an dǝ nīrǝ (L159a Middelaar),
(de koe heeft het) ān dǝ nērǝ (Q095p Maastricht, ...
Q033p Oirsbeek,
Q099q Rothem,
L270p Tegelen,
L318b Tungelroy),
(de koe heeft het) ān dǝ nęi̯ǝrǝ (Q020p Sittard),
(de koe heeft het) ān dǝ nīrǝ (L268p Velden),
(de koe heeft het) ānǝ nērǝ (L331p Swalmen),
(de koe heeft het) ǭn dǝ nērǝ (Q096d Smeermaas),
ān dǝ nērǝ hø̜bǝ (L269p Blerick),
ān dǝ nērǝ hā (Q204a Mechelen),
ān dǝ nērǝ hɛbǝ (L289h Boshoven),
aan de zeik zijn:
(de koe is) ān dǝ zęi̯k (L270p Tegelen),
blaasentzündung:
blāsɛntzynduŋ (Q121c Bleijerheide),
blaasontsteking:
blǭsonštē̜keŋ (Q204a Mechelen),
drees:
dręi̯s (L372p Maaseik),
dreselen:
dręi̯sǝlǝ (L326p Grathem),
dresen:
dre.sǝ (Q093p Rosmeer),
drizǝ (L420p Rotem),
druzǝ (Q072a Rapertingen),
druǝzǝ (Q002p Hasselt),
drø.sǝ (Q077p Hoeselt),
drø̄sǝ (K357p Paal),
drø̄ǝzǝ (P177p Zepperen),
drēsǝ (K361a Boekt Heikant, ...
L371a Geistingen,
Q003p Genk,
L426z Holtum,
L422p Lanklaar,
L332p Maasniel,
Q198b Oost-Maarland,
Q094b Wolder / Oud-Vroenhoven / Wiler,
Q179p Zichen-Zussen-Bolder),
drēšǝ (Q018p Geulle),
drē̜i̯šǝ (Q012p Rekem),
dręi̯sǝ (L330p Herten, ...
L422p Lanklaar,
L382p Montfort,
L321p Neeritter,
L373p Roosteren,
L270p Tegelen),
dręi̯zǝ (Q156p Borgloon),
dręi̯šǝ (L430p Einighausen, ...
Q007p Eisden,
Q112a Heerlerheide,
Q111p Klimmen,
L434p Limbricht,
L372p Maaseik,
L427p Obbicht,
L371p Ophoven,
Q099q Rothem,
Q097p Ulestraten),
drōǝzǝ (Q156p Borgloon),
dretsen:
drē̜tsǝ (Q178p Val-Meer),
het op haar blaas hebben:
(de koe heeft het) ǫp hø̄r blos (P051p Lummen),
het water:
ǝt wātǝr (L371p Ophoven),
kel op de nieren:
kęl ǫbǝ nīrǝ (Q002p Hasselt),
kleuteren:
klø̄tǝrǝ (L320a Ell),
kou op de blaas:
kau̯ ǫpǝ blǭs (Q006p Leut, ...
L424p Meeswijk),
kā op dǝ bluǝs (P189p Rijkel),
kou op de nieren:
kau̯ op dǝ nei̯ǝrǝ (P045p Meldert),
kā ǫp dǝ nīrǝ (P055p Kermt),
kāu̯ ǫp dǝ nīǝrǝ (L312p Neerpelt),
kǫw ǫp dǝ nērǝ (Q209p Teuven),
koude:
kā (Q078p Wellen),
nierbrand:
nirbrant (P050p Herk-de-Stad),
nierkrankheid:
nērkraŋkhęi̯t (Q033p Oirsbeek),
nierkrankte:
nērkręŋdǝ (Q088p Lanaken),
nērkrɛŋdǝ (Q197p Noorbeek),
nērkrɛŋkdǝ (Q193p Gronsveld),
nierziekte:
nierziekte (P048p Halen),
nirzękdǝ (Q071p Diepenbeek),
nērzektǝ (L316p Kaulille),
nērzēkdǝ (L317p Bocholt, ...
L360p Bree),
op het water hebben:
(de koe heeft het) op ǝt watǝr (L265p Meijel),
(de koe heeft het) op ǝt wātǝr (L269b Boekend, ...
Q207p Epen),
(de koe heeft het) opt wǭwǝtǝr (K278p Lommel),
op ǝt wātǝr hø̜bǝ (L377p Maasbracht, ...
L322a Nunhem),
streesten:
strei̯stǝ (L420p Rotem),
tretsen:
trɛtsǝ (L360p Bree),
triets:
trits (K361p Zolder),
verlamming van de blaas:
vǝrlāmeŋ van dǝ blǭs (L292p Heythuysen),
verschieten:
vǝršētǝn (Q039p Hoensbroek),
zeiken:
zęi̯kǝ (Q078p Wellen),
zeiks (bijvgl. nmw.):
sęks (L163p Ottersum),
zijpelen:
zibǝlǝ (L163a Milsbeek)
|
Een aandoening van de pisbuis, vervolgens van de blaas en van een van de pisleiders en tenslotte van het nierbekken. De kwaal komt bijna uitsluitend bij het vrouwelijk dier voor. De dieren hebben minder eetlust, herkauwen weinig, vermageren, hebben een droge en stugge huid. Ze urineren telkens in kleine hoeveelheden. De oorzaak is een bepaalde smetstof. Zie ook het lemma ''chronische nier- en nierbekkenontsteking'' in wbd I.3, blz. 486. [N 3A, 94; N 52, 29; A 48A, 43]
I-11
|
34265 |
nieren |
bonen:
būnǝ (Q078p Wellen),
boontjes:
bø̜nǝkǝs (Q071p Diepenbeek),
nieren:
nei̯ǝrǝ (Q020p Sittard),
neǝrǝ (P211p Waasmont),
nieren (Q071p Diepenbeek, ...
