e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
schoenpoetser leerjong: liǝrjoŋ (Bleijerheide), poetser: poetser (Lommel), putsǝr (Maasbree) Degene die de schoenen moet poetsen. [N 60, 218c] II-10
schoensmeer bliksemzwart: Niet te verwijderen.  bliksəmzwart (Roggel), blink: bleŋk (Beringen, ... ), blēŋk (Eksel), bleͅnk (Zonhoven, ... ), bleͅŋk (Houthalen, ... ), bli.nk (Zonhoven, ... ), bli:nk (Rosmeer, ... ), blie.nk (Hasselt, ... ), blienk (Diepenbeek, ... ), bling (Veulen), blink (\'s-Herenelderen, ... ), bliŋ (Veulen), bliŋk (Aalst-bij-St.-Truiden, ... ), blīŋk (Eksel), Wô\'s dat zwattë òf braunë blïnk bómèt tër zën sjün blïnkde  blïnk (Tongeren), Wôs dat zwattë òf braunë blïnk bómèt tër zën sjün blïnkde  blïnk (Tongeren), z.o.o. wïks.  blïnk (Tongeren), gutalin: joettalien (Kerkrade), jutalīn (Kaalheide/Onderspekholz, ... ), leervet: laervêt (Herten (bij Roermond), ... ), poets: poets (Meijel, ... ), schoenblink: schūnbleŋk (Beverlo), sxuəmbleŋk (Niel-bij-St.-Truiden), sxūnbleŋk (Beverlo), zo noemt men het ook  sjoonblink (Opglabbeek, ... ), schoenpoets: scheunpoots (Maastricht, ... ), schoenpoets (Gennep, ... ), schoon poets (Boekend, ... ), schoonpoets (Venlo, ... ), schōēnpoets (Tienray, ... ), schŏĕnpoets (Milsbeek), schūnputs (Overpelt), sjoonpoets (Helden/Everlo, ... ), sxoənpots (Hasselt), sxoənpøts (Hasselt), sxūnputs (Neerpelt, ... ), šōnputs (Lozen), Ss. sub schoen.  sjoonpoets (Roermond), schoensmeer: choonssmeer (Mechelen-aan-de-Maas), schōēnsmèèr (Meerlo, ... ), sjeunsmeer (Maastricht, ... ), skou̯nsmēr (Paal), skownsmēr (Paal), šōnsmēr (Mechelen-aan-de-Maas), šōnšmēr (Maastricht, ... ), Gwl. wiks, z.a.  sjeunsmeer (Maastricht), schoensmeersel: zo noemt men het ook  sjoonsmīērsel (Opglabbeek, ... ), schoenswiks: sjongs-wiks (Bleijerheide), sjongswieks (Kerkrade), sjoonswieks (Heerlen, ... ), šoͅŋswiks (Haanrade, ... ), schoenwiks: choonwieks (Sint-Martens-Voeren, ... ), schoonwieks (Blerick, ... ), schoênwiks (Neeroeteren, ... ), sjoonwieks (Roermond), sjoonwiks (As, ... ), sjooÚ:nwiks (Herten (bij Roermond), ... ), Du. Wichse, een afl. van Wachs (AN was).  sjeunwiks (Maastricht), Zie ook afb. p. 162.  schoe.nwi(e)ks (Gennep), smeer: smeer (Maastricht, ... ), (voor grof leer)  sjmèr (Schimmert, ... ), uitpoetsinkt: óétpoetsink (Maasbree), øtjputseŋkt (Meijel), Te verwijderen.  ōētspoetsink (Roggel), vet: vet (Tungelroy, ... ), was: wās (Montzen), wiks: weks (Bleijerheide, ... ), weͅks (Bree, ... ), wieks (Heerlen, ... ), wiks (Altweert, ... ), wix (Maastricht, ... ), wīks (Vaals, ... ), wĭĕks (Klimmen, ... ), wéks (Montzen, ... ), w‧eks (Kinrooi, ... ), <Du. Wichse.  wiks (Gronsveld), b.v. doa is witte en brûne wiks.  wiks (Bree), Broene en sjwarte wieks E deuske wieks  wieks (Roermond, ... ), dit is het meest gangbare woord  wiks (Opglabbeek, ... ), doa is witte en brûne wiks  wiks (As, ... ), Du. Wichse, een afl. van Wachs (AN was).  wiks (Maastricht), Du. Wichse.  wiks (Uikhoven), Hgd. Wichse.  wîks (Valkenburg), NB wiksdoos, schoencrèmedoos.  