e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
salpeter salpeter: sal`piǝtǝr (Berverlo, ... ), salpeter (Genk, ... ), salpi-jtǝr (Peij), salpi.tǝr (Weert), salpitǝr (Diepenbeek, ... ), salpiętǝr (Geistingen), salpētǝr (Godschei, ... ), salpęjtǝr (Stein), salpę̄tǝr (Beek), salpītǝr (Horst), salpīǝtǝr (Neeroeteren, ... ), solpetǝr (Stokrooie), solpiętǝr (Uikhoven), solpiǝtǝr (Kinrooi, ... ), solpęjtǝr (Laar, ... ), solpīętǝr (Ophoven), solpīǝtǝr (Boorsem, ... ), sǝlpitǝr (Molenbeersel), sǝlpīǝtǝr (Neerglabbeek, ... ), sǫlpiǝtǝr (Hamont), sǫlpētǝr (Lommel, ... ), sǫlpītǝr (Diepenbeek), sǫlpīǝtǝr (As, ... ), salpeterzout: salpētǝrzāt (Asenray / Maalbroek), solpiǝtǝrzāt (Vucht), vodderook: vodǝruk (Kermt), zout: zalt (Venray) Chemische stof waarmee bijen bedwelmd worden. [N 63, 77d, N 63, 77c; N 63, 77b; JG 1b] II-6
salpeterlap lap: lap (Dilsen, ... ), lommel: lomǝl (Montzen), nieterkaart: nitǝrkã.rt (Kaulille), nieterlap: nitǝrlap (Geistingen), nieterzoutlap: nitǝrzātlap (Hasselt), nitraatvod: nitratvǫt (Alken), noddel: nodǝl (Montzen), salpeterlap: salpeterlap (Beek, ... ), salpi.tǝrlap (Weert), salpiǝtǝrlap (Venray), salpētǝrlap (Asenray / Maalbroek, ... ), salpītǝrlap (Venlo), salpeterlapje: salpi-jtǝrlɛpkǝ (Peij), salpiǝtǝrlɛpkǝ (Ysselsteyn), salpētǝrlɛpkǝ (Born), salpītǝrlɛpkǝ (Horst), (mv)  salpęjtǝrlɛpkǝs (Stein), salpetervod: salpītǝrvot (Diepenbeek), solpiǝtǝrvot (Rummen) Lap gedrenkt in een waterige oplossing van salpeter of nitraatzout. Hiermee bedwelmt men tijdelijk de bijen, zodat men bepaalde handelingen kan verrichten zonder gestoken te worden. Volgens de informant uit L 330 wordt deze lap daar en in de omgeving reeds lang niet meer gebruikt. In plaats van een lap of vod gebruikt men ook een kaart of papier. [N 63, 77b] II-6
salueren aanslaan: aansjlaon (Heel), aansjloa (Hoensbroek), aanslaan (Achel), aanslaon (Obbicht), aansloan (Bree, ... ), aansloon (Maastricht), aasjloa (Schaesberg), aasjlooè (Waubach), de salddoate motte aanslaōn (Weert), de soldaoten môten aanslaon (Lanaken), de soldaten moeten aanslaan (Sint-Huibrechts-Lille), de soldoaten mooten aansloaən (Opoeteren), de soldoute moette ensloa (Loksbergen), de soldàten motten aanslaen (Kaulille), də sḁldaoətən moitən aonslən (Diepenbeek), də soldaotən mottən aonslwən (Eigenbilzen), də soldaotən motən oaslən (Zolder), də soldoaətə mutən oaənsloaən (Kortessem), də soldōͅtən mutən ōͅənslōͅən (Hamont), oânsloân (Hamont), soldaote moete aonsloan (Sint-Truiden), dat is zeer oud  aanslaon (Maasbracht), nb : stoottoon  aan: slao: n (Montfort), aanslagen: aonslaogən (Oostham), də soldaotə moetə oanslaagə (Meldert), de groet doen: de groet doen (Neerpelt), groeten: ae groetdje mich (Ospel), de saldote mote gröte (Moresnet), de soldaoten mooten groeten (Rekem), de soldaoten motte groete (Maaseik), de soldaten mutten groeten (Voort), de soldoote motte grüesse (Lontzen), de soldouten məttən groeten (Kwaadmechelen), de zaldōte motte grösse (Eupen), groete (Boukoul, ... ), groete va soldaote ? (Klimmen), groeten (Boekend, ... ), grutə (Meijel), jrusse (Kerkrade, ... ), jrusse ? (Kerkrade), geen dialectwoord mogelijk gr؉tte  grōētte (Castenray), salueren (<fr.): de seldaote mutte salleweere (Hasselt), de seldeten moeten salueèren (Peer), de sildoaten moote saluèren (Niel-bij-As), de soldaaten moeten salueeren (Tessenderlo), de soldaaten motten saleweeren (Paal), de soldaeten mutte sallueere (Hasselt), de soldaeëte moète saluïere (Zepperen), de soldaot mot saluiren (Borlo), de soldaote moette salueeren (Kuringen), de soldaote moette saluère (Landen), de soldaote moote saluweeren (Mheer), de soldaote mootte salueere (Veldwezelt), de soldaote motte salueeren (Kinrooi), de soldaote mutte sallewieeren (Waltwilder), de soldaoten moete salluweeren (Riemst), de soldaoten moeten saluwjairen (Val-Meer), de soldaoten moeten saluèren (Neeroeteren), de soldaoten moote saluère (Opglabbeek), de soldaoten moten salueeren (Vroenhoven), de soldaoten motte salueere (Spalbeek), de soldaoten motten saluweeren (Koersel), de soldaoten mutten salueeren (Mopertingen), de soldaoute moette saluére (Jeuk), de soldate moete salueere (Stevoort), de soldate mojte saluweere (Beverlo), de soldaten moete salueeren (Rekem), de soldaten moeten salueeren (Gorsem, ... ), de soldaten motten salueeren (Helchteren), de soldaətən moete salueere (Mielen-boven-Aalst), de soldḁten moetten salueeren (Bilzen), de soldeuten moeten salueeren (Rotem), de soldoate moette salueere (Zichen-Zussen-Bolder), de soldoate mote salujere (Genoelselderen), de soldoate mutte saluère (Rosmeer), de soldoaten moeten saluieren (Ulbeek), de soldoaten moiten salueiren (Sint-Truiden), de soldoaten mooten salueeren (Gruitrode), de soldoeten moeten saluieeren (Rijkel), de soldoten mooten salueeren (Sint-Martens-Voeren), de soldoten motten salevjèren (Mal), de soldoute salewere met de haand onn de kop (Zichen-Zussen-Bolder), de soldowte moete salüwijre (Borgloon), de soldoëten moeten salueeren (Neerpelt), de soldáte mutte salueere (Hasselt), de soldââten motten saluwjeeren (Grote-Spouwen), de soldòweten mutten saluweejeren (Lommel), de soldôten saluéèren (Bree), də soldaote moetə saluwérə (Engelmanshoven), də soldaote moote salueere (Mechelen-aan-de-Maas), də soldaotə mutə saluɛrə (Gutshoven), də soldōͅtə mutə salyērə (Herk-de-Stad), də soͅlda͂wətə motə saləwērn (Zonhoven), də soͅldōͅtə moͅttə salywērə (Vroenhoven), motten saluweeren (Houthalen), salewjèrre (Hoeselt), salewère (Eigenbilzen), salleweeren (Eksel), sallewere (Kinrooi), sallewieere (Weert), sallewère (Bree), salluwere (Nieuwenhagen), salluwieëre (Groot-Gelmen), saloeèren (Venlo), saloeëre (Waubach), salueere (Lanaken, ... ), salueeren (Achel, ... ), saluere (Haler, ... ), salueren (Blerick, ... ), saluieeren (Sint-Truiden), saluieére (Heers), saluweere (Leopoldsburg), saluweeren (Hechtel), saluwere (Doenrade, ... ), saluweren (Heel), saluwjèrrë (Hoeselt), saluwére (Genk), saluère (Opglabbeek, ... ), saluèren (Bocholt, ... ), salvere(n) (Maaseik), salye.rə (Genk), salyerən (Beringen), salyērə (Meijel), salywəirə (Rijkhoven), saləwejərən (Lommel), sáluwjèrrë (Tongeren), ze moeten salueeren (Heppen, ... ), doffe e wordt als ¯ aangegeven  sall’waere (Bocholt), lange ee  saluweere (Ell), nb : stoottoon  salue:re (Montfort), salut (zn.): ne salu (Peer), sta stijf: Duits still gestanden ?  sjtenk stief ? (Kerkrade) De soldaten moeten groeten (met de hand aan de muts) [ZND 32 (1939)] || groeten van soldaten (salueren) [N 102 (1998)] III-3-1
