e-WLD begrippen 

 
 
Filteren...

Overzicht

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
schachtpomp gezenkpomp: jǝzeŋkpomp (Kelmis) Pomp voor het omhoogbrengen van het grondwater bij het uitdiepen. [monogr.] II-4
schachtput bougnou: baju (As  [(Zwartberg / Waterschei)]   [Eisden]), buju (Genk  [(Winterslag / Waterschei)]   [Zwartberg, Waterschei]), kuip: kūp (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Domaniale, Laura, Willem-Sophia, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Emma, Maurits]  [Domaniale] [Winterslag, Waterschei]), schachtkuip: šaxkūp (Waubach  [(Laura / Julia)]   [Domaniale, Wilhelmina]), schachtpoel: schachtpoel (Genk  [(Winterslag / Waterschei)]   [Emma, Hendrik, Wilhelmina]), schachtput: ša.tpø. t (Eys  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Laura, Julia]), šaxpøt (Heerlen  [(Oranje-Nassau I-IV)]  , ... [Maurits]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), šaxpø̜t (Buchten  [(Maurits)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), šaxtpø̜t (Nieuwstadt  [(Maurits)]  , ... [Maurits]  [Maurits]), tenue d''eau: tǝny dō (Lanklaar  [(Eisden)]   [Eisden]), zijgerije: zēgǝręjǝ (Eisden  [(Eisden)]   [Wilhelmina]), zomp: sompf (Spekholzerheide  [(Willem-Sophia)]   [Winterslag, Waterschei]), zomp (Brunssum  [(Emma / Hendrik / Wilhelmina)]  , ... [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Domaniale]  [Emma]  [Maurits]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), zǫmp (Geleen  [(Maurits)]   [Willem-Sophia]) Ruimte in de nabijheid van de schacht, meestal dicht onder de onderste verdieping, waarin het water dat op de verdiepingen vrijkomt, samenstroomt. [N 95, 789; monogr.] II-5
schachtraam raam: rām (Kerkrade  [(Domaniale)]   [Winterslag, Waterschei]), schachtraam: šātrām (Kerkrade  [(Domaniale)]   [Domaniale]) Ondersteuning in een schacht, bestaande uit twee langsbalken en twee kortere dwarsbalken. [N 95, 760 add.; monogr.] II-5
schachtton afdiepton: af˱diptǫn (Zie mijnen  [(Beringen / Zolder / Houthalen / Zwartberg / Winterslag / Waterschei / Eisden)]  [Maurits]), cuffatkuip: cuffatkuip (Genk  [(Winterslag / Waterschei)]   [Domaniale, Laura, Willem-Sophia, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Emma, Maurits]), hond: hont (Zie mijnen  [(Beringen / Zolder / Houthalen / Zwartberg / Winterslag / Waterschei / Eisden)]  [Emma, Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), kiebel: kibǝl (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Domaniale, Wilhelmina]  [Willem-Sophia]  [Emma, Hendrik, Wilhelmina]  [Domaniale]  [Emma]), k˙ibǝl (Eys  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), (mv)  kibǝlǝ (Heerlerheide  [(Oranje-Nassau I-IV)]  , ... [Winterslag, Waterschei]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), kübel: kybǝl (Kelmis), kübel (Genk  [(Winterslag / Waterschei)]   [Winterslag, Waterschei]), ophaalton: ophaalton (Genk  [(Winterslag / Waterschei)]   [Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden]), schachtkiebel: šaxkibǝl (Heerlen  [(Emma / Oranje-Nassau I-IV)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), šā.tk˙ibǝl (Eys  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Laura, Julia]), šātkibǝl (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Maurits]  [Domaniale]  [Domaniale]), schachtton: šaxttōn (Meijel  [(Emma / Maurits)]   [Domaniale]), šaxtǫn (Geleen  [(Maurits)]  , ... [Oranje-Nassau I]  [Emma, Maurits]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Maurits]), šāttǫn (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Maurits]  [Domaniale]  [Julia]), (mv)  šaxtonǝn (Nieuwstadt  [(Maurits)]   [Zwartberg, Waterschei]), ton: tǫn (As  [(Zwartberg / Waterschei)]  , ... [Eisden]  [Zolder]  [Eisden]), (mv)  tǫnǝ (Zolder  [(Zolder)]   [Winterslag, Waterschei]) Ton die gebruikt wordt om bij het delven van de schachten personeel en materiaal naar beneden te laten en losgemaakte stenen naar boven te hijsen. [N 95, 77; monogr.; Vwo 39; Vwo 379] || Ton die via een lier aan een kabel in de schacht omlaag werd gelaten of omhoog werd gehaald. [monogr.] II-4, II-5
schachttoren schacht: šāt (Kelmis), schachttoren: šattoǝn (Kelmis), vordertoren: vørdǝrtoǝn (Kelmis) Toren, meestal van hout, waarin de schachtwielen draaiden. [monogr.] II-4
schachtwiel bellefleurrad: bɛlǝflø̄rrāt (Lanklaar  [(Eisden)]   [Zwartberg]), kabeldisque: kābǝldesk (Genk  [(Winterslag / Waterschei)]   [Eisden]), kabelpoulie: kābǝlpoli (Lanklaar  [(Eisden)]   [Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden]), kabelschijf: kābǝlšīf (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Winterslag, Waterschei]  [Oranje-Nassau I]  [Willem-Sophia]  [Maurits]  [Emma]  [Oranje-Nassau II, Emma, Hendrik]  [Julia]  [Emma, Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Laura, Julia]  [Eisden]  [Emma, Hendrik, Wilhelmina]  [Domaniale]  [Maurits]  [Maurits]  [Wilhelmina]), molette: malɛtǝ (Zonhoven  [(Eisden)]   [Winterslag, Waterschei]), molęt (Zie mijnen  [(Beringen / Houthalen / Zwartberg / Winterslag / Waterschei / Eisden)]  , ...[Zwartberg, Waterschei]  [Beringen, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden]), mulɛt (As  [(Zwartberg / Waterschei)]   [Eisden]), mǫlętǝ (Zie mijnen  [(Beringen / Zolder / Houthalen / Zwartberg / Winterslag / Waterschei / Eisden)]  [Zolder]), (mv)  malętǝn (Genk  [(Winterslag / Waterschei)]  , ... [Zwartberg]  [Zwartberg]), poulie: puli (Zie mijnen  [(Zolder)]  , ...[Zwartberg]  [Zolder]), rad van het bellefleur: rāǝt van ǝt bɛlflø̄r (Zonhoven  [(Zwartberg)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), rader: rājǝr (Rekem  [(Zwartberg)]   [Maurits]), schachtrad: šaxrat (Waubach  [(Laura / Julia)]   [Emma]), šaxrāt (Buchten  [(Maurits)]  , ... [Maurits]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Oranje-Nassau II, Emma, Hendrik]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Laura, Julia]), šaxtrāt (Nieuwstadt  [(Maurits)]  , ... [Emma]  [Maurits]  [Maurits]), šā.tra.t (Eys  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Julia]), šātrat (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Domaniale]  [Domaniale]), (mv)  šātrēǝr (Chevremont  [(Julia)]   [Eisden]), schachtwiel: šaxtwil (Meijel  [(Emma / Maurits)]   [Maurits]), šaxwil (Brunssum  [(Emma / Hendrik / Wilhelmina)]  , ... [Oranje-Nassau I]  [Zolder]  [Emma, Hendrik, Wilhelmina]), vorderrad: vørdǝrrat (Kelmis), wiel: wil (Zolder  [(Zolder)]   [Maurits]), zeelschijf: zē.lš˙īf (Eys  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Maurits]), zēlšīf (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Domaniale]  [Emma]  [Domaniale]) De twee of vier grote kabelschijven die in de schachtbok zijn gemonteerd. Via deze schijven loopt de kabel die de verbinding vormt tussen de kooien en de ophaalmachine. Twee kabelschijven draaien steeds paarsgewijs maar in de omgekeerde richting, omdat de ene kooi daalt terwijl de andere stijgt. Het woordtype "molette" is volgens de invuller uit K 361 verouderd. [N 95, 75; N 95, 80; monogr.; Vwo 523] || Het wiel boven in de schachttoren. Over de schachtwielen liepen de schachtkabels die de liftkooi droegen. [monogr.] II-4, II-5
