e-WLD begrippen 

 
 
Filteren...

Overzicht

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
gasfornuis gas: ga͂s (Sint-Truiden), gasfornuis: gaasfernuus (Sittard), gasfernuus (Castenray, ... ), gasvuur: ga͂s˃vyr (Sint-Truiden, ... ) gasfornuis III-2-1
gasijzer gasijzer: gāsęjzǝr (Bilzen), gāsīzǝr (Doenrade, ... ), jāsīzǝr (Bleijerheide), strijkijzer met gas: strīkīzǝr męt gās (Montzen) Hol persijzer dat verhit wordt in een apparaat op gas. De informanten van L 416, Q 88 en Q 99 melden dat zij geen gasijzers gebruiken. De informant van Q 198 kent het gasijzer niet. De informant van L 265 kent het gasijzer niet maar is wel bekend met het spiritusijzer. [N 59, 21c] II-7
gaslamp gaslamp: gaaslamp (Baarlo, ... ), gaslaamp (Oirlo), gaslamp (Lummen, ... ), gāslamp (Bocholt), De eigenlijke lamp was het zakje dat vastgehouden werd door 2 stenen. Dit zakje bestond uit een speciaal soort stof. Men moest dit in brand steken. Het was zo broos als verbrand papier. Draaide men de gasleiding open en hield men er vuur aan begon het zakje te glimmen  gaslamp (Halen), voor verlichting op straat of in huis (vroeger)  gaaslamp (Oirsbeek) gaslamp || lamp/ luchter; inventarisatie soorten en gebruiksmogelijkheden; betekenis/uitspraak [N 20 (zj)] III-2-1
gaspeldoorn bruinheilige: idiosyncr. cf. Heukels sv  broenhèlge (Sittard), gaspeldoorn: -  gaspeldeur (Maasbree), eigen spellingsysteem  gaspeldoorn (Maasbree), geen aparte naam  gaspeldoorn (Berg-en-Terblijt), idem  gaspeldoorn (Venlo), idiosyncr.  gaspeldoorn (Blerick), zelfde  gaspeldoorn (Echt/Gebroek), hei: eigen spelling  hei (Montfort), heidoorn: heidoorn (Jeuk), WBD/WLD  héjdōērn (As), heksenhout: idiosyncr.  heksehout (Thorn), WLD  heksenhoat (Beesel), heksenkruid: hekse kroet (Schimmert), judoorn: WLD  judoorn (Schimmert, ... ), kattedoorn: z. L.J. p. 32  kattedoo.ërṇ (Zonhoven), prikhei: WLD  prik hei (Montfort), sleen: eigen spelling  sjleene (Vlodrop), steenhei: steinhei (Tungelroy), vuurdoorn: vië-dör (Oirlo) gaspeldoorn [DC 60a (1985)] || Gaspeldoorn (ulex europaeus 50 tot 150 cm hoge struik. Het is een sterk gedoornde en blijvend groene struik, de takken lopen in doorns uit; de bladeren zijn zeer smal en spits en tevens stekelig; de bloemen zijn meestal zacht behaard en geel of bruingee [N 92 (1982)] III-4-3
gassoldeerbout gasbout: gas˱bǫwt (Neeritter), jās˱bōts (Bleijerheide  [(mv jās˱bø̄ts voor propaangas)]  ), gasloodbout: jāslyǝbōts (Kerkrade), gassoldeerbout: gāssǫldērbōt (Nieuwenhagen, ... ) Soldeerbout die wordt verwarmd door middel van een in de bout ingebouwde gasbrander. Zie ook afb. 186. [N 33, 195b; N 64, 16b] II-11
