e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
identiteitskaart bewijs: bewies (Urmond), eenzelvigheidskaart: eenzelvigheidskoa-w-ert (Eksel), identiteit: indentiteit (Montfort), identiteitsbewijs: identieteitsbewies (Schinnen), identieteitsbewiës (Sevenum), identiteitsbewiehs (Waubach), identiteitsbewies (Amby, ... ), identiteitsbewijs (Gulpen, ... ), identiteitsbewīēs (Klimmen, ... ), iedentieteitsbəwies (Maastricht), iedènsieteitsbəwīēs (Heel), indenditeitsbewies (Swalmen), indensiteitsbewies (Maastricht), indensiteitsbewiês (Venlo), indentieteitsbewies (Posterholt), indentietijdsbewies (Sevenum), indentiteitsbewies (Born, ... ), indentiteitsbewijs (Eys), inkensietijdbewijs (Meijel), identiteitskaart: identiteitskaart (Amby), iedentieteitskaart (Maastricht), iedentiteitskaart (Merkelbeek), indèntĭĕtijdskáárt (Venlo), ĭĕdèntĭĕteitskáárt (Maastricht), Algemene opmerking: heb deze vragenlijst letterlijk overgenomen, dus zoals invuller het genoteerd heeft!  iĕdéntitēētskāāt (Nieuwenhagen), indentiebewijs: indentiebəwies (Schinnen), legitimatiebwijs: legetimatiebewies (Wijlre), legətəmaasjebəwies (Montfort), pas: pas (Bree, ... ), pàs (As, ... ), páás (Epen), (m.).  pa.s (Eys), Algemene opmerking bij deze vragenlijst: invuller noteert bij spellingssysteem: WBD-WLD, behalve je = dj.  pás (Opglabbeek), ps. boven de "a"staat nog een ?; deze combinatieletter is niet te maken (omgespeld volgens Frings is het inderdaad een a).  pas (Gulpen), ps. omgespeld volgens Frings!  pas (Houthalen), ps. omgespeld volgens RND!  pas (Meeuwen), paspoort (<fr.): Van Dale: paspoort (&lt;Fr.), 1. bewijs van vergunning om te mogen passeren [...]  passeport (Jeuk), passavant: Opm. v.d. invuller: van het Fr. woord "passe de avance".  parzjevang (Ell), persoonsbewijs: persoonsbewiehs (Herten (bij Roermond)), persoonsbewies (Doenrade, ... ), persoonsbewīēs (Klimmen), persoonsbəwies (Maastricht), persoonsbəwīēs (Roermond), persoënsbewiës (Blerick), pərsôensbəwīēs (Heerlen), pərsôênsbəwīēs (Susteren), (in oorlog).  persōēnsbewies (Blerick), Algemene opmerking v.d. invuller: in het Meerlos dialect bestaat geen uitgangs "n"!  persoeënsbewies (Meerlo) de gelegaliseerde kaart waaruit iemands identiteit blijkt [identiteitsbewijs, indentie-bewijs, eenzelvigheidsbewijs] [N 90 (1982)] III-3-1
iemand beboeten bestraffen: bestraffen (Genk  [(Winterslag / Waterschei)]   [Domaniale]), bestraven: bǝštroavǝ (Zie mijnen  [(Domaniale / Laura / Willem-Sophia / Oranje-Nassau II / Oranje-Nassau III / Emma / Maurits)]  [Maurits]), bǝštroǝvǝ (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Domaniale, Laura, Willem-Sophia, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Emma, Maurits]  [Domaniale]) Iemand beboeten, bijvoorbeeld door hem een geldstraf te geven. [monogr.; N 95, 552] II-5
iemand belasteren aanschijten: āšīsǝ (Kelmis) Bij de arbeiders waren er die probeerden andere werkers te belasteren tegenover superieuren. [monogr.] II-4
iemand genezen of gezond verklaren (iemand) gezond schrijven: gǝsoŋk šrīvǝ (Heerlen  [(Oranje-Nassau I-IV)]   [Domaniale]), gǝsōŋk šrīvǝ (Nieuwenhagen  [(Oranje-Nassau II / Emma / Hendrik)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), gǝzont šrīvǝ (Brunssum  [(Emma / Hendrik / Wilhelmina)]  , ... [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Maurits]), gǝzontj šrīvǝ (Lutterade  [(Maurits)]   [Emma]), gǝzoŋk šrīvǝ (Heerlen  [(Emma)]  , ... [Laura, Julia]  [Oranje-Nassau II, Emma, Hendrik]), jǝzo.