20696 |
schapenvet |
kaarsreut:
Syst. WBD
kéérsrèùt (Q111p Klimmen),
ongel:
ongel (L295p Baarlo, ...
L326p Grathem),
ounjel (Q009p Mechelen-aan-de-Maas),
oŋəl (L215p Blitterswijck, ...
L214a Geysteren,
L217p Meerlo,
L246a Swolgen,
L245b Tienray,
L214p Wanssum),
òngel (L159a Middelaar),
ôngel (L295p Baarlo),
Eigen syst.
ongel (Q113p Heerlen),
Nieuwe [spelling]
ŏngel (L299p Reuver),
schapenvet
ongel (L271p Venlo, ...
L210p Venray),
Syst. Eijkman
oŋəl (L164p Gennep),
Syst. Eykman
oŋəl (L244c America),
Syst. Veldeke
oongel (L270p Tegelen),
unsel (Q211p Bocholtz),
óngel (L270p Tegelen),
Syst. WBD
ongel (L247p Broekhuizen, ...
L271p Venlo,
L214p Wanssum),
ŏngel (L265p Meijel),
òngel (L266p Sevenum, ...
L271p Venlo),
óngel (L163p Ottersum, ...
L290p Panningen),
ôngel (L269b Boekend, ...
L270p Tegelen,
L268p Velden),
ôôngel (L295p Baarlo),
reut:
reut (L381p Echt/Gebroek, ...
L326p Grathem,
L328p Heel),
#NAME?
reut (L327p Beegden, ...
L381b Pey),
schapenvet
reut (L322p Haelen, ...
L330p Herten (bij Roermond),
L318a Keent),
Syst. Frings
rit (K316p Heppen),
Syst. IPA
rīt (K314p Kwaadmechelen),
Syst. WBD
reut (L331b Boukoul, ...
L318b Tungelroy),
reuzel:
Syst. Frings
rø̄zəl (K358p Beringen, ...
L360p Bree,
P222p Opheers),
schaapreut:
schoapreut (L381p Echt/Gebroek),
schaapsongel:
Syst. WBD
schapsongel (L268p Velden),
schaapsreut:
schaopsreut (L322a Nunhem),
schoopsrūūt (L376p Linne),
sjaopsreut (L292p Heythuysen, ...
L318b Tungelroy),
sjaopsrōēt (L426z Holtum),
sjoapsreut (L320a Ell, ...
L318b Tungelroy),
sjóópsreut (L375p Wessem),
šōpsrø̄t (L420p Rotem),
šōͅpsrēt (L416p Opglabbeek),
Syst. Frings
ša͂psrø̄t (L317p Bocholt),
šoͅpsrit (L314p Overpelt),
Syst. Frings (?)
šōpsrø͂ͅt (L369p Kinrooi),
Syst. WBD
sjaopsreut (L331b Boukoul),
schaapsvet:
schaopsvit (Q198b Oost-Maarland),
schaopsvèt (L297p Belfeld),
schoapsvet (Q113p Heerlen),
schopsvet (L353p Eksel),
sjaopsvèt (Q020p Sittard),
sjoupsvet (L429p Guttecoven),
sxōpsveͅt (Q156p Borgloon),
sxoͅəpsveͅt (Q156p Borgloon),
sxū̞əpsfeͅt (L414p Houthalen),
šo.psveͅt (L372p Maaseik),
(o.).
sxoͅəpsfɛt (L413p Helchteren),
Syst. Frings
sxōͅps˃veͅt (P213p Niel-bij-St.-Truiden),
sxo͂ͅps˃veͅt (Q002p Hasselt),
sxoͅps˃vɛt (L282p Achel),
sxø͂ͅpsveͅt (L355p Peer),
Syst. Veldeke
sjaopsvèt (L369p Kinrooi),
Syst. WBD
schaopsvèt (L289b Leuken),
sjaofs-fét (Q121p Kerkrade),
sjaopsvet (L270p Tegelen),
Syst. Wbk. van Bree
sjoapsvöt (L360p Bree),
schaapvet:
Syst. Frings
šōp˃vɛt (Q004p Gelieren/Bret),
schapenongel:
schapenongel (L250p Arcen),
schapenreut:
schaopereut (L377p Maasbracht, ...
L329p Roermond),
sjaopereut (L328p Heel, ...
