e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
iemands overlijden aanzeggen aan-sagen: aazage (Nieuwenhagen, ... ), aanbidden: aanbeij (Vlodrop), aanschrijven: asjrievə (Wijnandsrade), aanzeggen: aanzaike (Melick), aanzegge (Venlo), aanzegke (Roermond), aanzègge (Maasbree), aanzègke (Echt/Gebroek, ... ), aanzéggə (Meeswijk, ... ), aanzékgən (Urmond), aanzékke (Terlinden), aazègge (Merkelbeek), aonzegke (Caberg), aonzègge (Maastricht), aonzèkke (Maastricht), āānzegkə (Reuver), āōnzèggə (Maastricht), áánzégkə (Heel), (in de rouw verzoeken).  aanzêkke (Herten (bij Roermond)), (per aanspreker).  ènzéggə (Gennep), bidden: bei-je (Meerlo), bidden (Beverlo, ... ), znd 32, 71;  be-in (Koersel), beejə (Wellen), beeën (Beverlo), beïe (Riksingen), biden (Lommel), béje (Spalbeek), béën (Stokrooie), bê (Zichen-Zussen-Bolder), bîe (Kortessem), bîen (Sint-Truiden), bîê (Hasselt), bidden gaan: beeën goan (Hoensbroek), de buurt uitnoden: znd 32, 71;  də bŭŭrt ōētnūūjən (Hamont), de buurt verzoeken: znd 32, 71;  də bŭŭrT vərzūūkən (Hamont), de dood aanzeggen: den doed aonzègge (Maastricht), den doot aazëGGe (Sittard), d’n doed aonzègke (Maastricht), door de naobere  den doeëd ánzegge (Blitterswijck, ... ), de dood bekend maken: den doed bekind make (Maastricht), de familie verzoeken: znd 32, 71;  de familie vərzŏĕkkən (Kwaadmechelen), de gebuur verzoeken: znd 32, 71; cf. WNT s.v. "gebuur"(= ev.) en s.v. "geburen"(mv.)  də gəbūūr vərzūūkən (Hamont), de nabuur uitnoden: de nàòber oetnuje (Schimmert), doodbidden: doodbēje (Nieuwstadt), doodsbrief schikken: doewdsbrief skikke (Jeuk), doodsbrief schrijven: znd 32, 71;  doodsbrief s-jreeve (Riemst), gaan bidden: gaan bidden (Leopoldsburg), gebidden: znd 32, 71;  gəbêê (Borgloon), gebidden gaan: znd 32, 71;  gebèje gaon (Mal), geburen bidden: znd 32, 71;  geburen beeën (Linkhout), iemand zijn dood aanzeggen: ej.mand z’n dōēëd aa.nzègge (Hasselt), īē.ëmant zennen doet aa.ë(n)zègge (Zonhoven), in de rouw verzoeken: in de rouw verzeuke (Roermond), in de rouw verzeuken (Kesseleik), in de rouw verzoeken (Gennep), in de rouw verzêûke (Schimmert), in de row verzeuke (Wolder/Oud-Vroenhoven), in də rouw vərzeukə (Venlo), in rouw bidden: in rouw bidden (Stein), inviteren: znd 32, 71;  inveteire (Sint-Truiden), laten roepen: znd 32, 71;  laoten ruppen (Eigenbilzen), laten roepen (Mopertingen), lijkbidden: liekbèèje (Gennep, ... ), znd 32, 71;  lijekbijën (Paal), lijkbeen (Beverlo), lijkbeeën (Beringen), lijkbidden (Kwaadmechelen, ... ), lèèkbeen (Paal), léjkben (Beringen), naburen verzoeken: noabere verzeuke (Lutterade), nabuurs uitnoden: naobers oetnuje (Maastricht), nabuurs verzoeken: naobers verzeuke (Haelen), noden: neu-jə (Gennep), neuje (Heers), neuèje (Geleen), nieen (Meeuwen), nuuje (Blerick, ... ), nuë (Waubach), nūūēje (Venray), nûê (Gulpen), (g\\nu.\\t: volt.deelw.).  n‧yə (Eys), (uitnodigen; Leuven).  nuje (Jeuk), (w: nauwelijks uitgesproken).  nŭŭwə (Susteren), NB: "de buurvrouwen hielden de nachtwake en maakte het eten klaar  nuëje (Tungelroy), ps. geprobeerd om te spellen, maar ken het Eksels dialect niet!  noͅjən (Eksel), znd 32, 71;  neujen (Ulbeek), neuën (Zepperen), neuə (Engelmanshoven), niejen (Bree, ... ), nieë (Bree), noeien (Hechtel), nuië (Heers), nuiën (Borlo, ... ), nujjə (Kaulille), nuïën (Bocholt), nêujé (Leopoldsburg), znd 32, 71; cf. VD s.v. "noden"2.  neujen (Kaulille), znd 32, 71; cf. WNT s.v. "nooden"c) In toepassing op het uitnodigen tot een begrafenis  nuuje (Stevoort), nodigen: nuëdige (Venlo), ontbieden: znd 32, 71;  ontbieje (Loksbergen), op de begrafenis bidden: znd 32, 71;  op de begraefenis beëen (Bilzen), op de begrafenis noden: op de befrafenis neuae (Lutterade), op de begrafenis neuje (Melick), op de begrafenis nuuëje (Eisden), op de begreffenis nuëje (Oirlo), op de begroafenes nuën (Sint-Truiden), op de begrêffenis neuje (Siebengewald), op də bəgrafənis nyəjə (Meijel), oppe begrafenis nuuje (Bocholt), oppe begrèfenis niêje (Bree, ... ), optə bəgreffənis nŭŭëə (Beesel), óp de begraffenis nuuëje (Meijel), door de naobere  op de begräffenis nuuëje (Blitterswijck, ... ), znd 32, 71;  oep də bəgraafənis nujə (Meldert), op de begrafenis neeje (Gruitrode), op de begrefenis nue (Sint-Truiden), uppe