e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
gebroken hartjes droevige hartjes: droevig hertje (Horst), druipende hartjes: druupende hartjes (Kunrade), -  drüpende hertjes (Maasbree), eigen spellinsysteem  druipende hartjes (Meijel), WBD/WLD  druipənd hèrtjə (Roermond), gebroken hartjes: gebroke hartje (Oirsbeek), gebroken hartjes (Jeuk), gebrôke hêrtsjes (Schimmert), -  gebroke hartjes (Venray), gebroke hertjes (Tungelroy), geen aparte naam  gebroken hartjes (Berg-en-Terblijt), idiosyncr.  gebroeəke hertjes (Thorn), zelfde  gebroken hartjes (Echt/Gebroek), liefvrouwehartjes: leefvrouwe hertjes (Swalmen), lievevrouwehartjes: leevevrouwehertjes (Tungelroy), leve-vrouwe-hertje (Horst), Lieve Vrouwe-hartjes (Oirlo), -  leevevrouwehertjes (Tungelroy), eigen spelling  leeve vrouwe hèrtjes (Montfort), mariahartjes: bloem, Dicentra spectabilis  máriahartsjes (Hasselt), WBD  maria hartjes (Sevenum), onzelievevrouwhartjes: oosleefvrouw hertjes (Tungelroy), oorbellen: oorbelle (Vlijtingen), vrouwehartjes: ± Veldeke  vrouwehartjes (Tienray) Gebroken hartjes (dielytra (dicentra) spectabilis). Algemeen bekende sierplant uit China en Amerika. Behorend tot de familie der duivekervelachtigen. Het lijken dubbele bloemen van helmbloem (heilig hart, druipende hartjes, lieve-vrouwen-hartjes, schrob). [DC 60a (1985)], [N 92 (1982)] III-2-1
gebruik aangewente: ângewèn (Gennep), Angewohnheit  āyəwendə (Eupen), bruik: broeek (Maasbree, ... ), broek (Blerick, ... ), broèk (Venlo), brōēk (Rimburg), brūk (Reuver), brûk (Montzen), ook  broek (Heerlen), gebruik: aot gebroek (Epen), g`bruu:k (Bocholt), ge-broek (Vijlen), gebr"k (Borgloon), gebraaik (Mal, ... ), gebraak (s-Herenelderen), gebrauk (Geulle, ... ), gebrāik (Genoelselderen), gebreek (Eigenbilzen, ... ), gebreik (Beverst, ... ), gebreuk (Kortessem, ... ), gebrēk (Rosmeer), gebrie-ch (Grote-Brogel), gebriek (As, ... ), gebrieək (Opoeteren), gebrik (Opglabbeek), gebrīək (Neerglabbeek), gebroeek (Beesel, ... ), gebroek (Baarlo, ... ), gebroeək (Brunssum), gebrooek (Reuver), gebrouk (Sint-Lambrechts-Herk), gebrōek (Epen), gebrōēk (Asenray/Maalbroek, ... ), gebrōēək (Ophoven), gebrŏĕch (Simpelveld), gebrŏĕk (Meerlo), gebrŏ∂ĕk (Arcen), gebruik (Borgharen, ... ), gebruiək (Stevoort), gebruk (Oirlo), gebruuk (Amby, ... ), gebrūk (Elen, ... ), gebrūūk (Heer), gebrŭŭk (Afferden, ... ), gebrèuk (Wellen), gebréuuk (Elen), gebrøk (Beringen, ... ), gebrø͂ͅk (Griendtsveen), gebrûk (Montzen), gebrük (Hamont, ... ), gebrüük (Lanaken, ... ), gəbr":k (Aalst-bij-St.-Truiden), gəbrejk (As, ... ), gəbrē.k (Hasselt), gəbrēk (Martenslinde), gəbro.ïk (Tessenderlo), gəbruk (Urmond), gəbrūk (Heerlen, ... ), gəbrūək (Amstenrade, ... ), gəbry(3)̄.k (Opgrimbie), gəbry(3)̄k (Gennep, ... ), gəbry:k (Maastricht, ... ), gəbryk (Venray), gəbrêk (Kermt), gəbrö:k (Sint-Truiden), gəbrøək (Hoepertingen, ... ), gəbrüjk (Maaseik), jebroech (Kerkrade, ... ), t Xebreek (Martenslinde), ət Xəbrüük (Rekem), Aw Mestreechse gebruke.  