gast gast: ga:s (Hoepertingen, ... ), gaas (Sevenum), gaast (Gennep, ... ), gaest (Kermt), gas (Aalst-bij-St.-Truiden, ... ), gas(t) (Ellikom, ... ), gasch (Eijsden), gass (Bilzen), gast (As, ... ), gā.s (Borgloon), gāās (Epen), gās (Arcen, ... ), gāst (Afferden, ... ), goast (Helden/Everlo), gōāst (Panningen), gà.s (Hasselt), gâ.s (Wellen), jast (Rimburg), (idem)  <gast> (Sint-Huibrechts-Lille), (kermis -- ).  gast (Nederweert), klank wat rekken  gast (Oirlo), Opm. ae iets korter.  gaes (Mechelen), ps. boven de a staat nog een ?; deze combinatieletter is niet te maken, omgespeld is het inderdaad een a.  gas (Grevenbicht/Papenhoven, ... ), tussen aa en oa  gaast (Swolgen) gast [SGV (1914)], [ZND 01 (1922)], [ZND 01 (1922)], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m] || kostganger [ZND 28 (1938)] III-3-1
gast pannen gast pannen: gas panǝ (Reuver, ... ) Kleine hoeveelheid pannen. De term gast pannen werd in L 381 als een bekende Tegelse uitdrukking beschouwd. [monogr.] II-8
gat gat: gat (Maastricht, ... ), gāt (Boorsem, ... ), gǫwt (Jeuk), kot: kot (Oostham, ... ), kut (Eigenbilzen), kuwt (Hoepertingen), kuwǝt (Wellen), kuǝt (Munsterbilzen), kȳt (Opglabbeek), kōt (Houthalen, ... ), kōwǝt (Achel), kūt (Bilzen, ... ), kǫt (Loksbergen), kǫǝt (Tongeren), lok: loǝk (Lutterade), lōk (Maasmechelen, ... ), lōx (Bleijerheide), lǭk (Doenrade, ... ), lǭǝk (Noorbeek) Gat in een kledingstuk. [N 62, 47; MW] II-7
gat in een kledingstuk <uitdr.> bij die vrouw bloeien de aardappelen: Bi: di: vrou bleu də èrəpələ (Sibbe/IJzeren), <uitdr.> de aardappelen komen uit: lett. de aardappels komen uit, wordt gezegd als iemand een gat in haar/zijn kous heeft.  d`èèrepel koomen oet! (Tungelroy), <uitdr.> die heeft zijn aardappelen nog niet uit: dèè hèèt zi-jn èèrpel nog neet ût (Bree), aardappel: aorpel (Born), Bi: di: vrou bleu də èrəpələ (Sibbe/IJzeren), eerappəl (Maastricht), eirpel (Vlodrop), erpel (Venray), èrpelen in de zŭk (Heythuysen), érpəl (Kapel-in-t-Zand), éérpəl in kous (Roermond), (= een gat in een sok).  eerpel (Heerlerbaan/Kaumer), (in kous).  aerpel (Haelen), gaatje: gatje (Meijel), gat: det vroumes haitj ei gaat in heur hoas (Maasbracht), Di-j vrouw hie-et ei gaat in ’r hoos (Weert), Die vrau hēd ə gaad in də hao:s (Putbroek), Die vrou hait ei gaat in her hois (Thorn), Die vrou hêt è gaat in heûre kous (Roermond), Die vrouw (det vroumis) heet ei gaat in heur hoos (Roggel), Die vrouw haet e gaat in ’r haos (Echt/Gebroek), Die vrouw haet ei gaat in de hoas (Dieteren), Die vrouw haet ei gaat in heur haos (Putbroek), Die vrouw haet ein gaat in eure kous (Venlo), Die vrouw haet ein gaat in heur sök (Blerick), Die vrouw heet e gaat in heur hoos (Stramproy), die vrouw heet e gat in urren koas (Lottum), Die vrouw heet ei gaat in heur hoos (Stramproy, ... ), Die vrouw heet ’n gaat in euren hoos (Panningen), Die vrouw heit ë gaat in urren kous (Velden), Die vrouw het e gaat in d’r hōas. (Beegden), die