begrafenis nieje (Niel-bij-As), op de begrafenis nodigen: znd 32, 71;  op e begreffenis nuedigen (Moresnet), op de begrafenis uitnoden: znd 32, 71;  op de begruifenis oetneu (Val-Meer), znd 32, 71; opm. resp.: "wordt algemeen gebruikt voor uitnodigen voor begrafenis  op de begrafenis oetniejen (Neeroeteren), op de begrafenis uitnodigen: op te begreffenis uutnuëdige (Oirlo), op de begrafenis verzoeken: op de (te) begreffenis verzuuke (Gulpen), op de begrafenis verzuuke (Neerpelt), op de begraffenis verzeuk (Maastricht), op de begraffenis verzeuke (Maastricht), op de begravenis verzuuke (Meijel), op de begreffenis verzeuke (Maastricht), op də bəgràffənis vərzēūkə (Maastricht), oppe begraefenis verzuike (Sittard), oppə bəgrafənis vərzeu.kə (Kelpen), znd 32, 71;  op de begraafenis verzieke (Hasselt), op de begrafenis verzeuke (Kaulille), op de begrafenis verzikken (Peer), op de begrafenis verzueken (Sint-Huibrechts-Lille), op de begrefenis verzeuken (Neeroeteren), uppe begrafenis verzeekə (Niel-bij-As), op de koffietafel verzoeken: op də koffietaofel verzeukə (Oirsbeek), op de rouw verzoeken: op de rouw verzeuke (Thorn), op gen maal roepen: znd 32, 71;  ope mool roepe (Lontzen), op iemands begrafenis noden: znd 32, 71;  op iemes begreifenis neë (Rosmeer), op īēmes begraofenis nujə (Vroenhoven), op iemands begrafenis verzoeken: znd 32, 71;  op eemes begrèfenis verzeeke (Opglabbeek), op iemands begrafenis verzoeken (Hasselt), roepen: roope (Noorbeek, ... ), ruppe (Eigenbilzen), róffe (Bocholtz), (= roepen). Note v.d. invuller: werd vroeger gezegd toen iemand (gewoonlijk een oud vrouwtje) in opdracht van de familie van de overledene in het dorp van huis tot huis ging om de mensen uit te nodigen op de begrafenis.  ruppen (Eigenbilzen), znd 32, 71;  roepe (Genoelselderen), roepen (Riemst), roeppe (Zichen-Zussen-Bolder), rond bidden: roond beijə (Maastricht), als een van de (thans vrijwel in onbruik geraakte) burenplichten  rônk’baeje (Tegelen), rond roepen: znd 32, 71;  róónd rŏĕppə (Rijkhoven), rouw verzoeken: rouw verzeuke (Maastricht), te groeve bidden: znd 32, 71;  de groeve bèə (Waltwilder), de groeven beên (Rijkhoven), te lijk bidden: du liek beĕ (Brunssum), te liek bae (Klimmen), naaste buren  te liek baejen (Lottum), te liek bei-je (Velden), znd 32, 71;  te lijkbidden (Kwaadmechelen, ... ), te lijk noden: liek nueije (Grevenbicht/Papenhoven), te lijk roepen: te līēëk rōōpe (Nieuwenhagen, ... ), te lijke bedenen: līēkə béénə (Epen), te lijke bidden: znd 32, 71;  de lieke bijen (Lanaken), te lieke beien (Lanaken), te lijke noden: znd 32, 71;  de lijke nuje (Jeuk), te lijke nuje (Jeuk), te lijke roepen: (vroeger gezegd van vrouw die ü de straten luidop de dood aankondigde van...).  tə leekə ruppə (Vlijtingen), ter begrafenis uitnodigen: ter begrafenis oetneudige (Klimmen, ... ), ter dood bidden: ter doeëd bèè (Nuth/Aalbeek), ter grave bidden: ter grove beije (Mheer), ter lijk aanzeggen: naaste buren  ter liek aanzegge (Kessel), ter lijk bedenen: ter lieëk beeëne (Hoensbroek), tərlīēkbêênə (Heerlen), ter lijk bidden: ter lie-k baeje (Nunhem), ter lie:k baeje (Herten (bij Roermond)), ter liek bae (Klimmen, ... ), ter liek baeje (Beek, ... ), ter liek baeë (Sittard), ter liek baije (Ittervoort), ter liek bee (Munstergeleen), ter liek beije (Stokkem), ter liek beijen (Born), ter liek bèje (Haler, ... ), ter liek bèjen (Ophoven), ter liek bèèjen (Geistingen, ... ), ter liek béje (Montfort, ... ), ter liek bééjə (Kapel-in-t-Zand), ter lieëk baeje (Sevenum), ter liēk baeje (Swalmen), ter liēk beë (Ten-Esschen/Weustenrade), ter liĕk baeje (Sevenum), ter liëk baeje (Maasbree, ... ), ter liëk baèje (Sevenum), ter līēk baeje (Echt/Gebroek), ter līēk baèe (Doenrade), ter līēk bea (Voerendaal), ter līēk beeje (Schaesberg), ter lèè.k biën (Zonhoven), tèr liek beijə (Montfort), tèr liek bèjə (Montfort), tər līēk baejə (Grevenbicht/Papenhoven), tər līēk bèəjə (Reuver), (bae = bidden). Note v.d. invuller: door de buren - ieder naober een taak.  ter liek bae (Neer), de lijkbidder had geen naam  ter lijk bidden (Nuth/Aalbeek), door de naaste buren; geen aparte naam  ter lijk bidden (Merkelbeek), door een arme man of vrouw in het dorp  ter liek bêê (Amstenrade), door naaste buren  ter liek bè (Brunssum), naaste buren  ter liek baejen (Maasbree), ter liek beeje (Grubbenvorst), ter liek bei-je (Velden), ter liek bäjen (Berg-aan-de-Maas), ter liek bèje (Born, ... ), ter liek bèjen (Horst, ... ), ter līēk béjə (Panningen), naaste buren; cf. VD s.v. "aanzeggen"= "1. ......