e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
kempische kast kempische: kempische (Diepenbeek, ... ), kempische kast: kempische kast (Alken, ... ) Soort bijenkast. De Kempische bijenkast is een kast met bovenbehandeling. Ze bestaat uit een bodemplank die licht helt om het afvloeien van de vochtigheid te vergemakkelijken, en een toeslaande vliegplank aan de voorzijde van de bodem. Uit het midden van de bodem heeft men een kleine opening, de bodemverluchting, gezaagd voor de luchtverversing. Verder heeft de kast broedkamers met in elk twaalf ramen, twee of meer hoogsels of honingzolders waarin ook twaalf ramen hangen die echter kleiner zijn dan in de broedkamers. De kast heeft een plat dak met zink bekleed en van twee luchtgaten voorzien. Aan deze luchtgaten worden soms bijenuitlaten aangebracht waardoor de bijen, die gevangen blijven onder het dak, kunnen ontsnappen. Een koninginnerooster of moederplaat scheidt de broedkamer van de honingzolder af. Twee afsluitingsplanken laten de imker toe de broedkamer naar willekeur te vergroten of te verkleinen (Lhoest, pag. 83). Deze kast is in de Kempen zeer verspreid. [N 63, 9] II-6
kennen kennen: ke-enne (Baarlo), keinne (Oirlo), kenn (Melderslo), kenne (Beesel, ... ), kennen (Epen, ... ), kennə (Vaals), kenə (Horst), ken’ne (Bleijerheide, ... ), kēnne (Eijsden), kēnnen (Dieteren), kĕĕnne(n) (Schinveld), kĕnne (Bingelrade, ... ), kĕnne(n) (Guttecoven), ki:nne (Roermond), kin-ne (Vijlen), kinne (Altweert, ... ), kinnen (Amby, ... ), kinnə (Eys, ... ), konne (Rimburg), kènn (Zonhoven), kènne (Afferden, ... ), kènne(n) (Obbicht), kènnen (Susteren, ... ), kènnə (Pey, ... ), kénne (Sint-Truiden, ... ), kénnë (Tongeren), kénnə (Hamont, ... ), kénnən (Lommel), kênne (Gronsveld, ... ), kên’ne (Tegelen), (h)ië liet ziech kènne vir ne frang: hij laat zich kennen voor een frank  kènne (Hasselt), i open  kinne (Brunssum), ik kende hem niet ; ik kinden um nee wij kenden hem niet ; weei kinden um nee ik heb hem niet gekend ; ik höb um neet gekind  kinne (Grubbenvorst), ik kende hem niet; ik kènden um ni wij kenden hem niet; weej kènden um ni ik heb hem niet gekend; ik heb um ni gekènd  kènne (Lottum), Opm. de i ligt eigenlijk tussen de è en de i.  kinne (Meerssen), Opm. e = ´/Ô.  kenne (Sevenum), zie ook "kunnen": geen verschil!  kinnə (Berg-en-Terblijt), kunnen: Es ¯r mich zi-jne naam neet gezagd hauw, zuiw ich hem neet miêr gekandsj (of herkandsj)höbbe  könne (As, ... ), iech ka.n gi fra.ns: ik ken geen Frans  kunne (Hasselt) kennen [SGV (1914)] || kennen (geen context) [DC 37 (1964)] || kennen, weten || kennen, weten hoe iets is || kennen; van buiten kennen III-1-4
kennis kennis: kinnes (Altweert, ... ), kénnəs (Lommel, ... ) kennis III-2-2
keper keper: kajpǝr (Hoepertingen), keper (Heerlen, ... ), kiǝpǝr (Bilzen), kjē̜pǝr (Tongeren), kē.pǝr (Hasselt), kēpǝr (Castenray, ... ), kē̜.pǝr (Herten), kē̜pǝr (Altweert, ... ), kęjǝpǝr (Wellen), kɛfǝr (Bleijerheide, ... ), oplegger: oplęgǝr (Ottersum), visgraat: vęjsxrǭt (Diepenbeek) Elk van de balkjes van ongeveer 5 x 7 cm dikte, die op 50 cm afstand van elkaar verticaal over de gordingen worden gespijkerd. Zie ook afb. 49o. [N 54, 175; monogr.; div.] || Weefsel met keperbinding. [N 62, 75f; N 59, 201; N 62, 89a] II-7, II-9