wiks (Sittard), ook  wiks (Tienray, ... ), oud  wiks (Helden/Everlo, ... ), p. 310: wiks, zie wieks.  wieks, wiks (Kerkrade), Sjiet aan de wiks, potloot is ouch sjwart: het is om het even  wiks (Sittard, ... ), Vgl. Du. Wichse. Ook wiks.  wieks (Weert), ¯n duuske wiks Mevrouw had geine wiks mie veur de sjeun te pótse  wiks (Maastricht, ... ), zwart nat: zwart n .t (Hasselt), zwarte was: zwarte was (Zonhoven) **blink: schoensmeer || [wiks*]: schoensmeer || Het latere schoensmeer, waarmee wordt gezwart? [N 60 (1973)] || schoencrème || schoenpoets || schoenpoets, schoencrème || schoensmeer [ZND B1 (1940sq)] || schoensmeer (blink) [ZND 01 (1922)], [ZND 01 (1922)] || schoensmeer, -creme || schoensmeer, blink || schoensmeersel || Smeersel om het leer van schoenen op kleur en soepel te houden (blink, wieks, creme, schoenpoets) [N 79 (1979)] || snelzwart: zwart nat, zwartsel voor de schoenen III-1-3, III-2-1
schoensmeer? gitzwart: getzwart (Meijel), uitpoetsinkt: oetpoetsingk (Posterholt), ŭŭtpŏĕtsink (Milsbeek), Hoofdzakelijk was.  ōētpoetsink (Roggel), Nu.  uitpoetsinkt (Maasbree), wasinkt: wasinkt (Dilsen), zwarts: sjwets (Bleijerheide), žwɛəts (Montzen), zwartsel: sjwartsəl (Roggel), zwartsəl (Meijel), zwártsəl (Milsbeek), Bestaat uit poeder en mengen met water.  zwartsel (Zonhoven), Van olie.  zwartsel (Lommel), Van roet + water + was (bijenwas).  zwartsel (Maasbree), Werd aangekocht.  zwartsel (Bilzen) Hoe noemt u het vocht waarmee bepaalde delen van de schoen werden zwart gemaakt? (zwartnat, zwartsel?) Hoe wordt dit gemaakt? [N 60 (1973)] III-1-3
schoenveter lacet (fr.): Ook "stattel".  lasɛ.ij (Wellen), lus: lussen (Dilsen), nastel: nassel (Eksel), nastel (Lommel), nastəl (Eksel, ... ), nāstəl (Hamont), meervoud: neestel  nastəl (Achel), ndl. nestel, ohd. nestila (= band, haarband), een l-afleiding van een mhd. ww. nesten (= vastbinden verwant met net (= visnet). Buiten het germ.: lat. nassa (= fuik), nodus (= knoop). Zie P.A.F. van Veen, Etymologisch Woordenboek. Van Dale Lexicografie, Utrecht, 1989: nestel.  naastel (Achel, ... ), nestel: nessel (Beringen, ... ), nestel (Beringen, ... ), nestəl (Borlo, ... ), nesəl (Beringen, ... ), nĕstəl (Sint-Truiden), neͅstel (Halen), neͅstəl (Beringen, ... ), neͅsəl (Beringen, ... ), nissel (Mielen-boven-Aalst), nistel (Bree, ... ), nistels (Stevensweert), nistəl (As, ... ), nisəl (Aalst-bij-St.-Truiden, ... ), nèsel (Beverlo), nèssel (Beringen, ... ), nəsəl (Linkhout), nɛstəl (Eksel), nɛsəl (Paal), B.v. Dao geit mich de nistel van de sjoonsreem.  nistel (Roermond), b.v. ne rijjstartel zónder -. [!]  nèstel (Maastricht), De stattels zijn breed. De nestels zijn smaller.  nestels (Jeuk), Jongeren.  nèstel (Zonhoven), Ss. schoennistel. NB p. 704: veter, zie NISTEL.  nestəl (Meeswijk), Uit draad.  nistel (Velm), Uit nestel, nastel; mhd. nhd. en mnd. nestel. WNT IX, Kol. 1858.  neͅsəl (Lommel), nesteltje: nisəlkə (Herk-de-Stad), riem: lɛ̄rə rēm (Montzen), reem (Heerlen, ... ), rēm (Montzen), rie.m (Gennep), riem (Venray, ... ), rīēm (Meerlo, ... ), rijgnastel: rienastel (Boeket/Heisterstraat, ... ), rijnaasels (Meijel, ... ), rijgriem: riereem (Roermond, ... ), riereim (Einighausen, ... ), NB II. riej(-), z. rijg (p. 245, ss).  