gebruuk (Maastricht), Bijv. de br-¡k wes zoeë dem broek (dat is zo het gebruik).  gebroek (Helden/Everlo), Das en aa.t gebreù.k.  gebreù.k (Zolder), de ui gaat naat ei  gebruik (Genk), Een oud gebruik.  gebri.k (Meeuwen), Fr. ai-klank.  gebraik (Hasselt), Hièringschelle [op Aswoensdag (in gezelschap) haringsla eten] is ein ald -.  gebroèk (Venlo), lange schwa  t Xebrək (Zonhoven), moeilijk te lezen  gebreek (Eigenbilzen), mv. gebroeke  gebroek (Heerlen), n Aa.t gebröö.k: een traditie.  gebröö.k (Zonhoven), n Aad gebrèè.k.  gebrèè.k (Hasselt), Opm. bijv. d´t is ei voel gebroek.  gebroek (Beegden), ps. de e staat subscript geschreven en is omgespeld in: ë.  gebroeëk (Sevenum), Sub sjterve: sterven. Sjterve is e oud gebroek. Sèndj t is oetgevónge is gènne t leëve mieë zieëker.  gebroek (Brunssum), ui tussen ui en uu  gebruik (Kuringen), uu of oe?  gebruuk (Kanne, ... ), uu of oe??  gebruuk (Elen, ... ), Zie ook: gewunde.  gebroek (Heerlen), gewente: gevende (Houthalen), gewe-i-nten (Diepenbeek), gewe[n}te (Sint-Huibrechts-Lille), gewee-i-nte (Stevoort), geweende (Mheer), geweente (Kozen, ... ), geweentje (Voort), geweinte (Bree, ... ), geweinten (Diepenbeek), gewende (Doenrade, ... ), gewente (Beringen, ... ), geweènte (Hees), geweéntje (Opoeteren), gewē-i-nte (Diepenbeek), gewēnte (Lanaken, ... ), gewĕente (Stevoort), gewĕĕnte (Beverst), gewĕnte (Gelieren/Bret), gewiente (Gruitrode, ... ), gewientje (Bree, ... ), gewieöndje (Opitter), gewieəntje (Opoeteren), gewinche (Bree), gewinte (Beverst, ... ), gewänte (Opglabbeek), gewènde (Montzen), gewènte (Achel, ... ), gewénte (Neeroeteren, ... ), gewéénte (Ulbeek), gewênte (Kanne), gewəntə (Kwaadmechelen), gewɛjnte (Diepenbeek), gĕwente (Bilzen), gĕwĕnte (Meeuwen), gëwéntë (Tongeren), göwentö (Oostham), gəweͅndə (Eys, ... ), gəweͅntə (As, ... ), gəwəntə (Bilzen, ... ), jewende (Kerkrade), [sic]  gewengste (Neerpelt), Afl. sub gewend.  gewiente (Hasselt), ai zoals in baie  gewainde (Eisden), Analogisch naar gewiend gewend: Kil. ghewente j. ghewoonte.  gewiente (Hasselt), Analogisch naar gewènt gewend: Kil. ghewente j. ghewoonte, Gr. Dik. gewènte.  gewèn`te (Zonhoven), Anderen kunnen dat lijk hij; dat is maar een kwestie van gewente.  gəwèntə (Niel-bij-St.-Truiden), boven de dubbele ee stat een o geschreven  geweente (s-Herenelderen), Das èè zoe de gewénte; das mèèr gewénte vàn zoe te wèrreke.  gewénte (Sint-Truiden), Dat ès niks as n kooi gewènte.  gewènte (Genk), de e klinkt als de ai in het Franse paix  gewente (Rekem), de ei staat klein bovenaan achter de e  gewe-einte (Herk-de-Stad), de ei staat tussen haakjes  geweiəŋtje (Gutshoven), Doa moaste toch gein gewente van maoke alteed mer te laot op ze werk te kwùmme.  gewente (Eigenbilzen), Déi aa geweintes muiste ve in ere koenne hage...  geweinte (Kortessem), Të lôot kómë ès n slèèchtë gëwèntë: Te laat komen is een slechte gewoonte.  