(thans) min of meer plechtig bekendmaken"....."iemands overlijden (laten) aanzeggen  ter liek beien (Meerlo), overlijden aanzeggen  ter liek bèë (Nuth/Aalbeek), taak van naober  ter liek bèje (Blitterswijck, ... ), vroeger door naast buren en nu door koster van RK-kerk. Geen aparte naam  tər līēk bee (Schinveld), znd 32, 71;  ter leek biën (Maaseik), ter liek bijen (Dilsen), ter liek bê-jen (Rotem), ter lijkbijën (Houthalen), tər liek bèj (Mechelen-aan-de-Maas), tər liek büjjə (Ophoven), tər liëk bejen (Vucht), tər léék biën (Zonhoven), tər léék bêên (Diepenbeek), ter lijk gaan: ter liek gao (Meijel), ter liek gaon (Reuver), ter lijk gaan (Zonhoven), ter lijk noden: ter lieek nuuje (Weert), ter lieek nuuëje (Ell), ter liejk nuëje (Echt/Gebroek), ter liek neu (Vlodrop), ter liek neuje (Haler), ter liek neujen (Heythuysen), ter liek nuje (Tungelroy), ter liek nuuëje (Ell), ter liêk nuëje (Tungelroy), tər liək nŭŭëjə (Beesel), naaste buren  ter liek nuuëje (Weert), ter lijk nodigen: ter lijk nodigen (Haler), ter lijk roepen: ter liech roffe (Eys), ter liek roope (Thorn), ter lieëk rope (Posterholt, ... ), ter lijk verzoeken: t’r lièk verzeuke (Venlo), ter lijke bedenen: ter lieke beëne (Ubachsberg), ter lieke bène (Wijlre), ter lieke bèène (Epen), t’r liekə bèènə (Wijlre), ter lijke bidden: ter lieke beije (Itteren), ter lieke bējen (Bunde), ter lieke bèe (Gulpen), ter liêke bäeje (Mechelen-aan-de-Maas), ter līēke béjjə (Margraten), door naaste buren; geen aparte naam  ter lieke bije (Meerssen), iemand uit de buurt  ter lieke bêə (Berg-en-Terblijt), werd door de naaste buren gedaan  ter lieke bije (Amby), znd 32, 71;  ter lieke beiën (Opgrimbie), ter lieke beiən (Rekem), tər līēkə beddə (Opgrimbie), tər lĭĕkə bééjə (Rekem), zonder koffietafel  tr lieke bèè (Gulpen), ter lijke noden: znd 32, 71;  ter lieke neuje (Sint-Martens-Voeren), ter lijke roepen: znd 32, 71;  ter lieke roope (Mheer), ter lijke verzoeken: persoon die ----- = op de begrafenis uitnodigen  ter līēke verzeuke (Mheer), tijding doen: znd 32, 71;  teeng dun (Sint-Truiden), tijding laten: téng lòwətə (Loksbergen), uitnoden: znd 32, 71;  aatnujen (Sint-Truiden), outnîe (Genk), uitneue (Voort), uitniejen (Reppel), ôowtnöjjə (Gutshoven), uitnodigen: oetnudige (Caberg, ... ), oetnuedige (Reuver), oetnuudige (Hoensbroek), oetnuëdige (Baarlo), znd 32, 71;  ueëtnoeëdigen (Neerpelt), uitnodigen (Tessenderlo), verzoeken: verzeuke (Amby, ... ), verzeukə (Oirsbeek), verzuke (Meijel), verzuu:ke (Meijel), verzuuke (Venray), vèrzeukə (Guttecoven), vərzūūkə (Meijel), znd 32, 71;  versuke (Helchteren), verzeeken (Opoeteren), verzeuke (Veldwezelt), verzokken (Peer), verzukken (Hechtel), verzuuken (Achel), vérzêuké (Leopoldsburg), vərzŭŭkkə (Zichen-Zussen-Bolder), znd 32, 71; "de liehen -  verzeuken (Vroenhoven), voor de begrafenis noden: vér de begréfenis neëen (Eigenbilzen), vör de begräffenis nuuëje (Tienray), met koffietafel  vur de begreffenis nuè (Gulpen), voor de begrafenis uitnoden: vaor de begrafenis oêtnuuëje (Heel), voor de begrafenis uitnodigen: veur de begrafenis oetneudige (Roermond), veur de begraffenis oetnudigen (Maastricht), veur de begreffenis oetnuèdige (Posterholt, ... ), voor de begrafenis vragen: met koffietafel  vur de begreffenis vraoge (Gulpen) aanzeggen || aanzeggen (van een overlijden) || aanzeggen van de dood door de liekbaeër || buren en kennissen op iemands begrafenis uitnodigen || buren en kennissen op iemands begrafenis uitnodigen [bidden, in de rouw verzoeken] [N 87 (1981)] || de buren en kennissen op iemands begrafenis uitnodigen [ZND 32 (1939)] || de uitnodingskaarten rond brengen (ook mond.) || een begrafenis gaan bijwonen [begaan, te lijk gaan, ter bier gaan, gaan kezen, op de korte snee gaan] [N 87 (1981)] || het aanzeggen van een overlijden || het overlijden aanzeggen || het overlijden melden en op den dienst verzoeken door gebuur || het van deur tot deur aanzeggen van iemands overleiden || iemand zijn dood aanzeggen || iemands overlijden aanzeggen || lijkbidders; wordt het overlijden aangezegd door de naaste buren of door lijkbidders? Hoe heten deze (aanzeggers, aansprekers, groeveneugers, uitingstneugers, lijkers, enz.)