keperbinding keper: kēpǝr (Eupen, ... ), keperdoek: kēpǝrdowk (Eupen), peper en zout: pajfǝr ɛn sawt (Eupen) Iedere binding die tot stand wordt gebracht met meer dan twee afzonderlijk dienstdoende schaften. De informant uit L 318 kent die wel maar heeft geen keper gemaakt. Zie ook afb. 64. [N 39, 126b; monogr.] II-7
kerel charel: dat is `ne roewe Charel (Kaulille), ṣa.rəl (Schulen), gast: forsigə gas (Lauw), gast (Genk, ... ), gaz (Rutten), ne roowe gast (Zonhoven), starke gas (Koninksem), sterke gas (Kuttekoven), jong: juŋ (Tessenderlo), kadee: `t is een straffe kadé (Waasmont), cadee (Heusden), da es enne raae kedee (Sint-Truiden), da es ənə rouwə kadē (Walsbets), da eͅs eͅnən raəgə kədē (Neerhespen), das enne roue kadee (Wellen), das nə rouə kədej (Gutshoven), dat es `n rauwe kede (Waltwilder), daz ne roowe kedeej (Zonhoven), is ne roe kadee (Houthalen), kaddei (Sint-Truiden), kade (Leopoldsburg), kade. (Hasselt, ... ), kade.i (Gingelom, ... ), kade: (Schulen), kadee (Bilzen, ... ), kadeej (Sint-Truiden), kadeij (Sint-Truiden), kadē (Zonhoven), kadij (Borlo, ... ), kadé (Sint-Truiden), kadɛ.i (Duras, ... ), kadɛi (Hoepertingen, ... ), kedé (Bree, ... ), kədei (Diepenbeek), sterke kadē (Rutten), Add.  ənə vi:zə kadi (Vlijtingen), Jonger.  kade. (Brustem), kerel: d`es ne rouwe kèrel (Achel), da es ein rauwe kjal (Koninksem), da es eine rage keijal (Attenhoven), da es iene rouwe keəl (Jeuk), da es ne ruen kiaal (Hasselt), da i ne rauwe kjal (Diepenbeek), da is `ne rauwe keil (Jeuk), da is eine rauwe kjal (Hoepertingen), da is ene ra kerel (Sint-Truiden), da is enə rōuwə kjal (Guigoven), da is inne rauwe kjaal (Hoepertingen), da is inne rouwe kjal (Ulbeek), da is ne rui kirel (Stevoort), da is nen ra kel (Brustem), da`s `ne rouwe kèrel (Peer), da`s ne ruwe kerel (Lommel), das `ne roue kjal (Diepenbeek), das ene rouwe kjaal (Zichen-Zussen-Bolder), das enne rueuen kjal (Hasselt), das n reuen kjäl (Hasselt), das ne roewe kierel (Maaseik), das ne rouwe kerel (Kaulille), das nə nø͂ͅə kērəl (Halen), das nə roͅə kjal (Diepenbeek), das nəm rōͅywə kjal (Alken), das nən rōͅywə kjal (Ulbeek), dat es eine rouwe kèrel (Mechelen-aan-de-Maas), dat es ene rùwe kèrel (Mechelen-aan-de-Maas), dat es nə rōwə kēͅrəl (Mopertingen), dat is en rouwen kèrel (Lommel), dat is ene rouwe kerel (Maastricht), de es ne rouwe kjal (Muizen), de is `ne rouwe kèrel (Peer), des `n rauwen kèrel (Hechtel), des eine rouwe kèrel (Maaseik), des ene rouwe kèrel (Overpelt), des enə wustə kerəl (Neerpelt), des ne rauwe kèrel (Hamont, ... ), des ne rouwe kèrel (Hamont), des ne rowe kêrel (Achel), det es ne roowe kerel (Genk), det is ein ruwe kéle (Opoeteren), det is eine reuwe kèrel (Bocholt), det is eine roewe kèrel (Neeroeteren), det is eine rouwe kèrel (Gruitrode), det is eine ruwe kèrel (Meeuwen), det is ene roewe kèrel (Bocholt), det is ne rouwe kèrel (Neeroeteren), det is nə rowə kīrəl (Maaseik), deͅsnə roͅwə kēͅrəl (Hamont), dies en rawe kerel (Landen), dè is `ne roewe kèrel (Kaulille), eine wilje kèrel (Mechelen-aan-de-Maas), ene keel (Mechelen-aan-de-Maas), ene kèrel (Mechelen-aan-de-Maas), enə kjal (Heers), et is ne roewe kerel (Kaulille), eŋə käl (Vaals), inə kɛ̄rəl (Eksel), k(tm)rəl (Lozen), k(tm)ə.l (Montzen), k[i}iel (Martenslinde), kae.rəl (Heers, ... ), kaerel (Kessel), kairel (Echt/Gebroek, ... ), ke.l (Amby, ... ), ke.rəl (Helchteren, ... ), ke.əl (Eupen, ... ), ke.