gëwèntë (Hoeselt), u of oe?  gewūnte (Sint-Truiden), gewoonte: gewaunte (Hoepertingen), geweunde (Doenrade), geweundje (Tungelroy), geweunte (Haelen, ... ), geweuntje (Montfort), geweùndje (Ophoven), gewoante (Nieuwerkerken), gewoe-inte (Loksbergen), gewoe[n}te (Heers), gewoe[n}tje (Heers), gewoeente (Born), gewoendže (Sint-Truiden), gewoente (Borlo, ... ), gewoenten (Zonhoven), gewoentes (Stal), gewoentje (Groot-Gelmen), gewoeəndjə (Ophoven), gewointe (Loksbergen), gewojntsje (Gelinden), gewonte (Achel, ... ), gewonten (Hamont), gewoointe (Sint-Truiden), gewoonte (Beringen, ... ), gewooën`te (Zonhoven), gewounte (Borgloon, ... ), gewoŭnte (Sint-Lambrechts-Herk), gewoënte (Duras, ... ), gewoônte (Neerpelt), gewōēnte (Herk-de-Stad, ... ), gewōntn (Zonhoven), gewoͅnte (Hechtel), gewuente (Reuver, ... ), gewunde (Eygelshoven), gewunte (Melick), gewuuendje (Echt/Gebroek, ... ), gewuuente (Beesel, ... ), gewuundje (Geistingen, ... ), gewuunte (Blerick, ... ), gewuɛnte (Heers), gewònt(e) (Venray), gewònte (Lommel), gewûnte (Peer), gewüəntje (Gutshoven), gəwoəntə (Alken, ... ), gəwōntə (Venray), gəwūndə (Nieuwenhagen), gəwūntə (As), gəwūəndjə (Kelpen), gəwóəntə (Ulbeek), gəwüntə (Maaseik), gəwüəntə (Stokkem), Xewōēnte (Mettekoven), boven de o staat eenkleine schwa geschreven  gewonte (Hamont), Dat is een slechte gewoonte van u.  gəwoəntn (Zonhoven), groot hoedjesaccent op de oe  gewoente (Maaseik), moeilijk leesbaar  gewounte (Neerharen), o zoals in motief  gewonte (Overpelt), u of oe?  gewunte (Diepenbeek, ... ), gəwuəntə (Opglabbeek), uu of oe?  gəwuuəntə (Meeswijk), uu of oe??  gewuuntje (Bocholt), gewuuntsje (Bocholt), Zie ook: gebroek.  gewunde (Heerlen), manier: maneer (Opitter), manier (Alken, ... ), manīr (Kortessem), mannier (Heers), mānēr (Maaseik), meneer (Bocholt, ... ), menier (Borgloon), menīr (Herk-de-Stad), mənier (s-Herenelderen, ... ), manier van doen: maneer van doon (Opitter), manier van doeən (Wellen), meneer van doon (Ellikom), mənier van doen (Eigenbilzen), mode: mode (Beverlo), moeede (Venlo), (de mode)  moet (Koninksem), plachten (ww.): plachten (Eksel), sitte (du.): zitə (Nieuwenhagen), usage (fr.): y(3)̄zōͅs (Maastricht), wijze: wies (Sittard) **Gewente: Gewoonte. || 1. Gebruik. || 1. Gebruik; 2. Gewoonte. || [Gebruik]. || Aanwensel, gewoonte. || Dat is maar een gewoonte. [ZND 35 (1941)] || Dat is zo het gebruik (de woonte, enz.). [ZND 23 (1937)] || Een wijze van doen die in meer of minder ruime kring in zwang is [gebruik, gewoonte, gewente, zwang, geplogenheid]. [N 88 (1982)] || gebruik [SGV (1914)] || Gebruik, gewoonte. || Gebruik, ook gewoonte. || Gebruik. [ZND 01 (1922)] || gebruik. [ZND m], [ZND m] || Gebruik. [ZND m] || Gebruik: a) gewoonte. || Gebruik: gewoonte. || Gebruik: wijze van doen die in meer of minder ruime kring in zwang is. || Gewoonte (z. ald.). || Gewoonte, gebruikt. || Gewoonte. || Wijze, gewoonte, gebruik. III-3-2