vrouw het en gat in urren kaos (Wanssum), Die vrouw hete gat in ’r kous (Venray), Die vrouw hēt e gaat in euren koos (Melderslo), Die vrouw hiet ei gaat in huur kous (Heel), Die vrouw hieët ei gaat inne hoeës (Heel), Die vrouw häet ein gaat in eure kous (Venlo), Die vrouw hät un gaat in urre kous (Blerick), Die vrouw hèt e gaat in hur haos (Urmond), Die vrouw hèt ei gaat in de haos (Buchten), Die vrouw hèt ei gaat in her haos (Stevensweert), Die vrouw hèt ei gaat in heuren hoos (Haelen), die vrouw hèt ein gaat in eure kous (Venlo), Die vrouw hèt ein gaat in heur haos (Posterholt), Die vrouw hèt è gat in urre kous (Geysteren), Die vrouw hèèt ei gaat inne hoos (Herten (bij Roermond)), Dij vrouw heet ê gaat in ur koos (Ospel), e gaat en de koos (Sint-Truiden), e gaat èn ’n kuiws (Niel-bij-As), e gat innen kuis (Kwaadmechelen), e gawet in n kous (Sint-Truiden), e gāt en ən (h)ōͅs (Mechelen-aan-de-Maas), e gooit in een kooēs (Sint-Truiden), e goët èn m’n koos (Herk-de-Stad), e gōͅt ən ən kōͅs (Zichen-Zussen-Bolder), ei gaat in də kuis (Meeuwen), ei gaat in een hoos (Ophoven), ei gaat in ein haos (Maaseik), ei gaat in ein hoes (Opoeteren), ei gaat in ein hàs (Elen), ei gaat in ’n hoas (Ophoven), ei gaat in ’n huus (Opglabbeek), ein gaat (Kessenich), ein gaat in ein zok (Bree), ein gaat in de kous (Gruitrode), ein gaat in de suk (Montfort), ein gaat in ein kous (Neeroeteren), ein gaat in eine sok (Rotem), en gao-et in ’n kou-es (Groot-Gelmen), en gaot in de zok (Munsterbilzen), en gat ien de sök (Oirlo), en gaut in zen koos (Borlo), gaa.t (Kelpen), gaat (As, ... ), gaat in de kous (Blerick, ... ), gaat in de zuk (Thorn), gaat in z’n haas (Elen), gaat in ənə haos (Rotem), gaat in ənə zok (Rotem), gaat in ’n ens (Rotem), gaat in ’n kous (Neeroeteren), gat (Meerlo, ... ), gāāt (Geleen, ... ), gāt (Opgrimbie, ... ), gāt ēn ən ōs (Mechelen-aan-de-Maas), gāt ĭn ’n ōs (Maaseik), geat in èn koos (Jeuk), goat ain ieən koas (Nieuwerkerken), gouwt (Jeuk), gŏĕt ĕn ən hŏes (Rosmeer), gàt (Gennep), gààt (Horst, ... ), gáát (Heel), gâât (Boorsem), hø̄ət innə hōs (Neerglabbeek), Wat vrouwes hit en gat ien urre koos (Venray), è gaat (Niel-bij-As), ə ga:d in ən o:s (Stokkem), ə ga:t in də zok (Molenbeersel), ə gōͅt in də kōs (Sint-Truiden), B.v. gat in de schoen.  gat (Meeswijk), b.v. in de brook, kous.  gaat (Maastricht), B.v. in de kous.  gaat (Roermond), B.v. in de zök. [´ : sleeptoon]  gáat (Tegelen), eu in heur zoals i in Engelse bird  Dī vrŏw haitj ə gāt in heur hoas (Putbroek), Franse o uit Rome  Die vrouw hètj ə gaad in de hoas (Pey), o = lang  e gaat in ’n os (Meeswijk), o = o in tort (Fr.)  gaat in ’n os (Rekem), sub vars (deel van een kous).  