P107a Rummen),
nii̯ǝrǝ (P046p Linkhout, ...
K278p Lommel),
nirǝ (L265p Meijel),
nērǝ (Q103p Berg / Terblijt, ...
Q121c Bleijerheide,
L269b Boekend,
Q198p Eijsden,
Q202p Eys,
L366p Gruitrode,
Q203p Gulpen,
Q113p Heerlen,
L291p Helden,
L330p Herten,
Q187a Heugem,
L292p Heythuysen,
Q039p Hoensbroek,
L325p Horn,
Q121p Kerkrade,
L372p Maaseik,
Q009p Maasmechelen,
Q095p Maastricht,
Q204a Mechelen,
Q096c Neerharen,
L321p Neeritter,
Q197p Noorbeek,
Q036p Nuth,
Q033p Oirsbeek,
L416p Opglabbeek,
L362p Opitter,
Q012p Rekem,
L293p Roggel,
L420p Rotem,
Q099q Rothem,
L432p Susteren,
L270p Tegelen,
Q118a Terwinselen,
L318b Tungelroy,
Q091p Veldwezelt,
Q080p Vliermaal,
Q117a Waubach,
L289p Weert),
nēǝrǝn (L316p Kaulille),
nīrǝ (P120p Alken, ...
Q072p Beverst,
Q083p Bilzen,
Q156p Borgloon,
P108p Grazen,
Q081a Heesveld-Eik,
L413p Helchteren,
P050p Herk-de-Stad,
Q074p Kortessem,
P057p Kyringen,
Q180p Mal,
L312p Neerpelt,
P117p Nieuwerkerken,
L290p Panningen,
Q158p Riksingen,
P176p Sint-Truiden,
Q162p Tongeren,
P177p Zepperen),
nīrǝn (L312p Neerpelt),
nīǝrǝ (K358p Beringen, ...
L413p Helchteren,
P051p Lummen),
niertjes:
nirkǝs (L211p Leunen, ...
L265p Meijel),
nirǝkǝs (L163p Ottersum),
nērkǝs (L269p Blerick, ...
L426p Buchten,
L320a Ell,
L377p Maasbracht,
L293p Roggel,
L331p Swalmen,
L270p Tegelen,
L318b Tungelroy,
L289p Weert)
|
Boonvormig orgaan dat dient tot afscheiding van de urine. De opgaven zijn alle meervoud. [N 28, 88d]
I-11
|
18094 |
niersteen |
niersteen:
naerstéin (L271p Venlo),
neerschtein (Q102p Amby),
neerschting (Q120p Heerlerbaan/Kaumer),
neersjtee (Q113p Heerlen),
neersjteen (Q196p Mheer, ...
Q112z Ten-Esschen/Weustenrade),
neersjtein (L300p Beesel, ...
Q021p Geleen,
L329a Kapel-in-t-Zand,
Q111p Klimmen,
L322a Nunhem,
L299p Reuver,
L299p Reuver,
Q098p Schimmert,
Q032p Schinnen,
L432p Susteren,
L331p Swalmen,
Q101p Valkenburg,
L386p Vlodrop),
neersjtejn (Q193p Gronsveld),
neersjting (Q112c Kunrade),
neersjtèe (Q203p Gulpen),
neersjtèng (Q116p Simpelveld),
neerstein (L428p Born, ...
L360p Bree,
L425p Grevenbicht/Papenhoven,
L321a Ittervoort,
L320b Kelpen,
L298a Kesseleik,
L267p Maasbree,
Q095p Maastricht,
Q095p Maastricht,
L382p Montfort,
L382p Montfort,
L266p Sevenum,
Q187p Sint-Pieter,
Q015p Stein,
L378p Stevensweert,
L374p Thorn,
L374p Thorn,
L318b Tungelroy,
Q014p Urmond,
L271p Venlo,
L271p Venlo,
L271p Venlo),
neerstijn (Q095p Maastricht),
neerstjein (L383p Melick, ...
L387p Posterholt),
neirstein (L433p Nieuwstadt),
neresjting (Q121p Kerkrade, ...
Q208p Vijlen),
nēērschtein (Q098p Schimmert),
nēērsjting (Q117p Nieuwenhagen),
nērštē. (Q202p Eys),
nērštɛ.i̯n (Q203b Ingber),
niersteen (Q203p Gulpen),
nierstein (L269b Boekend, ...
L292p Heythuysen),
nierstiejn (L265p Meijel),
nierstieën (L245b Tienray),
nierstiën (L265p Meijel),
nierstîen (L265p Meijel),
nīērsteen (P047p Loksbergen),
nêêrsjtêin (L331p Swalmen),
steen op de nier:
steen oppe niere (Q077p Hoeselt),
stijn òppə neerə (L416p Opglabbeek),
stèjn oppe neer (L417p As)
|
Nier-, gal- en blaassteen: steenachtige zelfstandigheid in galblaas, nieren of blaas (steen, graveel, graveelsteen). [N 84 (1981)]
III-1-2
|
31618 |
niet |
naai:
nɛj (Q111p Klimmen, ...
Q095p Maastricht),
niet:
nit (L165p Heijen, ...