gebruiken met driekoningen de boon krijgen: Sub boon.  de boen kriege (Maastricht), de boon zoeken in de driekoningenkoek: boon zeuke in de driekeuningekook (Roermond), driekoningen houden: #NAME?  dri-jkieëninge hawwe (As), driekoningen zingen: Draajkiëninge zènge (Bilzen), drajkeuningë zéngë (Tongeren), dreikeuninge zinge (Stal), dri(j)køneŋən zingen (Lommel), driekeuninge zinge (Kapel-in-t-Zand), driekeuningen zingen (Ophoven), Driekoningen zingen (Lommel), drijkoningen zingen (Koersel), drijkunningen zingen (Eksel), drèjkeuninge zinge (Kaulille), drɛ.iköniŋə ziŋə (Eksel), zingen (Leopoldsburg), driekoningenboon: dreikeuningeboeen (Sevenum), dreikeuningeboen (Sevenum), drīk"neŋəbūən (Susteren), driekoningenfeest: driekeuningefeest (Melick), driekeuningefiest (Merkelbeek), driekoningenkoek: dreikeuningekook (Itteren), Driekeuningekook (Swalmen), drikø͂ͅneŋəkōk (Tungelroy), driekoningenstoet: driekoningenstoet (Meeuwen), heilen: heilen (Diepenbeek), Door sommige kinderen Nieuwjaar!  hèilë (Tongeren), koningen zingen: keuninge zingen (Lauw), koningshaan: Jongens.  keuningshaan (Kinrooi), koningskoek: keuningskook toepe (Wijlre), kø͂ͅneŋskōͅuk (Sittard), als iemand op Driekoningen bij het kruisjassen 3 koningen had, dan was hij winnaar.  keuningskook (Herten (bij Roermond)), De persoon, die de boon in zijn part vindt, is voor deze dag koning van het gezin. Hij mag een koningin kiezen en moet het gezelschap trakteren.  keuningskouk (Sittard), In een driekoningenkoek zat altijd een boon verstopt.  keunëngskoek (Hoeselt), met boon erin  keuningskook (Maastricht), Suikerkoek met n witte boon erin. Wie de boon heeft, is de koning.  keuningskoek (Tongeren), koningspul: Meisjes.  keuningspöl (Kinrooi), sterzingen: stêrzènge (Bilzen), zwarte koning vieren: zwatte kiëning viere (Bilzen), zwatte kiëninge viere (Bilzen) (Al) zingend van deur tot deur spek gaan vragen op vooravond van Driekoningen (5 jan.). || De boon van de "keuningskook"met Driekoningen en dan "keuning"worden. || de naam voor de gebruiken met Driekoningen [6 januari] [N 112 (2006)] || De naam voor de gebruiken met Driekoningen [6 januari]. [N 88 (1982)] || Driekoningen zingen: verkleed als de drie koningen al zingend van deur tot deur trekken op de (voor)avond van het kerkelijk feest. || Driekoningenkoek (een al of niet met krenten gebakken ronde koek, waarin met Driekoningen een boon verborgen werd). || Driekoningenkoek. || Driekoningskoek, rond krentenbrood, waarin een boon gebakken is. III-3-2
gebruiken met driekoningen add. liedje: hoog huis, laag huis, daar zit een giere pin in huis: Sub geer.  huug hûs, liêg hûs / doa zitsj eine gere pin in hûs (Bree), liedje: hoog huis, laag huis, daar zit een groene pin in huis: Sub geer.  huug hûs, liêg hûs / doa zitsj eine grene pin in hûs (Bree) Liedje dat gezongen werd wanneer men bij zijn ronde met het Driekoningenfeest, ergens niets kreeg. III-3-2
