e-WLD begrippen 

 
 
Filteren...

Overzicht

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
ijzertje onder een schoen beslag: besjlaag (Panningen), beslaag (Grathem, ... ), beslag (Oirlo, ... ), beslaog (Venlo), bešlag (Tegelen), hakijzer: hakiezer (Heerlen), hoefijzer: haufezer (Val-Meer), hof-iezere (Bleijerheide), hofeezer (Kerkrade), hofiezer (Bleijerheide), hoofiezer (Borgharen, ... ), houfezer (Zichen-Zussen-Bolder), hŏĕféjzər (Milsbeek), huveͅjzər (Herk-de-Stad), hūfēzərs (Opheers), hūféͅzər (Borgloon), hūfīzər (Hamont), hoefijzertje: hoefeizerke (Borgloon), hoofiezerke (Jabeek), hōēfiezerke (Egchel), huvaizərkəs (Tongeren), ufeͅizərkə (Velm), onder de hak  hoofiesderke (Horn), ijzer: eizere onder de sjoon (Schimmert), ei̯zər (Lommel), eͅizərs (Tessenderlo), eͅzərs (Linkhout), iezer (Mheer, ... ), iezers (Venlo), ijzer (Tessenderlo), īzər (Teuven), īzərə (Teuven), ijzeren hoef: ijzere hoef (Eigenbilzen), ijzeren plaatje: īēzərə plètjəs (Roggel), ɛizərə pløYəšə (Wintershoven), ijzerplaatje: iezerplètje (Oirsbeek), ijzertje: aizerke en de tip (Mal), eizerkes (Bilzen), ēzərkə (Hasselt), ēͅzərkə (Zelem), ēͅzərkəs (Beverlo, ... ), eͅzərkəs (Riksingen), i-jzərkøs (Achel), iezerke (Baarlo, ... ), iezerkes (Beek, ... ), iēzertje ōnger sjong (Bocholtz), ijzerke (Beverlo), īēzerke (Haelen, ... ), īzərkə (Lanklaar, ... ), īzərkəs (Maaseik), Geen bijzondere benaming.  īzərkərə (Montzen), moeilijk leesbaar  īēsderke (Boeket/Heisterstraat), staat als antwoord tussen haakjes  iezerke (Weert), keitje: [sic]; [&lt; blakei? / kei steentje?]  keike (Roermond), knobbelsnagel: vgl. Kerkrade Wb. (p. 158): knoebbelsnaal, kopspijker (+ afb. p. 159).  knoebelsneal (Kerkrade), kram: kram (Boekt/Heikant, ... ), kRam (Paal), kramijzer: kramēͅzərs (Borlo), krammetje: kreͅmkəs (Riksingen), plaat: plaat (Rotem, ... ), plaatje: bleͅjʔəs (Kwaadmechelen), blèjʔəs (Kwaadmechelen), plaatje (Vliermaal), plaatjes (Lommel), plaetje (Brunssum, ... ), plaitjes (Maasniel), plaotšə (Donk (bij Herk-de-Stad)), plateke (Boekt/Heikant), plāšə (Mechelen-aan-de-Maas), plātəkə (Boekt/Heikant), pleatsjer (Kerkrade), pleetsje (Wijk), pleiteke (Beringen), pletsjəs (Neerpelt), plēətjə (Rotem), plēͅtšə (Bree), plēͅtəkəs (Beringen), pleͅitšə (Bocholt), pleͅtšə (Mechelen-aan-de-Maas, ... ), ploetje (Horn), ploͅikəs (Linkhout), ploͅtšə (Leopoldsburg), ploͅutsjə (Kermt), plätje (Echt/Gebroek), plèetje (Amstenrade), plètje (Weert), plètsje (Oost-Maarland), pléétje (Schinveld), pléétékés (Eksel), plötteke (Beverlo), plətəkə (Beverlo), plaatje  plötsjə (Leopoldsburg), plaket (<fr.): blakei (Limbricht, ... ), blakeij (Schimmert), blakej (Munstergeleen), blakkei (Neeritter), plakej (Ulestraten), plakèij (Stevensweert), plekje (Neeroeteren), plekè (Lutterade), [sic]  lakei (Susteren), genoemd naar de fabrikant Blackey?? [allicht een verkeerde suggestie v.d. informant; andere bronnen bevestigen het bestaan van een fabrikant Blackey niet, rk]  blakei (Geulle), Van Dale (FN): plaquette [plakt], plaatje. vgl. WNT sub plaket.  