ŋk šrīvǝ (Kerkrade  [(Wilhelmina)]   [Emma]), jǝzoŋk šrīvǝ (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Wilhelmina]  [Domaniale]), (voltooid deelwoord)  gǝzonjtj gǝšrēvǝ (Stein  [(Maurits)]   [Maurits]), gǝzont gǝšrēvǝ (Buchten  [(Maurits)]   [Maurits]), gǝzūnt gǝšrīǝvǝ (Oirsbeek  [(Emma)]   [Maurits]), gǝzǫnjt gǝsxrēvǝ (Geleen  [(Maurits)]   [Maurits]), (iemand) gezond verklaren: gǝzonjtj vǝrklǭrǝ (Nieuwstadt  [(Maurits)]  , ... [Maurits]  [Maurits]), (iemand) werken schikken: we.rkǝ šekǝ (Chevremont  [(Julia)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), werkǝ šekǝ (Spekholzerheide  [(Willem-Sophia)]   [Julia]), de schijn uitschrijven: dǝr šī.n ū.tšrī.vǝ (Eys  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Oranje-Nassau II, Emma, Hendrik]), hervatten: hęrvatǝ (Nieuwenhagen  [(Oranje-Nassau II / Emma / Hendrik)]   [Eisden]), iemen genezen verklaren: ę̄mǝ gǝnę̄zǝ vǝrklǭrǝ (Nieuwstadt  [(Maurits)]   [Willem-Sophia]), terug beginnen: terug beginnen (Genk  [(Winterslag / Waterschei)]  , ... [Zwartberg]  [Winterslag, Waterschei]), terug gaan werken: tǝrøx gǭn wørkǝ (Zonhoven  [(Zwartberg)]   [Domaniale]), weerom aanvangen: wørm āva.ŋǝ (Bleijerheide  [(Domaniale)]   [Wilhelmina]) De bedrijfsarts bepaalde wanneer een mijnwerker weer kon beginnen met werken. De mijnwerker werd dan genezen of gezond verklaard. [N 95, 970] II-5
iemand graag mogen bestaan op: bəsty(3)̄n oͅp (Meeuwen), gaarne hebben: eemes gaer höbbe (Geleen), eemös gér höbbə (Kapel-in-t-Zand), einə gèr hubbə (Montfort), gaar han (Eys), gaer hebbe (Weert), gaer höbbe (Herten (bij Roermond), ... ), gan heubbe (Hoeselt), gan hàà (Epen), geer hubbe (Montfort), geere höbbe (Maastricht, ... ), geerə höbbə (Maastricht), geire höbbe (Amby), geër höbbə (Wijnandsrade), gēēr hāān (Nieuwenhagen), gjan habben (Eigenbilzen), gèr haobbe (Wijlre), gèr hubbə (Montfort), gèr höbbe (Geulle), gèèr höbbe (Bree, ... ), géér höbbə (Oirsbeek, ... ), gên hebbe (Gronsveld), g‧eͅar hā.n (Eys), jer ha (Vaals), èmes gèr han (Heerlerbaan/Kaumer), (m.).  gēre höbbe (Noorbeek), gaarne moeten: gair mòtte (Ittervoort), gaarne mogen: gaer meuge (Venlo), géér meugə (Venlo), ik meug ⁄m gaer (Hoensbroek), gaarne te doen hebben met: gaer te doen hebbe (Weert), gèèr met te dòàn höbbe (Noorbeek, ... ), met emes géér te doon hébbe (As), gaarne zien: gjan zieə (Vlijtingen), gesteld zijn op: gestèlt zien (Maastricht), goed hebben: eemös goot höbbə (Kapel-in-t-Zand), goot höbbə (Reuver), goed kunnen: eemös goot kinnə (Kapel-in-t-Zand), good eine konne (Neer), goed kunnen hebben: dae kan ik good hubbe (Venlo), go.t k‧eͅnə hā.n (Eys), good kinne höbbe (Amby), good kinnə höbbə (Maastricht), good konne həbbe (Thorn), good kônne höbbe (Nunhem), kan hen goud höbbe (Sittard), goed kunnen lijden: (dae kan ik) good lieje (Venlo), eemes good kinne lie-je (Herten (bij Roermond)), eemes good kènne lieje (Beek), eemus good kònne lieje (Sevenum), emes lieje kinne (Haelen), goed kunne lieje (Tienray), goed kènne lieje (Maasbree), goed liejen kinnen (Horst), good kenne lieje (Reuver), good kinne leije (Caberg), good kinne lie-je (Schaesberg), good konne lië (Gulpen), good kunne li-j (Weert), good kônne lieje (Ell), goot kónne lieje (Susteren), gōēd kunne lieje (Oirlo), gōēd kunnə li-jə (Gennep), góód koonnə līējə (Heel), goed kunnen verdragen: good kinne verdrage (Caberg), goed lijden: goed li-jje (Meerlo), good eine lieje (Neer), good lieje (Kesseleik, ... ), good liejen (Stein), good liĕje (Schimmert), good lijjə (Maastricht), goot līējə (Reuver, ... ), goot lîêjə (Amstenrade), joot lieje (Vaals), lieje good (Roermond), graag hebben: graag hebben (Leopoldsburg), graag mogen: graag mogen (Heythuysen), hebben: hubbe (Schaesberg), kunnen lijden: kinne līēje (Maasbree), konəlijə (Meeuwen), kónne li-je (As), kôonnə liejə (Kelpen), lieje kènne (Schinnen), lijden: iemand lieje (Venray), lējə (Maastricht), lieen (Born), lieje (Geleen, ... ), liejə (Doenrade, ... ), liejən (Urmond), lieë (Kerkrade, ... ), lieëje (Waubach), lieə (Oirsbeek), lijden (Heythuysen, ... ), lije (Jeuk), lijen höbbe (Maastricht), lijje (Maastricht, ... ), lijjen (Eksel, ... ), lijə (Loksbergen), liëje (Sevenum), līējə (Heerlen, ... ), līĭjə (Nieuwenhagen), lééjə (Meijel), lîêje (Swalmen), moeten: eemes motte (Geulle), eemes môtte (Herten (bij Roermond)), ĭĕə⁄məs mòt⁄tə (Brunssum), mogen: eeməs móógə (Heel), emes moge (Haelen), ieməs mààgə (Maastricht), īēməs máágə (Maastricht), maogə (Hulsberg), moge (Vlodrop), op de lijst hebben staan: ‧eͅŋə o.p˃ də lī.s h‧a štoͅ.a (Eys), staan op: sjtaon op (Schinnen, ... ), staon op (Schimmert), stoan hebbe op (Weert), uitstaan: ōētstāōë (Nieuwenhagen), zetten: zette (Gulpen), zijn voor: vər zén (Loksbergen) iemand graag mogen [bestaan op, lijden, zetten] [N 85 (1981)] || warme genegenheid of gehechtheid aan een persoon of zaak [liefde, hart] [N 85 (1981)] III-3-1
iemand hinderen afhouden: afhaawə van zin wèèrək (Meijel), āāfháájə (Reuver), van t⁄ wêrk âfhalde (Venray), van zien wèèrek afhaaldə (Gennep), ps. Algemene note: Het omspellen van het Eksels dialect is misschien niet helemaal correct (geen spellingslijst daarvoor ik heb het bij benadering omgespeld!  āfhēͅn (Eksel), ambeteren (< fr.): ambeteere (Genk), ambetéren (Uikhoven), ampeteere (Genk), ampeteire (Jeuk), àmbətééjrə (Niel-bij-St.-Truiden), ámbətéərn (Zonhoven), www.vandale.be: ambeteren (Belg., inf.), ergeren, vervelen, lastig vallen [sic], plagen.  ampeteire (Jeuk), àmbətijrə (Loksbergen), belet doen: belêt doon (Nunhem), beletten: belette (Maastricht, ... ), belètte (Maastricht, ... ), bəlittə (Epen), bəlèttə (Maastricht), belstigen (du.): belestigge (Stein), de pas afsnijden: de pas aafsjnieje! (Neer), hinderen: eemes hinjere (Geleen), he.ŋərə (Eys, ... ), hindere (As, ... ), hinderen (Eksel, ... ), hinderre (Maastricht), hindərə (Hulsberg, ... ), hingere (Eys, ... ), hingeren (Born, ... ), hingerre (Vijlen, ... ), hingərə (Epen, ... ), hinjere (Echt/Gebroek, ... ), hinjeren (Montfort, ... ), hinjeru (Brunssum), hinjerə (Doenrade, ... ), hinjərə (Amstenrade, ... ), hinjərən (Urmond, ... ), hinnjere (Neer), hin⁄jərə (Brunssum, ... ), hīndərə (Maastricht), hīngərə (Heerlen, ... ), in de weg leggen: jet in der weëch legke (Kerkrade), in de weg lopen: in de weeg loupe (Caberg), in de weg staan: i d⁄r weëg sjtaoë (Gulpen), ien de wèg stoan (Meerlo), in de waeg staon (Hoensbroek, ... ), in de weig sjtoan (Vlodrop), (ô).  inne waeg stjaon (Neer), koeioneren: coujeneren (Meeuwen), koeienere (Venlo), koeineren (Ospel), Zïj koejenie.rde hum nét zö lang tot hïj d¯r én ónderdör ging  koejenie.re (Gennep, ... ), kreiten: Van Dale: kreiten, (gew.) treiteren. WNT: kreiten, boos maken, inzonderdheid: plagen, sarren, tergen.  krijte (Stein), lastigvallen: iemes lestig valle (Maastricht), [spelling: aaneen, zie lijst De Dubbele Duizend Dicteewoorden, Onze Taal op Internet] NB: Van Dale sub lastig: lastig vallen. -&gt; verifiëren in nieuwe Groene Boekje (2005)!  lestig valle (Caberg), letten: létte (Tungelroy), lêtte (Gronsveld), mishandelen: mishandele (Maastricht), mishanjele (Ittervoort), narren: Ich krieg diej som neet oet, det nartj mich  narre (Echt/Gebroek), onder de voet lopen: mar.: voet enkelvoud?  onder de veuj loupe (Caberg), ónder de vūūt loopə (Gennep), onder de voeten staan: ôngere veut sjtaon (Herten (bij Roermond)), mar.: voet enkelvoud?  ôngere veut staon (Ell), ophouden: eemes ophawte (Geleen), op houwe (Vaals), op-hòije (Sevenum), ophaagə (Vlijtingen), ophaaje (Herten (bij Roermond), ... ), ophagen (Eigenbilzen), ophaoge (Maasbree), ophaute (Schinnen), ophaŭwte (Schimmert), ophawe (Gronsveld), ophawte (Geulle), ophawtte (Posterholt), ophawwə (Maastricht, ... ), ophoaje (Weert), ophoatte (Eys), ophouje (Tungelroy), ophoute (Voerendaal), ophoutu (Brunssum), ophouwe (Mheer, ... ), opháájə (Reuver), ophâge (Hoeselt), oͅphau̯wə (Meeuwen), van ut werk ophaajə (Kapel-in-t-Zand), werk ophaoje (Ell), òphaojə (Heel), òphááje (Swalmen), òphâlde (Venray), òphòwe (As), óphōūwə (Heerlen), ôphâlde (Oirlo), pesten: peste (Maastricht, ... ), plagen: plage (Meijel), plagen (Heythuysen, ... ), plaoge (As, ... ), plaogen (Ophoven), plaogə (Maastricht, ... ), plaòge (Sevenum), ploage (Heerlerbaan/Kaumer, ... ), ploogə (Loksbergen), storen: schteure (Amby), schturè (Heerlerbaan/Kaumer), sjteure (Haelen, ... ), sjteurre (Vlodrop), sjteurə (Kapel-in-t-Zand, ... ), sjtu.