salvia splendens salvia: salvia (Rothem, ... ), salvia’s (Schimmert), sàlvĭĕjà (Meijel) Welke dialectbenamingen hebt u voor de verschillende perkplanten: salvia splendens [N 73 (1975)] || Welke dialectbenamingen hebt u voor verschillende perkplanten: salvia splendens [N 73 (1975)] III-2-1
samengeklonterd gekoekt: gǝkuk (Gutschoven, ... ) Samengeklonterd, gezegd van meel. [Grof 180] II-3
samenklonteren ineenkoeken: ę`nī.kokǝ (Zonhoven), klonteren: kle.ntǝrǝ (Bilzen, ... ), klu ̞ntǝrǝ (Zutendaal), klōntǝrǝ (Tessenderlo), klǫ.ntǝrǝ (Diepenbeek, ... ), klǫntǝrǝ (As, ... ), knoddelen: knǫdǝlǝ (Beverst) Samenpakken, samenklonteren van meel. [JG 1a] II-3
samenspannen <omschr.> een nest: da es maoər inene nest (Gingelom), <omschr.> met tween tegen al de anderen: met tweëen tegen al d anner (Koersel), aan dezelfde koord trekken: die trekken aan dezelfde koord (Bevingen), koord  dai twee treͅkken aan dezelfde kwod (s-Herenelderen), aan een koord trekken: aan èjn kaord trekke (As), dij twee trekken əən één kwod (Hoeselt), koord  dai trekken an een koud (Kortessem), aan een zeil trekken: di twie trekken an ie zeël (Kaulille), die twee trekken aan een zeël (Kaulille), die twie trekken aan ei zeël (Bocholt), die twiĕ trèkke aĕn ēi zēil (Maastricht), aan hetzelfde koordje trekken: di trəkə āən tzøələfstəkorəkə (Leopoldsburg), Algemene opmerking bij deze vragenlijst: invuller noteert bij spellingssysteem: WBD-WLD, behalve je = dj.  áánt zélfdə kéértjə trekkə (Opglabbeek), aandoen: möt emes aandoon (Bree), aanhouden: aanhouden (Zonhoven), ānhawe (Rekem), owənhaəgən (Zonhoven), aanspannen: ānspane (Rekem), met eeme aanspanne(n) (As), bekonkelen: Van Dale: bekonkelen, 1. [...] bekokstoven; - 2. bebabbelen, belasteren.  bekongkelen (Ospel), beteendoen: dei twi doeen bedien (Sint-Truiden), dē twī dyn peͅtâin (Mettekoven), die dun betien (Jeuk), beteengaan: dij goan bedeen (Beverst), beteenheulen: dè twē hijlə bədēn (Beverst), naar ui toe  dè twi ølə bədīən (Melveren), beteenhouden: dei twee hage bedeen (Hoeselt), onduidelijk  daai hage bedeen (Bilzen), beteenspannen: bedeespanne (Hoeselt), bediënspannen (Neerhespen), beteen spanne (Ulbeek), bədeenspann’n (Diepenbeek), bədieen spannən (Sint-Truiden), dei spanne bedeen (Sint-Truiden), dei spanne betīn (Schulen), dei twei spanne betien (Hasselt), dei twi spannen bedien (Sint-Truiden), dē twej spanə bətīn (Hasselt), dē twie spannə bedijin (Wellen), dēͅ twi spanə bədīn (Sint-Truiden), dēͅ twī spannj bjdīn (Herk-de-Stad), dēͅi twe spanə bədeͅi (Alt-Hoeselt), deͅe spannen bedēn (Diepenbeek), deͅj twī spanən bədēnn (mīə) (Diepenbeek), dij spanne beteeən (Hoepertingen), dij twi spanne be-dieën (Sint-Truiden), dij twi spanne bedien (Kerkom), dij twie spanne beteeən (Mielen-boven-Aalst), dij twie spannen bij-teen (Ulbeek), dij twie spannə bətiejən (Mielen-boven-Aalst), dijj twie spanne betiejn (Berbroek), dijj twie spannen beteeən (Hoepertingen), dijə twie spanne beteeən (Hoepertingen), dè spannə bədieən (Sint-Truiden), dè twie spanne beteen (Wellen), dè twie spanne goed bedieən (Nieuwerkerken), dè twie spannə bədiejən (Sint-Truiden), dê twie spanə bədien (Halen), spannen bedeen (Diepenbeek), beteen: doffe e  dai twie spannen beteen (Vliermaal), dai: fransche semaine  dai twie spanne bediən (Wilderen), in kinderspel waar met twee tegen twee of meerdere speelt:  däj spḁnə bətēn (Kortessem), beteenvallen: dei twie vallə bəteejən (Hoepertingen), die twee vallə beteeijən (Hoepertingen), bijeendoen: dei twie doen beieen (Melveren), die twie (doon) bie ein (Opglabbeek), die təweə dun beieən (Tessenderlo), ze du bieën (Tessenderlo), bijeenhouden: die twie hauwe beijn (Opglabbeek), dij twee hagen bijeen (Werm), bijeenspannen: bie-jenspannen (Eksel), daai twee spannen be-ein (Beverst), dai twieë spanne bieën (Paal), dei spanne bien (Beringen), dei twi spanne biēēn (Waltwilder), dei twie spannen bien (Houthalen), dei twie spannen bijeeən (Herten), dei twie spannen bijien (Sint-Lambrechts-Herk), dej twi spanə bījən (Zonhoven), di spḁns bijən (Leopoldsburg), die spannen been (Tessenderlo), die tuoie spannen bien (Kwaadmechelen), die twie spannen bien (Sint-Huibrechts-Lille), die twie spannen biën (Peer), die twie spannə bieijn (Neerglabbeek), die twieê spannen bieên (Hechtel), die twieë spanne bieën (Oostham), die twieə spannə bieən (Beverlo), die twië spanne bieën (Peer), diej tweeje spannen beejen (Lommel), dij spanne bien (Spalbeek), dij twei spanne bijjeen (Sint-Huibrechts-Hern), dij twi spanne biën (Zonhoven), dij twie spannen beeen teegen mich (Landen), dijë twie spanne bijiën (Houthalen), dè twi spḁnnə bijeen (Melveren), dɛi spannə bin (Beringen), ze spanne bè ien (Halen), ook: beïeen  dij twiee spanne bijieen (Herk-de-Stad), wel echter: das ennen heeil  dei twi spḁnnə baiīn (Herk-de-Stad), brouwen: get broewe mit ene (Brunssum), een complot hebben: daai twiej heume e complot (Borgloon), een complot maken: n komplot makke (Heers), een koord trekken: die twee trekken een koord  dei twee trekke ein kweut (Zichen-Zussen-Bolder), een zeil trekken: die trekken ei zeil (Opoeteren), dij trèkken ei zeil (Mechelen-aan-de-Maas), ee zeel trukke(n) (Schinveld), ee(n) zeel trekke (Mheer), ein zeil trekkə (Kapel-in-t-Zand), ē. zē.l treͅ.kə (Eys), een zeiltje trekken: ei zeilke trèkke (Hunsel), een zijn: dij zin een (Beverst), flikflooien: flikkefloeije (Nederweert), gelijkdoen: di twie don geliek (Kaulille), die twee doon geliek (Kaulille), die twie doen geliek (Neerpelt), die twiej duun geliek (Neerpelt), gelijkgaan: di twī gän gelijk (Peer), gelijklopen: die twee loepen geliek (Kaulille), gelijkspannen: die twie spannen geliek (Sint-Huibrechts-Lille), die twie spannen gelijk tēgen mij (Paal), die twiè spannen gelièk (Kaulille), dī twīö spannö gölēͅk (Oostham), dè twie spanne gelèk (Halen), heulen wordt niet gebezigd  die twiə spannen geliek (Kleine-Brogel), ps. omgespeld volgens RND!  gəlīkspanə (Meeuwen), haspelen: met éməs aspele (Maaseik), heulen: heelə (Kermt), heule (Blerick, ... ), heulen (Born, ... ), heulə (Grathem, ... ), hĕŭle (Schimmert), huelə (Guttecoven), huilə (Loksbergen), hule (Schaesberg), huule (Blerick, ... ), huulen (Posterholt), häule (Kerkrade), häöle (Klimmen), hèùle (Sevenum), hø:lən (Tessenderlo), hølən (Beringen), hø͂ͅle (Belfeld), mèt eemand heulen (Blerick), mèt eemes huule (Heel), Algemene opmerking v.d. invuller: in het Meerlos dialect bestaat geen uitgangs "n"!  