plakei (Meerssen), plaque (fr.): Van Dale (FN): plaque [plak], plaat(je)  plak (Halen), schoenbeslag: sjoen besloach (Diepenbeek), sjoonbesjlàag (Tegelen), sjoonbešlag (Tegelen), schoenijzer: sjooniezers (Tungelroy), šonizər (Eisden), schoenijzertje: schjunaizerke (Millen), schooniezerke (Horst), schooniezerkes (Horst), sjoehnizzerke (Meijel), sjoenizjerkes (Meijel, ... ), sjoenözzerke (Meijel), sjōnizərkə (Boorsem), schoenplaatje: šōnplōͅēͅtšəs (Opglabbeek), stoot: stöt (Rosmeer), stootijzertje: sjtoēët-iezerke (Hoensbroek), stootje: sjtööëtjes (Klimmen), steutsjes (Hoeselt), stootplaat: schtoe-et plaat (Mechelen), stóótplaotə (Milsbeek), stootplaatje: stoeëtpletje (Venray), stoeətplètjə (Venray), stuətplātjəs (Meijel), stootstukje: sjôôtsjtöksjkes (Klimmen), tipijzer: tip-iezere (Bleijerheide) Deze ijzertjes (tip?) [N 60 (1973)] || Het achterste gedeelte van de hak waar men wel ijzertjes opzette? (tip?) [N 60 (1973)] || Hoe heten deze ijzertjes (tip?) [N 60 (1973)] || ijzertje onder de schoen [blakei] [N 24 (1964)] III-1-3
ijzervlechter ijzervlechter: ejzǝrvlɛxtǝr (Bree), ęjzǝrvlɛxtǝr (Gelieren Bret) De arbeider die op de bouwplaats het ijzer voor gewapend beton aanbrengt. Zie ook het lemma 'Betonijzer'. [N 30, 3e] II-9
ijzig ijzig: iēzeg (Castenray, ... ), ie⁄zieg (Bleijerheide, ... ), ièzig (Venlo), Vb. brrr, t is ijzig kaad (brrr, t is zeer koud).  ijzig (Kortessem) ijzig III-4-4
illustratie beeld: bēlt (Hulsberg, ... ), beeldje: beelde (Zonhoven), beeldje (Born, ... ), beeldjse (Schimmert), beeldsje (Mheer), beeleke (Leopoldsburg), beeltje (Thorn), beeltsje (As), beldje (Simpelveld), belkə (Epen), beltjə (Guttecoven, ... ), beləkə (Eksel), bēldjə (Thorn), bēltsjə (Schimmert), bēləkə (Meeuwen), beͅiləkə (Loksbergen), bildje (Vijlen), bildsje (Ingber, ... ), billeke (Jeuk), bilsje (Hoeselt), biltje (Oirsbeek, ... ), bulzje (Eigenbilzen), bøləkə (Houthalen), illustratie (<fr.): elestrāsie (Grevenbicht/Papenhoven), elistrāsi (Beringen), ellestrasie (Meerlo), ellistratie (Epen), elustratie (Sint-Odiliënberg), eløstrōͅti‧ (Sint-Huibrechts-Lille), eləstrōͅsə (Sint-Truiden), eͅlostroͅwəšən (Zonhoven), eͅləstrāsi (Maastricht), iellustrasie (Gennep), ielustratie (Merselo), il-les-tra-sie (Blitterswijck), ilestrasie (Leunen), illesjtrasje (Guttecoven), illestraasie (Obbicht), illestraasje (Heek, ... ), illestrase (Heer, ... ), illestrasie (Neeritter), illestratie (Afferden, ... ), illuschtrase (Amby), illuschtratie (Heerlen), illusjtrase (Simpelveld), illusjtratie (Meerssen, ... ), illustra[a}tie (Lanklaar), illustraasie (Sittard, ... ), illustraasje (Doenrade), illustrasche (Lutterade, ... ), illustrase (Banholt), illustrasie (Baarlo, ... ), illustrasje (Buchten, ... ), illustrasse (Schaesberg), illustratie (Amby, ... ), illustrāsje (Berg-en-Terblijt, ... ), illustroase (s-Herenelderen), illustroasie (Bilzen, ... ), illustrâsse (Wellen), illystrōͅsi (Tessenderlo), ilŭstraasie (Well), iləstrōͅsə (Martenslinde), ullestraasie (Asenray/Maalbroek), ullestrasie (Swolgen), ɛləstroͅ.əsə (Aalst-bij-St.