L330p Herten,
L217p Meerlo,
L289p Weert),
nēt (L321p Neeritter),
nīt (L216a Oostrum, ...
L192a Siebengewald,
K353p Tessenderlo)
|
Het gedeelte van de hoefnagel dat na het afknippen enkele millimeters boven de hoef uitsteekt en omgeslagen wordt in de uitholling die met behulp van de onderkapper is vervaardigd. [N 33, 372]
II-11
|
26704 |
niet afgegraven hoogveen |
berg:
børǝx (Q071p Diepenbeek),
bolle turf:
bǭlǝ tø̜rf (L322a Nunhem),
bǭlǝn tø̜rf (L270p Tegelen),
bovenveen:
bovǝvēn (L312p Neerpelt),
bwovǝvēn (Q162p Tongeren),
broek:
bruk (K354p Deurne),
drijfzand:
dręjfzānt (Q158p Riksingen),
hoge gracht:
howgǝ grax (Q080p Vliermaal),
hoogveen:
huxvēn (P045p Meldert),
hōxvęn (L163a Milsbeek, ...
L163p Ottersum),
hūx˲vēn (P051p Lummen),
moerbroek:
murbrok (L352p Hechtel),
ongebroken grond:
ongǝbrǭkǝ gront (P222p Opheers),
ongelijk gemaakt ven:
ungǝlęjk gǝmākt vɛn (L420p Rotem),
ongeturfde wei:
ongǝtørfdǝ wa (K353p Tessenderlo),
peel:
pīǝl (L269p Blerick, ...
L265p Meijel),
reenvoor:
rɛjǝnvoǝr (Q072p Beverst),
strouwsel:
strǫwsǝl (L312p Neerpelt),
turf:
turf (L290a Egchel),
tø̜rf (L269b Boekend),
turfgrond:
tø̜rfgrōntj (L321p Neeritter),
turfwei:
tørfwē̜ (K358p Beringen),
vaste peel:
vǭstǝ pīǝl (L290p Panningen)
|
Echt hoogveen is beperkt tot een paar gebieden in Nederland. Een aantal opgaven duidt zeker niet op hoogveen maar op een bepaalde grond waar het mogelijk is turf te steken. [N 27,18b]
II-4
|
34153 |
niet behouden |
herlopen:
herlōpǝ (Q077p Hoeselt),
hęrlau̯pǝ (Q009p Maasmechelen),
hęrlupǝ (Q002p Hasselt, ...
P050p Herk-de-Stad,
P046p Linkhout),
hęrluwǝpǝ (K358p Beringen, ...
K357p Paal),
hęrluǝpǝ (K358p Beringen, ...
P048p Halen),
hęrlōpǝ (Q076p Romershoven),
hęrlūpǝ (P218p Borlo),
hęrlūǝpǝ (P044p Zelem),
hęrlǫu̯pǝ (Q096c Neerharen),
hǝrlǫu̯pǝ (P188p Hoepertingen, ...
P177p Zepperen),
hɛrlø̜u̯pǝ (L416p Opglabbeek),
ęrlupǝ (P174p Velm),
ǝrlou̯pǝ (Q012p Rekem),
herlopen (ww.):
(de koe) hęrlē̜i̯pt (L368b Waterloos),
(de koe) hɛrlept (P054p Spalbeek),
(de koe) hɛrløpt (P058p Stevoort),
hęrloǝpǝ (Q072p Beverst),
hęrlupǝ (Q002p Hasselt, ...
P055p Kermt,
P051p Lummen,
K361p Zolder),
hęrlōpǝ (Q071p Diepenbeek, ...
Q077p Hoeselt,
Q179p Zichen-Zussen-Bolder),
hęrlōu̯pǝ (Q078p Wellen),
hęrlūpǝ (P107a Rummen),
hęrlǫpǝ (Q093p Rosmeer),
hęrlǫu̯pǝ (P222p Opheers, ...
Q162p Tongeren,
Q078p Wellen),
hęrlǭpǝ (Q178p Val-Meer),
hɛlø̜u̯pǝ (L416p Opglabbeek),
hɛrlupǝ (P050p Herk-de-Stad),
hɛrluǝpǝ (P045p Meldert),
hɛrlǫu̯pǝ (Q007p Eisden),
ęrluǝpǝ (P176p Sint-Truiden),
ɛrlāu̯pǝ (L420p Rotem),
herlopig:
hǝrluǝpex (K353p Tessenderlo),
leeg:
lē̜x (L426p Buchten),
niet aangeteld:
nēt āngǝtɛlt (L432p Susteren),
niet behouden:
ne bǝhājǝ (Q072p Beverst),
net behǫu̯wǝ (Q211p Bocholtz),
net bǝhau̯wǝ (L416p Opglabbeek, ...
Q117a Waubach),
net bǝhawǝ (Q094b Wolder / Oud-Vroenhoven / Wiler),
ni bǝhau̯wǝ (L314p Overpelt),
ni bǝhawǝ (K278p Lommel),
ni bǝhāwǝ (K317p Leopoldsburg, ...
K278p Lommel,
L312p Neerpelt,
L314p Overpelt),
nit bǝhājǝ (L413p Helchteren),
nit bǝhāwǝ (L282p Achel),
nēd˱ bǝāu̯wǝ (L422p Lanklaar),
nēt bǝhaldǝ (L269p Blerick, ...
L268p Velden),
nēt bǝhau̯tǝ (L373p Roosteren),
nēt bǝhau̯wǝ (L360p Bree, ...