schaden schaden: schooje (Beverlo), sja:je (Roermond), sjaoje (Gronsveld, ... ), sjôië (Tongeren) schaden || schaden, nadeel doen, kwaad doen III-1-4
schaden (ww.) beschdigen (du.): besjädige(n) (Schinveld), iets beschadigen  beschädige (Heerlen), scha: scha (Brunssum), sja (Heek, ... ), sjaa (Gulpen), sjā (Berg-en-Terblijt), scha doen: (sja doe) (Simpelveld), scha doee (Brunssum), scha doon (Beesel, ... ), schaa doo (Oirsbeek), sja doew (Mechelen), sja doi (Klimmen), sja doon (Heek), sjadōēwe (Eys), schade doen: schaai doen (Leunen), shaaj doe (Banholt), sjaai doon (Grevenbicht/Papenhoven), sjaaj doon (Beegden, ... ), Opm. zo noemt men het gewoonlijk.  schaaj doon (Stevensweert), schaden: scha e (Lutterade), scha-e (Schimmert), scha-je (Blitterswijck), schaaie (Dieteren, ... ), schaaien (Blerick), schaaije (Horn, ... ), schaaijen (Amby), schaaje (Stevensweert, ... ), schaaje(n) (Obbicht), schaajə (Swalmen), schae (Bingelrade), schaje (Afferden, ... ), schajen (Heijen, ... ), schoaje (Eijsden, ... ), sja e (Einighausen), sjaade (Vijlen), sjaae (Sittard), sjaaie (Limmel), sjaaje (Hunsel, ... ), sjaan (Guttecoven), sjae (Munstergeleen), sjae(n) (Schinveld), sjahe (Posterholt, ... ), sjaje (Borgharen, ... ), sjajen (Reuver), sjaë (Helden/Everlo, ... ), sjāāje (Asenray/Maalbroek), sjoaje (Sint-Pieter), dat schaadt niet  schade (Heerlen), Opm. Duitse sch.  schaje (Montfort), ps. boven de beide as staan nog ?; deze combinatieletters zijn niet te maken, omgespeld zijn het inderdaad as.  sjaaje (Heel), schadigen: chooige (Baarlo), schdigen (du.): schäädigen (Schaesberg) schaden (ww.) [SGV (1914)] || schaden (ww.) [SGV (1914)] III-1-4
schaduw, lommer buiten de zon: bŭŭttə də zòn (Gennep), killeschaai: (ziene) killechaaj (Bree), dè zitten in e kille schaai (Ellikom), in de kilesjaai (Reppel), in de kille schaai (Meeuwen), in de killechaaj (Bree), in de killesjaaj (Bree), keleschao.ëj (Zonhoven), kielechoj (Bilzen), killesho:i (Genk), killesjaai (Neerglabbeek, ... ), killəschaai (Beek (bij Bree)), kleschao.ëj (Zonhoven), v`r zitte in de kielesjoai (Eigenbilzen), ve zitte in de killesjaai (Bree), ve zitte in ne kielesjoi (Genk), ve zitten en de kielechōj (Genk), ve zitten in de kiele schaai (Peer), ve zittə ən də kīləschōj (Genk), vej zitte en de kīle schui (Beverst), ver zitten in de kieleschoāi (Vlijtingen), veͅ site in deͅ kileͅsāi (Neerglabbeek), vè zitte in ne killeschaai (Opoeteren), vè zitten in de kileschaai (Meeuwen), vè zitten in de killesjaai (Neeroeteren), vé zitte in de killesjoi (Millen), vé zittə ēn di killəxa͂ij (Zussen), vɛ:r zetə en də keləscha:j (Lanaken), we zitte in de kieleschaai (Peer), we zitte in ne killeschaai (Helchteren), we zitten in de kille schaai (Neeroeteren), wei zitten in de killeschaai (Neeroeteren), wiej zitte in de kieleschaoj (Zolder), wij zitte in de kille schaai (Gruitrode), wè zitten in de killechaai (Neeroeteren), wè zittən in də kieləsjaoj (Eigenbilzen), (= koele schaduw).  de killesjaai (Meeuwen), (= koele schaduw?).  kielesjoi (Eigenbilzen), ch van charmant  veè zitte in ne killechaai (Opoeteren), koele schaduw, lommer  ki̞ləšāj (Bocholt), ps. omgespeld volgens Frings!  