? (duidelijk vermelden of deze naam op de buren of op de lijkbidders slaat) [VC 03 (1937)] || mondeling een begrafenis gaan aanzeggen || mondelinge uitnodiging tot het bijwonen van de begrafenis, lijkbidden || op de begrafenis uitnodigen || ter begrafenis noden || ter begrafenis noden, "ter lijk noden"[tser liech róffe] [N 96D (1989)] || ter begrafenis uitnodigen || uitnodigen op de begrafenis || uitnodigen voor de begrafenis || uitnodiging tot het bijwonen van een begrafenis || voorp de begrafenis uitnodigen III-2-2
iep canadas: canadas (Schinnen), essenboom: aisse buim (Ospel), iep: eep (Geulle), ein iep (Schimmert), iep (Blerick, ... ), eigen spellingsysteem  iep (Meerlo, ... ), Endepols  iep (Maastricht, ... ), ideosyncr.  iep (Hoensbroek, ... ), iepe (Thorn), ie:pe mv.  ie:p (Herten (bij Roermond)), NCDN  ĭĕp (Stevensweert), Nijmeegs (WBD)  ĭĕp (Meijel), oude spellingsysteem  iep (Meijel), Veldeke  iep (Echt/Gebroek, ... ), Veldeke 1979, nr. 1  d’n iep (Venray), Veldeke aangepast  iep (Tienray), Veldens dialekt  iep (Velden), Venlo e.o.  iep (Maasbree), WBD-WLD  ĭĕp (Roermond), WBD/WLD  iep (Kapel-in-t-Zand, ... ), ĭĕp (Maastricht, ... ), îep (Heerlen), WBD\\WLD  ĭĕp (Amstenrade), WLD  iep (Born, ... ), īēp (Venray), iepenboom: eigen spellingsysteem au  iepeboam (Neer), krakolm: krakólm (Sittard), kropolm: kròpòl"m (Tongeren), olm: d’r olm (Hoensbroek), ollem (Amby, ... ), ollëm (Hoeselt), olləm (Maastricht), olm (Eigenbilzen, ... ), olmen (Montfort), oləm (Borgloon, ... ), oͅ.ləm (Hasselt), oͅləm (Lommel, ... ), ó.llem (Zonhoven), ólm (Roermond, ... ), ölm (Pey), ‧oͅləm v. (Eys, ... ), #NAME?  òllem (Klimmen), [Ulnus campensis]  òl"m (Tongeren), Bree Wb.  olm (Bree), eigen fon. aanduidingen  olm (Ell), eigen spellingsysteem  olm (Schinnen), Endepols  ollem (Maastricht), ideosyncr.  oelem (Eijsden, ... ), olm (Gronsveld, ... ), ólm (Susteren), IPA, omgesp.  oͅləm (Kwaadmechelen), Veldeke  de olm (Klimmen), Veldeke / eventueel aangevuld met systeem Jones  olm (Gulpen), WBD/WLD  olm (As, ... ), òlləm (Amstenrade, ... ), òlm (Nieuwenhagen, ... ), WLD  olm (Doenrade, ... ), oolm (Guttecoven), ŏlm (Schimmert), òlləm (Maastricht), òlm (Montfort), ± WLD  ollem (Weert), olm (Vlijtingen), olmenboom: oləməbaum (Stokkem) De iep; een snel groeiende boom die tot 18 m hoog kan worden me een brede kroon; vele iepen worden het slachtoffer van de iepziekte en verdwijnen snel (iep, olm) [N 82 (1981)] || iep || iep, olm || knotolm || olm [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m] || olm, iep || zaadolm III-4-3
iets (leren) beheersen bekwaam zijn: bekwaam zeen (Bree), de baas zijn: də baas seen (Montfort), een ganse in get zijn: ənə-gánsə-zîê (Heerlen), ‧eͅŋə ga.nsə zi.ə (Eys), een matador in get zijn: ənə-màkkàdoor-zîê (Heerlen), eigen maken: eige make (Schinnen), get goed meester zijn: get good meister zee:n (Herten (bij Roermond)), goed maester zien (Oirlo), get handig zijn: hendig ziēn (Horst), hènəg zén (Loksbergen), (hennig = handig).  die is daar hennig aan (Meeuwen), get meester worden: meester wjèn (Hoeselt), meister waere (Klimmen), meister weurde (Amby, ... ), meister wèren (Heythuysen), meister wörre (Tienray), get meester zijn: get meistər zeen (Kapel-in-t-Zand), get mejster zeen (As), get mèester zieë (Gulpen), inne meester zieë (Waubach), meester zijn (Stein), meister zeen (Echt/Gebroek, ... ), meister zeen in (Ell), meister zeen in.... (Neer), meister zien (Maastricht, ... ), meister zin (Beek, ... ), meistər zeen (Roermond, ... ), meistər zeen in (Heel), meistər zien (Maastricht, ... ), meistər zin (Hulsberg), meistərzin (Schinnen), mēēstər zīēë (Nieuwenhagen), mèjstər zeen (Susteren), (zijn).  