23771 |
kerstnacht add. |
kerstdag:
kjosdōāg (Q077p Hoeselt)
|
De nacht van 24 op 25 december waarin Christus geboorte herdacht wordt, kerstnacht [krisnach]. [N 96C (1989)]
III-3-3
|
20077 |
kerstroos |
kerstroos:
keeësroeës (Q201p Wijlre),
Kris roes (Q208p Vijlen),
késroos (P219p Jeuk),
-
kersroës (L271p Venlo),
kerstroees (L318b Tungelroy),
kèrsjrwaas (Q103p Berg-en-Terblijt),
Bree Wb.
korstruus (L360p Bree),
eigen spelling
krosjroos (L386p Vlodrop),
kèrtsroos (L382p Montfort),
idiosyncr.
kerstroos (L269p Blerick),
WBD/WLD
kersroos (Q014p Urmond),
WLD (verkortingsboogje boven a )
kerstroas (L374p Thorn),
zelfde
kerstroos (L381p Echt/Gebroek),
± Veldeke \'uit Ned.\'
Kerstroeës (L245b Tienray),
winterroos:
winter raos (Q098p Schimmert),
idiosyncr.
wintjerroeəs (L374p Thorn),
wèntjerroos (Q020p Sittard)
|
Kerstroos (Helleborus niger L.). De kelkbladeren zijn wit of rozerood. De bladeren blijven ¯s winters meestal groen. Het is een Alpenplant en wordt veel gekweekt in tuinen. Bloeitijd in november tot februari. De zwarte wortelstok is vergiftig (winterroos, [DC 60 (1985)], [DC 60a (1985)], [N 92 (1982)]
III-2-1
|
23775 |
kerststal |
kerstkrib:
keerskrib (Q095p Maastricht),
kerstkribbetje:
keerskribke (Q095p Maastricht),
keerskripke (Q095p Maastricht),
kerskribke (L376p Linne),
kerststal:
eine kerssjtalle (L387p Posterholt),
ene kjosstal (P197p Heers),
ene krisstal (Q202p Eys),
kaersstaal, -stelke (Q197a Terlinden),
Kaesj-sjtal (Q111p Klimmen),
kearsjtal (Q016p Lutterade),
Keersjsjtal (Q101p Valkenburg),
keersstal (Q111p Klimmen, ...
Q095p Maastricht,
Q095p Maastricht,
Q095p Maastricht,
L423p Stokkem),
keerstal (Q095p Maastricht),
keerstàl (Q095p Maastricht),
keesstal (L371a Geistingen, ...
L320c Haler,
L371p Ophoven,
L374p Thorn),
keestalle (L374p Thorn),
keisjsjtal (Q036p Nuth/Aalbeek),
kerssjtal (L298p Kessel, ...
L329p Roermond,
L270p Tegelen),
kersstal (L295p Baarlo, ...
L381p Echt/Gebroek,
L353p Eksel,
L425p Grevenbicht/Papenhoven,
L382p Montfort,
L355p Peer,
L192a Siebengewald,
L245b Tienray),
kerstaal (L353p Eksel),
kerstjal (L383p Melick),
kerstsjtal (L328p Heel, ...
L328p Heel),
kerststal (L282p Achel, ...
L320a Ell,
Q009p Mechelen-aan-de-Maas,
L265p Meijel,
L382p Montfort,
L313p Sint-Huibrechts-Lille,
L318b Tungelroy,
L271p Venlo),
kēsch-schtāl (Q098p Schimmert),
kieèsjsjtal (Q032p Schinnen),
kijechchtaal (Q247p Sint-Martens-Voeren),
kièsjsjtal (Q032p Schinnen),
kjiosstal (Q077p Hoeselt),
kjosstal (Q071p Diepenbeek, ...
Q086p Eigenbilzen,
Q077p Hoeselt),
kjusstal (Q086p Eigenbilzen),
kjèsstal (Q162p Tongeren),
korsjsjtal (L429p Guttecoven),
korssjtal (L299p Reuver),
korsstal (L317p Bocholt, ...