də kilə⁄šōͅi̯ (Genk, ... ), kiləsxou̯j (Heppen), koelder: wərzitənindəkø.ldər (Stokkem), koeleschaai: in de kule schaaj (Neerpelt), in de kule schaug (Neerpelt), in de kulleschaai (Hechtel), īn de køləxai (Lanaken), keule schaai (Lanaken), kule schaai (Neerpelt), kuləsxəut (Overpelt), kuule schaai (Hechtel), kuuleschooj (Beverlo), kølə šā’ (Lanaken), külle sjoi (Diepenbeek), ve zitten in de kuleschaai (Zolder), ve zitten in de kuule schaaj (Kaulille), ver zitte en de kulleschouj (Zichen-Zussen-Bolder), viēͅə zetə en də ky(3)̄lə sxaj (Houthalen), vië zit`n inne külleschääi (Zolder), vje zitten in de kulleschaij (Zonhoven), vè zitten in e keuleschaai (Bocholt), vè zitten in e koeleschaai (Bocholt), vè zitten inne koeleschaāi (Bocholt), vè zitten inne kollesjaaj (Bocholt), we zitte in de kuleschaaj (Hechtel), we zitte èn de kuule schoi (Tongeren), we zitten in de koeleschaai (Kaulille), we zitten in de kuleschaai (Hechtel), we zitten in de kuleschauï (Koersel), we zitten in de kulle schàj (Grote-Spouwen), we zitten in de kulleschaai (Hechtel), we zitten ine kulleschaai (Kaulille), wēͅ zettən en də kylə sxōͅe (Beverlo), wij zitten in de kuleschoai (Oostham), wij zitteən in də kuulə schaoəi (Oostham), wə zettən ennə kyllə schōͅj (Hamont), (= koele schaduw). (ie-ë klank).  kölle sjieëm (Herten (bij Roermond)), (dit is een dichterlijke uitdrukking).  (in) de keule sjaai (Opgrimbie), franse ch  vè zitte in de kule chui (Rijkhoven), ps. omgespeld volgens Frings!  kyləsxa͂i̯ (Houthalen), ps. omgespeld volgens IPA!  en ə ⁄køləsjááj (Bocholt), u als in duwen  we zitten in de kuleschaai (Beringen), koelescheem: de keulešjeem (Stevensweert), inne kulleschjēēm (Maasbracht), keulescheem (Stevensweert), (= koele schaduw).  kullesjeem (Echt/Gebroek), koelespan: wij zitten in den kulespan (Houthalen), koelte: - of "lø´mm\\r  kéúltə (Stokkem), lommer: de loemer (Vechmaal), de lommer (Amstenrade, ... ), de lomər (Sibbe/IJzeren), dur lōēr (Sint-Geertruid), də lommər (Amby), də loͅmmər (Venlo), fəzitə ən də lumər (Sint-Truiden), i g⁄nne lōēr (Mheer), in de loemmer (Montenaken), in de loer (Cadier), in de lommer (Neerpelt), in də lómmər (Berg-en-Terblijt), in d⁄r loer (Margraten), loemer (Mechelen-Bovelingen, ... ), loemmer (Linkhout, ... ), loemmër (Tongeren), loer (Eijsden, ... ), lomer (Diepenbeek), lommer (Dilsen, ... ), lomər (Diepenbeek), loo.mer (Zonhoven), loëmmer (Stokkem, ... ), lōēr (Mheer, ... ), lŏĕmmər (Alken, ... ), lumər (Sint-Truiden), lòmmər (Sint-Huibrechts-Lille), ló.mmer (Zonhoven), lómmer (Diepenbeek), lómmər (Amby, ... ), lômmer (Meerssen), lôêr (Eijsden, ... ), lə zitən in ə lumər (Borgloon), ve zitta en de loemmer (Tongeren), ve zitta én de loumer (Tongeren), ve zitte een de loumer (Herstappe), ve zitte en de loemmer (Hasselt, ... ), ve zitte en de lummer (Voort), ve zitte ēn de loemer (Tongeren), ve zitte in de loemmer (Jesseren), ve zitten en de loemer (Broekom), ve zitten in de loemmer (Horpmaal), veei zitten in de lommer (Stokrooie), veeje zitte inne loemmer (Stevoort), veer zite in de lommer (Maastricht), veer zitten en de lumər (Mechelen-aan-de-Maas), ver zitten een der loer (Moelingen), ver zitten in den loemmer (Neerharen), ver zitten in den lommer (Vlijtingen), vēͅr zittə in də lommər (Lanaken), vĕ zitten eͅnne lommer (Diepenbeek), vie zitte inne loemer (Kortessem), vie zitten in de loemer (Wellen), vie-je zitten èn de loemmer (Hasselt), viej zitte in de loemer (Ulbeek), vier zitten in de loemer (Sint-Lambrechts-Herk), viē