ərḷ (Zolder), ke:l (Meerssen), kee-el (Vijlen), keerel (Posterholt), keeël (Epen, ... ), keirel (Amby, ... ), keiël (Mielen-boven-Aalst), keiəl (Mielen-boven-Aalst), kejāl (Wellen), kejl (Eijsden), kejrəl (Houthalen), kel (Afferden, ... ), kerel (Beringen, ... ), kerḷ (Kwaadmechelen, ... ), kerəl (Bree), keäl (Lontzen), keərel (Hoepertingen), kē.rel (Bree), kēēl (Amby, ... ), kēl (Mechelen-aan-de-Maas, ... ), kērel (Maastricht, ... ), kērl (Lanklaar), kērəl (Herk-de-Stad, ... ), kēərəl (Meldert, ... ), kēͅl (Rekem), kēͅlə (Eupen), kēͅrel (Genk), kēͅrəl (Beringen, ... ), kĕel (Schimmert), kĕl (Merselo, ... ), kĕrel (As, ... ), keͅr.əl (Beringen), keͅrəl (Leopoldsburg, ... ), keͅərəl (Linkhout), ke‧rəl (Tessenderlo), ki-jal (Hees), ki.al (Gemmenich, ... ), ki.al, ki.əl (Lontzen), ki.ol (Beverst), ki.rəl (Lummen), ki.əl (Bilzen, ... ), ki.ərəl (Houthalen, ... ), ki:l (Borlo), ki:əl (Jeuk, ... ), kial (Hees, ... ), kiāl (Hasselt), kia͂l (Widooie), kie.rəl (Heusden), kiejəl (Alt-Hoeselt), kiel (Bilzen, ... ), kierel (Griendtsveen), kieël (Bilzen), kiĕl (Stokrooie), kiil (Hoeselt, ... ), kija:l (Piringen), kijal (Borgloon, ... ), kijɛəl (Berg, ... ), kiol (Rijkhoven), kièl (Rimburg, ... ), kiêrel (Elen), kiəl (Aubel, ... ), kīrel (Rotem), kīərəl (Maaseik), kja.l (Groot-Gelmen, ... ), kja:l (Alken, ... ), kjaal (Kuringen, ... ), kjae.əḷn (Vreren), kjal (Borgloon, ... ), kjaḷ (Borgloon), kjarel (Herten), kjāl (Diepenbeek, ... ), kjā’l (Veulen), kja͂:l (Hasselt), kja‧l (Hoepertingen), kjeil (Hoeselt), kjeͅrəl (Beverlo), kji.il (Tongeren), kjiaal (Ulbeek), kjil (Tongeren), kjka:l (Stevoort), kjol (s-Herenelderen), kjà:l (Hasselt), kjâ-l (Wellen, ... ), kjä;l (Herk-de-Stad), kjɛl (Moelingen), kä:rəl (Neerglabbeek), käl (Heerlen), kärel (Arcen, ... ), kääl (Schaesberg), kè:l (Bree), kèjel (Gulpen), kèl (Blitterswijck, ... ), kèrel (Arcen, ... ), kèèl (Eisden), kèël (Remersdaal), ké[ə}ls (Bree), kéjerel (Oostham), kéjl (Welkenraedt), kérel (Lommel, ... ), kéël (Sint-Huibrechts-Hern), kêerel (Rosmeer), kêjel (Eys), kêjl (Mechelen), kêl (Bingelrade, ... ), kêrel (Afferden, ... ), kêrrel (Henri-Chapelle), kêrəl (Swalmen, ... ), köil (Riksingen), kɛ.al (Sint-Pieters-Voeren), kɛ.l (Geleen, ... ), kɛ.rl (Beverlo, ... ), kɛ.rḷ (Heppen), kɛ.rəl (Achel, ... ), kɛ.əl (Amstenrade, ... ), kɛ.ərəl (Binderveld, ... ), kɛ:l (Venray), kɛ:rəl (Kanne, ... ), kɛ:əl (Kanne, ... ), kɛjal (Zonhoven), kɛj‧rəl (Hoepertingen), kɛl (America, ... ), kɛrəl (Blerick, ... ), kɛəl (Beringe, ... ), kɛ̄rəl (Rekem, ... ), kɛ͂rl (Lommel), kɛ‧[ə}l (Aalst-bij-St.-Truiden), k⁄ä:rəl (Lummen), roewə keͅrəl (Dilsen), rouwe keirel (Helchteren), rouwe kiɛl (Stokkem), rowe kiërel (Helchteren), roəwə keərəl (Dilsen), roͅuwə kēͅrəl (Overpelt), Archaïsch.  kijal (Brustem), Fr. aimer  kairel (Rotem), fr. fin  kinrəl (Halen), Jonger.  ke.rəl (Brustem), met een lengteteken  kärel (Leunen), Minder.  kɛ.rəl (Munsterbilzen), Opm. bijv. eine kêrel wie eine boum.  kêrel (Beegden), Opm. de ie is heel kort.  kieêl (Heer), oud  kjal (Banholt), Ouder.  kja:l (Vlijtingen), ps. omgespeld volgens Frings.  kɛ̄rel (Guttecoven), thans  keēal (Simpelveld), Weinig.  kɛ.rəl (Zichen-Zussen-Bolder), man: ma:n (Voerendaal, ... ), mân (Hechtel, ... ), rauw man (Bilzen), st(tm)rəkə mān (Zichen-Zussen-Bolder), sterke man (Beverst, ... ), mankerel: Manskerel.  