e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
ruzie maken bakkeleien: bakkeleije (Nunhem), enselen: ensələ (Maastricht), herrie hebben: hèrrĭĕ höbbə (Brunssum), herrie maken: herie make (Montfort), herrie maake (Venray), herrie make (Sevenum, ... ), herrie maken (Geulle), herrīē máákə (Venlo), herrin: herriën (Tungelroy), in mekander zijn: èn məkàndər zén (Loksbergen), ineenzitten: ineen zitten (Meeuwen), kakelen: kaakələ (Montfort), kakele (Eys, ... ), kakelen (Born, ... ), kākele (Schimmert), (bij vrouwen).  kākele (As), kaken: kake (Ittervoort), kekelen: keekele (Caberg), kèkele (Tienray), krach (du.) maken: kràch-máákə (Heerlen), ruzie maken: an⁄t ruzie make (Neerhespen), magde ryzi mit (Venlo), ruuzəmaakə (Epen), ruze mache (Vaals), ruzie make (Meerlo, ... ), ruzie maken (Hoepertingen, ... ), ruzie moaken (Voort), ruzzie make (Oirlo), rûze moake (Hoeselt), se sin wir ont ruzie moke (Sint-Truiden), zaai zin wir aon ⁄t ruuze maoken (Tongeren), ze ze wijne on t ruzie m ke (Tessenderlo), ze zeen weer aan ⁄t ruzie maken (Kaulille), ze zeen wir aan⁄t ruzie moaken (Kaulille), ze zen ont ruzie maoke (Sint-Truiden), ze zen weer ruzie en ⁄t maken (Lommel), ze zen weieral aan ⁄t ruzie moaken (Tessenderlo), ze zen weir aan⁄t ruzie maoken (Kwaadmechelen), ze zen wier aan ⁄t ruziemaken (Stokrooie), ze zen wiër an ⁄t ruzie maken (Paal), ze zien wer ent ruzie maken (Achel), ze zijn weer aan ⁄t ruzie maken (Lommel), ze zijn weer ant ruziemaoken (Beverlo), ze zijn wier an⁄t ruzie maken (Hechtel), ze zijn wir an⁄t ruuze maoken (Sint-Lambrechts-Herk), ze zijn wir an⁄t ruzie maoke (Ulbeek), ze zin weer aan ⁄t rizièmaken (Meeuwen), ze zin wier aan ⁄t rieze môaken (Grote-Spouwen), ze zin wier én ⁄t rûze mâoke (Tongeren), ze zin wir aant ruze maoken (Millen), ze zin wir aon ⁄t ruuze maoken (Tongeren), ze zèn wir ŏin⁄t ruzie môken (Diepenbeek), zə zen wir on ⁄t rü:zəmō.kə (Borgloon), zə zeͅn wer an⁄t ryzə mōkən (Diepenbeek), zə zin ryuzi ən ɛt mōkən (Overpelt), zə zɛn we:jə o:nt ryzi mo:kən (Tessenderlo), zɛ zên wir ant ruuzie maa-ɛn (Lommel), maken a als Fr. grand  ze zen wirre a͂an ⁄t ruezemaken (Sint-Lambrechts-Herk), weer ee ongeveer als i in pik  ze zèn weer aan ⁄t ruzie maoke (Lommel), zen als heks  ze zen weeje oent ruzie maoke (Tessenderlo), ruzin: reuzjîen (Meijel), ruuziejə (Montfort), ruzieje (Oirlo), ruzië (Maasbree), ruziën (Urmond), rúzieje (Venlo), ruzing hebben: rúzing hubbu (Brunssum), r‧y(3)̄zeŋ hā.n (Eys), ruzing maken: reuzing maken (Meijel), rēūjzin-g máákə (Maastricht), ri-jzing make (Bree), riezing moaken (Eigenbilzen), rijzing maoke (Vlijtingen), rissing aon ⁄t maoken (Genk), riziŋmakə (Meeuwen), ruizing maakə (Maastricht), ruizing make (Amby, ... ), ruizing mààkə (Maastricht), ruizing reuke (Maastricht), rusing make (Wijlre), ruu.zing maa.kə (Kelpen), ruuzing maake (Thorn), ruuzing maakə (Kapel-in-t-Zand), ruuzing make (Herten (bij Roermond), ... ), ruzing maake (Neer), ruzing make (Gulpen, ... ), ruzing makə (Doenrade, ... ), ruzing moaken (Wilderen), ruzing mààke (Geleen), ruzing mááke (Schaesberg), ruzing mâke (Gulpen), rūūzing máákə (Amstenrade), rūūzing-máákə (Heerlen), rŭŭzi.j máákə (Hulsberg), rŭŭzie māākə (Nieuwenhagen), ryziŋ ma:kə (Urmond), ryziŋ mo:kə (Sint-Truiden), ryziŋ moͅkə (Sint-Truiden), rözing maakə (Maastricht), rúzing máke (Maasbree), rûizing mäoke (Gronsveld), ze moaken wiremal ruzing (Sint-Truiden), ze mouke wir ruzing (Zichen-Zussen-Bolder), ze zeen weer aan ⁄t ruising maken (Maaseik), ze zen wir ant ruzing maken (Herk-de-Stad), ze zen wir oant ruuzungmoake (Nieuwerkerken), ze zin wir ruzing on⁄t moaken (Sint-Truiden), ze zèn weer en ruizing maken (Linkhout), ze zèn wir an ⁄t ruzing ma ëke (Stevoort), zə mokə ryzing (Sint-Truiden), zə zin wir ənt risin mokə (Bilzen), zə zīn wir ān ⁄t ruizing mōͅkə (Lanaken), strijd hebben: štri.t hā.n (Eys), strijd maken: sjtriet maache (Kerkrade), sjtriet make (Waubach), strijden: strieje (Venray), taggen: taGGə (Susteren), (van t Oud-Duits).  taGGe (Mheer), tateren: (bij vrouwen).  tātere (As), tintelen: Die kénjer doon niks angesj wie zich hènsjelen en tènjtsjele, die kinderen doen niets anders dan kibbelen en twisten.  tènjtsjele (Sittard), WNT: tintelen (I), B. Prikkelen, 2) Met vijandige bedoeling, a) beleedigen, kwetsen, krenken.  tenjtele (Geleen), tentjele (Doenrade), tintjele (Lutterade), tokken: toeke (Geleen), vechten: vechte (Echt/Gebroek, ... ), vreigelaar (zn.): vrijgeleer (Maastricht) het niet eens zijn en ruzie maken over kleinigheden, door wederzijds gebrek aan inschikkelijkheid vooral gezegd van kinderen [stechelen, sechelen, aantelen, akkenaaien, naarswaar-zen, grendelen, stensen, keken, kibbelen] [N 85 (1981)] || Hij deed geheel de wereld vechten. [RND] || kibbelen [SGV (1914)] || ruzie maken [kakelen, puken] [N 85 (1981)] || ruzie maken en daarbij gebruik maken van handen, armen en benen [kempen, kebberen, vechten] [N 85 (1981)] || twisten, krakelen || Ze zijn weer aan het kibbelen, twisten. [ZND 36 (1941)] III-3-1
ruziën fempen: fempe (Kerkrade), gebaren: gebaren (Stein), houwen en stampen: hauwe en sjtampe (Geleen), in de haren vliegen: in ne haor vlēge (As), in mekanderen zijn: èn məkàndərə zén (Loksbergen), ineen hangen: in īējən hángə (Loksbergen), kampen: kampe (Stein), keet schoppen: keet schöppe (Venlo), kemphanen (pers.): kemphaander (Herten (bij Roermond)), kluppelen: klöppele (Geleen), opeen vliegen: òpèjnvlēge (As), slaande ruzie hebben: sjlaoëndə rūūzie hāān (Nieuwenhagen), sjlaoëndə rūūzie hà (Nieuwenhagen), stampen en slaan: sjtampe en sjloan (Vlodrop), stoten: stoete (Eys), te zeil gaan: te zeil gaon (Neer), voezen: voeze (Kerkrade), zich weren met handen en voeten: zich wiêre möt han en veet (Bree), zwoorden: zjwaarze (Herten (bij Roermond)) ruzie maken en daarbij gebruik maken van handen, armen en benen [kempen, kebberen, vechten] [N 85 (1981)] III-3-1
ruïneren <volt. deelw.> geruneerd: geruinuw (Maaseik), gəruineͅrt (Bree), iemand alles ontnemen: iemand alles ontnemen (Kaulille), iemand kapot maken: iemand kapot maken (Kaulille), in stukken scheuren: in stukken schouren (Rotem), in stukken slaan: in stukken slaan (Rotem), kapot maken: kapot maken (Bree, ... ), runeren (<fr.): reneweiren (Bree), ruineeren (Neeroeteren, ... ), ruïneeren (Maaseik), rwieneeren (Neeroeteren), geruineerd zijn, iets vernielen  reinəwerən (Rotem), geruïneerd zijn  rɛiəuerən (Dilsen), vernielen , opdoen door drank of verkwisting  rənywēͅrə (Opglabbeek), vernielen: verneelen (Bocholt), vernelen (Neeroeteren), vernielen (Bocholt, ... ), verruneren (<fr.): verenewère (Bree), verenjeweeren (Neeroeteren), verenneveeren (Kaulille), verennewèren (Reppel), verieneweiren (Bocholt), verreneweeren (Neeroeteren, ... ), verreneweiren (Bree), verrenəwērən (Maaseik), vərənəweͅrə (Bree), alles vernielen  verreneweeren (Helchteren), dat huis vernielen  vərɛnəwerən (Dilsen), de jing verrenewèren den hielen hoef. de kinderen verreneweren den heelen hof.  verreneweeren (Bree), de koeien hebben op vele plaatsen de omheining doorbroken, ze is verreneweerd  verreneweeren (Helchteren), hij hit me koren vereneweert  vereneweeren (Opglabbeek), iets gans vernielen. bijvoorbeeld de bliksem versplinterde de boom  vereneweère (Gruitrode), stuk maken = e is enne vereineweerder  verreineweeren (Lanklaar), ten onder brengen  verreneweren (Peer), ten onder gaan door eigen schuld, laten onder komen  verenjewaeren (Neeroeteren), verknoeien, vernietigen  vrɛnjəwe:rə (Stokkem), vernielen , opdoen door drank of verkwisting  vereͅnywēͅrə (Opglabbeek), vernielen = kapotmaken, uw kleed is heel wezinneweèrd, die velo is gansch verteleweèrt  verrenewèzen, vertes te bewèren (Opoeteren), vernielen, die jongens vernielen alles  veranewéren (Opoeteren), vernielen, iets kapot maken. Hè heèt ht hiel book verreneweerd  verreneweèren (Neeroeteren), vernietigen : iech vrijnjeweerde het sp‰lgoed  vrijnjeweern (Stokkem), vernietigen, klein maken, ich soo him zoe konne verreneweeren  verreneweeren (Houthalen), verreneweer dè vilo neet. verniel die fiets niet  verreneweeren (Meeuwen) woord dat van het Frans ruiner komt (renuweren, verreneweren): uitspraak en betekenis [ZND 41 (1943)] III-3-1
rzen en tieren razen: hae begós te raoze en mit de vuus op de taofel te slaon  rao:ze (Roermond) razen III-1-4
s woensdags de goensdag: ps. blz. 99 van deel 2 (N-W). BNO.  degoonsdig (Altweert, ... ), tegoonzig (Altweert, ... ), goensdags: goonstes (Gronsveld), s goensdags: (s)góenstàs (Sint-Truiden), s-goe⁄nsdô⁄s (Tongeren), sgoendes (Genk), ⁄s gùnstoogs (Beverlo), Vb. sgoensdossatersnoens hùbbe de keinger gen sjoöl (s woensdagsnamiddag hebben de kinderen vrij). Opm.: maar: de goensdoòg (aanstaande woensdag).  sgoensdos (Kortessem), s woensdags: swoensdágs (Castenray, ... ) s woensdags III-4-4
saai saai: sāj (Maastricht) Lichte, gekeperde wollen stof. [monogr.] II-7
saanengeit saanengeit: sānǝgē̜tj (Meijel), zānǝgęi̯t (Blitterswijck, ... ) [N 77, 70; monogr.] I-12
sabbelen fepen: feepe (Leveroy), knauwelen: kna(u)wele (Puth), knaawwele (Maastricht), knauwele (Baarlo, ... ), knauwelle (Neeritter), knawele (Thorn), knawwele (Boukoul, ... ), knawwelen (Bunde), knawələ (Neeroeteren), knāoewele (Roosteren), knowwele (Mheer), knòwele (Nieuwenhagen, ... ), #NAME?  knauwele (Heerlen), op en grasspiertje  knauwelen (Mechelen-aan-de-Maas), knibbelen: knibbele (Kelmis), lebberen: lebbere (Heel, ... ), Zit toch neet d¯n hieëlen aovuntj limmenaat te lebbere  lebbere (Altweert, ... ), lotsen: loetsche (Schaesberg, ... ), loetsje (Kelmis, ... ), sabbelen: sabbele (Baexem, ... ), sebbele (Boeket/Heisterstraat, ... ), tsabbele (Bocholtz), zabbele (Beegden, ... ), zabələ (Smeermaas), zebbele (Hoensbroek, ... ), NB: zoeke = zuigen.  