zeͅtən ēͅnə lomər (Diepenbeek), viĕ zitten ēn de loemmer (Sint-Lambrechts-Herk), vije zittə enə loemmər (Gutshoven), vië zitte en de laomer (Sint-Truiden), viəjə zittə en olə loemer (Engelmanshoven), vr zitte i g`nne lōēr (Membruggen), vè zitten in ne lommer (Stokrooie), vèr zitten in delòmer (Lanaken), véje zitten enne loomer (Diepenbeek), vér zitten èn de lommer (Rekem), və zetə en də lumər (Heers, ... ), və zitten en de loəmər (Alken), və zittə en də lummər (Herk-de-Stad), we zitte ien de lommer (Lommel), we zitte in de loemer (Maaseik), we zitte in de lommert (Achel), we zitte in de lummer (Borlo), we zitte in də lommer (Kortessem), we zitte inne loemer (Beverlo), we zitte èn de loemmer (Tongeren), we zitten en de loemer (Jeuk), we zitten ien de loemmer (Jeuk), we zitten in de loemer (Rotem), we zitten in de loemmer (Linkhout), we zitten in de lommer (Achel, ... ), we zitten in h`t loemmer (Tessenderlo), we zitten inne loemmer (Tessenderlo), wee zitte ènne lommer (Kuringen), wellie zitte in de lommer (Lommel), wē zittə in dən lumər (Sint-Truiden), wi zitten in de loemer (Maaseik), wie zitten in den lommer (Maaseik), wieir zitten in de lōēmmer (Lanklaar), wij zitten in den loemer (Oostham), wij zitten in den lommer (Kaulille), willie zitten in den lommer (Hamont), wè zitte èn de loemer (Wellen), wè zitten in ke lommer (Neeroeteren), wə zette eͅn də lomər (Stokkem), wə zettə ennə loͅmmər (Hamont), wə zitə in laimər (Sint-Truiden), ze zitten in de lommer (Hamont), zie zitten in de loemer (Maaseik), (korte o!).  lomər (Berg-en-Terblijt), (mannelijk).  lòmmer (Heer), (s.m.). koele schaduw, lommer  loer (Mheer), (van bomen).  lōmmer (Heerlen), de o is halflang  lōmer (Zonhoven), kéúlt\\"of: -  lŏĕmmər (Stokkem), o als in boter  we zitten in de lommer (Hamont), o kort uitspreken maar klank van oo in boom  we zitten in de loomer (Maaseik), ps. boven de Ë staat nog een rondje; deze combinatieletter kan ik niet in zijn geheel omspellen; heb alleen de Ë omgespeld volgens Frings!  eͅŋ də lūmər (Borlo), ps. niet omgespeld!  də lō.mər (Kortessem), ps. omgespeld volgens Frings!  de [lumər} (Heppen), də lumər (Kwaadmechelen), schaoj"of -  lòmmər (Lummen), Vb. ich haag mich inne loemer (ik houd mij liefst in de schaduw (bij zonnig weer). Opm. in Tongeren en omstreken hoort men: "inne kule sjoi"en "kiele sjaon"; sjeem (Maaseik sjeim (Sittard).  loemer (Kortessem), zie ook "schaai  lòmmər (Achel), lommerte: en də lommərt (Opgrimbie), lommert (Wijk), lòmmert (Valkenburg), lùmmer(t) (Beverlo), we zitten inne lommert (Paal), Cf. WNT s.v. "lommer""voorheen ook lomber , in ¯t Antw. ook lommerd(e) -znw., mv. -en (zeldzaam)"; cf. CV "lommer"en "lommerd, lommerde"; cf. Gents Wb. s.v. "lommer", "syn. lomber en lommerte  lŏĕmmərtə (Linkhout), cit.: "in d\\ lómm\\rtist"; cf. WNT s.v. "lommer""voorheen ook lomber", cf. Gents Wb. s.v. "lommer", "syn. lomber en lommerte"; cf. Nijhoff s.v. "lommerte  lómmərt (Lommel), in d\\ "lómm\\rtist bést  lómmərt (Kerkhoven), loof: ⁄t loëf (Lottum), looflommer: w`r zittə in de loaf-lumər (Eisden), nok: nòk (Gulpen), schaai: kelə ša.i̯ (Meeuwen), schai (Houthalen), schaoj (Achel, ... ), schooj (Beverlo), schààj (Heusden), schááj (Beringen, ... ), schóój (Beverlo, ... ), sjaai (Mechelen-aan-de-Maas), sjaoj (Bilzen, ... ), sjááj (As, ... ), sjòj (Beverst, ... ), sjôi (Tongeren), šāj (Bree), šā⁄ (Lanaken), ṣāj (Bree), we zitte inne schaoj (Beverlo), wie zitte in de schaai (Heusden), wə zettən ennə schōͅj (Hamont), ze zitten in de schoaai (Hamont), - of "lòmm\\r  schaoj (Lummen), cf. WNT s.v. "schade (II) - scha, schaai  schaoj (Zonhoven), schààj (Heppen), cf. WNT s.v. "schade (II) - scha, schaai"; zie ook: "lommer  schaoj (Achel), ps. omgespeld volgens Frings!  