meester zin (Oirsbeek), get onder de knie hebben: get ónner de kni-j hébbe (As), get vaardig zijn: vaardig zin (Schimmert), goed de baas zijn: goed de baas zien (Oirlo), goed geleerd hebben: good gelierd hebbe (Hoensbroek), goed kennen: good kinnə (Maastricht), goed kunnen: ⁄t goēd kunne (Venray), in get zijn mannetje staan: sie meunke stoan (Gulpen), kennen: kennen (Leopoldsburg), mannen: manne (Swalmen), meester geraken: meͅi̯stərgərākə (Meeuwen), mister geraken (Eksel), meester maken: meester maoken (Jeuk), meesteren: meistere (Maastricht, ... ), meisteren (Kesseleik), onder de knie hebben: onder de knèèj hebben (Meijel), unger de kniej hubbe (Wijlre), uit de kunst kennen: uut de kunst kenne (Venray), zich ergens in kennen: ziech örreges in kinne (Maastricht), zich meester maken: zich mèster maake (Maasbree), zijn vak goed kennen: zien vak good kenne (Reuver) een vaardigheid goed geleerd hebben [mannen, meester geraken] [N 85 (1981)] III-1-4
iets goedmoeds doen goedgemoeds: goodgemoods (Maaseik), in goed vertrouwen  goo:dsgemoo:jds (Roermond), goedig: geûjig (Altweert, ... ), goeiig (Blitterswijck, ... ), goedmoedig: goodmeujig (Maastricht, ... ), goedmoeds: goedsmoeds (Kortessem), (h)ië a.ltèèd ië.ve gudsmuds: hij is altijd even opgeruimd  gudsmuds (Hasselt), goedsgemoeds: goe’dsgëmoe’ds (Tongeren), goedsmoeds: goe’dsmoe’ds (Tongeren), welgemoeds: waalgemouts (Sittard) goed, goedig || goedgemoeds || goedig || goedmoedig || goedmoeds || goedsmoeds || met goede moed, gerust gemoed || welgemoed III-1-4
iets in acht nemen bewaren: bəwaarə (Montfort), bəwoorə (Loksbergen), bezorgd zijn: bezorg zeen (Maasniel, ... ), bezörg zien veur (Venlo), bəz‧øͅrəxt˃ zi.ə (Eys), er voor zorgen: der veur zörge (Schaesberg), gadeslaan: goowəs sloowə (Loksbergen), ps. Algemene note: Het omspellen van het Eksels dialect is misschien niet helemaal correct (geen spellingslijst daarvoor ik heb het bij benadering omgespeld!  gōəjslaən (Eksel), goed oppassen: gōēd óppàssə (Gennep), hoeden: hoede (Neer), in acht nemen: in aat nemme (Vaals), in ach naeme (Roermond), in ach neme (Horst), in ach neëme vur get (Gulpen), in ach nume (Schimmert), in ach numme (Lutterade, ... ), in ach nummə (Doenrade), in achnöme (Maastricht), in acht neume (Eys), in acht numme (Ittervoort), in acht nummen (Born), in acht nŭmme (Schimmert), in ag neume (Maastricht), in nacht neme (Nunhem), in áát néémə (Epen), inachneumə (Nieuwenhagen), num dich in ach (Herten (bij Roermond)), num dig good in acht (Thorn), ⁄n acht neme (Ell), momber spelen: mómmer spīēle (As), ontzien: ontzien (Jeuk), op iemand letten: op iemand lètten (Eigenbilzen), op mijn tellen letten: up min telle lette (Meijel), opletten: oplette (Montfort), oppassen: oppasse (Maastricht), óppase (Kerkrade), sparen: spare (Oirlo), uitkijken: oetkiekə (Maastricht), verwaren: (oud-Mheers).  verware (Mheer), verzorgen voor: vərzuirgə veur (Montfort), waren: waare (Roermond, ... ), waarə (Meijel), ware (Haelen, ... ), wāāre (Sevenum), wāārə (Reuver), wààrə (Schinnen), wáárə (Venlo), wéére (Swalmen), (negatief).  wāārə (Beesel), zich bekommeren: zigh um get bekummere (Noorbeek, ... ), zich belasten: ziech örreges mèt belaste (Maastricht), zich hoeden: zich heu vur get (Gulpen), zich wachten: zich wachten (Stein), zich waren: zich waore (Neer), zich ware (Maasbree), zich waren (Heythuysen), zorg dragen: zeurg drage vür (Wijlre), zorg dragen (Kesseleik), zérg drage (As), zörg drage (Hoensbroek), zorg hebben: zörg höbbe (Klimmen), zorgen: surge (Gulpen), zeͅjgə (Meeuwen), zorchə (Kapel-in-t-Zand), zurge (Meijel), zurrəgə (Maastricht), zèèrgə (Vlijtingen), zörge (Gronsveld, ... ), zörgə (Oirsbeek, ... ), zörgən (Urmond), zörrege (Amby, ... ), zörrigə (Maastricht), (positief).  zorgə (Beesel), zorgen voor: sörgə vūūr (Nieuwenhagen), veur zurgen (Stein), zēūrge vĕŭr (Hoeselt), zorg taoveur (Herten (bij Roermond)), zorge veur (Posterholt), zorgen voor (Leopoldsburg), zurge vuër (Voerendaal), zörge veur (Geleen, ... ), zörge vur (Oirlo), zörge vuur (Waubach), zörgə veur (Doenrade, ... ), zörrege veur (Caberg, ... ), zörrige vōr (Weert), zörrəgə veur (Maastricht), z‧øͅrəgə vy.ər (Eys) zorg dragen voor, in acht nemen [waren] [N 85 (1981)] III-1-4