-Truiden), Opm. de a is lang.  illustrasje (Schimmert), plaat: pläot (Gronsveld), plaatje: plÚətjə (Nieuwenhagen), plɛ̄tjə (Blerick, ... ), plɛ̄tsjə (Geulle), prent: preent (Oirlo), prentje: preentje (Meerlo, ... ), preentsje (Bunde, ... ), prenjtjə (Roermond), prentje (Brunssum, ... ), prentjə (Blerick, ... ), prēnsjə (Maastricht), prēntjə (Gennep), preͅntjə (Echt/Gebroek, ... ), preͅntsjə (Geulle), prinsje (Eigenbilzen, ... ), printje (Blerick, ... ), printsje (Gulpen, ... ), prīnsjə (Maastricht, ... ), prīntje (Tienray), prɛ̄ntjə (Diepenbeek), schildje: schilke (Eys), sjeltjə (Doenrade, ... ), sjeͅlkə (Eys), zondagsblad: sundesblaat (Nederweert) 4. Plaat, illustratie in een boek. || een plaatje, prentje, afbeelding [beeldeke] [N 90 (1982)] || illustratie [SGV (1914)], [ZND 01 (1922)] III-3-1
improvisorisch afsluiten oberflächlich toemaken: ōbǝrflęxlǝx tumākǝ (Kelmis), oberflächlich toezetten: ōbǝrflęxlǝx tuzetǝ (Kelmis) Een door stiklucht gevaarlijke mijngang slechts improvisorisch, met een paar stenen, afsluiten. [monogr.] II-4
in alle haast bliksemsnel: bliksemsnèl (As), een-twee-drie: ein-twië-dreej (Venlo), gauw-gauw: gauw-gauw (Horst), gaw-gaw (Geleen), gedreven: gedrêêve (Swalmen), gehaast: gehös (Reuver), gehöstj (Thorn), gejaagd: gejaagd (Vijlen), gejààg (Horst), gəj‧āt (Eys), gepresseerd: gəpreseert (Maastricht), halsoverkop: hals euver kop (Schaesberg), hals euvər kop (Urmond), hals ouver kop (Sevenum), hals over kop (Sevenum), hals uvver kop (Kerkrade), hals uvvər kóp (Epen), hapsnap: hap schnap (Brunssum), hap sjnap (Geulle, ... ), hap snap (Echt/Gebroek, ... ), hap-sjnap (Haelen), hap-snap (Caberg), hapsnap (Meeuwen, ... ), hàpsjnàp (Amstenrade, ... ), háp sjnáp (Reuver), heel gauw: hiel gaw (Maastricht), heel gehaast: heel gehäöst (Swalmen), heel hel: hièl hèl (Noorbeek, ... ), heel rap: heel rap (Hoeselt), heel vlot: hieəl flòt (Heel), hoeter de foeter: hoeter de foeter (Beverlo, ... ), hol over trol: höl euver tröll (Oirsbeek), höll euver tröll (Geleen), cf. VS s.v. "II. hol"7. (plat) gat, achterste ; hol over bol = halsoverkop; of hul? = omhulsel  höl euvertröl (Maastricht), holderdebolder: holder de bolder (Maastricht), in alle haast: in alle haost (Nunhem), in aller ijl: in allər īēl (Nieuwenhagen), in een houw-mouw: in ənnə houw mouw (Kelpen), in een snap: enne schnâp (Schimmert), in grote haast: groeëte hŏst (Meerlo), groëte hôst (Kesseleik), ien grootən hòst (Gennep), in klop-klop: ien klop klop (Venray), in volle vitesse (fr.): in volle vetesse (Jeuk), op de hapsnap: op der hap sjnap (Wijlre), op de snap: op dr sjnap (Wijnandsrade), op d⁄r sjnap (Klimmen), opgejaagd: opgejaagd (Leopoldsburg, ... ), rap: rap (Vlodrop), rap-rap: rap-rap (Bree), roef-roef: róef-róef (Sint-Truiden), roep-toek: (nieuw).  ru.p tsu.k (Eys), roeps-roeps: roeps-roeps (Weert), snap: sjnap (Doenrade), snap (Eys, ... ), snàp (Venlo), snap-pak-krijg: (= vooruit).  sjnap-pak-krieg (Sittard), snel-snel: snel-snel (Ell), vlot: flot (Stein), vlot (Vlodrop), vlot-vlot: flot flot (Kapel-in-t-Zand, ... ), flòt-flòt (Brunssum), wie de weerlicht: wi-j de wéérleecht (As), z en z: zò en zò (Meeuwen), zo gauw mogelijk: zoe gaw meugelek (Maastricht) door haast gedreven zijn, uit gejaagdheid zich haasten [jachten, jakken] [N 85 (1981)] || gauw, gauwte || haastig, inderhaast || in heel grote haast [hap, snap] [N 85 (1981)] || rap (zie ook gauw en snel) III-1-4