ərə (Hulsberg), sjtuu-ërə (Beesel), sjtuure (Schaesberg), sjtuuëre (Herten (bij Roermond)), sjtūūrə (Nieuwenhagen), sjtööre (Mheer), sjtùâêre (Geleen), sjtûurə (Heerlen), sjtüre (Kerkrade), steurə (Maastricht), steurən (Urmond), stoorə (Venlo), storen (Leopoldsburg), stōēre (As), sture (Maastricht, ... ), sturen (Meijel), stuure (Maasbree, ... ), stūūrə (Maastricht), stèùəre (Thorn), stûurə (Kelpen), št‧yərə (Eys), (Eijsden!).  sjteure (Noorbeek), tegenhouden: taege haaje (Roermond), teegəhawwə (Maastricht), tege hawwe (Maastricht, ... ), tegehawwe (Maastricht), tegehâlde (Venray), tegenhouden (Leopoldsburg), tegenhouen (Ophoven), tiegenhoaje (Weert), tingehawe (Gronsveld), tjegge hâge (Hoeselt), tège houwe (Noorbeek, ... ), tègehalde (Tienray), téégehoutə (Oirsbeek), tééngehâaje (Swalmen), tegenwerken: tegenwerken (Heythuysen), trubbeleren: treͅbəlēͅrə (Eupen), van het werk houden: van ut werk haajə (Kapel-in-t-Zand), verhinderen: ver hinjeren (Montfort), verhindere (As, ... ), verhinderen (Bree, ... ), verhingere (Gulpen, ... ), verhingərə (Epen), verhinjere (Echt/Gebroek, ... ), verhinjeren (Schinnen), verhinjerə (Doenrade, ... ), verhinjərə (Montfort), vərhenərə (Meeuwen), vərhindərə (Maastricht, ... ), vərhingərə (Schinnen), vərhinjərə (Beesel, ... ), vərhīngərə (Heerlen, ... ), verletten: verletten (Meeuwen), vervelen: vervaele (Weert), wars liggen: (zachter gezegd).  waers likke (Neer), wars zitten: waers zitte (Neer) ergeren, lastig vallen || hinder veroorzakend || hinderen || iemand beletten zijn werk uit te voeren [mishandelen, verhinderen] [N 85 (1981)] || iemand bij zijn werk storen of ophouden [plagen, steken, hinderen] [N 85 (1981)] || iets dat het tot een einde brengen van een handeling in de weg staat [ongerief, mishand] [N 85 (1981)] || lastig vallen || lastig vallen, sarren || verhinderen || verhinderen, beletten || vervelen || vervelen, lastig vallen III-1-4
iemand iets op het hart drukken aanprijzen: áá prīēzə (Epen), attent maken: attent make (Maastricht), bescheid zeggen: emes besjeit zegge (Nieuwstadt), de krant lezen: de krant leaze (Heerlerbaan/Kaumer), de les lezen: de lès leze (Maastricht), de wacht aanzeggen: de waach aazage (Waubach), de waacht anzegge (Meerlo), de wach a sègge (Wijlre), de wach a zache (Vaals), de wach a-zage (Kerkrade), de wach aa ziggu (Brunssum), de wach aan zegge (Venlo), de wach aan zègge (Schimmert), de wach aan zèkke (Schimmert), de wach aanzegge (Amby, ... ), de wach aanzegke (Echt/Gebroek, ... ), de wach aanzeige (Posterholt), de wach aanzekke (Herten (bij Roermond), ... ), de wach aanzĕgge (Geleen), de wach aanzègge (Sittard), de wach aanzèkke (Geleen, ... ), de wach aanzékke (Susteren), de wach aazèggə (Doenrade), de wach aazègke (Klimmen), de wach aonzegke (Caberg, ... ), de wach aonzègge (Maastricht, ... ), de wach aonzègke (Maastricht, ... ), de wach áázeGe (Schaesberg), de wacht aa zegge (Mheer), de wacht aa zègge (Merkelbeek), de wacht aanzegge (Gulpen, ... ), de wacht aanzeggen (Bree, ... ), de wacht aanzegke (Weert), de wacht aanzekkə (Oirsbeek), de wacht aanzēgge (Roermond), de wacht aanzègge (Thorn), de wacht aanzèkke (Neer), de wacht aanzèkken (Born), de wacht aanzékke (Tungelroy), de wacht aazage (Eys), de wacht aenzégge (Nunhem), de wacht anzegge (Oirlo, ... ), de wacht oa⁄nzeggen (Eksel), de wag aanzègge (Geulle), de wag aanzêkke (Stein), de wag aonzegge (Maastricht), de wag aonzégkə (Maastricht), de