iets onbelangrijks, nietigheid bazar: bázāār (Opglabbeek), ding: dingk (Weert), druppel: dröppel (Klimmen), flauwe kul: flauwe kul (Stein), flauwe kùl (Sevenum), flàuwe kul (Sevenum, ... ), foddel: fōddəl (Roermond), fóddəl (Susteren), get van niks: get van niks (Heythuysen), hoddel: m.; (van kleren).  h‧oͅdəl (Eys), klommel: kloemel (Doenrade), klommel (Roermond), klomməl (Maastricht), kloomel (Maastricht), klooməl (Maastricht), klōēməl (Heerlen), klōēëməl (Nieuwenhagen), klòmmel (Ittervoort), klómmel (Kapel-in-t-Zand), ⁄n klòmmel (Maasniel), knommel: knòmmel (Maasbree), knómmel (Horst), knômmel (Maasbree, ... ), lachding: lach ding (Montfort), lommel: loemel (Stein), looməl (Heel), lómmel (As), lömmel (Pey), mussentimmer: (eig. takjes, veertjes e.d. waarmee een mus of kleine vogel zn nest maakt).  mössetummer (Tungelroy), nattigheid: natigheid (Maastricht), nietigheid: nietigheid (Meeswijk), niksigheid (Meerlo, ... ), nietsnut: nieksnut (Melick), niks, een: ne niks (Eigenbilzen), niks (Venlo), onbenul: onbunul (Brunssum), ônbenul (Venray), onbenulligheid: ónbənöllichheet (Heerlen), onnozel ding: onnuuzel dingk (Weert), onnozelligheid: ónûuzəlichheet (Heerlen), pietsje: e pitske (Maastricht), pongel: pongel (Weert), póngəl (Grathem, ... ), pôngel (Ell, ... ), (= prul).  eine pôngel (Herten (bij Roermond)), prietsje: o.  pri.tškə (Eys), prul: eine prûl (Bree), enne prul (Oirlo), prel (Jeuk), preul (Epen), prul (Diepenbeek, ... ), prullə (Beesel), prūl (Nieuwenhagen, ... ), prèùl (Heerlen), pröl (Amby, ... ), pröll (Merkelbeek), prölle (Geleen), prööl (Mheer), prøl (Houthalen), prøͅl (Doenrade), prül (Pey), prəl (Loksbergen), ⁄ne pröl (Klimmen), m.  prø̄.l (Eys), prustding: pruts ding (Gennep), pruts zaakje: pruts zaakjə (Gennep), prutsje: ə prutskə (Maastricht), pummel: poemel (Maastricht), rommel: rŏĕməl (Opglabbeek), schijntje: schijntje (Venlo), stoets: ənə stots (Maastricht), waardeloze prul: waardeloze prul (Eys) een voorwerp zonder waarde; een zaak van geen enkel belang [nietlig, nietigheid, dodeman, lacheding] [N 91 (1982)] || niet veel || niet veel [luttel, min, schriel, weinig] [N 91 (1982)] || nietig spul, fijn werk || van geen belang, niet belangrijk [ongewicht] [N 91 (1982)] III-4-4
iets opkroppen inhouden: inhāājə (Beesel), inhòòwə (Loksbergen), inslikken: inslikə (Loksbergen), kroppen: kròppe (Venray), opkroppen: kroptj op (Herten (bij Roermond)), kröptj op (Herten (bij Roermond)), op kroppe (Schimmert), opgekrop (Maastricht), opkoppə (Doenrade), opkrappen (Ittervoort), opkreppe (Jeuk), opkroppe (Amby, ... ), opkroppen (Born, ... ), opkroppu (Brunssum), opkroppə (Beesel, ... ), opkroppən (Urmond), opkròppe (Sevenum), opkróppe (As, ... ), opkrôppe (Schimmert), ōpkròppə (Nieuwenhagen), ŏĕpkròpə (Loksbergen), oͅpkroͅpə (Meeuwen), upkroppen (Meijel), òpkròp.pə (Maastricht), òpkròppe (Swalmen), òpkròppə (Amstenrade, ... ), òpkróppə (Venlo), òpkrôppə (Maastricht), ópkroppe (Tienray), ópkròppə (Heerlen), ópkróppe (Heerlen), ópkróppə (Epen, ... ), ópkröppe (Kerkrade), opvreten: opvrète (Merkelbeek), opvrèètə (Gennep), opvrééte (As), ŏĕpfrèètə (Loksbergen), ŏpvreate (Heerlerbaan/Kaumer), ŏpvrééëtə (Nieuwenhagen), òpvraete (Venray), verbijten: verbiete (Schinnen), verduwen: verduuje (Neer), verkroppen: verkroppe (Amby, ... ), verkróppe (As), zich alles opkroppen: ze.x ˂‧aləs ˂o.pkroͅ.pə (Eys), zich inhouden: ziech inhawwe (Maastricht), zich opvreten: ze.x ˂o.p˃vreͅ.atə (Eys), zich opvréétə (Brunssum), zijn leed inslikken: zien liëd ienslikke (Oirlo) opkroppen || zijn verdriet of ongenoegen proberen verborgen te houden [opkroppen, kroppen] [N 85 (1981)] III-1-4
ijken afwagen: aafwaogə (Roermond), controleren (<fr.): controlleren (Kerniel), de gewiechte kontreliejəre (Heers), gieten: de gewichten gieten (Lommel), hikken: de kk vallen in de uitspraak bijna volledig weg  de gewichte hikke (Lommel), hjeke met e van weg  de gewichte hjĕke (Moelingen), WNT: hikken (II), Mnl. hikken. Hakken (bikken), steken, prikken. Afl. Hik (2e art., 1.).  