L265p Meijel,
L416p Opglabbeek,
L415p Opoeteren,
L289p Weert),
kosstal (P176p Sint-Truiden),
Kris-sjtaal (Q207p Epen),
Kris-sjtal (Q117p Nieuwenhagen),
krissjtaal (Q211p Bocholtz),
Krissjtaal (Q117a Waubach),
krissjtal (Q203p Gulpen, ...
Q121p Kerkrade),
Krissjtal (Q117a Waubach),
krissjtāāl (Q117p Nieuwenhagen),
kursstal (L300p Beesel),
kèsstàl (P047p Loksbergen),
kèèsjstal (Q019a Neerbeek),
kórsstal (L416p Opglabbeek),
körssjtal (L295p Baarlo, ...
L295p Baarlo,
L299p Reuver),
körsstal (L267p Maasbree, ...
L289p Weert),
körststal (L414p Houthalen),
kəsstal (P219p Jeuk),
ne keers-stal (Q095p Maastricht),
ne kerststal (Q001p Zonhoven),
unne keerschschtal (Q099p Meerssen),
kerststalletje:
kerstelleke (L353p Eksel),
kerststelke (L320a Ell),
korststelke (L360p Bree),
kosjsjtelke (Q021p Geleen),
krissjtelke (Q021p Geleen, ...
Q032p Schinnen),
körssjtelke (L295p Baarlo, ...
L299p Reuver),
dialectvorm uit nagelbeek
kiësjsjtelke (Q032p Schinnen),
krib:
de krib (Q117a Waubach),
də krep (Q253p Montzen),
krib (Q121p Kerkrade),
kribbetje:
kribbeke (L423p Stokkem),
kribbëkë (Q162p Tongeren),
kribje (Q211p Bocholtz),
kribke (Q095p Maastricht, ...
L266p Sevenum,
Q112p Voerendaal),
stal:
sjtāl (Q253p Montzen),
stal (L216p Oirlo),
stalletje:
stalleken (L312p Neerpelt),
stelke (L216p Oirlo)
|
Een kerststal. [N 96C (1989)]
III-3-3
|
20966 |
kervel |
kelver:
kélver (Q193p Gronsveld),
kervel:
kelver (L271p Venlo)
|
kervel
III-2-3
|
28016 |
kerven |
kerven:
kɛrvǝ (Q000 Zie mijnen
[(Beringen / Zolder / Houthalen / Zwartberg / Winterslag / Waterschei / Eisden)]
[Domaniale])
|
De koolmassa haaks op de splijtvlakken doorsnijden. [Vwo 414]
II-5
|
19892 |
ketel |
duppen:
døͅpə (Q284p Eupen),
ketel:
kaetel (Q020p Sittard),
kiətəl (L318d Altweert, ...
L318e Altweerterheide,
L287p Boeket/Heisterstraat,
L289h Boshoven,
L288c Eind,
L289a Hushoven,
L318a Keent,
L288b Laar,
L289b Leuken,
L288p Nederweert,
L288a Ospel,
L289p Weert)
|
ketel || Topf, grosser Kessel
III-2-1
|
27690 |
ketelhuis |
centrale:
centrale (Q007p Eisden
[(Eisden)]
[Eisden]),
sǝntral (L417p As
[(Zwartberg / Waterschei)]
[Winterslag, Waterschei]),
sɛntral (Q007p Eisden
[(Eisden)]
[Zwartberg, Waterschei]),
ketelhuis:
ketelhuis (Q003p Genk
[(Winterslag / Waterschei)]
[Maurits]),
ketǝlhøš (L265p Meijel
[(Emma / Maurits)]
[Maurits]),
keǝtǝlhūs (Q113p Heerlen
[(Oranje-Nassau I-IV)]
[Emma, Maurits]),
kijtǝlhūs (L374p Thorn
[(Maurits)]
[Emma]),
kiǝtǝlhūs (L374p Thorn
[(Maurits)]
[Domaniale, Wilhelmina]),
kētǝlhuǝs (L422p Lanklaar
[(Eisden)]
[Maurits]),
kēǝtǝlhūs (Q113p Heerlen
[(Emma)]
, ... [Laura, Julia]
Q033p Oirsbeek
[(Emma)]
, [Emma]
Q117a Waubach
[(Laura / Julia)]
[Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]),
kę.atǝlhū.s (Q202p Eys
[(Oranje-Nassau I / III / IV)]
[Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]),
kę̄tǝlhuǝs (Q035p Brunssum
[(Emma / Hendrik / Wilhelmina)]
[Eisden]),
kę̄tǝlhūs (L426p Buchten
[(Maurits)]
, ... [Maurits]
Q021p Geleen
[(Maurits)]
, [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]
Q111p Klimmen
[(Oranje-Nassau I / III / IV)]
, [Oranje-Nassau II, Emma, Hendrik]
Q016p Lutterade
[(Maurits)]
, [Maurits]
Q117p Nieuwenhagen
[(Oranje-Nassau II / Emma / Hendrik)]
, [Emma, Hendrik, Wilhelmina]
L433p Nieuwstadt
[(Maurits)]
, [Maurits]
Q015p Stein
[(Maurits)]
[Maurits]),
kɛsǝlhūs (Q121c Bleijerheide
[(Domaniale)]
, ... [Eisden]
Q121a Chevremont
[(Julia)]
, [Willem-Sophia]
Q121p Kerkrade
[(Domaniale / Wilhelmina)]
, [Julia]
Q121b Spekholzerheide
[(Willem-Sophia)]
[Domaniale]),
ovens:
ovens (Q003p Genk
[(Winterslag / Waterschei)]
[Maurits]),
soufrerie:
sofri (K361p Zolder
[(Zolder)]
[Winterslag, Waterschei]),
stokerij:
stokerij (Q003p Genk
[(Winterslag / Waterschei)]
[Zwartberg]),
stōkǝręj (Q001p Zonhoven
[(Zwartberg)]
[Zolder])
|
Plaats waar de stoomketels van de mijn zich bevinden. Zij produceren stoom voor de aandrijving van generatoren en persluchtcompressoren. [N 95, 17; monogr.]
II-5
|
31190 |
ketellapper |
couteur:
kujtø̜r (Q178p Val-Meer),
ketelenlapper:
kētǝlǝlapǝr (Q098p Schimmert),
ketellapper:
kētǝllapǝr (L423p Stokkem),
kē̜tǝllępǝr (L329p Roermond),
kętǝllɛpǝr (Q162p Tongeren),
pannenlapper:
panǝlapǝr (Q088p Lanaken, ...
P164p Neerhespen),
panǝlɛpǝr (P218p Borlo, ...
P219p Jeuk,
Q180p Mal,
P183p Mielen-boven-Aalst,
P192p Voort,
Q168p ɛ'S-Herenelderen'),
pɛnǝlɛpǝr (P212p Walshoutem),
pottefer:
pǫtǝfē̜r (P115p Duras, ...
P050p Herk-de-Stad,
P121p Ulbeek,
Q078p Wellen),
pǫtǝfęjǝr (P116p Gorsem),
pǫtǝfęr (P164p Neerhespen)
|
Rondreizende handwerksman die ketels en pannen repareert. De invuller uit Q 168 maakt onderscheid tussen de pannenlapper, die leurt met potten en pannen, en de zinkwerker, een gegoede ambachtsman. Zie ook het lemma "zinkwerker". Zie voor het woordtype pottefer ook Wld ii.8, pag. 1. [N 66, 54b; L 34, 17a-b; monogr.]
II-11
|
22457 |
ketelmuziek |
belmarkt:
WNT: markt, 7. In Zuid-Nederland heeft markt, vooral in samenst., de bet. van drukte, gedoe [...] verg. verder nog het hier en daar in Brabant bekende bellemerkt (bij Corn.-Vervl. belmerkt), ketelmuziek.
beͅlmɛrt (Q015p Stein),
ketelenmuziek:
ketelemuziêk, ketelemeziêk (Q188p Kanne),
kētelemeziek (Q012p Rekem),
kētələməzīk (Q095p Maastricht),
kēəteləmuzik (Q118p Schaesberg),
kɛ̄tələmezik (L433p Nieuwstadt),
ketelmuziek:
(de) kee.telmezīē.k (K361p Zolder),
kaetelmeziek (Q027p Doenrade, ...
L322p Haelen,
Q111p Klimmen,
L294p Neer,
Q033p Oirsbeek,
L329p Roermond,
L266p Sevenum,
L331p Swalmen,
L271p Venlo,
L271p Venlo),
kaetelmeziek make (L322p Haelen),
kaetelmuziek (L381p Echt/Gebroek, ...