heule (Meerlo), Algemene opmerking: heb deze vragenlijst letterlijk overgenomen, dus zoals invuller het genoteerd heeft!  hūūlə (Nieuwenhagen), hoetelen: Van Dale: hoetelen, 3. (gew.) in het klein handelen?  bɛ imant hu.tələ (Aalst-bij-St.-Truiden), houden: haaje mit (Roermond), haajen (Sint-Odiliënberg), haawə mi ĭĕmməs (Meijel), halde (Swolgen), haoje mit (Echt/Gebroek), haojə mét (Heel), haute (Wijlre), hauwe (Eijsden, ... ), hauwë met iemës (Lanklaar), hawe (Sint-Pieter), hawte (Geulle), hawtə (Hulsberg), hawwe (Maastricht, ... ), hawwe met (Maastricht, ... ), hawwən mit eemən (Urmond), hāwwə (Maastricht), heej hild et mit um (Meerlo), het mèt iemand hauwe (Schimmert), hoate (Eys), houden (Meeswijk), houje (Tungelroy), houtə (Oirsbeek), houwe (Simpelveld), houwtə (Doenrade), houwə (Heerlen, ... ), huldj (Stein), hàwwə mèt (Maastricht), me.t ˂‧eͅŋə hoͅ.tə (Eys), met eeme hauwe (Mheer), mèt einen hoaje (Stevensweert), mét ieməs hāwwə (Maastricht), zə ha:wə op ɛj.n (Maastricht), ’t hawwe mèt (Maastricht), ’t hâlde mit i. (Oirlo), ’t met eemes haaje (Herten (bij Roermond)), ⁄t met eine hauwe (Obbicht), ⁄t mit ieme hoate (Mechelen), Algemene opmerking bij deze vragenlijst: deze lijst heb ik letterlijk, zoals invuller het genoteerd heeft overgenomen!  hààw.wə mèt ĭĕməs (Maastricht), Algemene opmerking: heb deze vragenlijst letterlijk overgenomen, dus zoals invuller het genoteerd heeft!  haoëtə mit (Nieuwenhagen), i.e. houden.  haate (s-Herenelderen), huichelen: huuchele met iemand (Echt/Gebroek), mit eemes huuchele (Sittard), judassen: Van Dale: judassen, 1. geniepig plagen, kwellen, treiteren; - 2. (gew.) klikken.  joedasse(n) (Guttecoven), konkelen: Van Dale: konkelen, 2. kwaadspreken; koffiepraatjes houden.  kōnkelle (Venray), met iemes konkelen (Amby), meedoen: met éməs metdoon (Maaseik), meèdoen (Waasmont), mijdu.n (Hoepertingen), mët due (Rosmeer), meehouden: mithaaje (Swalmen), meespannen: miespanne (Wellen), met iemand overdoen: hej duut mit em ŏver (Meerlo), met mekaar aandoen: di dön mɛ̄ məkoͅər oͅən (Sint-Huibrechts-Lille), die dun mē mekoer aen (Sint-Huibrechts-Lille), meteendoen: dēi twi dūn meͅt ēͅ (Kanne), meteenfoetelen: dij twee foetələ met ee (Martenslinde), meteenhouden: dai twē hātə medēͅn (Genoelselderen), dāi tweͅi hāgə meͅdēn (Bilzen), dei haaiwen mehein (Lanaken), dei twee hagen met êên (Mopertingen), dei twee hagen meəēēn (Eigenbilzen), dei twee hawen met ee (Vroenhoven), dei twē hāgə metê (Zichen-Zussen-Bolder), deij haawe mèt ee (Vroenhoven), deî twee hoäge met ein (Koninksem), dēi twi hawə meͅt ēͅ (Kanne), dij hoiwe mètèen (Rutten), dij twee aten met een (Rijkhoven), dijj twee hatte metee (Zichen-Zussen-Bolder), mit ee hòte (Schaesberg), houden meteen  deî twie haawe met ee (Vroenhoven), met: e als Franse est  daai twee hāte met ēn (Genoelselderen), meteenspannen: dei spannen mehein (Lanaken), dei twee