wàcht aanzeGGe (As), de wáchaanzééGGe (Swalmen), de wácht áánzégkə (Heel), de wâch aanzĕkke (Schimmert), də waacht ènzéggə (Meijel), də wach aanzeggə (Oirsbeek), də wach aanzèGə (Kapel-in-t-Zand), də wach aanzéégkən (Urmond), də wach azeggə (Wijnandsrade), də wacht aanzéəggə (Kelpen), də wag aanzeikə (Montfort), də wag aanzèggə (Roermond), də wag aanzéégə (Hulsberg), də wag aonzéggə (Maastricht), də wàch aonzēgkə (Maastricht), də wàch zègkə (Maastricht), də wàch àànzéggə (Susteren), də wàch ààzéggə (Amstenrade), də wàg aanzéəkə (Schinnen), də wàg āāzāāgə (Nieuwenhagen), də wách áánzéggə (Venlo), də-wàch-áázáágə (Heerlen), waacht anzeggen (Meijel), wág aanzègkə (Reuver), ‧eͅŋə də wā.k ˂ā.zā.gə (Eys), (dit heeft echter in dreigen de betekenis).  de wácht anzegge (Tienray), ^g = g van garçon. ps. boven de beide gs staan nog "dakjes"(^ deze combinatieletters kan ik niet maken!  ieëmes de wachaaze^g^ge (Gulpen), duidelijk maken: duidĕlèk moake (Hoeselt), goed zeggen: goēd zegge (Venray), good zègge (Noorbeek, ... ), helpen onthouden: helpen onthaan (Jeuk), op het hart binden: op ⁄t hart binge (Sevenum), op het hart doen: óppən-hàt-döjjə (Heerlen), op het hart drukken: op het hart drukken (Leopoldsburg), op ⁄t haart drukke (Vlodrop), op ⁄t hart binge (Sevenum), op ⁄t hart drukke (Meijel), òp ⁄t hàrt drékke (As), stek achter de deur zetten: ⁄n stek achter de deur zette (Caberg), waarschuwen: waarsjuuwwe (Geulle) iemand iets met nadruk aanbevelen opdat hij het niet vergeten of verzuimen zal [de wacht aanzeggen, bokstapelen] [N 85 (1981)] III-1-4
iemand iets verwijten aanmanen: aanmane (Geleen), de waarheid zeggen: de waorheid zegke (Weert), duidelijk maken: dudelijk make (Heerlerbaan/Kaumer), een verwijt maken: iem. en verwiet make (Oirlo), è verwiet make (Maastricht), get nahouden: innə gèt naohaotə (Nieuwenhagen), heten: joͅmand heͅgətə (Veulen), kwalijk pakken: kaolik pàkke (As), manen: maane (Venray), maanə (Maastricht, ... ), mane (Susteren), manen (Meeuwen), met de neus derop doen: me.t˃ də n‧ās˃ dro.p˃ d‧øͅi̯ə (Eys), naar de kop geven: nə də kòp gijəvə (Loksbergen), onder de neus wrijven: ‧eͅŋə geͅ.t ˂o.ŋər də n‧ās˃ vrī.və (Eys), terechtwijzen: terecht wieze (Merkelbeek), uitmaken: utmakən (Lozen), uitpoetsen: cf. WNT XVII-3, kol. 1237 s.v. "uitpoetsen - uitboetsen, uitpotsen"3. (Iem.) een schrobbeering, een standje geven  óutpotse (Maaseik), uitschieten: ūtsxĭtən (Eksel), øͅtsxetə (Beringen), vermanen: vermanen (Meeuwen), verwijten: emə vərwitə (Lozen), ēimant fərwētə (Hasselt), ieme verwieten (Mechelen-aan-de-Maas), imand vərwētə (Kortessem), imant vərvēͅtə (Houthalen), imant vərwītən (Overpelt), imət vərweͅətə (Beverlo), imət vərwitən (Neerpelt), īməsgeͅt vərwītə (Lanklaar), īməŋd geͅt vərwītə (Lanklaar), jomant vərwētə (Heers), joͅmand vərweͅgətə (Veulen), verweetə (Vlijtingen), verweten (Eigenbilzen), verwi-jte (As), verwie:te (Herten (bij Roermond)), verwieete (Weert), verwiehte (Waubach), verwiese (Kerkrade), verwiete (Beek, ... ), verwieten (Born, ... ), verwietə (Doenrade, ... ), verwietən (Urmond), verwieze (Vaals), verwiēte (Schimmert), verwiĕte (Sevenum), verwiĕtu (Brunssum), verwijte (Hoeselt, ... ), verwijten (Bree, ... ), verwiéte (Gronsveld), verwiête (Venlo, ... ), verwiëte (Sevenum), verwīēte (Amby, ... ), verwīētə (Oirsbeek, ... ), verwèè.te (Hasselt), vèrwîete (Swalmen), vərwetə (Beringen), vərwētə (Paal), vərwēͅtə (Sint-Truiden), vərwie.tə (Kelpen), vərwietə (Kapel-in-t-Zand, ... ), vərwijtə (Bree), vərwitə (Meeuwen), vərwitən (Lozen), vərwī.tə (Eys), vərwīētə (Amstenrade, ... ), vərwīēëtə (Nieuwenhagen), vərwīzə (Vaals), vərwĭĕttə (Meeswijk), vərwéjətə (Loksbergen), vərwîêtə (Schinnen), vər’wa.itə (Tongeren), ɛinə vərwitə (Rekem), voor de voeten gooien: veur de veut goeie (Amby), voor de voeten smijten: vör də vūūt smietə (Gennep), voor de voeten werpen: vur de veut werrepe (Gulpen), voorschieten: veursjieten (Meijel), voorschieten (Stein), voorstoten: veur staoten (Montfort), vūūrsjtòete (Oirsbeek) iemand verwijten [ZND B1 (1940sq)] || iemand wijzen op een schuld of tekortkoming, of hem daarmee belasten [voorstoten, voorschieten, verwijten] [N 85 (1981)] || verwijten || verwijten, uitschelden III-1-4