zabbele (Sittard), urges op ~  sabbele (Urmond), sabberen: sabbere (Bokrijk, ... ), sabberen (Weert), sabərən (Achel), zabbere (Boeket/Heisterstraat, ... ), zabberen (Eksel, ... ), zabbərə (Leuken), zabere (Tongeren), zabərə (Achel, ... ), zabərən (Hamont, ... ), zeͅbərə (Hasselt), zjabbere (Beverlo), Verklw. e zabbertje: een snoepje  zabbere (Altweert, ... ), salveren: salvere (Middelaar), slabberen: slabərə (Bree, ... ), smetsen: sjmetse (Ulestraten), smoddelen: smodələ (Kanne), sossen: soͅsə (Genk), sutsen: søtsə (Gingelom, ... ), sətsə (Sint-Truiden), zauwelen: sauwele (Rimburg, ... ), sawele (Meerssen, ... ), zauwele (Guttecoven, ... ), zawele (Neerbeek), zawwele (Boukoul, ... ), zāwwele (Maastricht), figuurlijk betekent het: langdradig spreken  zauwele (Heerlerheide), Vgl. subst. sabbelair.  sauwele (Berg-aan-de-Maas), zeuteren: zûûtere (Klimmen), zeveren: seiveren (Weert), zeevere (Afferden), zeewere (Gemmenich), zeivere (Broekhuizen, ... ), zeivərə (Tongeren), zeveren (Hasselt), zeͅivərə (Lanklaar), zøivərə (Tongeren), zoebelen: soebele (Blerick, ... ), sōēbele (Ottersum), subbele (Susteren), zoebbele (Baarlo), zoebele (Baexem, ... ), zoebéle (Neer), zōēbele (Sevenum), zŏĕbbele (Boukoul), op duum  zoebele (Neeritter), zuigen: zoege (Nuth/Aalbeek), zōēge (Mechelen), zōͅuəgə (Tessenderlo), zuuge (Tegelen), zūūge (Roermond), bocholtz  soege (Bocholtz), zuiken: zauke (Tongeren), zoeke (Bunde, ... ), zoewke (Thorn), zoeëke (Weert), zokə (Val-Meer), zōēke (Haelen), zōēken (Oost-Maarland), zūkə (Kanne, ... ), uurges op ~  zoeke (Oost-Maarland) drinken, sabbelen || sabbelen, bijv. op een grassprietje [sebbele, zabbere, zeewere] [N 10 (1961)] || sabbelen, op snoep zuigen || zuigen, sabbelen (op een snoepje) [N 10 (1961)] III-2-3
sabel houwkling: hǫwkliŋ (Kerkrade), sabel: sābǝl (Neeritter), snit: šnet (Kerkrade), säbel: zē̜bǝl (Kerkrade) Metalen lat, in L 321 30 á 40 cm lang en 10 cm hoog, die aan één zijde is aangescherpt. Met de sabel worden in combinatie met een hamer metselstenen op maat gekapt. In Q 121 was het werktuig van een handvat voorzien. [N 30, 15 add.; monogr.] II-9
sacramentsaltaar groot altaar: groeat elter (Eys), groot altoar (Kesseleik), hoofdaltaar: hoofaltaor (Sittard), hoogaltaar: hoëwèèlter (Sint-Martens-Voeren), onze-lieve-vrouwaltaar: o l vrôaltoar (Houthalen), rustaltaar: rösaltaar (Maastricht), sacramentaltaar: sakramentaltaor (Valkenburg), sacramentsaltaar: dr tsàkràmèntsàltāār (Nieuwenhagen), dər sakrəmɛ̄ntsɛltər (Montzen), het sacramentsaltoar (Hoensbroek), sacraments èltjer (Schinnen), sacramentsaltaor (Ophoven, ... ), sacramentsaltoar (Roggel), sacramentselter (Gulpen, ... ), sacramentseltjoar (Guttecoven), sacrementseljter (Lutterade), sacrementsēlter (Schimmert), sacreminsaltaar (Maastricht), sacremèntsaltaar (Eisden), sakkermentsaltaor (Roermond), sakkermentsèlter (Klimmen), sakkerminsaltaor (Maastricht), sakkramentsaltaor (Maasbree), sakkremseltjer (Geleen), sakramentsaltaor (Tienray, ... ), sakrementsaltaor (Tegelen, ... ), sakremintsāltaor (Maastricht), sàkrəminsàltaor (Maastricht), t sacremintsaltoar (Maastricht), t sacremèntsaltaar (Eisden), t sákrámentsaltaor (Tongeren), ut sakramintsaltaor (Meerssen), sacramentshuisje: t sakraments-hüske (Nieuwenhagen), sacramentskapel: sacramentskapel (Echt/Gebroek), sakkermintskapel (Maastricht), tabernakel (<lat.): tabbernākel (Boorsem), tabernakel (Baarlo, ... ), tabernakelaltaar: tabernakelaltaor (Siebengewald) Het sacramentsaltaar (in grote kerken), een afzonderlijk altaar waarop zich het tabernakel met de H. Hosties bevindt. [N 96A (1989)] III-3-3