mankiil (Sint-Huibrechts-Hern), manskerel: manskia:l (Zichen-Zussen-Bolder), manskjae:l (Vroenhoven), manskjal (Vliermaalroot), Add.  manskja:l (Vlijtingen), Manskerel, manspersoon.  manskja.l (Kuringen), mansmens: Manskerel  mansmens (Lummen), mens: beul van ne mensch (Tessenderlo), d`es ne rauwe mins (Hechtel), fŭlle minsch (Houthalen), mensch (Koersel), mi.ns (Merselo), mins (Paal), mî:ns (Wellerlooi), ne boe[e}m van ne miens (Neerpelt), rā minsch (Velm), sterke mins (Duras), sterke minsch (Kaulille), vent: das ne rauwe vent (Hamont), dazine rouwe vent (Neerpelt), dazine scherpe vent (Neerpelt), rauwe vent (Lanaken), rôuve vent (Maaseik), vent (Heppen, ... ), veͅnt (Neerpelt, ... ), vɛ:nt (Veldwezelt), vɛnt (Hegelsom, ... ), vɛ͂nt (Maastricht) dat is een ruwe kerel [ZND 42 (1943)] || een kerel [ZND B1 (1940sq)] || Een sterke kerel [ZND 27 (1938)] || kerel [RND], [SGV (1914)], [ZND 01 (1922)], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m] III-3-1
keren (de paarden de ploeg) laten draaien: ǭtǝ drii̯ǝ (Oost-Maarland), (de paarden met de ploeg) laten draaien: ǭtǝ drɛi̯ǝ (Thorn), (de paarden) doen draaien: duu̯n drɛ̄ ̝n (Koersel), dyn drę̄i̯ǝ (Tongeren), (de paarden) draaien: drīǝ (Cadier, ... ), drę̄(ǝ)n (Paal), drīǝnǝ (Nieuwenhagen, ... ), drɛi̯ǝ (Tongeren), drɛ̄(ǝ)n (Hasselt), drɛ̄ǝ (Beverst), (de paarden) keren: kiǝrǝ (Paal), (de paarden) laten draaien: lo ̞ǝtǝ drɛ̄i̯ǝ (Lommel), ǭtǝ drɛi̯ǝ (Wolder / Oud-Vroenhoven / Wiler), ǭʔǝn drǭ ̝ǝn (Kwaadmechelen), (de paarden) omdraaien: omdrięi̯ǝ (Berg), omdrɛi̯ǝ (Boukoul, ... ), ø ̞mdrīǝnǝ (Simpelveld), (de ploeg) draaien: drīǝi̯ǝ (Ulestraten), (de ploeg) laten uitkulteren: ǭtǝ ūtkøltǝrǝ (Margraten), (de ploeg) omslepen: omslęi̯.pǝ (Opglabbeek), (de ploeg) ontgrendelen: ont˲grɛ ̝ndǝlǝ (Merselo), averechts draaien: ęvǝrɛxs drǭwǝ (Loksbergen), averechts maken: ēvǝrɛks mǭʔǝn (Tessenderlo), binnenstebuiten draaien: benǝlstǝbūtǝn dręjǝ (Neeroeteren), benǝstǝbātǝ drē̜ (Wilderen), benǝstǝbǫwtǝ driǝn (Houthalen), bęnǝlstǝbowtǝ drɛjǝ (As), binnenstebuiten keren: benǝnstǝbūtǝn kīrǝn (Kaulille), binnenstebuiten zetten: benǝlstǝbūtǝn zętǝn (Gerdingen), bɛnǝstǝbǭtǝ zɛtǝ (Eigenbilzen), de scharen omgooien: dǝ šãrǝ omguǝi̯ǝ (Heythuysen), de voor omdraaien: dǝ vōr ømdrɛ̄i̯ǝn (Achel), draaien: dra (Koninksem), draaien (Beringen, ... ), drajǝ (Beverst, ... ), drajǝn (Molenbeersel), dreǝ (Lutterade), dreǝi̯ǝ (Buchten, ... ), driajǝ (Zepperen), drii̯ǝ (Gronsveld, ... ), drięi̯ǝ (Born), drięjǝ (Grevenbicht / Papenhoven), driǝ (Doenrade, ... ), drīǝ (Cadier), druǝ (Halen), drā (Lauw), drājǝ (Gruitrode), drān (Hasselt, ... ), drāǝn (Hasselt), drē (Rutten), drējǝ (Eisden, ... ), drēn (Alt-Hoeselt), drēǝ (Brunssum, ... ), drē̜ (Spalbeek), drē̜jǝ (Sint-Lambrechts-Herk, ... ), drē̜n (Hoeselt, ... ), drē̜ǝ (Bilzen, ... ), drē̜ǝn (Diepenbeek), drę (Millen, ... ), dręa (Lutterade), dręjǝ (Beringen, ... ), dręn (Hechtel, ... ), dręǝ (Lanaken, ... ), dręǝjǝ (Geleen), dręǝn (Genk, ... ), drę̄ ̞ǝn (Sint-Truiden), drę̄(i̯)ǝ (Gingelom), drīǝnǝ (Bleijerheide, ... ), drō ̞ǝ (Zelem), drǭu̯ǝ (Tessenderlo), drɛ ̝i̯ǝ (Ell), drɛi̯ǝ (As, ... ), drɛi̯ǝn (Stein), drɛjǝ (Boorsem, ... ), drɛǝ (Tongeren), drɛǝn (Eksel, ... ), drɛ̄ (Rosmeer, ... ), drɛ̄ ̝i̯ǝ (Blitterswijck, ... ), drɛ̄ ̝ǝn (Houthalen), drɛ̄i̯ǝ (Bocholt, ... ), drɛ̄i̯ǝn (Achel, ... ), drɛ̄ǝ (Borgloon, ... ), drɛ̄ǝn (Diepenbeek), drẽ̜ (Eksel, ... ), drẽ̜jǝn (Hamont), draaien op de hoeken: drɛ̄i̯ǝ op ǝ hø̄k (Nederweert), draaien op het hoofdbed: drǭu̯ǝn u ̞p t hø̜t˱bęt (Tessenderlo), het schaar draaien: ǝt šãr drīǝ (Cadier), keren: keǝrǝ (Lutterade), kięrǝ (Valkenburg), kiǝrǝ (Echt, ... ), kiǝrǝn (Heppen, ... ), kiɛrǝ (Rothem), kjē̜rǝ (Stein), kējǝrǝn (Lommel), kērǝ (Henri-Chapelle, ... ), kē̜rǝ (Born), kīrǝ (Bleijerheide, ... ), kīrǝn (Kaulille, ... ), kīǝrǝ (Leopoldsburg, ... ), kippen: kipǝ (Ottersum), kouter draaien: kǭtǝr drę̄i̯n (Sint-Truiden), kulteren: kø ̞ltǝrǝ (Simpelveld), links draaien: lęjŋks drɛjǝ (Maasmechelen), losmaken: ǫsmãkǝ (Aijen, ... ), lostrekken: ǫstrękǝ (Ottersum  [(door middel van een pal)]  ), omdraaien: emdreǝn (Bilzen), emdrājǝ (Stokrooie), emdrē̜ǝ (Bilzen), emdręwjǝn (Lanaken), emdręǝ (Genk, ... ), emdrɛǝ (Hees), emdrɛ̄ (Hees), emdrɛ̄ǝ (Beverst, ... ), omdraaien (Lommel, ... ), omdriǝ (Klimmen), omdriǝnǝ (Mechelen), omdrēǝ (Limbricht), omdrē̜jǝn (Opglabbeek), omdręa (Lutterade), omdręjǝ (Meeuwen, ... ), omdręjǝn (Gerdingen), omdrę̄i̯ǝ (Guttecoven), omdrɛi̯ǝ (As, ... ), omdrɛǝjǝ (Opgrimbie), umdrē̜jǝ (Opglabbeek), umdręjǝ (Landen), ymdrē̜ǝ (Hoeselt), ømdrajǝ (Gingelom), ømdrejǝ (Weert), ømdri-jǝ (Noorbeek), ømdriǝ (Ransdaal, ... ), ømdriǝnǝ (Remersdaal), ømdrēǝ (Valkenburg), ømdrē̜jǝn (Neerpelt), ømdręjǝ (Hoepertingen, ... ), ømdręǝ (Gelinden, ... ), ømdręǝn (Duras), ømdrǭwǝ (Loksbergen), ømdrɛi̯ǝ (Smeermaas), ømdrɛjǝ (Nieuwstadt), ømdrɛjǝn (Achel, ... ), ømdrɛ̄ ̝i̯ǝ (Aijen, ... ), ømdrɛ̄i̯ǝ (Bokrijk, ... ), ømdrɛ̄n (Zolder, ... ), ømdrɛ̄ǝ (Herderen, ... ), ømdrẽ̜ (Paal, ... ), ø̜mdrii̯ǝ (Rijckholt), ø̜mdrę̄i̯ǝ (Rummen), ø̜mdrɛi̯ǝ (Tegelen), ø̜mdrɛ̄i̯ǝ (Neerpelt), ǫmdrājǝ (Neerglabbeek), omdraaien binnenstebuiten: ømdrɛ̄jǝ benǝstǝbǫwtǝ (Tongeren), omgooien: emgui̯ǝ (Genk, ... ), emgūi̯ǝ (Zutendaal), omkeren: omkeren (Opglabbeek), umki-jǝrǝ (Tessenderlo), ømkiǝrǝ (Montzen), ømkęjrǝn (Munsterbilzen), ęmkīrǝ (Mettekoven), omkippen: ømkipǝ (Ottersum, ... ), ø̜mkepǝ (Rijckholt), omkomen: ømkōma (Bocholtz), omkulteren: ømkøltǝrǝ (Margraten, ... ), ø̜mkøltǝrǝ (Rijckholt), ø̜mkøę̄ltǝrǝ (Rijckholt), omleggen: ømlęqǝ (Margraten), omriesteren: omrēstǝrǝ (Weert), omslaan: omslǭ.n (Niel-bij-As), ømslōǝ.n (Zonhoven), omsmijten: ømsmę̄.tǝ (Houthalen), omtrekken: ømtrękǝ (Zonhoven), ømtrękǝn (Overpelt), ø̜mtrē̜kǝ (Lummen), omwerpen: ømwɛ ̝.rǝpǝ (Simpelveld), omzetten: emzɛtǝn (Eigenbilzen), omzetten (Koersel), ømzętǝn (Oostham), uitkulteren: utkøę̄.ltǝrǝ (s-Gravenvoeren, ... ), ūtkø̜ljtjǝrǝ (Holtum), ūtkø̜ltǝrǝ (Klimmen, ... ), vrij zetten: vrī zętǝ (Rijckholt), wenden: wę̄ ̞nǝ (Merselo), wentelen: wēntǝlǝ (Aijen), wɛntǝlǝ (Doenrade), wɛ̄.ntǝlǝ (Cadier) Als men heen en weer ploegt, moet men aan het einde van iedere voor het (de) paard(en) met de ploeg laten draaien, om langs de juist geploegde voor verder te ploegen. Bij de modernere wentelploegen wordt bij het draaien het dubbele ploeglichaam omgekeerd. Bij de oude keerploeg moest men bij het keren het riester en gewoonlijk ook het kouter omzetten. [N 11, 63; N 11A, 98f + 98g + 123c; JG 1a; div.; monogr.] || Omkeren van de stof van een oud kledingstuk, zodat het er weer fatsoenlijk uitziet. In L 27, 74 is gevraagd naar het keren van een jas. [N 59, 190b; N 62, 21a; L 27, 74; MW] I-1, II-7