gebruiken met nieuwjaar aanschieten: t Neejjaor ánschie:te!  ánschīēte (Venray), afbetalen: aafbetale (Sittard), bestel: besjtel (Helden/Everlo), nieuwejaarsbrief: J. v. Poel.  nīvəjaərs brīvən ən kaətən (Tessenderlo), nieuwejaarzingen: J. v. Poel.  nīvəjaər ziŋ`ə (Tessenderlo), nieuwjaar aankaarten: neejjaor ánkaarte (Venray), nieuwjaarskoekje: nuujjaorskeukske (Swalmen), Vroeger kende men geen oliebollen of appelbeignets. Met nieuwjaar was het toen traditie pannekoekjes met anijszaad te bakken.  neejjaorskuukske (Venray), nieuwjaarsschieten: Hendrikx.  nuijôârsjeete (Amby), strummes (<wa.): Et. uit het Wa. strème, ordt. streume étrenne (Haust, D.L., pag. 618 s.v.) (Gr., Q.E., nr. 20, pag. 55).  strúmmës (Tongeren) 4. Op oudejaarsavond om twaalf uur het schieten met een buks, geweer, carbidbus (en thans met vuurwerk). || De verrassing op Nieuwjaarsdag (nieuwjaarswens) vergoeden met lekkernij of een geschenk. || Het kaarten op oudejaarsavond, dat doorgaat tot na twaalf uur. || Klein dun wafeltje dat bij Nieuwjaar aangeboden wordt aan de personen die aan huis komen nieuwjaar wensen. || Nieuwjaar zingen. [ZND 10 (1925)] || Nieuwjaarsbrieven en kaarten. [ZND 10 (1925)] || Nieuwjaarskoekje. || Nieuwjaarskoekje: pannenkoekje met krenten en rozijnen. || Nieuwjaarsschieten: de mannelijke jeugd loste pistoolschoten bij de woningen van huwbare meisjes. [ZND 10 (1925)] || Platrond broodje met kuiltje in het midden (Nieuwjaarsgeschenk). III-3-2
geburen buren: bure (Blerick, ... ), buren (Born, ... ), buure (Maastricht, ... ), buurə (Hulsberg, ... ), buëre (Ten-Esschen/Weustenrade), būūrə (Oirsbeek, ... ), de buren (Blerick), de buure (Montfort), buurlui: buurlui (Maastricht), buurluu (Stein), buurluui (Eys), buurluuj (Klimmen), Algemene opmerking: heb deze vragenlijst letterlijk overgenomen, dus zoals invuller het genoteerd heeft!  būūrlūūj (Nieuwenhagen), buurt: buurt (Ell, ... ), būūrt (Heel), bŭŭrt (Meijel), de buurt (Oirlo, ... ), de bŭŭrt (Venray), Opm. is latere benaming.  bürt (Tienray), geburen: de geboere (Eigenbilzen), geboere (Hoeselt, ... ), geboeren (Zonhoven), geburen (Leopoldsburg, ... ), gebuure (Geulle), gəboerən (Diepenbeek), gəbūūrə (Loksbergen), [Informatie van red. Ronny Keulen]  geboere (Riemst, ... ), ps. omgespeld volgens Frings!  gəbūrə (Houthalen), gəby(3)̄rə (Houthalen), gebuur: geboer (Eksel), ps. omgespeld volgens RND!  gəbūr (Meeuwen), naburen: de naober (Geleen), de naobere (Klimmen), de noaber (Bree), naober (Doenrade, ... ), naober(s) (Venlo), naobere (Blerick, ... ), naoberre (Vijlen), naobers (Maasbree, ... ), naobersch (Amby), naoberse (Maastricht), naobersj (Bunde), naobesj (Klimmen), naoburn (Brunssum), naobər (As), naobərs (Maastricht, ... ), naobərə (Epen, ... ), noaber (Kerkrade), noabere (Lutterade), nòəbər (Heerlen), nòəbərə (Heerlen), (m. mv.).  n‧oͅabərə (Eys), Algemene opmerking bij deze vragenlijst: deze lijst heb ik letterlijk, zoals invuller het genoteerd heeft overgenomen!  naobərs (Maastricht), Algemene opmerking bij deze vragenlijst: invuller noteert bij spellingssysteem: WBD-WLD, behalve je = dj.  nóbər (Opglabbeek), Algemene opmerking v.d. invuller: in het Meerlos dialect bestaat geen uitgangs "n"!  