sxaj (Kwaadmechelen), sxāi̯ (Houthalen), ps. omgespeld volgens IPA! (= "zijn schaduw").  sənə ⁄sjááj (Bocholt), schaduw: de schaduw (Blerick, ... ), de sjaduw (Kessel, ... ), də schaduw (Venlo), in de sjaduuw (Roermond), schaadūw (Vucht), schadew (Meerlo), schaduw (Arcen, ... ), schoadoew (Griendtsveen), schoaduw (Heijen), schádŭŭw (Bergen, ... ), scháádŏĕw (Blerick), scháádŭŭw (Arcen, ... ), sgaaduw (Meterik), sjaaduw (Mheer), sjaduuw (Roermond), sjaduw (Baarlo, ... ), sjáádəw (Belfeld, ... ), sxaadŭŭw (America), we zitten in de schaduw (Val-Meer), (al door jongeren gezegd).  de schaduw (Bisselt), (door jongeren gezegd).  sjaduw (Beesel), (huidige benaming).  in de sjaduw (Helden/Everlo), (is huidige benaming).  sjaduw (Helden/Everlo), (sjeemere). (of s avonds: in het donker zitten - dit geeft invuller ook als antwoord, maar is denk ik niet helemaal juist).  de schaduw (Grevenbicht/Papenhoven), Opm. v.d. invuller: dit woord wordt ook wel gebruikt, maar is toch niet als dialectisch te beschouwen. Men zegt vaker: onder enne koelem boeëm.  schaduw (Wellerlooi), zie ook: "óet de zon  schádŭŭw (Venlo), schatten (du.): chotte (Baarlo), der sjatte (Eygelshoven, ... ), der žatte (Vaals), dər žattə (Vaals), d⁄r sjatte (Waubach), in der shatte (Brunssum), schatten (Rimburg), sjatte (Eygelshoven, ... ), sjàttə (Bocholtz, ... ), (als Duitse Schatten, maar dan zonder n).  žattə (Vaals, ... ), cf. VD Duits-Nederlands s.v. "Schatten  schàttə (Siebengewald), sjàttə (Kerkrade), scheem: cheem (Dilsen, ... ), de cheem (Puth), de scheem (Geleen, ... ), de schjēēm (Maasbracht), de schêm (Valkenburg), de sjeem (Beesel, ... ), de sjeim (Limbricht, ... ), de sjēēm (Herten (bij Roermond)), de sjiem (Itteren), de sjièm (Valkenburg), de sjêêm (Cadier), de šeem (Brunssum, ... ), der schejm (Gulpen), der sheem (Brunssum), der sjiem (Heerlen), der šjīēəm (Waubach), də seem (Putbroek), də sjeem (Geistingen), də sjēm (Pey), dər sīē:m (Voerendaal), dər sjieəm (Eys), d⁄r sjiem (Margraten), d⁄r sjieëm (Heerlen), d⁄r sjièèm (Klimmen), d⁄r sjīē.m (Waubach), i g⁄nne sjèèm (Mheer), in de scheem (Arcen), in de sjeem (Roermond), inne scheem (Horn), inne sjeem (Beegden, ... ), innə šiem (Wessem), ne sjeem (Haelen), nə šjeem (Thorn), schaím (Gulpen), scheem (Arcen, ... ), scheen (Meterik), scheim (Bingelrade, ... ), schēēm (Stokkem), schēēm? (Horn), schĕm (Epen), schiem (Heerlen, ... ), schiewm (Schaesberg, ... ), schieèm (Schimmert), schieëm (Blitterswijck, ... ), schièm (Amby, ... ), schiêm (Grathem), schjeim (Meerssen), schäm (Mheer), schèèm (Sevenum, ... ), schèèn (Sevenum), schéém (Nederweert, ... ), sheem (Linne), sjeem (Asenray/Maalbroek, ... ), sjeēm (Gulpen), sjeim (Doenrade, ... ), sjēēm (Echt/Gebroek, ... ), sjéͅéͅm (Molenbeersel), sje͂e͂m (Baexem), sjie-əm (Wijlre), sjiem (Berg-en-Terblijt, ... ), sjieêm (Berg-en-Terblijt), sjieəm (Simpelveld), sjièm (Berg-en-Terblijt, ... ), sjīēm (Sint-Pieter), sjèm (Nuth/Aalbeek, ... ), sjèèm (Mheer), sjééam (Schimmert), sjééjm (Oirsbeek, ... ), sjéém (Amstenrade, ... ), sjééəm (Beek, ... ), sjêm (Vijlen), sjêêm (Roermond), sjêêîm (Meerssen), sjîêm (Berg-en-Terblijt, ... ), sjɛ̄m (Mechelen), sxheəm (Swalmen), šeêm (Ophoven), šēm (Montzen, ... ), šēͅ:m (Eupen, ... ), šieəm (Eys, ... ), šjeem (Brunssum, ... ), ṣēm (Montzen), v`r sitte ine schaëm (Lontzen), vie zetn en ə kləsxeawej (Zonhoven), we zitten in de scheem (Molenbeersel), welie zitten in de schee (Neerpelt), wieir zitten in de cheem (Lanklaar), wə zetən en də šeem (Leut), ( van personen).  