Q033p Oirsbeek,
L362p Opitter,
Q014p Urmond,
Q094b Wolder / Oud-Vroenhoven / Wiler),
nēt bǝhawtǝ (L427p Obbicht, ...
Q111q Ransdaal,
L386p Vlodrop),
nēt bǝhawǝ (L426z Holtum, ...
Q111p Klimmen,
Q095p Maastricht,
Q099q Rothem,
L423p Stokkem,
Q097p Ulestraten),
nēt bǝhāi̯jǝ (L383p Melick),
nēt bǝhājǝ (L332p Maasniel, ...
L382p Montfort,
L270p Tegelen),
nēt bǝhāwǝ (Q193p Gronsveld, ...
Q187a Heugem,
Q198b Oost-Maarland),
nēt bǝhǫtǝ (Q204a Mechelen),
nēt bǝhǫu̯jǝ (L295p Baarlo),
nēt bǝhǫu̯wǝ (L422p Lanklaar, ...
Q204a Mechelen),
nēt bǝhǫu̯ǝ (Q112a Heerlerheide),
nēt bǝhǫwǝ (Q209p Teuven),
nēt bǝhǭjǝ (Q035p Brunssum, ...
L371a Geistingen,
L326p Grathem,
L325p Horn,
L369p Kinrooi,
L377p Maasbracht,
L374p Thorn,
L318b Tungelroy,
L318b Tungelroy,
L289p Weert),
nēt bǝhǭwǝ (Q197p Noorbeek, ...
Q203a Reijmerstok),
nēt bǝhǭǝ (L290p Panningen),
nęi̯t bǝhau̯wǝ (L434p Limbricht),
nš bǝhāwǝn (L286p Hamont),
nɛ bǝhawǝ (L316p Kaulille),
nɛ bǝhā (P176p Sint-Truiden),
nɛjt bǝhawtǝ (L430p Einighausen),
niet gepakt:
nɛi̯t gǝpak (Q020p Sittard),
niet vol:
ni vǫl (P049p Donk, ...
P213p Niel-Bij-Sint-Truiden,
L355p Peer),
nēt vǫl (Q198b Oost-Maarland),
nę vǫl (P048p Halen),
niet vol gegaan:
ni vǭl gǝgǫn (P222p Opheers),
omgelopen:
omgǝlou̯pǝ (L372p Maaseik),
ømgǝlau̯pǝ (L295p Baarlo, ...
L269b Boekend),
ømgǝlōpǝ (L164p Gennep, ...
L165p Heijen,
L159a Middelaar,
L163a Milsbeek),
ømgǝlōu̯pǝ (Q162p Tongeren),
ømgǝlūpǝ (L266p Sevenum),
ømgǝlǫu̯pǝ (L269p Blerick, ...
L268p Velden,
L271p Venlo),
ø̄mgǝlūǝpǝ (L265 L265p
[Meijel]
),
ø̜mgǝlau̯pǝ (L290p Panningen),
ø̜mgǝlǫu̯pǝ (L270p Tegelen),
ǫmgǝlau̯pǝ (L330p Herten),
ǫmgǝlǫu̯pǝ (L332p Maasniel, ...
L322a Nunhem,
L331p Swalmen),
overgelopen:
yvǝrgǝlǫu̯pǝ (L372p Maaseik),
ø̜̄vǝrgǝlau̯pǝ (L322p Haelen),
teruggekomen:
tǝrøgǝkǭmǝ (L266p Sevenum),
tǝrø̜qgǝkōmǝ (L290p Panningen),
teruglopen (ww.):
(de koe)løpt tǝrøx (L211p Leunen),
verlopen:
vęrlau̯pǝ (Q011p Boorsem),
vǝrlau̯pǝ (Q009p Maasmechelen),
vǝrlupǝ (K361a Boekt Heikant),
vǝrlōpǝ (Q198b Oost-Maarland, ...
Q113a Welten),
vǝrlǫu̯pǝ (L317p Bocholt, ...
L289h Boshoven,
L320a Ell,
L288a Ospel,
Q098p Schimmert,
L318b Tungelroy),
˲fǝrlǫu̯pǝ (Q156p Borgloon),
verschoten:
vǝrsxōtǝ (L312p Neerpelt),
weer spelig:
wēr spēlex (Q014p Urmond),
wēr špēlex (Q033p Oirsbeek),
weer tekenen (ww.):
(de koe heeft) wēr gǝtęi̯kǝnt (L325p Horn),
weer tuchtig:
wēr tøxtǝx (L360p Bree),
weer willig:
wēr welex (Q158p Riksingen),
wīr wilǝx (Q156p Borgloon, ...
Q003p Genk,
Q176a Ketsingen,
Q080p Vliermaal),
willig:
weljex (L373p Roosteren),
zich verlopen (ww.):
zex vǝrlōpǝ (Q207p Epen),
zex vǝrlǫu̯pǝ (Q204a Mechelen),
zex vǝrlǭpǝ (Q197p Noorbeek),
zix vǝrlōpǝ (Q198b Oost-Maarland),
˲sǝx vǝrlǫu̯pǝ (Q096d Smeermaas)
|
Niet bevrucht. De koe wordt drie weken na de dekking weer tochtig. [N 3A, 32b]
I-11
|
34149 |
niet bevrucht |
bandeloos:
bandǝlōs (L321p Neeritter),
brul:
brøl (L377p Maasbracht, ...
L321p Neeritter),
bruls:
bryls (L244c America),
gust:
gyst (L244c America),
gøs (L295p Baarlo, ...