Q021p Geleen,
Q111p Klimmen,
Q016p Lutterade,
Q033p Oirsbeek),
kaitelmeziek (L329p Roermond),
keatelmeziek (Q016p Lutterade),
kee.telmezîe.k (K361p Zolder),
keitelmeziek (L428p Born),
ketelmeziek (Q102p Amby, ...
L428p Born,
Q096p Bunde,
K278p Lommel,
L332p Maasniel,
Q095p Maastricht,
Q078p Wellen),
ketelmeziek make (L382p Montfort),
ketelmousiek make (Q034p Merkelbeek),
ketelmusiek (Q203p Gulpen),
ketelmuziek (L282p Achel, ...
L353p Eksel,
L371a Geistingen,
P188p Hoepertingen,
L369p Kinrooi,
Q240p Lauw,
K317p Leopoldsburg,
K317p Leopoldsburg,
Q034p Merkelbeek,
Q196p Mheer,
L382p Montfort,
L382p Montfort,
L433p Nieuwstadt,
L371p Ophoven,
L318b Tungelroy,
L210p Venray,
Q001p Zonhoven,
Q001p Zonhoven),
ketelmuziêk, ketelmeziêk (Q188p Kanne),
kettelmeziehk maoke (Q076p Romershoven),
kettelmuziek (P219p Jeuk),
ketəlməzik (L265p Meijel),
kētəlmyzīk mākə (Q095p Maastricht),
kētəlməzik (Q095p Maastricht),
kētəlməzīk (Q095p Maastricht, ...
Q095p Maastricht,
L266p Sevenum),
kēətəlməzik (L424p Meeswijk),
kēͅtəlmøzik (L268p Velden),
kēͅtəlməzik (L164p Gennep),
kēͅtɛəlməzīk (L269p Blerick),
keͅitəlməzik (P047p Loksbergen),
keͅtəlmuzik (L217p Meerlo),
keͅtəlmyzik (L265p Meijel),
kieetelmeziek (L289p Weert),
kiehtelmeziehk (Q003p Genk),
kieët`lm`zie:k (L317p Bocholt),
kieëtel mezi-jk (L372p Maaseik),
kitt`lm`ziek (L316p Kaulille, ...
L316p Kaulille),
kittelmuziek (L353p Eksel),
kitəlməzik (L353p Eksel),
kītəlməzīk (L417p As),
kīətəlməzejk mākə (L360p Bree),
kjèttelmeziek (Q086p Eigenbilzen),
kÚɛ̄təlməzik (Q071p Diepenbeek),
kÚɛ̄təlməzīk (Q015p Stein),
kètelmuziek (L217p Meerlo, ...
L214p Wanssum),
kèttelmeziek (Q083p Bilzen, ...
Q083p Bilzen,
Q083p Bilzen,
Q083p Bilzen,
Q083p Bilzen,
Q083p Bilzen),
kèttëlmuzik (P227p Vorsen),
kèttëlmëziek (Q077p Hoeselt, ...
Q162p Tongeren),
kètəlməzek (P213p Niel-bij-St.-Truiden),
kɛ̄təlmyzik (L217p Meerlo, ...
Q033p Oirsbeek),
kɛ̄təlməzik (L381p Echt/Gebroek, ...
L164p Gennep,
L381b Pey,
Q014p Urmond,
L271p Venlo),
kɛ̄təlməzīk (Q016p Lutterade, ...
L432p Susteren),
ɛt kèttelmeziek (Q083p Bilzen),
Als een weduwnaar voor de tweede keer trouwde, werd zolang ketelmuziek gemaakt, totdat hij de jonggezellen op bier trakteerde, het zgn. "huulbeier". Zie ook het oudere: rammele.
kaetelmeziek (Q020p Sittard),
Als n weduwnaar hertrouwde werd er getoet en kètelmezîek gemaakt tot er n ton bier toegezegd werd; het is gebeurd dat, als het bier uitbleef, de ketelmuziek dagenlang bleef duren tot de buurt voldoening kreeg. Er werd lawaai gemaakt door te slaan op alles wat veel geluid kon maken, zoals de repen van n karrewiel, kookpotten, ketels, deksels; natuurlijk was de rêt (ratel) er ook bij.