iemand kwaad maken chagrijneren: sjaggreneire (Kortessem), sjagrenere (Kortessem), sjangrenere (Kortessem), colrig (<fr.) maken: klèèrəg máákə (Loksbergen), koléérig make (As), de koekeral opdraaien: innə də kŏĕkəràl òp⁄drĭĕjə (Brunssum), doen dansen: doon-dànse (As), een woest maken: ‧eͅŋə wø.s mā.kə (Eys), ene de duivel doen zien: ‧eͅŋə dər døͅ.i̯vəl du zi.ə (Eys), faradien: fàràdjijə (Loksbergen), get opdraaien: get opdrie-jne (Schaesberg), giftig maken: eine giftich maken (Amby), gieftich makə (Wijnandsrade), giftich mààkə (Susteren), giftig make (As, ... ), iemand giftig make (Maastricht), het spel opdraaien: ət sjpîêl òpdrîê (Amstenrade), hitsen: hiesse (Hoeselt), hiəstə (Beesel), irriteren: irritere (Gulpen), jennen: jenne (Maastricht), jennə (Venlo), judassen: joedassə (Kapel-in-t-Zand), judasse (Caberg, ... ), judassə (Maastricht), judassən (Urmond), (= door plagen kwaad maken).  juudasse (Geulle), (de). (ps. ik weet niet wat invuller hiermee bedoelt?). Note v.d. invuller: een oude, kwade, lastige man: ene aa krecher.  judassen (Jeuk), klieren: kliere (Oirlo), koeioneren: koejeneere (Mheer), koejenere (Maastricht), koejonneere (Caberg), koijənijrə (Loksbergen), krenken: krinke (Beverlo), krijten: krèètə (Loksbergen), kwaad maken: eemes kaod maake (Geleen), eemes kwaod make (Reuver), emes kaot make (Schimmert), iemesch kōēd make (Gulpen), ieməs koet mààkə (Maastricht), ieëmes koëd make (Gulpen), innə kaoët māākə (Nieuwenhagen), kaot maakə (Oirsbeek), kaot makə (Doenrade), kaoət máákə (Amstenrade), koet maake (Maastricht), koet máákə (Maastricht), koot maakə (Maastricht), kwaod maake (Posterholt), kwòj maakə (Gennep), kò maake (Meijel), kò maakə (Meijel), kòèd make (Noorbeek, ... ), ‧eͅŋə k‧uət mā.kə (Eys), op de hit zetten: iemand op de hit zette (Venray), op zijn paardje zetten: op ze péérdje zette (As), ùp ze pjèreke zètte (Beverlo), opdraaien: Laot dich neet opdrejje van dem Gez. Dae zal ich èns de popperel opdrejje  opdrejje (Echt/Gebroek), ophitsen: ophietse (Eys), ophitse (Haelen, ... ), ophitsen (Born, ... ), ophitsə (Kelpen, ... ), òphitse (As), opjagen: ŏĕp jáágə (Loksbergen), opjennen: opjenne (Maasbree), opjensen: op-jense (Geleen), liaes doe dich door dém opjense  opjense (Echt/Gebroek), opjuinen: ópjūīnə (Venlo), opjutten: òpjutte (Swalmen), opkissen: opkissje (Caberg), opnaaien: iemes òpnaeie (Venray), opnaeje (Weert), opsterken: òpstèrke (As), opwiksen: opwikse (Maasbree), pesten: eemes peste (Geleen), peste (Caberg, ... ), pesten (Ospel), pestən (Urmond), plagen: plaoge (Venlo), plaogə (Montfort), qulen (du.): kwêelə (Heerlen), reizen (du.): rai’tse (Bleijerheide, ... ), sarren: sarre (Beek), sarru (Brunssum), temteren: tèmteerə (Heerlen), tengelen: cf. WNT XVI kol. 1509 s.v. "tengel (II)"3. angel van bij of wesp; "tengelen"= steken van een bij of wesp  tengele (Gronsveld), tergen: terge (Echt/Gebroek, ... ), tèrge (Sevenum), tèrgə (Montfort), tèrrəgə (Epen), ps. invuller twijfelt over het antwoord!  terge ? (Tungelroy), titsen: eine tetse (Bree), tetse (Maastricht, ... ), tirtse (Schimmert), titse (Herten (bij Roermond), ... ), titsen (Haler, ... ), titsje (Melick), cf. WNT XVII-1 kol. 219 s.v. "tissen (II), 1. en 2. aan-/ophitsen, prikkelen, stoken etc.; zie id. kol. 237 s.v. "titsen"A.4 id. betekenis als "tissen (II)  titsen (Heythuysen), ps. invuller twijfelt over het antwoord!  