kerf coupage: kopas (Zie mijnen  [(Beringen / Zolder / Zwartberg)]  [Maurits]), kupāš (Zie mijnen  [(Beringen / Zolder / Houthalen / Zwartberg / Winterslag / Waterschei / Eisden)]  [Beringen, Zolder, Zwartberg]), incoupering: incoupering (Rekem  [(Zwartberg / Eisden)]  , ... [Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden] [Winterslag, Waterschei]), ingecoupeerde stok in de kool: ingecoupeerde stok in de kool (Genk  [(Winterslag / Waterschei)]   [Zwartberg]), inham: enham (Geleen  [(Maurits)]   [Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden]), inkerving: enkɛrveŋ (Zie mijnen  [(Beringen / Zolder / Houthalen / Zwartberg / Winterslag / Waterschei / Eisden)]  [Zwartberg, Eisden]), kerf: kę.rǝf (Eys  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Domaniale]), kęrf (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Willem-Sophia]  [Emma, Hendrik, Wilhelmina]  [Laura, Julia]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Julia]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Maurits]  [Domaniale]  [Maurits]  [Maurits]  [Domaniale, Wilhelmina]), kɛrf (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Domaniale]  [Domaniale]), kɛrǝf (Kerkrade  [(Domaniale)]   [Emma]), kɛ̄rf (Heerlen  [(Emma)]   [Emma, Maurits]), kerfdiepte: kęrfdēpdǝ (Kerkrade  [(Domaniale)]   [Maurits]), marquage: markāš (Zie mijnen  [(Beringen / Zolder / Houthalen / Zwartberg / Winterslag / Waterschei / Eisden)]  [Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden]), márkāš (Zie mijnen  [(Zwartberg)]  [Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden]) Een inham in de koollaag ter breedte van het pand, vanwaaruit de houwer de kool evenwijdig aan de splijtvlakken kan afbouwen. Zie ook het lemma Inkerven. [N 95A, 11; monogr.; Vwo 256; Vwo 394; Vwo 395; Vwo 503] II-5
kerk church (eng.): engelse church  de sjoeutsj (Waubach), sjûtsj (Waubach), kerk: de kerek (Montzen), de kerk (Tongeren), de kērrek (Zonhoven), de kirk (Eys, ... ), de kirrek (Klimmen), de kèrk (Eigenbilzen, ... ), de kèrrek (Maastricht), də kerk (Opglabbeek), e ees te vreug ejen keerk (Gemmenich), e waas te vreug in de kerk (Meeswijk), e woar te vreug ien de kèrrek (Gronsveld), en ho[u}gə kerk (Hoepertingen), en hūg kerk (Eksel), er wao te vrög in de kirk (Heerlerheide), er waor te vreug in de kirk (Kerkrade), er waor te vreug in de kèrrek (Mechelen), ēͅə wās tə vr"əx en tə keͅrək (Lanklaar), eͅin hug kerk (Opglabbeek), eͅin kørk (Opglabbeek), eͅneͅ hugə kirX (Kerkrade), hae te vruug in de kaerk (Tegelen), hae waar te vreug in de kérk (Baarlo), hae waar te vruig in de kirk (Sittard), hae waas te vreug in de kerrek (Keent, ... ), hae waas te vreug inne kerrek (Nederweert), hae waas te vreug inne kirrek (Montfort), hae waas te vruug in de kerk (Venlo, ... ), hae waas te vruug in de kèrk (Tegelen), hae waor te freug èn de kirik (Grevenbicht/Papenhoven), hae waor te vraig in de kirk (Hoensbroek), hae waor te vreu:g in de kirk (Puth), hae waor te vreug iggen kirk (Klimmen), hae waor te vreug in de kirk (Urmond, ... ), hae waor te vreug ⁄gen kerk (Remersdaal), hae waor te vruig in de kerk (Blerick), hae waorte vreug in de kirrek (Klimmen), hae woor te vreug in de kerrek (Keent, ... ), hai waas te vreug in de kirk (Stramproy), hai waas te vreug inne kerk (Maasniel), hai waas te vreug inne kirk (Horn, ... ), hai waor te vreug