sheem (Mheer), ( Zie pag. 2).  sjeim (Herten (bij Roermond)), (Duitsche: sch).  scheen (Montfort), (is vroegere benaming).  sjeem (Helden/Everlo, ... ), (uitspraak als Ned. ee in heet).  sjēēm (Heythuysen), (vroegere benaming).  in de sjeem (Helden/Everlo), (word uitgesproken als: sj).  schjem (Ulestraten), (è van père).  sjème (Vijlen), Als voorbeeld heeft invuller genoteerd: onger ennen baum zitste fijn in de sjeem.  in de sjeem (Helden/Everlo), cf. WNT s.v. "scheem - scheme  sjéém (Horn, ... ), cf. WNT s.v. "scheem - scheme"= schaduw  schéém (Velden), sjééəm (Tegelen), cf. WNT s.v. "scheem - scheme"= schaduw; resp. :"(aan ¯t verdwijnen)"; zie ook: "ø´tt\\ zón  schîem (Sevenum), glimp, schim, schaduw  scheem (Nederweert), Invuller geeft als voorbeeld: onger eine boum zit ste in de sjeem.  de sjeem (Tungelroy), Note v.d. invuller: vergelijk met Duitse woord "schemen"en "schatten".  sjēēm (Baexem, ... ), onjuist is: sjee:m  sjei:m (Sittard), Opm. v.d .invuller: men gebruikt steeds meer deze kortere vorm van "kölle sjieëm".  sjieëm (Herten (bij Roermond)), Opm. vaker worden gebruikt: koelesjaai en killesjaai.  sjèèm (As, ... ), ps. alleen de grote s omgespeld volgens IPA; is een gemouilleerde s, dus omgespeld: sj.  dər [sj}ieəm (Voerendaal), ps. boven de c staat nog een ?; deze combinatieletter is niet te maken.  de scheen (Limbricht), ps. niet omgespeld!  schäm (Gulpen, ... ), sjēēm (Heythuysen), ps. omgespeld volgens IPA!  dər sjɛ̄m (Eupen), scheem is schaduw van een lamp  veer zitten en de scheem (Mechelen-aan-de-Maas), van persoon of voorwerp  sjeemm (Banholt), Vb. zèdjuch mer efkes in e sjeem (gaan jullie maar even in de schaduw zitten).  sjeem (Tungelroy), scheen: schīēn (Lottum), šēͅ:n (Eupen, ... ), schemer: (zenne) schimmer (Mechelen-Bovelingen), chimmer (Vliermaalroot), ps. boven de e met een punt eronder staat nog een rondje; deze combinatieletter kan ik niet in zijn geheel omspellen; heb alleen de e met een punt eronder omgespeld volgens Frings!  sxeͅmər (Borlo), Vb. déë is krek wéi oerre sjimmer, déë koeë oek ni kwijtröke (die kerel blijft u als een schaduw achtervolgen.  sjimmer (Kortessem), scherm: sjièrem (Gronsveld), sjèirem (Gronsveld), schijn: schien (Merselo), (de ie is langgerekt).  schien (Arcen), schilleschaai: we zitten in de schuile schaai (Paal), we zitten inne schille schaai (Paal), schoeleschaai: i van zitte en aa van schaai dof  wə zitə inne schullə sxaai (Paal), toep: den toep (Blerick), uit de zon: oet de zon (Arcen, ... ), oet de zoon (Maasbree), oet de zôn (Grubbenvorst), ŏĕttə zon (Beringe), ŏĕttə zŏĕn (Helden/Everlo), ŏĕttə zón (Grubbenvorst, ... ), uit de zon (Panningen), uut de zon (Blitterswijck), uut de zòn (Venray), ŭŭt de zŏon(?) (Gennep), ŭŭttə zòn (Wanssum), ŭŭttə zón (Blitterswijck, ... ), we zitte oet de zon (Kaulille), üt de zon (Afferden), (= uit de zon). Opm. v.d. invuller: het woord sjeim (zie 016a) wordt alleen gebruikt voor schaduw.  oet de zon (Nieuwstadt), (meestal zegt men dit).  oet te zun (Helden/Everlo), (wordt omschreven; geen woord bekend voor schaduw).  