L387p Posterholt,
L268p Velden,
L386p Vlodrop),
gøst (L322p Haelen, ...
L330p Herten,
L321a Ittervoort,
L211p Leunen,
L332p Maasniel,
L265p Meijel,
L382p Montfort,
L288p Nederweert,
L163p Ottersum,
L373p Roosteren,
Q020p Sittard,
L270p Tegelen,
L214p Wanssum,
L289p Weert),
gø̄st (L295p Baarlo, ...
L247p Broekhuizen,
L326p Grathem,
L266p Sevenum,
L318b Tungelroy),
gø̜̄st (L290p Panningen),
gø̜s (L331b Boukoul, ...
L382p Montfort,
L331p Swalmen,
L271p Venlo),
gø̜st (L324p Baexem, ...
L320a Ell,
L326p Grathem,
L320c Haler,
L325p Horn,
L377p Maasbracht,
L383p Melick,
L288p Nederweert,
L294p Neer,
L322a Nunhem,
L290p Panningen,
L329p Roermond,
L270p Tegelen,
L374p Thorn,
L318b Tungelroy,
L289p Weert),
leeg:
lēx (Q121c Bleijerheide, ...
Q211p Bocholtz,
Q021p Geleen,
Q193p Gronsveld,
Q204a Mechelen,
L288p Nederweert,
Q032a Puth,
L373p Roosteren,
Q099q Rothem,
Q098p Schimmert,
L318b Tungelroy,
Q101p Valkenburg),
lēǝx (Q113p Heerlen),
lē̜x (L429a Berg, ...
Q035p Brunssum,
L426p Buchten,
Q018p Geulle,
Q019z Geverik/Kelmond,
L326p Grathem,
L425p Grevenbicht / Papenhoven,
L322p Haelen,
Q039p Hoensbroek,
L426z Holtum,
Q111p Klimmen,
L434p Limbricht,
L382p Montfort,
Q022p Munstergeleen,
Q197p Noorbeek,
Q033p Oirsbeek,
Q111q Ransdaal,
Q203a Reijmerstok,
Q020p Sittard,
Q097p Ulestraten,
Q117a Waubach,
Q094b Wolder / Oud-Vroenhoven / Wiler),
līx (L289p Weert),
lɛi̯ex (Q198b Oost-Maarland),
lɛi̯x (Q021p Geleen, ...
Q204a Mechelen,
Q095a Oud-Caberg),
lɛx (L429p Guttecoven, ...
Q192p Margraten,
Q014p Urmond),
mans:
mans (Q018p Geulle, ...
L322p Haelen,
L163p Ottersum,
L271p Venlo),
mas (Q021p Geleen),
mau̯s (Q035p Brunssum, ...
Q112a Heerlerheide,
Q039p Hoensbroek,
Q022p Munstergeleen,
Q033p Oirsbeek,
Q098p Schimmert,
Q020p Sittard,
Q015p Stein,
Q097p Ulestraten,
Q101p Valkenburg,
Q117a Waubach,
Q094b Wolder / Oud-Vroenhoven / Wiler),
mau̯ws (L429p Guttecoven, ...
L426z Holtum),
maǝu̯s (L432p Susteren),
māns (L159a Middelaar),
mās (Q193p Gronsveld, ...
Q198b Oost-Maarland),
mǫs (Q117p Nieuwenhagen),
mǫu̯s (L429a Berg, ...
Q113a Welten),
mǭs (Q121c Bleijerheide, ...
Q197p Noorbeek,
Q203a Reijmerstok),
mɛns (Q099q Rothem),
niet behouden:
ne bǝhāldǝ (L244c America),
net bǝhawǝ (Q094b Wolder / Oud-Vroenhoven / Wiler),
nēt bǝhǭi̯ǝ (L325p Horn),
nɛi̯t bǝhau̯wǝ (L434p Limbricht),
niet vol:
net vǫl (Q121c Bleijerheide),
nēt vōl (Q198b Oost-Maarland),
nēt vǫl (Q192p Margraten, ...
Q097p Ulestraten),
overgegangen:
ǭvǝrgǝgaŋǝ (L325p Horn),
verlopen:
vǝrlau̯pǝn (Q197p Noorbeek),
vǝrlōpǝ (Q203a Reijmerstok, ...
Q113a Welten),
vǝrlǫu̯pǝ (L321p Neeritter),
verschoten:
vǝršōtǝ (Q097p Ulestraten),
verworpen:
vǝrwørpǝ (L432p Susteren),
weer spelig:
wēr spēlex (L425p Grevenbicht / Papenhoven)
|
Niet bevrucht bij dekking, gezegd van de koe. [N C, 19; N C, 18]
I-11
|
26170 |
niet de goede stand hebben |
(de roede) hangt niet goed:
haŋt niǝ gǫǝt (P051p Lummen),
(de roede) heeft slechte spanning:
hiǝt slęxtǝ spaneŋ (L289p Weert),
(de roede) is niet goed gevleugeld:
is˱ nɛ̄ gōt ˲gǝvlø̄gǝlt (L316p Kaulille),
(de roede) ligt te laag:
lektj tǝ liǝx (L289p Weert),
(de roede) staat niet goed:
stęjt nēt ˲gōt (L374p Thorn),
štęjt nēt ˲gōt (L330p Herten),
(de roede) staat niet goed op de wind:
(de roede) staat niet goed op de wind (P051p Lummen, ...