riejreem (Roermond), NB rieë: (1) rijden, (2) rijgen. Zie ook riesjtartel.  riereim (Sittard), rijgstaart: riegschtért (Nuth/Aalbeek), rijgstaartel: re:jstartəl (Opgrimbie), reestartel (Maastricht), reigstartel (Wijk), reisjtartel (Borgharen, ... ), reistartel (Caberg, ... ), rejstartəl (Mechelen-aan-de-Maas, ... ), rejstartələ (Eisden), ri-jstartel (Boorsem, ... ), ri-jstartəl (Mechelen-aan-de-Maas), rie-startel (Geulle), rie-stârtel (Schimmert), riej sjartel (Schimmert), riejsjartel (Ulestraten), riejsjtartel (Mheer), rieschtartel (Valkenburg), riesjtartel (Lutterade, ... ), riestartel (Amby, ... ), rijjstartel (Maastricht, ... ), rijsjartel (Maastricht), rijsjtartel (Eijsden, ... ), rijsjtartul (Mesch), rijsstartel (Oost-Maarland), rijstartel (Maastricht), rijstartəl (Rekem), rĭĕsjtartel (Klimmen), rysjtertel (Gronsveld), réjstàrtəl (Rekem), ríjstartəl (Mechelen-aan-de-Maas), rɛi-jstartəl (Boorsem), rɛistatəl (Vroenhoven), rɛjstartəl (Maastricht), Kil. stertel ligula.  rieschartel (Valkenburg), Kil. stertel, steertel ligula. WNT: staartel.  re:jstartəl (Meeswijk), Korte <ij>.  rijstartel (Lanaken), NB rieë: (1) rijden, (2) rijgen. Zie ook riereim.  riesjtartel (Sittard), Oud.  ri.xṣtartələ (Schinnen, ... ), Rijjstartel < rijj (rijg van rijgen) + startel (verkl. van start, AN staart).  rijjstartel (Maastricht), voor zondagsschoen  riestartel (Geulle), schoennastel: sXunastəl (Hamont), sXuənastəl (Neerpelt), schoennestel: schoennestel (Beverlo, ... ), schoennèsel (Beverlo), sXōənestəl (Kaulille), sXuneͅstəl (Beverlo), sxūneͅsəl (Houthalen), šoonestəl (Bocholt), schoenriem: laere schoonréém (Maasbree), schoenrie.m (Gennep), schoenriem (Oirlo, ... ), schoenrīēm (Oirlo), schoonreem (Boekend, ... ), schoonreeme (Hout-Blerick), schoonréém (Maasbree), schōēnriem (Meerlo, ... ), sjoenreem (Posterholt), sjoenrie:m (Meijel), sjoenriehm (Meijel), sjoenriem (Meijel, ... ), sjoonreem (Baarlo, ... ), sjoonreeme (Roermond), sjoonrēējmə (Roggel), sjoonrīm (Panningen), sjōōnreem (Roermond), sjtoffə sjoonreejmə (Roggel), sjóonreem (Herten (bij Roermond), ... ), šunrīm (Meijel, ... ), [.]: "n"/ "r"? (moeilijk leesbaar).  schoo[.} reem (Sevenum), Sub riem.  schōēnrīēm (Meerlo, ... ), schoensbindel: sjongsbingel (Kerkrade), schoensriem: ([lɛ̄rə šonsrēm}) (Montzen), ([šonsrēm}) (Montzen), läere sjongsreem (Bleijerheide), schjoonsreem (Heerlerheide, ... ), schongsreem (Nieuwenhagen), schoons-reem (Brunssum), schoonsreem (Blerick, ... ), schŏnsré:m (Montzen), sjoensreem (Oirsbeek), sjongsreem (Bleijerheide, ... ), sjoonsreem (Amstenrade, ... ), sjoonsreeme (Lutterade), sjoonsreim (Sittard), sjoōnsreim (Einighausen), sjouwnsreim (Sittard), sjōōnsreem (Mechelen), šŏŋsrēm (Vaals), šoͅnsrēm (Teuven), Nieuwer.  ṣo.nsre:m (Schinnen, ... ), voor weekse schoenen  sjoonsreeme (Geulle), Zie het oudere riejsjtartel. vgl. p. 387: sjounsreim.  