oet de zón (Blerick), uit de zôn (Afferden), uut de zon (Venray), cf. WNT s.v. "uit - oet, ute(n), uut  ŏĕttə zón (Hegelsom, ... ), ūūtə zón (Ottersum), ŭŭtsj də zóón (Meijel), ŭŭttə zón (Middelaar, ... ), niet duidelijhk of het woordje de er staat  uut de zon (Meerlo), Opm. v.d. invuller: schaduw of lommer is geen dialect. (wordt omschreven; geen woord bekend voor schaduw).  oet de zon (Venlo) (de) schaduw [DC 23 (1953)] || (in) de schaduw (zitten) [DC 49 (1974)] || lommer || lommer, schaduw || schaduw [DC 42B (1967)], [N 22 (1963)], [SGV (1914)], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m] || schaduw (donkere vlek achter een persoon) [DC 49 (1974)] || schaduw (lommer) [RND] || Schaduw. Wij zitten in het lommer,... in de schaduw. [ZND 37 (1941)] III-4-4
schaft botteren: botǝrǝ (Geleen  [(Maurits)]  , ... [Maurits]  [Maurits]), butǝrǝ (Brunssum  [(Emma / Hendrik / Wilhelmina)]  , ... [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Maurits]  [Emma, Hendrik, Wilhelmina]), botterham: botram (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Domaniale]  [Domaniale, Wilhelmina]  [Domaniale]  [Domaniale]), botǝram (Kerkrade  [(Domaniale)]   [Emma]), butǝram (Oirsbeek  [(Emma)]  ), bǫtǝrham (Chevremont  [(Julia)]  , ... [Willem-Sophia]  [Maurits]), bottertijd: butǝrtīt (Klimmen  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), b˙utǝrti.t (Eys  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Winterslag, Waterschei]), butteren: bøtǝrǝ (Heerlerheide  [(Oranje-Nassau I-IV)]   [Julia]), bø̜tǝrǝ (Nieuwstadt  [(Maurits)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), half-schicht: hawf-šix (Klimmen [Maurits]), koffietijd: kǫfitī̄t (Sittard), magnâhe: manjā (Zie mijnen  [(Beringen)]  [Emma, Maurits]), malète: malète (Lanklaar  [(Eisden)]   [Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden]), malęt (Zolder  [(Zolder)]   [Zolder]), malɛt (As  [(Zwartberg / Waterschei)]  , ... [Zwartberg]  [Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden]  [Zwartberg, Waterschei] [Eisden, Zwartberg]  [Winterslag, Waterschei]), malɛtǝ (Rekem  [(Eisden / Zwartberg)]   [Beringen]), mǝle ̞t (Zie mijnen  [(Beringen / Zolder / Houthalen / Zwartberg / Winterslag / Waterschei / Eisden)]  [Zolder]), mǝlęt (Zolder  [(Zolder)]   [Eisden]), malètetijd: malètetijd (Genk  [(Winterslag / Waterschei)]   [Zwartberg]), malɛttęjt (Zonhoven  [(Zwartberg)]   [Eisden]), malɛttīt (Eisden  [(Eisden)]   [Eisden]), schaft: sxaft (Zie mijnen  [(Beringen / Zolder / Houthalen / Zwartberg / Winterslag / Waterschei / Eisden)]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), šaft (Belfeld, ... ), schafttijd: šaftit (Geleen  [(Maurits)]  , ... [Emma]  [Oranje-Nassau II, Emma, Hendrik]  [Laura, Julia]  [Maurits]), šaftī̄t (Klimmen, ... ), šaftsit (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Maurits]  [Domaniale]  [Julia]), šaftīt (Lutterade  [(Maurits)]  , ... [Maurits]  [Maurits]), schaftuur: šafūr (Nieuwstadt  [(Maurits)]   [Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden]), schoft: sxǫft (Milsbeek), šoft (Thorn), schofttijd: sxǫftī̄t (Venray), sxǫfttēt (Loksbergen), šoftī̄t (Panningen), šuftī̄t (Echt) De invuller uit Q 121c merkt voor de Domaniale mijn op dat de schaft duurde van half elf tot kwart voor elf. [N 95, 55; N 95, 53a; N 95, 53b; N 95, 50; monogr.; Vwo 494; Vwo 498; Vwo 679] || Werkpauze van de arbeiders in de steen- en pannenbakkerijen om de maaltijd te gebruiken. [N 98, 10; monogr.] II-5, II-8