de gewichten hieken (Bocholt), de gewichten hikken (Tessenderlo, ... ), gəwichtə hi-ə (Tessenderlo), hikken (Kwaadmechelen), ijchten: eechte (Kerkrade), ijkelen: də gəwiegtə ij(ə)gələ (Gutshoven), ijken: de gewechten ijken (Neeroeteren), de gewichen eeken (Hoepertingen), de gewichte ieke (Bree), de gewichte ijke (Landen, ... ), de gewichte ijken (Neeroeteren, ... ), de gewichten aaike (Tessenderlo), de gewichten aaiken (Tessenderlo), de gewichten aiken (Hechtel), de gewichten eeken (Herk-de-Stad, ... ), de gewichten eken (Grote-Spouwen, ... ), de gewichten ēīken (Vlijtingen), de gewichten ēkə (Mechelen-aan-de-Maas), de gewichten iejken (Hamont), de gewichten ieke (Gruitrode), de gewichten ieken (Bocholt, ... ), de gewichten ieëken (Neeroeteren), de gewichten ijken (Achel, ... ), de gewichten ikken (Lommel), de gewichten jikken (Mopertingen), de gewichten jèkkən (Eigenbilzen), de gewichten éken (Bilzen), de gewichtstein ieken (Opoeteren), de gewichtstein iken (Opoeteren), de gewichtə zin gəēkt (Beverst), de gewichtən eekə (Eisden), de gewiechten ij⁄en (Lommel), de gəwichte ēkə (Zichen-Zussen-Bolder), də gəwechtə ijkə (Bree, ... ), də gəwechtən eikən (Leut), də gəwechtən īəkən (Hamont), də gəwichtə ēīkə (Sint-Truiden), də gəwichtə ēkə (Lanaken), də gəwigtən ekən (Zolder), də gəwīçtə ēīkə (Borgloon), dɛ gɛwiegtɛn ij-ɛn (Lommel), eeke (Schaesberg), eeku (Brunssum), eekə (Epen, ... ), eike (Itteren, ... ), eikke (Swalmen), eikə (Guttecoven, ... ), ejkə (Neerglabbeek, ... ), eke (Klimmen, ... ), eïken (Zutendaal), ē.kə (Eys), ēēkə (Nieuwenhagen), ēīkə (Beesel), gewichten eeken (Zichen-Zussen-Bolder), ieeken (Opoeteren), ieke (Neer), ieken (Meeuwen, ... ), ieəken (Opitter), ijke (Blerick, ... ), ijken (Born, ... ), ijkke (Vlodrop), ijkə (Doenrade, ... ), ijkən (Maastricht, ... ), ikken (Linkhout), ikə (Genk), ikɛn (Overpelt), èike (Gronsveld), èjke (As), èke (Ten-Esschen/Weustenrade), èken (Eigenbilzen), éjkə (Meijel, ... ), éken (Stokrooie), ééjkə (Maastricht), ē.kǝ (Maastricht, ... ), ēkǝ (Hoepertingen), ęjkǝ (Hoeselt), ę̄kǝ (Sint-Truiden), ɛ.jkǝ (Kanne, ... ), (iekmeister).  ieke (Ell), den iekmeister  de gewichten ieken (Neeroeteren), e van pet maar verlengd  de gewichten êken (Peer), eerste e van eken als est in Fr.  gewiechtən ekən (Alken), nieuw  eͅkə (Beverlo), oud  jekə (Beverlo), è = la grève  gewichten èken (Hechtel), juist maken: de gewiechte djus mokən (Kortessem), keuren: de gewiechten keuren (Lommel), merken: de gewichten merken (Kaulille), nakijken: de gewichten nao kieke (Kuringen), nazien: de gewichte nazien (Sint-Truiden), de gewiechten noazien (Lommel), pegelen: chewīchte paichələ (Mettekoven), de gerwichten pegelen (Zonhoven), de gewichate pegelen (Schulen), de gewichta peigella (Tongeren), de gewichte peegele (Montenaken), de gewichte peeïgelen (Riksingen), de gewichte pegele (Bilzen), de gewichte pegelen (Val-Meer), de gewichte pegələ (Waasmont), de gewichte peigele (Sint-Truiden, ... ), de gewichte peigelen (Sint-Truiden), de gewichte pijgele (Herstappe), de gewichten pegele (Attenhoven, ... ), de gewichten pegelen (Jeuk, ... ), de gewiechte pégele (Hasselt), de gewiechten peigelen (Diepenbeek), de gewiechten pijegelen (Kortessem), de gewiegten peigele (Hoepertingen), de gewigte peigelen (Tongeren), də gewichtə pechələ (Sint-Truiden), də gəwetə pēgəln (Zonhoven), də gəwichtə pegələn (Bilzen), də gəwichtə peigələ (Tongeren), də gəwichtə pēgələ (Herk-de-Stad, ... ), də gəwichtə pöiŋələ (Heers), də gəwichtə pəngələ (Sint-Truiden), də gəwichtən pēͅigələn (Diepenbeek), də gəwīçtə peͅigələ (Borgloon), gewichten pegelen (Hoepertingen, ... ), gəwichte pe(i)gələn (Landen), gəwichtən pe:gələn (Sint-Truiden), peengele (Ulbeek), pegele (Hasselt, ... ), pegelen (Groot-Gelmen, ... ), peggele (Wilderen), peigelen (Diepenbeek), peiëgelen (Sint-Lambrechts-Herk), peugelen (Horpmaal), peŋǝlǝ (Tongeren), pēgele (As), pigǝlǝ (Lauw), pègele (Wellen), pêgelen (Lummen), pɛjgǝlǝ (Alken, ... ), [pegelen?, rk]  de gewichten öugelen (Millen), als zegenen  de gewichten pegelen (Beringen), ay als in je pay  het gewiecht paygelen (Diepenbeek), pegelen  peigela (Tongeren), pinnen: də gəvechtə penə (Houthalen), stempelen: stempelen (Kaulille), stemperen: de gewichten stempere (Ellikom), wagen: wogen (Eksel), wógə (Opglabbeek) De gewichten ijken"(de gewichten van de winkeliers nazien of ze nog juist zijn). [ZND 36 (1941)] || De gewichten van de bascule ijken. Dit geschiedde jaarlijks door een overheidsfunctionaris. [Coe 262; Grof 287] || gewicht nakijken om vast te stellen of ze het juiste gewicht hebben en, indien nodig, ze het juiste gewicht geven [ijken, ijkenen, pegelen] [N 89 (1982)] II-3, III-3-1