sjoonsreim (Sittard), schoenstaartel: sjoehnstartel (Genk), sjoenstattel (Hoeselt), šunstätəl (Romershoven), ṣūənstartəl (Genk), [shue = mv., rk]  shuestattel (Mopertingen), schoeriem: sjoereem (Haelen, ... ), staartel: laere stattel (Bilzen), sjartel (Zonhoven), sta.təl (Tongeren), startel (Genk, ... ), startəl (Hasselt, ... ), statel (Kuringen, ... ), stateͅl (Koninksem), stattel (Bilzen, ... ), stattəl (Heers, ... ), statəl (Bommershoven, ... ), stettel (Beringen), steͅrtəl (Boekt/Heikant), stàttel (Sint-Truiden), státəl (Ketsingen), stâttel (Wellen), stätəl (Rosmeer), stèrtel (Boekt/Heikant), De stattels zijn breed. De nestels zijn smaller.  stattels (Jeuk), Et. Kil. stertel, afl. van staart.  stättel (Tongeren), Et.: staart + suffix -el (?). Zie ook afb. p.497.  startel (Hasselt), Kil. steertel, stertel: ligula.  statəl (Niel-bij-St.-Truiden), Ook "stattel".  stattel (Wellen), sjoehnstartel.  startel (Genk), Uit leder.  stattel (Velm), WBD: Waremme.  stattel (Waasmont (WBD)), z. ook o. veter. Zie ook afb. p.447.  startel (Zonhoven), veter: (veter) (Bleijerheide), feeter (Gennep, ... ), feetər (Milsbeek), léérə feetər (Milsbeek), vēͅətər (Lozen) (lederen) veter || (schoen)veter || **nestel: veter || *startel: veter || 1. riem; 2. veter || [rijjstartel*]: (rijg)veter || Een niet leren koordje? [N 60 (1973)] || Het leren koordje waarmee men de schoenen dichtrijgt? [N 60 (1973)] || lacet: rijgsnoer, veter || nestel || Nestel (van den schoen; fr. lacet). [ZND 05 (1924)] || nestel (van een schoen) [ZND B1 (1940sq)] || nestel, schoenveter || nestel, veter || nestel: b) malie aan de veter || nestel: veter || riem: b) schoenveter || rijgveter || schoenveter || schoenveter [rijgsnoer, (rij)reem, sjoonsreim, riereem, riesjtartel, nistel, rienastel, raajnagel, rijnassel, rijgnestel, rijgenast] [N 24 (1964)] || schoenveter, alle middelen om schoenen dicht te rijgen || schoenveter, rijgveter || veter || veter (staartel) || veter, nestel || vetleren schoenveter III-1-3
schoenzakje schoenszakje: šǫŋszękšǝ (Kerkrade  [(Domaniale)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]) Schoenenzak die met een halsriempje aan de pungel wordt vastgemaakt. [N 95, 69 add.] II-5
schoep van de buitenste cilinder van een turbine klep: klɛp (Neeroeteren) Schoep van de buitenste cilinder van een turbine. Door het meer of minder openen van de schoepen kan de molenaar het molenrad sneller of langzamer laten lopen en aldus het vermogen regelen. [Jan 84] II-3
schoepen afstropen: aafsjtruipe (Herten (bij Roermond)), aafstruipe (Blerick, ... ), afsjtreupe (Wijlre), batteren: baddere (Itteren), beesterij uitsteken: biesterei utsteke (Stal), bredjes: brē̜tjǝs (Sint Odilienberg), de boel op stelten zetten: de boel op stelte zette (Genk), door de bossen gaan: bös = bossen  dór de bös gaoën (Kaulille), jaloeziebreder: šaluzęjbrēǝr (Bleijerheide), jatsen: jatzen (Eigenbilzen), kattenkwaad uithalen: Ruimer.  