spannen met een (Riksingen), twe: e hoog  dajtwespanəmedēn (Martenslinde), meteenvallen: dèj valle mêt ē (Riemst), onder een deken liggen: di-j liggen ounger ein deken (Mechelen-aan-de-Maas), die lîgge onder eîn dēke (Maastricht), mit eemes onger ein dêke likge (Beegden), mit eine onder ein dèkke liege (Heek), mit eine onger ein dêkke ligge (Buchten), mit einen onger ein dekke liggen (Geleen), oenger ein dekke ligge (Merkelbeek), onder eejn dek ligge (Venray), onder ein dèkke ligge (Berg-en-Terblijt), onder ein dèkke līgge (Valkenburg), onder eng dekke lieje (Epen), onder éin dèkke ligge (Amby), onger ein deke ligge met eemes (Helden/Everlo), onger ein dekke ligge (Schinnen), onger ing dekke liege (Simpelveld), onjer ein dèkke likke (Puth), oŏnger ein dèkke ligge (Grevenbicht/Papenhoven), ŏonger ein dêken ligge (Reuver), (de g; wordt uitgesproken als in het fransche woord; gauon).  mit eem⁄s onger ein dêke ligge (Asenray/Maalbroek), onder een dekmantel liggen: zə leͅgə o.nder ɛj.nən dɛ.kma:ntəl (Maastricht), onder een hoedje spelen: dei twie speilen onder ieen hutje (Sint-Truiden), ondereenheulen: die twie, dat heuəlt onderien (Tessenderlo), op een hoop kakken: spelen onder een hoedje  dij kakken op īnən hup (Zonhoven), op een hoop schijten: dei twee chyn op eene hoop (Sint-Huibrechts-Hern), op een poot spelen: dij twie spele op ien poot (Zepperen), op een pootje spelen: op ieə puutjə spelə (Sint-Truiden), overeenhouden: di twīə hoj ən øvəreͅin (Ophoven), di twīə hōͅwən øvəreͅîn (Molenbeersel), euverein haje (Beesel), huaje: onduidelijk  die twea huaje euverein (Maasbracht), overeenshouden: die twie hooajən euvereins (Ophoven), overhouden: euverhalde (Venlo, ... ), met eemand euverhalde (Blerick), mit immend overha (Arcen), ōverhālde (Lottum), pareil zijn: onduidelijk  dezmār iən des preͅl (Hasselt), samendoen: dei twie doen saumen (Borlo), dej twīə don sāmən (Boorsem), die twee doen saam (Leopoldsburg), die twie doon samen (Neeroeteren), die twieë doon samə (Opitter), samenheulen: di twījə h"lən sāmən (Hamont), samenhoddelen: dai twi hudələ sōͅmə (Borgloon), samenhouden: deej twie hawe same (Rekem), saamu houtu (Brunssum), saamə haajə (Roermond), samenspannen: de tweͅ spanə sāmə (Mechelen-aan-de-Maas), dei twie spanne samen (Houthalen), dei twie spanne saumen (Borlo), dei twie spannen soemen (Herten), dej twiə spanə sāmə (Rekem), di-j twiè spane same (Eisden), die twee spannen samen (Gruitrode), die twi-e spannen saomen (Oostham), die twie spanne samen (Rotem), die twiee koppels spannen samen (Hechtel), die twiejə spannen samen (Molenbeersel), die twieë spanne soame (Heppen), die twië spanne saame (Grote-Brogel), dij twi spanne same (Beringen), dij twie spanne soemen (Wijer), dij twiej spannen samen (Vucht), dè spanne saome (Sint-Truiden), dîj twīə spanə sāəmə (Maaseik), dɛj twī spanə saumə (Kanne), samenspannen (Lanaken), samesjpanne (Posterholt, ... ), samespanne (Maastricht, ... ), samsjanne (Merkelbeek), sāmespànne (As), spanne saomen (Vechmaal), spannen samen (Helchteren), sààməsjpannə (Susteren), sááməsjpànnə (Epen, ... ), zij twie spanne same (Maaseik), heulen onbekend  spannen same (Eisden), heulen: onbekend  dij twie spanne somen tiege dij aner (Genk), ps. boven de a staat nog een ?; deze combinatieletter is niet te maken, omgespeld is het inderdaad een a.  sāme spanne (Grevenbicht/Papenhoven), samenstoken: deij twi st"kə soͅmə (Lanaken), samenzweren: samezwere (Maastricht), smoezen: ongeveer sjmoeze  šmoeze (Brunssum), ook: haalde mit iemes  smoeze mit iemes (Gennep), Van Dale: smoezen, I.2 bedekt en zacht met iem. praten vooral ten koste van iemand anders.  smoe-ze (Blitterswijck), smōēze (Buggenum), tegader doen: die doon te gaar (Opoeteren), die twieë doon tegaar (Opitter), dij twie dun te gaer (Zepperen), tegader spannen: dee twie spanne te gaoer (Groot-Gelmen), dei twie spanne te gaoər (Ulbeek), dei twie spanne tegaore (Stevoort), die twie spannen te gaar (As), dê twi spannə tegaoər (Zepperen), tesamenheulen: diə zwei hüllə zəsâmə (Eynatten), tesamenhouden: di twâj hauwen tezāmə (Montzen), twee handen op een buik zijn: twi: han op ɛjnə bu:k (Maastricht), twie han op eine boek (Maastricht), boek: lang  deͅ zien twieə haan op ieəne boek (Neerpelt), dat zijn twee handen op een buik  deͅ zin twījə hḁ̄n oͅp jänə buk (Hamont), twee kramers van een naald zijn: twie kriemərs van ein noaldj (Ophoven) Die twee heulen samen (spannen samen tegen de anderen) [ZND 26 (1937)] || heulen (met iemand) [SGV (1914)] || heulen (met iemand -) [ZND 01 (1922)] || heulen (met iemand) [SGV (1914)] || samenspannen met iemand [heulen, houden] [N 90 (1982)] III-3-1
samentrekken van de vleugels afschieten: afschete (Eys), bet zijn vleugels pitsen: Algemene opmerking bij deze vragenlijst: zie ook "klanktabel v.h. Zolders (uitspraak)", aan de achterkant van de laatste pagina!  bèzèn vleu.gels pitse (Zolder), bijeen nijpen: bieein nīēpe (Swalmen), de vluugels bi-jein nieepe (Weert), de remmen aantrekken: de remmen aantrèkke (Geleen), duiken: duike (Geleen), Algemene opmerking: deze vragenlijst is nogal slecht (= weinig antwoorden) ingevuld!  duuke (Gruitrode), intrekken: intrèkke (Doenrade, ... ), vljeugels entrekken (Rijkhoven), knijpen: knipə (Meijel), neerkomen: Algemene opmerking bij deze vragenlijst: zie ook aantekening van de invuller, op de laatste pagina!  nîerkómmə (Grathem, ... ), slaten: slaate (Jeuk), steken: staeke (Sevenum), staoke (Jesseren), steken (Mielen-boven-Aalst), stieke ze onneraaf (Houthalen), stèke (As), Algemene opmerking bij deze vragenlijst: zie ook "klanktabel v.h. Zolders (uitspraak)", aan de achterkant van de laatste pagina!  stië.ke (Zolder), Opm. v.d. invuller: men zegt dan "dao stukt eine".  steeken (Eisden), Opm. v.d. invuller: wanneer een duif hoog komt aanvliegen, bijv. bij terugkomst van een wedvlucht, en zij onderbreekt het normale ritme omdat ze denkt haar hok te zien, dan "sjtoekt of tekent"ze; heeft ze haar hok definitief herkent, dan "sjuut ze aaf"; heeft ze te veel snelheid en maakt de weg langer door in een soort zig-zaglijn naar beneden te komen dan "wurpt ze zich".  schteeke (Doenrade), stoten: sjtoote (Vlodrop), toegooien: tauwgooien (Tongeren), Algemene opmerking bij deze vragenlijst: invuller heeft hierbij twee bijlagevellen bijgevoegd, t.w.  de vliëgel tau gòjje (Bilzen), zich tau gòjje (wooj ’ne peil) (Bilzen), toetrekken: zich tówtrékkə (As), vallen: valle (Sint-Pieter), Algemene opmerkingen bij deze vragenlijst:  valle (Thorn), vallen wie een steen: valle wie einə sjtein (Guttecoven) Hoe benoemt U allerlei vormen van vliegen: het samentrekken van de vleugels bij het vallen? [N 93 (1983)] III-3-2