gaat in zi-jn varsen (Bree), thans meer: kous  en gat ien urren koos (Leunen), ò is lang  Die vrouw hèt ein gaat in euren hòs (Steyl), kapot: kaapòt (Grevenbicht/Papenhoven), knol: knól (Venlo), kot: e koe-et en ’n koos (Vliermaal), e koet (Hoeselt), e koet een de zok (Beverst), e koet en en gwos (Millen), e koet en en hoas (Zichen-Zussen-Bolder), e koet en ’n koos (Mal), e koet in de koos (Sint-Huibrechts-Hern), e koet in d’ oĕs (Bilzen), e koet in en hwos (Martenslinde), e koet in ən wâs (Hoeselt), e koet in ’n kōs (Stevoort), e koet èn en koas (Wellen), e koet èn m’n koos (Herk-de-Stad), e koet én z’n kous (Tongeren), e koewt in oer kows (Borgloon), e koeët en zen koos (Heers), e koot in een kous (Hechtel), e koot in ’n kous (Koersel), e kot in en kaas (Beverlo, ... ), e kot in nen koos (Beringen), e kot in zen kaus (Linkhout), e kot in ’n kous (Neerpelt), e kuĕt en dein hoes (Zutendaal), e kūt ənə kōs (Hasselt), ee koet een de kaos (Hoeselt), een koed in ’n ho-as (Vliermaal), een kot in de kous (Neerpelt), een kot in een kous (Sint-Huibrechts-Lille, ... ), ein koe-wet in een koe-wos (Ulbeek), ein koet in een koos (Riksingen), ein koet in ein kous (Bocholt), ein koot in ein kous (Grote-Brogel), en koet in een kous (Lanaken), en koet in en koes (Sint-Lambrechts-Herk), en kot in de kaas (Beverlo), ē koet en ēn koos (Diepenbeek), i koeət in ’n kōəs (Stevoort), i koot in in kous (Achel), ie koet ain ieən koas (Nieuwerkerken), ie koet èn in koos (Spalbeek), ie koot in ’n kaas (Peer), ie kot in de kaos (Paal), koe(w)t (Kozen), koeoot in ne koos (Genk), koet (Diepenbeek, ... ), koet ien de kous (Vroenhoven), koet in oer koos (Spalbeek), koewet (Wellen), koeət in z’n zokkə (Opitter), koeət in ən kous (Kuringen), koēt (Bilzen, ... ), koo:t (Neerpelt), koot (Houthalen, ... ), koot in een kōs (Koersel), koot in n kous (Kaulille), koowet (Achel), kooët (Overpelt), kot (Beverlo, ... ), kot in de kaas (Beverlo), kot in de koos (Paal), koêt (Munsterbilzen), kōēt (Caberg), kōēt en de kōos (Gelieren/Bret), kōēwt (As), kōōt (Overpelt), kōt (Peer), ku.t (Vroenhoven), kuut (Bree, ... ), kuut in z’n hôs (Hees), kuwt (Hoepertingen), kūūt (Opglabbeek), kūūt gáát (Opglabbeek), kūət (Borgloon), kòt (Loksbergen, ... ), kót (Tessenderlo), kôet (Tongeren), n koet in dde woas (Rijkhoven), n koot (Peer), é koet in ’n wûs (Mopertingen), é koet inen koäs (Vreren), é koot in ’n kous (Neerpelt), ö koͅt in dö kās (Oostham), ə koet en ən haas (Kanne), ə koet ēēn de kous (s-Herenelderen), ə koet in də hōs (Eigenbilzen), ə koot inne kous (Kleine-Brogel), ə kot in ən kos (Beringen), ə kōwət en̄ kōͅs (Zonhoven), ə ku(ə)t eͅn zən kō(ə)s (Diepenbeek), ə kut (Lanaken), ə kut eͅn də kōs (Herk-de-Stad), ə kut ĭn ən oes (Bilzen), ə kuət enən koəs (Gutshoven), ə kūt en ən gwōes (Genoelselderen), ə kūt en ən hūes (Opglabbeek), ə kūt en ən kōs (Lummen), ə kūt eən ən kōs (Herk-de-Stad), ə kūt īn ən kous (Vroenhoven), əku:dennənhuos (Martenslinde), ən koe-it in ən ko-is (Alken), ən koet in oer hōwes (Beverst), ɛ kot ien en kaas (Lommel), ɛ kūt eͅn eͅn kōs (Kortessem), ’n koet en m’n kous (Kortessem), ’n koet in en koūs (Sint-Lambrechts-Herk), ’n koot in n kous (Hechtel), B.v. in jas.  kot (Lommel), B.v. niks as kütër én zën môol: arm.  kōēt (Tongeren), b.v. zokke stùn vol kutter.  