K357p Paal),
(de roede) staat scheel:
stiǝt sxę̄ǝl (L289p Weert),
stęjt šę̄l (L292a Maxet),
(de roede) staat te hoog op de tempel:
stiǝt tǝ huǝx ǫp ǝ tęmpǝl (L289p Weert)
|
Niet de goede stand hebben, gezegd van een roede wanneer deze nieuw is ingebracht. [N O, 7o]
II-3
|
34154 |
niet drachtig |
gust:
gøs (L300p Beesel, ...
L381p Echt),
gøst (L215p Blitterswijck, ...
L287p Boeket,
L214a Geysteren,
L267p Maasbree,
L217p Meerlo,
L245p Meterik,
L294p Neer,
L246a Swolgen,
L245b Tienray,
L214p Wanssum,
L215a Wellerlooi),
gø̜st (L318d Altweert, ...
L318e Altweerterheide,
L287p Boeket,
L289h Boshoven,
L288c Eind,
L289a Hushoven,
L318a Keent,
L288b Laar,
L289b Leuken,
L288p Nederweert,
L288a Ospel,
L318p Stramproy,
L289p Weert),
leeg:
lē.x (L282p Achel, ...
L353p Eksel,
L286p Hamont,
L316p Kaulille,
L315p Kleine-Brogel,
L319p Molenbeersel,
L312p Neerpelt,
L355p Peer),
lēx (L371p Ophoven, ...
L313p Sint Huibrechts Lille,
L354p Wijchmaal),
lē̜x (L359p Beek, ...
L317p Bocholt,
Q011p Boorsem,
L360p Bree,
L421p Dilsen,
Q007p Eisden,
L419p Elen,
L370p Kessenich,
L369p Kinrooi,
Q088p Lanaken,
L422p Lanklaar,
Q006p Leut,
L372p Maaseik,
Q009p Maasmechelen,
L424p Meeswijk,
L367p Neerglabbeek,
Q096c Neerharen,
L368p Neeroeteren,
Q010p Opgrimbie,
L362p Opitter,
L415p Opoeteren,
Q012p Rekem,
L358p Reppel,
L420p Rotem,
L423p Stokkem,
L361p Tongerlo,
Q013p Uikhoven,
Q008p Vucht),
lęi̯x (P182p Buvingen, ...
Q166p Vechmaal,
P174p Velm),
los:
los (L366p Gruitrode, ...
L365p Wijshagen),
lǫ.s (P053p Berbroek),
mans:
mans (Q101p Valkenburg),
mau̯s (L360p Bree),
mau̯š (L423p Stokkem),
mǭs (Q196p Mheer),
muntig:
me.ntex (P057p Kuringen, ...
Q089p Martenslinde),
me.ntǝx (Q170p Grote-Spouwen, ...
Q094p Hees,
P055p Kermt,
Q090p Mopertingen,
Q084p Waltwilder),
mei̯ntex (Q087p Gellik, ...
Q002a Godschei),
mentex (L417p As, ...
Q072p Beverst,
Q003p Genk,
Q081a Heesveld-Eik,
Q082p Munsterbilzen,
Q005p Zutendaal),
mentǝx (Q083p Bilzen, ...
Q003p Genk),
meŋtex (Q002p Hasselt),
miŋtex (Q002a Godschei),
my.ntǝx (Q163p Berg, ...
Q181p Sluizen),
myŋtex (Q071p Diepenbeek, ...
Q240p Lauw),
mø.ntex (K358p Beringen, ...
P224p Boekhout,
Q160p Bommershoven,
Q242p Diets-Heur,
P175p Gingelom,
L413p Helchteren,
Q158a Henis,
K360p Heusden,
Q182p Nerem,
L314p Overpelt,
Q157a Overrepen,
K357p Paal,
Q161p Piringen,
Q154p Sint-Huibrechts-Hern,
P119p Sint-Lambrechts-Herk,
K361p Zolder),
mø.ntǝx (Q168p 'S-Herenelderen, ...
Q174p Herderen,
Q077p Hoeselt,
P051p Lummen,
Q175p Riemst,
Q241p Rutten,
Q080p Vliermaal,
P118a Wijer,
Q179p Zichen-Zussen-Bolder),
mø.nšex (P058p Stevoort),
mø.ňšex (Q165p Hopmaal),
mønjǝx (L314p Overpelt),
møntex (K318p Berverlo, ...
P048p Halen,
L352p Hechtel,
K316p Heppen,
L414p Houthalen,
Q157p Jesseren,
P219p Jeuk,
K317a Kerkhoven,
K359p Koersel,
Q167p Koninksem,
P047p Loksbergen,
P214p Montenaken,
K315p Oostham,
P176p Sint-Truiden,
K353p Tessenderlo,
Q162p Tongeren,
P044p Zelem),
møntǝx (P179p Aalst, ...
P113p Binderveld,
P218p Borlo,
P178p Brustem,
P049p Donk,
P115p Duras,
P173p Halmaal,
P050p Herk-de-Stad,
P180p Kerkom,
P046p Linkhout,
K278p Lommel,
P045p Meldert,
P176a Melveren,
Q169p Membruggen,
Q177p Millen,
P117p Nieuwerkerken,
P177a Ordingen,
Q168a Rijkhoven,
Q076p Romershoven,
Q162p Tongeren,
Q155p Werm,
P172p Wilderen),
møu̯.ntex (Q074p Kortessem, ...
Q078p Wellen),
møu̯.ntǝx (Q075p Vliermaalroot),
møu̯.nšex (P220p Mechelen-Bovelingen),
møu̯ntex (P187p Berlingen, ...