in de kirrek (Schinnen), haī waas te vreug inne kirk (Neeritter), he wair te vreug iene kèrrek (Oost-Maarland), he waor te vreug in de kĕrĕk (Valkenburg), he waor te vreug in de kirk (Valkenburg), he. wor te vreug i g⁄n kirk (Waubach), heej waas te vroeg in de kerk (Horst), heej waas te vrûûj in de kêrk (Sevenum), heej wao te vroeg ien de kerk (Wanssum), heej waor te vroeg ien de kèèrk (Broekhuizen), heej was te vroeg ien de kerk (Venray), heej woar tse vrug in kirch (Kerkrade), heer waor te vreui̯g in de kèèrek (Maastricht), heer waor veur d⁄n tied in de kèrrek (Heugem), heer waos te vreug in de kèrrek (Hulsberg), her waor te vreug in de kirrek (Maastricht), he˂ was tə vryg ēͅn də ke˂rk (Lommel), hēͅ es tə vrēx endə kərek (Bree), hēͅ was tə vrøx ēn də keͅrk (Tongeren), hēͅ was vør tēͅ en ə kerk (Kwaadmechelen), hēͅ wās tə vr"x eͅn də keͅrk (Kinrooi), hēͅ wās tə vrēx enə keͅrk (Opglabbeek), hēͅ wās tə vrēx inə kərək (Meeuwen), hēͅ wās tə vrøx ən də kēͅrək (Bocholt), hēͅ wa͂s tə vrøx ēͅnə kərək (Bocholt), hēͅ wástə vrøx en də kerk (Thorn), hēͅi war tə vryx en də kēͅrək (Achel), hēͅi was tə vryx ēn də kerk (Lommel), hēͅi wār tə vryx en də keͅrk (Overpelt), hēͅi wās tə vryx en də keͅrk (Overpelt), hēͅi wōͅr tə vryx en də keͅrk (Overpelt), hēͅi̯ was te vry(3)̄x en də kɛ̄rək (Hamont), hēͅi̯ was tə vryx} ende keͅrk (Hamont), he̞ə wo̞r tə vryx e̝ͅnə ke̝ͅrək (Diepenbeek), heͅ was tə vrøx en də keͅrk (Beverlo), heͅ wōͅs tə vrex eͅnə keͅrək (Gelieren/Bret), heͅ wōͅstə vreg eͅnə kēͅrək (Gelieren/Bret, ... ), heͅj was tə vryx en də keͅrək (Neerpelt, ... ), heͅwastəvrøgenəkeͅrək (Tessenderlo), hieͅ war tə vrøx inə keͅrək (Zolder), hij waar te vruug in de kèèrrik (Meijel), hij was te [vry(3)̄x} in de [keͅrk} (Opheers), hij was te vroeg ien de kerk (Afferden), hij was te vroeg ien de kérk (Milsbeek, ... ), hū[ə}X kēͅ[ə}rk (Lozen), häe woar tse vruch in de kirch (Bleijerheide), hè waar te vreug in de kirk (Roermond), hè waor te vreug in de kirrek (Valkenburg), hè woar te vreug in de kerk (Schimmert), hè wòòs te vrig in de kèrk (Eigenbilzen), hèa wor te vreug i gen kirk (Mechelen), hèè waas te vreug in de keerk (Panningen), hèè waas te vreug in de kerk (Haelen), hèè waas te vreug in de kirk (Neer), hèè waas te vreug inne kerk (Haelen), hèè. woor te vreug inne ki.rk (Boukoul, ... ), hé waas te vreug in de kerk (Tungelroy), hé waor te vreug in de kerek (Reijmerstok, ... ), héé waas te vreug in de kirk (Montfort, ... ), héë woar te vreug iggen kirk (Heerlen), hêê waas te vreug inne kirk (Heythuysen), hər wor tə vr"x en də kēͅrək (Kanne), in k(tm)rik (Eksel), kairk (Amby), ke.rək (Borgloon), keerək (Boorsem), keirk (Oirlo, ... ), kerek (Jeuk, ... ), kerk (Achel, ... ), kerrek (Nederweert, ... ), kerrik (Bocholt, ... ), kerèk (Maastricht), kerək (Bocholt, ... ), kē.rək (Montzen), kērrik (Horst, ... ), kēərk (Lozen), kēͅrk (Tongeren), kēͅrək (Meijel), kĕĕrk (Maasbree), kĕrk (Eijsden, ... ), keͅr(ə)k (Martenslinde), keͅrek (Eksel), keͅrk (Bilzen, ... ), keͅrək (Beringen, ... ), ke‧rk (Tessenderlo), kierk (Banholt, ... ), kir-rek (Vijlen), kirch (Bocholtz, ... ), kirik (Heek), kirk (Amstenrade, ... ), kirrek (Heel, ... ), kirək (Schinnen), kĭrk (Geleen), kjerk (Tongeren), krèk (Buggenum), kärk (Well, ... ), kèrek (Sint-Truiden), kèrĕk (Maastricht), kèrk (Afferden, ... ), kèrrek (Maastricht, ... ), kèrrik (Mechelen-aan-de-Maas), kèrrək (Membruggen), kèrək (Maastricht, ... ), kérik (Bree), kérk (Geulle), kérrek (Maastricht), kérrik (Ulestraten), kéérk (Heugem), kêrk (Houthalen, ... ), kêrrek (Rosmeer), kêrək (Kermt), køͅrk (Beverst, ... ), kərek (Opglabbeek), kərk (As, ... ), kɛrk (Aalst-bij-St.