kattekaod óuthale (As), kattenkwaad uitsteken: kattekoowet oetsteken (Eksel), kwajongensstreken uithalen: kojjoengestriëke authaole (Bilzen), lamellen: lamɛlǝ (Posterholt), latjes: lɛtšǝs (Bilzen), loeren: loere (Montfort), ondeugd uithalen: ondyəx ūthoͅalə (Eys), onnuttigheid uithalen: ónnèttigheid óuthale (As), op guss (du.) gaan: op joesj joa (Kerkrade), petten (zn.mv.): pette (Jeuk), plankjes: plɛŋkskǝs (Bilzen), rabatsen: rabatse (Ell), rondbrakken: rondbraGe (As), rondhossen: rondhosse (Bilzen), rondjakken: rontjakə (Bree), rondranen: Maar niet met kwade bedoelingen, wel "otiosus"!.  ró.ntraane (Zolder), rondschooien: rondsjoeje (As), rondschuimen: ront sjy(3)̄mə (Meijel), rondstruinen: ronkstruime (Maasbree), rotzooien: rōzōjə (Swalmen), schoepen: schaepe (Schimmert), schobben (Eksel), schoepe (Meerlo), schupe (Oirlo, ... ), schuupe (Sevenum, ... ), sjoepe (Meijel, ... ), sjuupe (Schimmert), sxupǝ (Ottersum), sxūpə (Venray), schooieren: sjoojere (Mheer), schuimen: schumen (Montfort), schuume (Blerick, ... ), sjume (Tungelroy), sjuume (Kapel-in-t-Zand, ... ), sjuumen (Kesseleik), sjy(3)̄mə (Beesel, ... ), schuine plankjes: sxø̜̄n plãŋskǝs (Tessenderlo), sluipen: sloepen (Stein), springen: sjpringe (Roermond), streken (zn.mv.): streike (Jeuk), stropen: sjtr"pə (Amstenrade, ... ), sjtreupe (Oirsbeek, ... ), sjtruine (Swalmen), sjtruipe (Klimmen, ... ), sjtrøpə (Brunssum), sjtrøypə (Susteren), str"pə (Gennep), stroͅypə (Maastricht), struepe (Oirlo), struipe (Blerick, ... ), struipen (Maastricht), strøypə (Venlo), strø͂ͅpə (Terlinden), struinen: struune (Weert), struunen (Born), vagebondentoeren (zn. mv.): vooëgebonte-toere (Vorsen), varkensstreken uithalen: verrekes streek oewthoalen (Achel), verraastoer (zn.): veroas toer (Eigenbilzen), {z. toel.}: (sjoeppe = stelen)  / (Bilzen) met een groep jongens door het veld, de bossen trekken met kwaad in de zin [schupen] [N 112 (2006)] || Met een groep jongens door het veld, de bossen trekken met kwaad in de zin [schupen]. [N 88 (1982)] || Plankjes van 12 √† 15 mm dikte die in de slagluiken zijn bevestigd. Zij zorgen ervoor dat men in gesloten stand van de blinden de kamer nog kan luchten. De schoepen zijn zo geplaatst dat inregenen wordt voorkomen en het naar binnen kijken wordt belet. [N 55, 68] II-9, III-3-2
schoepen add. (1) kwajongen (zn.): kojjoenges (Bilzen) met een groep jongens door het veld, de bossen trekken met kwaad in de zin [schupen] [N 112 (2006)] III-3-2
schoepen add. (2) stroop (zn.): struip (Blerick), vagebond (zn.): vaogebond (Bilzen) met een groep jongens door het veld, de bossen trekken met kwaad in de zin [schupen] [N 112 (2006)] || Met een groep jongens door het veld, de bossen trekken met kwaad in de zin [schupen]. [N 88 (1982)] III-3-2
schoepen van het onderslagrad alpen: alpǝ (Alt-Hoeselt, ... ), alǝpǝ (Alken, ... ), álpǝ (Lauw, ... ), schoepen: sxupǝ (Blerick), šupǝ (Hoeselt, ... ), šō.pǝ (Aldeneik, ... ), schoffelen: šofǝlǝ (Aldeneik, ... ), šǫfǝlǝ (Maastricht), schoffels: šofǝls (Opglabbeek, ... ), schoppen: šűpǝ (Opoeteren), schulpen: šø̜̄.lǝpǝ (Kanne), schuppen: šø̜pǝ (Kanne), šępǝ (Neeroeteren), waterschoepen: wātǝrsxupǝ (Bergen) Uit hout of ijzer vervaardigde schepborden die op de velg van het rad van onderslagmolens zijn bevestigd. Zie ook afb. 10 en 70. [Vds 22; Jan 69; Coe 63; Grof 87; A 43, 5] II-3