naobere (Meerlo), Opm. v.d. invuller: buurman heeft (helaas) naober vervangen. Er zijn vele tientallen woorden de laatste jaren verloren gegaan aan Nederl. woorden (voor een spreekbeurt over dialect en eigen werk, heb ik een lijst samengesteld ter staving).  naober (Herten (bij Roermond)), nabuurlui: naoberluuj (Nieuwstadt, ... ), nabuurschap: naobersjaft (Merkelbeek), naobersjap (Doenrade, ... ), naobərsjap (Maastricht, ... ), nāōberschap (Tienray), noabersjap (Doenrade), nobbersjaf (Waubach), Algemene opmerking: heb deze vragenlijst letterlijk overgenomen, dus zoals invuller het genoteerd heeft!  naobərsjáf (Nieuwenhagen), nabuurse: vgl. Maastricht Wb. (pag. 274): nabuur, naober, [mv.] -s, buurman; naoberse, buurvrouw.  naobərsə (Maastricht), nabuurslui: noəbəšly (Eupen) alle buren samen [geburen, gebuur] [N 90 (1982)] || buurman [ZND m] || iemand die naast ons woont [naober, buur, buurman] [N 90 (1982)] III-3-1
gecenterd zaagwerk goed rond uitgezeegd: gōt rontj ūt˲gǝzē̜xtj (Herten), precisiewerk: prǝsisiwɛrǝk (Heel), schoon rond getoerd: sxuwǝn rõnt ˲gǝtūrt (Tessenderlo), schoon zeegwerk: šøn zē̜xwęrǝk (Mechelen), toerwerk: tūrwęjrk (Leopoldsburg), vakwerk: vakwɛrǝk (Heel) Werk dat rond uitgezaagd is, bijvoorbeeld een rond tafelblad. [N 53, 33c] II-12
gecombineerde houtbewerkingsmachine combinatiebank: kǫmbināsibaŋk (Venlo), combinatiemachine: kǫmbināsimǝšīn (Heel), combinée: kombenē (Tessenderlo), kombinē (Meeswijk), kǫmbinē (Bilzen, ... ), gecombineerde machine: gǝkǫmbinērt mǝšiŋ (Mechelen), jǝkǫmbinērdǝ mašiŋ (Bleijerheide), gecombineerde schaafmachine: gǝkǫmbinērdǝ sxāfmǝšin (Ottersum), samengestelde machine: sāmǝngǝstɛlt mašin (Dilsen) Houtbewerkingsmachine waarmee men kan vlakschaven, op dikte schaven, boren en zagen. Een dergelijke machine wordt vooral in grotere houtbewerkende bedrijven gebruikt. [N 53, 87; monogr.] II-12
gecombineerde machine combiné: combiné (Diepenbeek), kǫmbinę̄ (Tessenderlo), kǭmbǝnęj (Bilzen) De gecombineerde machine voor het schrooien, schuren, polijsten en uitpoetsen. "Schoenherstellersbedrijf" merkt op pag. 76 onder "Uitpoetsmachine" op: "Deze combinatiemachine is de belangrijkste in het schoenherstellersbedrijf, waarvan overigens een zeer groot aantal merken en typen bestaat. In beginsel is de uitpoetsmachine een door middel van een drijfriem, elektrisch aangedreven horizontale as. Op deze as zijn beitels (voor het schrooien), schijven (voor het schuren), ringen (voor het coulissen) en borstels of lappenschijven (voor het poetsen) gemonteerd. Veelal zorgt een ingebouwde zuiginstallatie voor de afvoer van stof. [N 60, 243a; N 60, 243b] II-10
gecombineerde ring- en steeksleutel ring- en steeksleutel: reŋk˱ ɛn štē̜xšløsǝl (Kerkrade) Sleutel met aan één uiteinde een open en aan het andere een gesloten bek die beide dezelfde maat hebben. [N 33, 300k] II-11