-Truiden), kɛrək (Maastricht, ... ), kɛ̄rk (Swolgen), te vreug in de kerk (Valkenburg), tə vreug i gən kirk (Heerlerheide), tə vrøx enəkeͅrək (Tessenderlo), ə was tə vryx en də keͅrk (Sint-Truiden), ə was tə vrø͂ͅx en də kerək (Maaseik), əm was təvrøgendəkeͅrk (Halen), əm wøərtəvrixeͅnəkeͅrək (Hasselt), ən (h)ū[ə}X ker[ə}k (Opoeteren), ən houg kərək (Heers), ən hox kerək (Tongeren), ən hōX kēͅrk (Tongeren), ən hōX keͅrək (Tongeren), ən hōX kjerk (Berg), ən hōX køͅrk (Beverst), ən hoͅgə kerək (Veulen), ən hoͅøͅX kerk (Bilzen), ən hugə kerk (Meldert), ən huwəgə keͅrrək (Beverlo), ən huX keͅrk (Houthalen), ən hūg keͅrk (Koersel), ən hūgə kerk (Bree), ən hūgə keͅr[ə}k (Herk-de-Stad), ən hūX kirək (Maaseik), ən hŭəgəkerk (Kwaadmechelen), ən k(tm)rək (Herk-de-Stad), ən ker (Bilzen), ən kerk (Meldert), ən kerək (Kwaadmechelen, ... ), ən keͅrək (Beverlo), ən ki̯rək (Maaseik), ən kɛrək (Rekem), ən ū[ə}gə kĕr[ə}k (Leopoldsburg), ən ūX ker[ə}k (Lanklaar), ən ūəgə kerək (Leopoldsburg), ənhuxkerk (Helchteren), ər wor tə vryx en də kērək (Val-Meer), ərwōͅrtərvr"gəndəkeͅrk (Smeermaas), əwastəvryxeͅndəkeͅrk (Gingelom), əwastəvrøgeͅndəkeͅrək (Niel-bij-St.-Truiden), ⁄r waor te vrieg in de kèrk (Hees), (de e van kerk: stomme e).  hij waor te vreug in de kerk (Mechelen-aan-de-Maas), (moeten trouwen enz.).  héé waas te vreug in e kĕĕrk (Panningen), (Steins).  hè is te vreug in de kirk (Bergen), als in père  kèrk (Amby), bazeliek  kerk (Venray), door jongeren (-65)  kèrrek (Montfort), e= Franse est  de kerk (As), een kerk op iemand bouwen  ən kerək oͅbimand bon (Sint-Truiden), hij gaat naar kerk noch kluis  ə gɛjt nōͅ kɛrək noͅch klys (Rekem), met lengteteken op de e  kèrk (Meerlo), niet willen weten van kerk noch kluis  van kerək noͅch klös ne wilə wetə (Sint-Truiden), oud voor kerrek  kaark (Weert), ouder  kirrek (Montfort), ps. boven de ‰ moet nog een ` staan; deze combinatieletter is niet te maken.  kērk (Blerick), ps. dit geeft invuller aan, maar misschien bedoelt hij één r?!  kirrk (Obbicht), ps. is al omgespeld genoteerd!  he woͅr tə vrøx en də keͅrk (Bokrijk), ps. letterlijk overgenomen (dus niet omgespeld).  ə wōͅ:r |tə vr":x| e.jən ke͂.rək (Moresnet), ps. niet omgespeld!  hej wa:s tə vrux inə kɛ:rk (America), zien dat de kerk in het dorp blijft  zin da də kerək entörəp blijf (Sint-Truiden), è = lang  kèrek (Maastricht), è= lang  kèrk (Maastricht), kerkje: kèrrekske (Maastricht), sangs (barg.): [Vgl. H.M.H. Goossens (1981), Ubach over Worms, van Overworms kwartier tot gemeente Landgraaf.]  de sangs (Waubach) De hoofdruimte, de grote middelruimte van een kerkgebouw [schip, langschip, middenschip, middelsjeep?]. [N 96A (1989)] || De kerk, het kerkgebouw [kèrk, krèk, kirk, kirch]. [N 96A (1989)] || De kerk. [ZND 12 (1926)] || Een hoge kerk. [ZND A2 (1940sq)] || Een kerk. [ZND A1 (1940sq)] || kerk [SGV (1914)] || Kerk. [ZND 01 (1922)] || te vroeg in de kerk zijn [N 08 (1961)] III-3-3
kerk add. kerkgang: kerkbezoek der moeders na kraambed  kerəkgaŋk (Sint-Truiden) De kerk. [ZND 12 (1926)] III-3-3