Q159p Broekom,
Q153p Gors-Opleeuw,
P195p Gutschoven,
Q152p Kerniel,
P121p Ulbeek,
P227p Vorsen,
Q073p Wimmertingen),
møu̯ntšex (Q156p Borgloon),
møu̯ntǝx (Q079p Guigoven, ...
P188p Hoepertingen,
Q079a Wintershoven),
møu̯nšex (P197p Heers, ...
P192p Voort),
møu̯nšix (P186p Gelinden),
møu̯ňtix (P223p Rukkelingen-Loon),
møu̯ŋtex (Q164p Heks),
mø̄.ntex (P120p Alken, ...
P118p Kozen),
mø̄.ntǝx (Q188p Kanne),
mø̄ntǝx (Q172p Vroenhoven),
mø̄u̯ntex (P177p Zepperen),
mø̜ntex (Q001p Zonhoven),
mø̜u̯nšex (P184p Groot-Gelmen),
mē.ntǝx (Q091p Veldwezelt, ...
Q171p Vlijtingen),
mɛi̯ntǝx (P052p Schulen),
mɛntex (L418p Niel-bij-As, ...
L416p Opglabbeek)
|
[JG 1a, 1b; Gwn V, 4; monogr.]
I-11
|
24716 |
niet gedijen |
aarzelen:
WLD
aozele (L266p Sevenum),
oozele (L266p Sevenum),
achterblijven:
± WLD
achterbliêve (L288a Ospel),
armetierig (adj.):
eigen spellingsysteem
ermetīerig (Q034p Merkelbeek),
armoedig uitzien:
WBD-WLD
èrmeujig ōētzeen (L329p Roermond),
armzalig (adj.):
ermzelig (L433p Nieuwstadt),
ermzäilig (Q016p Lutterade),
blijven staan:
WLD
blijven staan (Q001p Zonhoven),
de aard niet hebben:
die aard hĭej neet (Q098p Schimmert),
de kruppel inhebben:
± WLD
haet der kröppel in (Q111p Klimmen),
de prat inzitten:
oude spellingsysteem
di zit de prat in (L265p Meijel),
geen aard (hebben):
geinen aard (Q096c Neerharen),
genne aord höbbe (L269p Blerick),
gennen aard höbbe (L269b Boekend),
giënen oard (L414p Houthalen),
WLD
genne aard (L210p Venray),
geen aard hebben:
eigen fon. aanduidingen
de ..... heet geinen aard (L320a Ell),
geen druif inhebben:
ideosyncr.
’t hèt gèinen droûf ién (Q193p Gronsveld),
geen groei (hebben):
genne greui (L271p Venlo),
eigen spellingsysteem
genne grui (L265p Meijel, ...
L265p Meijel),
geen groei inzitten:
WLD
zit gijnə greuj in (Q095p Maastricht),
geen wasdom (hebben):
WLD
geine wasdôm (Q098p Schimmert),
geen zegen brengen:
(brink genne zêge) (L271p Venlo),
geen zin hebben:
± WLD
höbbe genne zin (Q111p Klimmen),
het aard wast niet:
’t aartj wêstj neet (L330p Herten (bij Roermond)),
het kruid (onkruid) zit er in:
kroêt zit erin (L353p Eksel),
het niet doen:
bv. die tulpe doen ’t nie (goed)! (L216p Oirlo),
ze doen ’t neet (Q095p Maastricht),
WLD
ze deit ’t neet (Q021p Geleen),
ze doon ’t neet (L267p Maasbree),
het niet goed doen:
eigen spellingsysteem
duit het neet good! (L294p Neer),
het niet houden:
da out hei ni (P219p Jeuk),
het slecht doen:
doont slechjtj (L288a Ospel),
kreupel (omschr.):
kreupel (Q201p Wijlre),
kwelend (omschr.):
ideosyncr. (? - onduidelijk)
kwaolend (Q020p Sittard),
kwijnen:
IPA, omgesp.
kwɛnə (K314p Kwaadmechelen),
mager (omschr.):
mager (L320c Haler),
WLD
mááger (L164p Gennep),
miserabel uitzien:
WBD-WLD
mīēsərààbəl ōētzeen (L329p Roermond),
niet aangaan:
± WLD
neet aangoan (L289p Weert),
niet aarden:
aarden (Q202p Eys),
neet aarde (Q018p Geulle, ...
L329p Roermond,
L329p Roermond,
L331p Swalmen),
neet aarden (L382p Montfort),
neet are (Q203p Gulpen),
neet äärde (L381b Pey),
neet éérde (Q032p Schinnen),
nit aardə (Q116p Simpelveld),
nīet aarden (Q112b Ubachsberg),
eigen spellingsysteem
neet aarde (L294p Neer),
Endepols
neet aorde (Q095p Maastricht, ...
Q094b Wolder/Oud-Vroenhoven),
teerd-neet (Q095p Maastricht),
ideosyncr.
de plant aard neet (Q039p Hoensbroek),
niet aarde (Q020p Sittard),
ze aarde neet (L374p Thorn),
LDB
neet aarde (L329p Roermond),
NCDN
áárt neet (L378p Stevensweert),
Veldeke / eventueel aangevuld met systeem Jones
neet are (Q203p Gulpen),
Venlo e.o.
neet aare (L267p Maasbree),
WBD/WLD
neet [āre (L417p As),
neet aarde (L329a Kapel-in-t-Zand),
neet aarden (L371p Ophoven),
neet ààrdə (L432p Susteren),
WLD
neet aarden (L387p Posterholt),
neet aardə (L429p Guttecoven, ...