in bankjes graven in bankje(s) graven: en bɛŋkskǝ grāvǝ (Meterik), en bɛŋkskǝs grāvǝ (Meijel, ... ) De turf in banken uit de veenlaag halen. [II, 49] II-4
in beslag nemen / beslag leggen op aanslaan: aanslōēn (As), aonslən (Diepenbeek), oansleun (Hoeselt), beslag leggen: besjlaag legge (Nieuwstadt), besjlaag legke (Klimmen), besjlaag lekgke (Lutterade), besjlaag liggə (Roermond), besjlaag liéke (Susteren), besjlaag lègke (Klimmen), besjlaag lèkke (Geleen), besjlaoglegge (Vlodrop), beslaag legge (Schimmert, ... ), beslaag lekke (Maastricht), beslaag ligge op .... (Venlo), beslaag lègge (Maastricht), beslaaglegge (Blerick), beslaaglègge (Maastricht), beslag legge (Venray), beslag leggen (Oirlo), beslāāg légge (Thorn), bushlaag liggn (Brunssum), bəslaag lēkkə (Maastricht), bəslaag léggə (Maastricht), bəslaagliegə (Montfort), bəslàg leggə (Gennep), ps. boven de beide "as"moet nog een ? staan; deze combinatieletters zijn niet te maken (omgespeld volgens Frings zijn het inderdaad as).  beslaag lègge (Sevenum), beslag nemen: besjlaag numme (Klimmen), beslag opleggen: beslaag oplêgge (Ittervoort), in beslag: i besjlaag (Waubach), in beslaag (Maasbree, ... ), in beslag nemen: i beschlaag genoame (Gulpen), i beslaag nume (Noorbeek), ien beslag neme (Tienray), in beschlaag neume (Amby), in beschlāāg nŭmme (Schimmert), in beslaag neme (Ell), in beslaag neume (Maastricht, ... ), in beslaag nummə (Guttecoven), in beslag nēme (Gulpen), in bəsjlaag némə (Kapel-in-t-Zand), in bəsjlààch nummə (Susteren), ‧eͅ bəšlā.x nø.mə (Eys), in beslag pakken: in beslaag pàkke (As), onder sekwester zetten: Van Dale: sekwester (Lat.), I. bewaarder van betwist goed; - II. 1. sekwestratie [het gerechtelijk een betwist goed in beslag nemen en in bewaring geven aan een derde, die zich verplicht het goed (met de vruchten ervan) terug te geven aan degene die daartoe gerechtigd zal blijken].  ónner səkwèster zette (As) het in beslag nemen van goederen bijv. als uitvoering van een vonnis [beslag, kommer] [N 90 (1982)] III-3-1
in beweging komen (zich) bewegen: bewaege (Bilzen, ... ), bewaege(n) (Maaseik), bewaegen (Eys), beweeg dich (Maastricht), bewege (Kerkhoven), beweige (Vlodrop), beweije (Vaals), beweëje (Kerkrade), bewēgen (Ophoven), bewiëge (Zolder), bewège (Opglabbeek), bewèège (Boorsem), bewéége (Swalmen), bewéégə (Epen), bewêgen (Stein), bəwégə (Leopoldsburg), sich bewège (Wijlre), zich bewaege (Reuver), zich beweige (Amby, ... ), zich bewège (Bree), zich bewèège (Kanne), zich bewéége (Posterholt), zich bəwéégən (Urmond), (zich) roeren: (zich) riere (Eigenbilzen), reure (Geleen, ... ), ruuren (Venray), zich reere (Zutendaal), zich reure (Echt/Gebroek, ... ), zich reure(n) (Maaseik), zich reurə (Heerlen, ... ), zich riere (Bilzen), zich roeren (Rekem), ziech rörə (Simpelveld), (zich) verroeren: verreur diech (Maastricht), verreure (Venlo), verroeren (Lommel), ze.ch vər"rə (Eys), zich vereure (Sevenum), zich verreure (Sevenum), aan de gang gaan: aanne gang goan (Weert), aonne gank góun (Kortessem), aan de gang komen: aan de gang kome (Boorsem), aan ne gàng kōēme (As), aande gang kommen (Geistingen), anegang komme (Kinrooi), anngang koome (Kaulille), aan de gang schieten: onne gang schietten (Eksel), ánne gang schiete (Hechtel), aan gang komen: on geng komme (Kanne), aan het bewegen: aanne b’waege (Bocholt), aantreden: ántraeie (Venray), aanvangen zich te bewegen: āvaŋø zich te bewege (Montzen), aanzetten: ánzette (Venray), avanceren (<fr.): avanceren (Wellen), beginnen: beginne (Meerlo), beginnen te bewegen: beginne te bewège (Tienray), bougeren (<fr.): boezjeere (Boorsem), boezjeren (Eksel), boezjiëre (Bilzen, ... ), boezjére (Klimmen), bóezjiëre (Gors-Opleeuw), In de uitdr. heer boezjeert neet.  boezjere (Maastricht), er komt leven in: d`r kumt laeve ien (Oirlo), dao kump laeve drin (Montfort), Gezegde.  d`r kumt léve in (Meijel), eraan beginnen: eraaën beginnen (Eksel), gang komen: gang komme (Kinrooi), in beweging komen: in bewaeging komme (Venlo), in bewèèging kŏŏme (Thorn), in bewééging koamö (Stevensweert), in bəwééging kómmə (Amstenrade), in de gang komen: ine gang kome (Houthalen), in de gang schieten: innen gang schiete (Eksel), in gang geraken: in gank geroake (Hoepertingen), in gang komen: eͅm gaŋ koͅ.amə (Ingber), in gang komen (Alken, ... ), in gank kome (Vorsen), in gank kóme (Vliermaal), in gang schieten: èn gang sjeete (Rekem), in zwang komen: i sjwank kómme (Geleen), langzaam in beweging komen: langzaam in bewaeging kômme (Blerick), meutelen: meutele (Maastricht, ... ), meutelen (Stein), moutele (Maastricht), omhoog komen: umhoeg kômme (Venlo), op de gang komen: obbegang kome (Houthalen), op gang geraken: op gang geraeken (Genk), op gang komen: op gang kómë (Hoeselt), op chank kommə (Grevenbicht/Papenhoven), op gaangk komme (Kanne), op gaank kaomə (Maastricht), op gaank kome (Caberg), op gaank kommen (Eksel), op gaank koome (Noorbeek, ... ), op gang koeëmen (s-Gravenvoeren), op gang kome (Kerkhoven), op gang komen (Achel, ... ), op gang komme (Reppel), op gang koëme (Bilzen), op gang kuëme (Zutendaal), op gang kwumme(n) (Eigenbilzen), op gank kome (Montzen, ... ), op gank komen (Lauw, ... ), op gank komme (Beek), op gank kouwme (Jeuk), op gank kômme (Blerick, ... ), op geng koëme (Gronsveld), op gângk komme (Bree), opgang kome (Hoeselt), oppergang koeëme (Bocholt), wehr op gang te komen is er beweging moewedig (Peer), òp gánk koomë (Tongeren), óp gang kómmə (Meijel), op gang schieten: op gang sjete (Kinrooi), opstaan: opstao (Meijel), opstaon (Kelpen), schravelen: schravele (Sint-Pieter), starten: stártə (Venlo), trampelen: trampele (Maastricht), vertrekken: vertrèkke (Bilzen), vooruit gaan: vurutj gao (Meijel), wakker worden: dao weurt ter wakker (Thorn), dao wurd er wakker (Schimmert), wakker weine (Jeuk), zich bemoeien: zich bemeu (Gulpen), zich in beweging zetten: zich in bewééging zittə (Oirsbeek), zich in de gang zetten: zich in de gank zetten (Neeroeteren), zich richten: zich rigtə (Montfort) beweging, In ~ komen (meutelen). [N 84 (1981)] || in beweging komen || In beweging komen (op gang komen, (zich) roeren, bewegen) [N 108 (2001)] III-1-2
in bonken steken in bonken steken: en bøŋk stē̜kǝ (Meijel), in de kuil steken: en dǝ kūl stɛ̄kǝ (Ospel), klaarmaken: klǭr mākǝ (Sevenum) Steken van grote stukken veen. [I, 64g] II-4