titsə ? (Roermond), tokken: tōēke (Caberg), transeneren: transenere (Schinnen), trauseneere (Neer), trensenere (Tungelroy), treiteren: traetere (Thorn), traitere (Kerkrade, ... ), traiteren (Ittervoort, ... ), treetərə (Reuver), treitere (Caberg, ... ), treiteren (Eigenbilzen, ... ), treitərə (Maastricht), trijteren (Kesseleik), trèteren (Meeuwen), trètərə (Montfort), trèèjtərə (Heerlen), trèèterre (Geulle), tréetərə (Schinnen), tréétrere (Vlijtingen), trêtere (Stein), (Eijsden!).  treitere (Noorbeek), (ê).  traetere (Neer), ps. Algemene note: Het omspellen van het Eksels dialect is misschien niet helemaal correct (geen spellingslijst daarvoor ik heb het bij benadering omgespeld!  trēͅtərən (Eksel), uit zijn kot halen: əət zé kòt hoolə (Loksbergen), uit zijn kuil lokken: oet ziene kuul lokke (Maastricht), valsen: velsje (Lutterade), woest maken: wus make (Waubach), zanken (du.): tsenke (Vaals) iemand kwaad maken || iemand kwaad maken [tirtsen] [N 85 (1981)] || kwaad maken || kwaadmaken || op de kast jagen || prikkelen, kwaad maken III-1-4
iemand luidruchtig berispen aanbrullen: ‧eͅŋə ā.br‧øͅlə (Eys), baljoenen: baljoene (Geleen), bebrommen: bebromme (Maastricht), bekijven: bəkééəvə (Niel-bij-St.-Truiden), bekletsen: beklètse (Maastricht), belakken: belakke (Ittervoort), blameren: blamere (Maastricht), de bodem uitpoetsen: (bodem).  de baom oetpoetse (Neer), de boks uitvegen: de böks oetvege (Nieuwstadt), (broek).  de boks oetvaege (Neer), de bottes opmeten: de botes opmèten (Heythuysen), de broek uitvegen: de brook oetvège (Schimmert), de jas uitvegen: de jas oetvaege (Sittard), de jas oetveĕgu (Brunssum), de jas oetvege (Lutterade), de jas oetvĕĕge (Schimmert), de jas oeëtvaege (Herten (bij Roermond)), de jas ōētvèègə (Heel), der jas oetvège (Wijlre), de kop wassen: de kop wasse (Weert), de kraag uitpoetsen: de kraach oetpotsən (Urmond), de kraag uitvegen: de kraag oetvege (Lutterade), de kraag oetvéégə (Oirsbeek), de les spellen: dəléspäləṇ (Lommel), de levieten lezen: de leviete laezə (Oirsbeek), de levietelaeze (Geleen), de levieten lezen (Eksel), de mantel uitvegen: de mantel oetgevaeg (Venlo), də manjtəl oetvéégə (Roermond), də mantəl oetveegə (Maastricht), də mantəl oetvéégə (Schinnen), d⁄r mantel oetvaege (Klimmen), de norm zegenen: de norm zaegene (Venlo), de norm zéégene (Swalmen), de oren wassen: de oeere wasse (Weert), de wacht aanzeggen: de wach aanzèkke (Voerendaal), de wind van voren geven: iemand de wiend van veur gēēve (Venray), der jas uitkloppen: (jaas = jas).  d⁄r jaas ōētkloppe (Mheer), een bokkem geven: inne bukkem geëve (Waubach), er langs geven: moeder zal er u langs geven (Kaulille), grommelen: is nog platter  mōjər zal gromələ (Opglabbeek), hel schobben: hèl sjoebe (Noorbeek, ... ), het recht in zijn gezicht zeggen: ⁄t rech in ze geziech zegke (Caberg), in de zon zetten: in de zon zette onger alle lüj (Waubach), kabaal maken: kabaal maken (Heerlerbaan/Kaumer), kijven: ki-jve (As), kie-ve (Nunhem), kie:ve (Meijel), kieve (Meerlo, ... ), kieven (Kesseleik, ... ), kievə (Montfort), kiēve (Castenray, ... ), kijve (Genk, ... ), kijven (Leopoldsburg, ... ), kivə (Meeuwen), kiëve (Maasbree, ... ), kīēve (Blitterswijck, ... ), kīēven (Oirlo), kīēvə (Hamont, ... ), kĭĕvə (Meeuwen), kééəvə (Niel-bij-St.-Truiden), kê"ve (Beverlo), kîêve (Tienray), Moeder zal keīven (Hechtel), moeder zal kijven (Peer), moeder zal kijven (afspelen) (Opglabbeek), moen zal kijven (Peer), moeèr zal kijven (Houthalen), mojər zal keivə (Bree), mooder zal kieve (Bree, ... ), moon zal kieven (Kaulille), muuder zal kieven (Meeuwen), op eemus kiêve (Venlo), Da.n ès ¯t kèèves: Dan ishet gekijf  kèève (Hasselt), de meester moest op hem kijven  kééjvən (Lommel), kleineren: kleineren (Jeuk), kwaad worden: kwaod wörre (Oirlo), kwaad zijn: moeder zal kaod zijn (Rotem), mooder zal kaad zeen (Neeroeteren), kwalijk nemen: kaolik numme (Merkelbeek), koelik