L382p Montfort),
neet áárdə (L328p Heel),
neet éérdə (L271p Venlo),
niet aardə (Q108p Wijnandsrade),
èrde neet (L298a Kesseleik),
niet doen:
WBD / WLD
neet dōōən (L300p Beesel),
niet gaan:
dae jeet nit (Q222p Vaals),
WBD\\WLD
neet gaon (Q038p Amstenrade),
WLD (De o is niet voldoende gedifferentiëerd; vandaar soms –)
die gaon neet (L322p Haelen),
niet gedijen:
Endepols
neet gedije (Q095p Maastricht),
WLD
gedeijd neet (Q118p Schaesberg),
gedieje neet (Q032p Schinnen),
niet goed doen:
WBD/WLD
neet goot dōēn (Q095p Maastricht),
niet goed gedijen:
neet good gedije (Q095p Maastricht),
niet goed groeien:
WBD/WLD
neet goot greujə (Q095p Maastricht),
WLD
nēēt gōōt gru’jə (Q109p Hulsberg),
niet goed wassen:
’t wêstj neet good (L330p Herten (bij Roermond)),
niet groeien:
die grujt neet (Q098p Schimmert),
jruit nit (Q222p Vaals),
ideosyncr.
dat jruit nit (Q121p Kerkrade),
greuje neet (L374p Thorn),
NCDN
neet greujö (L378p Stevensweert),
Veldeke
neet greujə (L381p Echt/Gebroek),
Veldeke aangepast
nie gröje (L245b Tienray),
Venlo e.o. (bedoeld is waarschijnlijk: neet greuje)
(greuje) (L267p Maasbree),
WLD
nēēt greujə (Q095p Maastricht),
niet ontgroeien:
Endepols
neet óntgreuje (Q095p Maastricht),
niet tierig (omschr.):
WLD
neet tierig (Q095p Maastricht),
niet wassen:
neet wasse (L271p Venlo),
neet wassen (L321a Ittervoort),
nie wâsse (Q077p Hoeselt),
n‧ēt wa.sə (Q203b Ingber),
wêst neet (Q015p Stein),
#NAME?
’t wis neet (Q111p Klimmen),
ideosyncr.
neet wassen (L386p Vlodrop),
wasse neet (L432p Susteren),
wast niet (Q033p Oirsbeek),
Veldeke
nit waase (Q117a Waubach),
Veldeke 1979 nr 1 later: nie aarde
nie wâsse (L210p Venray),
Veldens dialekt
neet wassen (L268p Velden),
WBD/WLD
neet wàssə (Q113p Heerlen),
WLD
neet wasse (L331p Swalmen, ...
L271p Venlo),
wassŭn neet (Q035p Brunssum),
niet willen:
t’ wilt nit (Q120p Heerlerbaan/Kaumer),
ze wëlle neet (Q095p Maastricht),
ideosyncr.
wille neet (L432p Susteren),
Veldeke aangepast
nie wille (L245b Tienray),
WLD
niet wille (L318b Tungelroy),
zə willə neet (Q033p Oirsbeek),
WLD (De o is niet voldoende gedifferentiëerd; vandaar soms o met nasaleringsteken)
die wille neet (L322p Haelen),
± WLD
neet wīlle (L288a Ospel),
schraal (omschr.):
schräöl (L216p Oirlo),
schraal wassen:
Nijmeegs (WBD) sjraol (bijw.)
sjraol wassə (L265p Meijel),
slecht gaan:
šlex goͅ.a (Q203b Ingber),
slecht gedijen:
WBD/WLD
sjlèg gədijjə (Q117p Nieuwenhagen),
slecht groeien:
sjlech greuje (L299p Reuver),
slech greujə (Q095p Maastricht),
ideosyncr.
schlech greuen (Q198p Eijsden, ...
Q197p Noorbeek),
schlecht greuen (Q198p Eijsden, ...
Q197p Noorbeek),
WBD/WLD
sjlèg grujjə (Q117p Nieuwenhagen),
WLD
hət grūūtj slegt (L374p Thorn),
slecht wassen:
slegt wasse (L381b Pey),
Nijmeegs (WBD)
slèècht wassə (L265p Meijel),
WBD/WLD
sjlèg wáásə (Q117p Nieuwenhagen),
slech wassən (Q014p Urmond),
WLD
schlecht wasse (Q203p Gulpen, ...
Q203p Gulpen),
sjlèch wassə (Q027p Doenrade),
staan:
eigen fon. aanduidingen
de ..... steit kraatselechtig (L320a Ell),
treuren:
truirt (P047p Loksbergen),
± WLD
triere (Q171p Vlijtingen),
verarmoeden:
ideosyncr.
verérmeuje (Q193p Gronsveld),
verkreupelen:
verkruppele (Q039p Hoensbroek),
vərkrø.pələ (Q202p Eys),
eigen spellingsysteem
verkröppele (Q032p Schinnen),
WBD/WLD
verkräpelt (Q016p Lutterade),
WLD
verkrēùpelt (Q096b Itteren),
verkröppele (Q196p Mheer),
verkrüpt (L428p Born),
zijn aard niet hebben:
eigen spellingsysteem m.i. meer voor personen
(dat het ziene aard nie) (L217p Meerlo)
|
bedijen [SGV (1914)] || Niet goed groeien, gezegd van planten (niet tieren, niet aarden). [N 82 (1981)]
III-4-3
|