kètelmezîek (Q074p Kortessem),
Als n weduwnaar hertrouwde, kwamen de geburen s avonds lawaai maken door op ketels en pannen te slaan zolang tot er getrakteerd werd.
kettëlmëziek (Q077p Hoeselt),
Als weduwnaar of weduwe hertrouwde.
kjetelmeziek (Q091p Veldwezelt),
Antwoord onderlijnd bij de suggesties.
ketelmuziek (P219p Jeuk),
As n wèif of ne weveneër trouwt, maoke ze kèttelmeziek.
kèttelmeziek (Q071p Diepenbeek),
Bedoeling is een traktatie af te dwingen. Ouderwets.
ketelmeziek (L371a Geistingen),
Biej t aezel aandrieve waerde - gemaak.
kaeteelmeziek (L331p Swalmen),
bij een koppel dat moest trouwen werd een stropop of tak gezet en s avonds ketelmuziek
zie toel. (Q016p Lutterade),
Bij huwelijk van weduwe.
kieëtelmezieëk (L417p As),
cf. "den aezel aandrieve": Dat was het uitvoering geven aan een soort "volksgerecht"-uitspraak, het ten uitvoer brengen van en "vonnis", om naar eigen opvattingen te berechten, met negering van de bestaande wetten en voorschriften. Het was een minder fraai gebruik, dat in mijn jeugd in Herten nog voorkwam. Nù is dit al ongeveer 60 jaar uitgestorven. De hele dorpsgemeenschap nam eraan deel. Het gebruik kwam in actie indien van een echtpaar, een der echtelieden zich op zedelijk gebied misdragen had en wel als deze een ongeoorloofde verhouding oonderhield met "een ander(e)". De dorpsbewoners vatten dit op als een, op de hele dorpsgemeenschap rustende, schandvlek. Vooral als die verhouding resulteerde in het verwekken van een kind, was de "boek pas richtig vèt"(had je de poppen pas echt aan t dansen).
kaetelmëziek (L330p Herten (bij Roermond)),
De buurt die trommelt op ketels als straf voor een persoon die ingeburgerde gewoontes negeert.
kieë`lm`zie:k (L317p Bocholt),
Iemes ketelmeziek bringe.
ketelmeziek make (Q095p Maastricht),
Men houdt niet op voor er een bep. som geld is betaald.
kɛtəlməzīk (Q001p Zonhoven),
Men houdt niet op voordat er een bepaalde som geld is betaald.
kee.ëtelmezīē.k (Q001p Zonhoven),
o.a. als een weduwe of weduwnaar trouwt
kietelmeziek (L417p As),
Ss. sub ketel.
ketelmuziek (K278p Lommel),
Sub aezel.
kaetelmuziek (L270p Tegelen),
Sub dn aezel aandriéve.
kaetelmuziek (L270p Tegelen),
Wanneer weleer een weduwnaar hertrouwde en geen drinkfeest gaf, maakten de buren "kiêtelmezi-jk". Zoiets duurde gewoonijk drie dagen en hierbij werden potten en pannen gebruikt en awoertgeroep. Syn. de wilde vespers zingen.
kiêtelmezi-jk (L360p Bree),
Zie scharren.