neume (Maastricht), kwaolik neme (Tungelroy), meegeven: meegeven (Schinnen), metgééve (As), mitgaeve (Eys), op de nommer zetten: op der nommer zetse (Kerkrade), op de sodemieter geven: opsodemieter gève (Wijlre), op zijn paard zetten: innə ŏp zīē pééet zèttə (Nieuwenhagen), op zijn plaats zetten: òp zin plaats zette (As), op zijn poot spelen: ùp zène poe"t speele (Beverlo), opspelen: də mudər gɛid opspiɛlə (Stokkem), də mɛm zəl opspeələn (Dilsen), moder zal apspulen (Bocholt), Moder zal opspielen (Helchteren), Moeder zal opspelen (Helchteren), Moeder zal opspielen (Neeroeteren), moeder zal opspulen (Bocholt), moeke zal opspelen (Peer), moen zal opspelen (Peer), mojer zal opspièlen (Bree), mooder zal opspeule (Kaulille), mooder zal opspiele (Bree), mooder zal opspêlen (Neeroeteren), mooier zal opspelen (Peer), moojer zal opspielen (Neeroeteren), mooër zal opspielen (Bree), mōdər zāl opspø̄lən (Maaseik), opspeule (Maastricht), opspielen (Neeroeteren, ... ), òpspīēle (As), ùpspeele (Beverlo), overnurken: uivernùrreke (Sint-Truiden), rappelement geven: ripplement geven (Ophoven, ... ), razen: (ww.).  r‧oͅazə (Eys), recht zetten: rech zette (Heerlerbaan/Kaumer), sakkeren: tsakkere (Vaals), saus uitscheppen: saos əətschəpə (Loksbergen), schandalen: den mem zal schandalen (Stokkem), sjendaale (Stokkem), schelden: də mɛm zəl suɛlju (Dilsen), ma schult (Lanklaar), moeder zal schellen (Rotem), moeder zal sjellen (Opoeteren), mooder zal sjellen (Reppel), mydər zal sjeͅllə = schelden (Opglabbeek), op ieməs sjèllə (Maastricht), schĕlju (Brunssum), sjelje (Roermond, ... ), als in cacher  moeder zal chellen (Opoeteren), schobben: schoebe (Eys), smalen: smèle (Blitterswijck, ... ), tot op zijn hemd uitkleden: iemes tot op z⁄n humme oetkleije (Maastricht), uitbazuinen: uitbazuinen (Meeuwen), uitfoeteren: oetfoetere (Roermond), oetfoeteren (Maasniel), uitkafferen: oetkaffĕrĕ (Echt/Gebroek), ōētkaffere (Amby), uitpakken: oetpakke (Tungelroy), uitpoetsen: oetpoetse (Swalmen, ... ), oetpoetsen (Kesseleik), oétpôtse (Gronsveld), ut gepoetst (Meijel), cf. WNT XVII-3, kol. 1237 s.v. "uitpoetsen - uitboetsen, uitpotsen"3. (Iem.) een schrobbeering, een standje geven  oetpótse (Maastricht), uitrazen: oetraoze (Mheer), uitschelden: oet sjelle (Maastricht), oetsjelje (Posterholt), oetsjelle (Geulle, ... ), uitschieten: oetschieten (Ophoven), oetsjieten (Thorn), ówtsji-jte (As), ûtsji-jte (Bree), uitschijten: (= uitschijten). ps. is door 1 persoon meegedeeld!  ootsjeten (Eigenbilzen), uitschobben: oet sjoèbe (Schimmert), oetschoeppe (Sevenum), oëtschoëbe (Sevenum), ōētgəsjōēp (Reuver), ōētschōēbe (Maasbree), ōētsjŏĕbə (Epen), ‧eͅŋə ū.tš‧ubə (Eys), (ww.).  ū.tš‧ubə (Eys), oes"klankwettig in Kerkerade  oes-sjoebbe (Kerkrade), uitspreken: oetspreekə (Maastricht), uitstamping geven: sterker  oetstamping geve (Maastricht), verwijten: emand iets verwiete (Hoensbroek), verwiete (Maastricht, ... ), verwīētə (Doenrade), vərwīētə (Epen), vərwéjətə (Loksbergen), verwijten maken: verwietə makə (Wijnandsrade), voor de voeten guizen: vōr de veut goeze (Weert), zijn staat zeggen: zénə staot zégə (Loksbergen), zijn vet geven: ze vet geeve (Caberg) berispen || berispen, vermanen || berispen; kijven || een flink standje geven || een lichte afkeuring als straf [ripplement, rappelement, afkemming, kemming, afleiding, schelles, berisping] [N 85 (1981)] || een sterke berisping [uitschijter, schrobbering, schoefeling] [N 85 (1981)] || iemand iets verwijten, kwalijk nemen en dat met luide stem kenbaar maken [de broek opnestelen, kijven, meegeven, belakken] [N 85 (1981)] || kijven || kijven op; berispen || kijven, met hoge stem verwijten maken || kijven, uitvaren tegen iemand || moeder zal kijven ! (in het oosten komt nog een oud woord tagge voor) [ZND 41 (1943)] || schimpen, kijven || uitvaren tegen III-1-4