ijlen al dooreen slaan: hij slöt aal doorieën (Eksel), bageren: WNT: bageren: wild en woest praten en voor Heerle leuteren, kletsen.  baachərrə (Grevenbicht/Papenhoven), baachərə (Kapel-in-t-Zand), baagere (Herten (bij Roermond), ... ), baagerə (Doenrade), bagere (Maasniel, ... ), bāāgərə (Kapel-in-t-Zand), bazelen: ba.zələ (Meeuwen), baazele (Geleen), baazələ (Hulsberg, ... ), baaz’le (Bocholt), basele (Maastricht), bazele (Bree, ... ), bazele(n) (Maaseik), bazelen (Born, ... ), bāāzələ (Nieuwenhagen), boaëzelen (Eksel), bōāzele (Hoeselt), bààzələ (Reuver, ... ), báázələ (Heel, ... ), bäözele (Kanne), Niet algemeen.  baozele (Bilzen), bekoekeld zijn: bekukkelt zè.n (Borgloon), brazelen: brazele (Kerkrade), brààzələ (Brunssum), bráázələ (Heerlen), dazelen: [sic]  dazele (Kinrooi), delirium: delirium (Merkelbeek), dollen: dille (Bilzen), dolle (Sevenum, ... ), dollen (Kerkhoven), dulle (Beek, ... ), dölle (Gronsveld, ... ), döllə (Schimmert), døͅlə (Eys), [Paragraaf: leven/gezondheid/ziekte/vermoeidheid].  dulle (Boorsem), [Paragraaf: regelmatige werkwoorden].  dulle (Boorsem), Of dolen?  daole (Reuver), dolen (Eksel, ... ), dooreen: durgee (Heerlerbaan/Kaumer), dooreen zijn: doorein zeen (Urmond), durchein (du.) kallen: dørəgē kalə (Montzen), er vanal uitslaan: hij sloeg er vanaal oet (Eksel), erlangs praten: erlangs praten (Lommel), erlangs zijn: erlangs zijn (Lommel), ernaast praten: dörnééve praotə (Meijel), erneven doen: d`r nevve dōēn (Venray), erneven kallen: d`r naeve kalle (Weert), der naeve kalle (Tungelroy), dr néve kalle (Tungelroy), erneven praten: d`r naeve praote (Oirlo), d`r nève prâôte (Tienray), ervanaf zijn: ter vanaâf zien (Eksel), fabelen: fabele (Eys, ... ), fabələ (Epen), fiebern (du.): NB.: du. fiebern, maar hier nl. uitg. -e (n w. nt. uitgespr.).  fiəbərə (Ingber), ijlen: aajle (Bilzen), eele (Wellen), i-jle (Maaseik), i.jle (Bree), ie.le (Weert), ie.lə (Kelpen), iehle (Waubach), iele (Blerick, ... ), ielen (Achel, ... ), iellə (Simpelveld), ielə (Montfort, ... ), ieëlə (Nieuwenhagen), iēle (Ten-Esschen/Weustenrade), iēlle (Vlodrop), iĕlö (Stevensweert), ijelen (Sint-Truiden), ijle (Blerick, ... ), ijle(n) (Eigenbilzen, ... ), ijlen (Alken, ... ), ijlle (Amby), ijlë (Hoeselt), ijlə (Maastricht, ... ), īēle (Schimmert, ... ), īēlə (Meijel, ... ), yle (Caberg), ylen (Eys), èjle (As), èèjle (Gors-Opleeuw), èèle (Hechtel), ééjələ (Loksbergen), éélə (Leopoldsburg), B.v. De zike ê"lde van-e köts.  ê"le (Beverlo), koorts hebben: koors hebben (Rekem), kozelen: WNT: koozelen, hetzelfde als keuzelen (I): praten, snappen, kouten, keuvelen, babbelen. Misschien van koozen.  koazele (Eigenbilzen), lallen: lallen (Achel), leeg zijn: lieg zijn (Lauw), misslaan: misslaon (Stein), niet waard zijn: ner waêrd zien (Eksel), opvoeren: òpvôorë (Tongeren), raaskallen: raaskalle (Kunrade, ... ), raaskallen (Gruitrode, ... ), raoskalle (Geulle, ... ), raóskallen (Eksel), roaskalle (Genk), roaskallen (Achel, ... ), roaskallu (Brunssum), rááskàllə (Amstenrade), räöskalle (Bocholt), Ook bij dronkenschap  rá:skale (Kinrooi), razelen: raazələ (Opglabbeek), raaz’le (Kaulille), razele (Venray), razelen (Eksel), rāzele (As), schuine kal vertellen: sjeine kâl vertölle (Bree), vanal zeggen: hij zit (zegt) vanaâl (Eksel), wazelen: wazele (Weert), wààzele (Swalmen) ijlen || Ijlen: door koorts verward, onsamenhangend spreken (ijlen, bazelen, raaskallen, baageren, dolen). [N 107 (2001)] || Ijlen: door koorts verward, onsamenhangend spreken (ijlen, bazelen, razen, raaskallen, delireren). [N 84 (1981)] III-1-2
ijs (alg.) ijs: i:s (Sint-Geertruid), ie-es (Weert), ies (Afferden, ... ), iesch (Amby, ... ), ieəs (Grubbenvorst), iēs (Bingelrade, ... ), iĕs (Oirlo, ... ), iš (Meijel), iës (Grubbenvorst), ī.s (Beverlo, ... ), īēs (Blerick, ... ), īs (Belfeld, ... ), īz (Roermond), ís (Oostrum, ... ), îs (Reuver), îês (Heel, ... ), (iêske).  ī.s (Tungelroy), (verkleinwoord: iêske).  ī.s (Altweert, ... ), eis  ī.s (Eupen), Opm.: gerekt.  ies (Kerkrade), Opm.: ie van hier.  ies (Berg-en-Terblijt), ps. boven de È staat nog een ´; deze combinatieletter is niet te maken.  īs (Heijen, ... ), ps. of toch omspellen volgens IPA: [Ès]?  i:s (Noorbeek), ps. onder de i staat nog een streepje; deze combinatieletter is niet te maken.  iəs (Roermond) ijs [DC 03 (1934)] III-4-4