ketelmuziek (Q013p Uikhoven),
klettelmuziek:
klèttel meziek (Q086p Eigenbilzen),
laweid:
lewijt (L269p Blerick),
muziek:
møzik (L269p Blerick),
schandaal:
sjandaal (Q121p Kerkrade),
spektakel:
sjpektakel (Q117a Waubach),
volksgerecht:
volksgericht (L320a Ell),
waodleu?:
waotleu (Q196p Mheer),
[NB: AN woord = Mh. woërt (met -r)]
waodleu (Q196p Mheer),
zatte serenade:
zate serenaat (L298a Kesseleik)
|
165) Ketelmuziek maken (wanneer een weduwe of weduwnaar hertrouwt). || [Ketelmuziek]. || [Sub Oude plaatselijke volksgebruiken, vgl. pag. 74]. || Buurtlawaai bij tweede huwelijk van weduwe of weduwnaar. || Geraas met ketels en potten, waneer een weduwnaar hertrouwt, tot dat deze trakteert. || Het gebruik om een serenade met geïmproviseerde instrumenten te geven aan personen die openbare ergernis geven [tafelen]. [N 88 (1982)] || het lawaai dat gemaakt wordt met potten, pannen, ketels etc. en dat bij wijze van volksjustitie gemaakt wordt voor de deur van personen die zich misdragen hebben in de ogen van hun dorpsgenoten [blekalbade, belmarkt] [N 112 (2006)] || Het lawaai dat gemaakt wordt met potten, pannen, ketels etc. en dat bij wijze van volksjustitie gemaakt wordt voor de deur van personen die zich misdragen hebben in de ogen van hun dorpsgenoten [blekalbade, belmarkt]. [N 90 (1982)] || Het plaatsen van een stropop bij andere gelegenheden of op een andere tijd [naam, tijdstip + uitleg]. [N 88 (1982)] || Ketelmuziek (het gebruik om een serenade met geïmproviseerde instrumenten te geven aan personen die openbare ergernis geven). || Ketelmuziek, in vroeger jaren gemaakt bij hertrouw van een weduwnaar. || Ketelmuziek, oorverdovend lawaai met potten en pannen, aanvankelijk bij huwelijk van weduwe of weduwnaar, later hoofdzakelijk als reactie op het uitblijven van een tráktao.sie vanwege de trouwers. || Ketelmuziek. || Ketelmuziek: 1. Lawaai van ketels, potten bi het huwelijk van een oudere weduwe of weduwnaar. || Ketelmuziek: geraas met potten, pannen, ketels enz. bij het huwelijk van een weduwe of weduwnaar. || Ketelmuziek: Lawaai bij de trouw van een weduwe of weduwenaar. || Ketelmuziek: Lawaaierige muziek. || Trommelen op ketels of potten, pannen enz. als volksjustitie. || Volksgericht, waarbij op allerlei "muziekinstrumenten"als ketels, emmers etc. lawaai werd gemaakt voor en rond het huis van de "gestrafte".
III-3-2
|
22920 |
ketelmuziek add. |
de steen brengen:
Tranen om n ontrouwe vrijster zijn er ook vroeger zeer zeker wel eens langs de wangen van een teleurgestelde Tegelse jongeman gebiggeld, wellicht rijkelijker dan in de huidige, van elke romantiek gespeende nuchtere dagen van loutere zakelijkheid, waarin de speelse Amor zo abominabel schutterig zn boog en pijl hanteert, dat het: "t Is óet!"en het: "t Is wir aan!"tot de alledaagse gebeurtenissen plegen te behoren.
de stjein bringe (L270p Tegelen),
huilbier:
Oud gebruik bij den ondertrouw: om bier kwam men een soort treurmuziek maken; in later tijd schoot men pistolen af.
huulbier (Q113p Heerlen),
Zie: rammele.
huulbeier (Q020p Sittard),
joedelen:
Niet jodelen.
joedele (Q003p Genk),
klatsen:
Dit vnl. in Overhoven beoefende volksgebruik is niet op één lijn te stellen met het zgn. "kaetelmeziek"-maken bij gelegenheid van het huwelijk van een weduwe of weduwnaar, dat door het volk werd afgekeurd. Dit "klaatsje"was veeleer een luidruchtig blijk van belangstelling en instemming, zeker indien het een paar van reeds gevorderde leeftijd betrof. Vandaar ook dat het vrijwel steeds met goedvinden en in overleg met het echtpaar plaats vond. Na de knallende huldebetuiging, die door het echtpaar, staande voor de huisdeur, in ontvangst werd genomen, nodigde men degenen, die zich "klaatsjden", in huis om zich te laven aan de bruiloftsmaal. Tot het begin der twintiger jaren heeft dit oude volksgebruik zich kunnen handhaven, om dan wegens geluidshinder en gevaar voor de omstaanders bij politie-verordening te worden verboden.
klaatsje (Q020p Sittard)
|
[Sub Oude plaatselijke volksgebruiken]. || Door het bruidspaar geschonken vaatje bier als zoenoffer om een eind aan het zgn. "rammele [ketelmuziek maken]"te maken. || Huilbier. || Kletsen; vechten, slaan. || Lawaaierig muziek maken.
III-3-2
|