kóet (Kortessem), ps. ik kan dit woord niet goed lezen!  ko-w-et (Eksel), Verkl. kuutje (in Jeuk), vs. këkkë in Landen [P 171, WBD].  koet (Jeuk), kuil: e kuhle in en haos (Halen), lok: Dat vroumesj hät ein loak in hör hoas (Born), De voruw heit ei look in huir kous (Heugem), De vrouw heèt ei look in heur de kous (Meerssen), Di: vrou hè:t ə loak in də hoas (Sibbe/IJzeren), Die hèèt ee loak in heur hoas (Amstenrade), Die vrou hat e loak in ’ r hoas (Kerkrade), Die vrou heēt ei laok ins heur haos (Beek), Die vrou hèt ee loak in heur hoas (Nuth/Aalbeek), Die vrouw dao hèt laok in de kaos (Hulsberg), Die vrouw haat ei laok in heur haos (Wijlre), Die vrouw had e loaëk in höäër hoaës (Eygelshoven), Die vrouw had ee loëk in de hoës (Benzenrade), Die vrouw haet e loak in de hoas (Oirsbeek), Die vrouw haet ei laok in heur haos (Geleen), Die vrouw haet ei laok in häör haos (Geulle), Die vrouw haet ei look in h’r haos (Geulle), Die vrouw hat e look in heur hoas (Heerlen), Die vrouw hat e lowek in g’n hos (Vijlen), Die vrouw hat ə loaək i gən hoaəs (Eys), Die vrouw hat ə lōk in dər hōūs (Heerlen), Die vrouw heet e look in heur kous (Maastricht), Die vrouw heet e look in häör kous (Maastricht), Die vrouw heet ei look in ’r kous (Maastricht), Die vrouw heit ei loak in de hoas (Nuth/Aalbeek), Die vrouw heit ei look in heur kous (Schinnen), Die vrouw heèt eè loak in de hoze (Puth), Die vrouw heét e lôok in heûr hoas. (Geulle), Die vrouw hèst een look in heur hoas (Valkenburg), Die vrouw hèt e look in heur haos (Amby), Die vrouw hèt ee loak in de hoas (Stein), Die vrouw hèt ei lōùk in de hōùs (Einighausen), Die vrouw hèt ĕ look in heur hooĕs (Nuth/Aalbeek), Die vrouw hèèt e loak in heur haos (Valkenburg), Die vrow heit ei look in huir kous (Amby), Die vrow hèt look in her haos (Meerssen), Diej vrou hat e loōk in hör haos (Bunde), Diej vrouw het e look in ’r kous (Borgharen), Dij vrow heib ei look in huir kous (Amby), e lock ijen hos (Lontzen), e lōͅk en ən ōͅs (Rekem), ei look in eng hôs (Mheer), laoek (Noorbeek), laok (Amstenrade, ... ), laoëk (Gulpen), laoək (Heerlen), laòək (Ubachsberg), laók (Ingber), lāōk (Geleen, ... ), lāōëk (Nieuwenhagen), loak (Beek, ... ), loak in de hoas (Sittard), loak in eng haos (Eys), lok (Meijel), loo.k (Maastricht), look (Bunde, ... ), look (in ein "haos") (Schimmert), look in een kous (Lanaken), look in èn kous (Lanaken), looëk (Mheer), loëk (Gronsveld), lōch (Bleijerheide), lōk (Meerlo, ... ), lōōk (Maastricht, ... ), lòch (Kerkrade), lóók (Schimmert), lôôk (Epen, ... ), ne loch in en strumpf (Welkenraedt), ə lok inən hōͅs (Welkenraedt), ə lōk in ən kous (Lanaken), ə lôk ien əən kous (Lanaken), (= een gat in kledingstuk).  