sanctus canon (lat.): canon (Hechtel), heilig: eleich (Sint-Truiden), ellich (Sint-Truiden), heilig heilig: heilig heilig (Roermond), sanctus (lat.): d`r sanctus (Klimmen), de sanctus (Heugem), de sánktus (Tongeren), der saanctus (Sint-Martens-Voeren), der sanctus (Ubachsberg), der sanktus (Klimmen), dr sanctus (Gulpen, ... ), dər saŋktus (Montzen), sactus (Guttecoven), sanctes (Valkenburg), sancties (Diepenbeek), sanctoes (Horn), sanctus (Achel, ... ), Sanctus (Hoensbroek), sanctus (Hoepertingen, ... ), Sanctus (Maastricht), sanctus (Maastricht, ... ), Sanctus (Zonhoven), sanctus (Zonhoven), sangtes (Montfort, ... ), sangtus (Eys), sanktes (Hoeselt, ... ), sanktus (Bocholt, ... ), santjus (Ell), santus (Geistingen, ... ), saŋtəs (Meijel), sāngtəs (Boorsem), sànktus (Maastricht), t sanctus (Kunrade, ... ), t sangtŭs (Nieuwenhagen), vast misgezang: vaste mesgezang (Baarlo) Het (vaste) misgezang dat op de prefatie volgt, het sanctus. [N 96B (1989)] III-3-3
sandaal galoche (fr.): Zie ook afb. p. 142.  kallosj (Kerkrade), litsenschoen: litseschoen (Paal), litsəsXòwn (Paal), open schoen: oope schoen (Boekt/Heikant), oope sjoen (Meijel, ... ), oope sjoon (Tungelroy), oëpe sjoon (Gronsveld), ōpə sXūn (Boekt/Heikant), paterschoen: paoterschoen (Venray), paoterssjeun (Wijk), pātəršōn (Maaseik), poaterschoën (Venray), sandaal: sa:ndələ (Wintershoven), sanda.l (Meeuwen), sandaal (Amstenrade, ... ), sandal (Beverlo, ... ), sandale (Oirlo), sandalen (Diepenbeek, ... ), sandalle (Beringen), sandalə (Beringen), sandaol (Lummen, ... ), sandaoəl (Lommel), sandāl (Beringen, ... ), sandāwəl (Zelem), sandoal (Eksel), sandoəl (Neerpelt), sandōͅl (Ketsingen, ... ), sandōͅəl (Hamont), sando͂ͅəl (Kermt), sandoͅuəl (Lommel), sandoͅəl (Linkhout), sandəl (Kwaadmechelen), saondāl (Bocholt), sa͂dalə (Teuven), sendaal (Einighausen, ... ), sendaale (Bocholtz), sendaol (Zichen-Zussen-Bolder), sendālə (Bree), sendel (Hoeselt), sĕndaal (Stevensweert), sondal (Millen, ... ), sundaal (Mesch), sənda:l (Kanne), səndal (Donk (bij Herk-de-Stad), ... ), səndalə (Hasselt), səndāl (Boorsem, ... ), səndāəl (Rotem), səndoͅul (Riksingen), səndoͅəl (Achel), səndäl (Romershoven), səundal (Borgloon), zandaal (Kerkrade), Fr. sandale.  sendál (Hasselt), Fr. sandale; z. ook o. lits.  sendal (Zonhoven), sandaaltje: sandalleke (Tessenderlo), sandaləkəs (Tessenderlo), sandolkə (Neerpelt), schandaal: [sic; wel een ander geschrift]  sjandaal (Brunssum), [sic]  sjendaal (Beek), sXandoͅəl (Hamont), schoen met bandjes: sjoon met bendjes (Grathem), zomerschoen: zomerschoen (Neeroeteren) klomp; Hoe heet een houten schoeisel (fr. sabot)? [ZND 36 (1941)] || leren sandaal met houten zool || sandaal [N 24 (1964)] || sandaal: bindzool || sandaal: sandaal || sandale: bindzool met banden om de voet || sandale: sandale || zomerschoen III-1-3