louk (Heerlerbaan/Kaumer), (o.).  loͅ.ak (Eys), b.v. in de brook, kous.  look (Maastricht), b.v. look in zen haos.  look (Uikhoven), b.v. loëker ién dn zokke (hoëze).  loëk (Gronsveld), eu zoals Frans beurre  Die vrouw hèt e look in heur kous (Meerssen), Hgd. Loch.  lòòk (Valkenburg), onz.  loͅ.ak (Ingber), uitspraak van heur zoals Fransch Heure = uur  Die vrou haet ei loak in heur haos (Nieuwstadt), Vero.  laok (Roermond), luchtlok: lett.bet. luchtgat.  lóchlaok (Sittard), patat: petat (Horst), Sub petat. (Zie ook afb. p. 213).  petatten in de zök (Venlo), rabauw: rabauw (Kerkrade), vijf: vief (Merkelbeek, ... ), (= winkelhaak).  viehf (Waubach) #NAME? || [gat in de kous] || Die vrouw heeft een gat in haar kous. [DC 14A (1946)] || een gat in een kous [ZND 23 (1937)] || gaatje, bijv. in kleding || gat || gat (in kous) || gat in de broek || gat in de hiel van een kous || gat in een kledingstuk || gat in een kledingstuk, bijv. een kous [N 86 (1981)] || gat, kuil || gat, opening || gat, opening enz. || gat: 1. open plaats || gaten in kousen || groot gat in een kous of sok || Hoe noemt U een gat in kleding? [N 62 (1973)] III-1-3
gat in een klein dakschild kattegat: katǝgāt (Bree), lochtkoker: lǫxkūkǝr (Maaseik), lochtkot: (mv)  lǫxkūtǝr (Nederstraat), loergat: lūǝrgǭǝt (Kermt), luchtgat: løxt˲gat (Gennep), trekgat: tręk˲gāt (Bree), uilaard: ȳlǝrt (Nunhem), uilegat: ilǝgāt (Opglabbeek, ... ), ylǝgat (Eisden, ... ), ylǝgāt (Baarlo, ... ), ȳlǝgāt (Bocholt, ... ), øi̯lǝgāt (Maaseik), øi̯lǝgāǝt (Rotem), ø̜̄lǝgat (Beringen, ... ), ø̜i̯lǝgaǝt (Velm), ø̜i̯lǝgāt (Rotem), ø̜lǝgat (Halen, ... ), ø̜lǝgǭt (Borlo, ... ), ūlǝgāt (Lanklaar), uilekot: ulǝkoǝt (Neerpelt), ylǝkōǝt (Achel), ȳlǝkōǝt (Neerpelt), ø̄lǝkūu̯ǝt (Opheers), ø̜̄i̯lǝkǫt (Kwaadmechelen), ø̜̄lǝkut (Sint-Truiden), ø̜̄lǝkuǝt (Zepperen), ø̜i̯lǝkuǝt (Diepenbeek), ø̜lǝkyt (Rosmeer), āǝlǝkūt (Vliermaal), ē̜ ̞lǝkuǝt (Hasselt), ɛi̯lǝkut (Eigenbilzen), ɛi̯lǝkūt (Romershoven), uilelok: ylǝlōk (Ulestraten), ylǝlō̜k (Oirsbeek), ȳlǝlǫak (Hoensbroek), uilkot: øi̯lkūt (Nederstraat), uilsgat: īls˲gāt (Opglabbeek), windgat: wēn`gāt (Eisden), zoldervenster: zøldǝrvenstǝr (Grathem), zǫlǝrvęnstǝr (Beverst) In het kleine dakschild (boven de korte gevel) van een schilddak treffen we vaak een gat (soms een luik) aan om de zolder te beluchten en te belichten. De benamingen zijn vaak, vanwege functionele overeenkomst, dezelfde als voor het venster onder een dakwelving (zie dat lemma, 4.2.13). [N 4A, 45a; N 4, 26c] I-6