L325p Horn,
L321p Neeritter,
L374p Thorn),
sjaopəreut (L381a Putbroek),
op de borst bij kinderen tegen verkoudheid
sjoupereut (L377p Maasbracht),
Syst. Frings
šoəpərø̄t (L370p Kessenich),
šōͅpərɛ̄i̯t (L372p Maaseik),
Syst. WBD
sjaopereu.t (L330p Herten (bij Roermond)),
sjaopereut (L383p Melick),
Syst. WBD Werd vooral bij kinderen gebruikt tegen de verkoudheid. Het spul werd op een zg. grie:ze tao.t gesmeerd, waarin met een vork gaatjes geprikt werden om lucht en warmte dor te laten. Op het schapevet werd nootmuskaat gestrooid, en vervolgens legde men het geheel op het borstje van het kind, met de taot naar buiten.
sjao:pereu:t (L332p Maasniel),
schapenreuzel:
sjaopereuzel (L377p Maasbracht),
schapenroet:
sjaoperoot (L382p Montfort),
(o.).
šōͅpərōt (L422p Lanklaar),
schapenvet:
schaopefet (L373p Roosteren),
schaopevet (Q204a Mechelen, ...
Q198b Oost-Maarland,
L329p Roermond,
Q020p Sittard,
Q015p Stein),
schaopevét (Q204a Mechelen),
schoapevet (L425p Grevenbicht/Papenhoven, ...
Q117p Nieuwenhagen,
Q101p Valkenburg),
sjaope vit (Q192p Margraten),
sjaopevet (Q020p Sittard, ...
L331p Swalmen),
sjaopevit (Q198b Oost-Maarland),
sjaopevèt (Q193p Gronsveld),
sjaopevét (Q022p Munstergeleen),
sjaopevêt (Q014p Urmond),
sjaòpevet (Q020p Sittard),
sjoapevit (Q112b Ubachsberg),
sjoapevét (Q117a Waubach),
šōͅpəvet (L423p Stokkem),
šōͅpəveͅt (Q096d Smeermaas),
De -e- is een korte -ei-, dus niet als de -e- in A.B. weg.
sjaopevet (Q033p Oirsbeek),
Eigen spellingssyst. Zie vragenlijst p.6
sjaopevèt (L429a Berg-aan-de-Maas),
Eigen syst.
sjōāpevet (Q113p Heerlen),
Syst. Frings
sxōpəveͅt (K318p Beverlo, ...
P175p Gingelom,
P176p Sint-Truiden),
sxōpəvɛt (P176a Melveren),
sxōəpəvɛt (K358p Beringen),
sxōͅpəveͅt (L286p Hamont, ...
L286p Hamont,
Q002p Hasselt,
Q002p Hasselt),
sxōͅəpəvɛt (L312p Neerpelt),
sxøpəfɛt (K359p Koersel),
šōͅpəvət (L366p Gruitrode),
šoͅapəvɛt (Q009p Mechelen-aan-de-Maas),
Syst. Frings (?)
šōpəvɛ̄t (L369p Kinrooi),
Syst. Grootaers
sxapəvet (K278p Lommel),
Syst. IPA
sxa͂u̯əpəve̝ͅt (K357p Paal),
Syst. Veldeke
sjaopevet (L329p Roermond),
Syst. WBD
schaopevet (L269p Blerick, ...
L271p Venlo,
L271p Venlo),
sjaopevet (L426p Buchten, ...
Q111p Klimmen,
L332p Maasniel,
L265p Meijel),
sjaopevèt (L426z Holtum, ...
L434p Limbricht,
Q204a Mechelen,
Q019a Neerbeek),
sjaopevét (L294p Neer),
sjoapevét (Q021p Geleen),
Syst. WBD -ei- kort
sjaopeveit (L329p Roermond),
veer:
vēͅr (L416p Opglabbeek)
|
hard schapevet || Kent u het woord roet (of root, ruut, riet of iets dergelijks) in de betekenis van runder-, schapen- of geitenvet? Zo ja, in welke vorm? [DC 25 (1954)] || Ongesmolten varkensvet, reuzel, (vlieze, vieze, vizze, reuzel?) [N 16 (1962)] || schapevet || Schapevet (ongel?) [N 16 (1962)]
III-2-3
|
33402 |
schapestal, schaapskooi |
horde:
hōrt, hørtšǝ (Q284p Eupen),
schaapshut:
šoǝfshøt (Q222p Vaals),
schaapskooi:
schaapskooi (L320b Kelpen, ...
L326q Oler),
sxapskūi̯ (K278p Lommel),
sxopskø̄i̯ (L314p Overpelt),
sxápskuǝi̯ (K314p Kwaadmechelen, ...
K353p Tessenderlo),
sxő̄pskī (L355p Peer),
sxǫpskui̯ (K318p Berverlo),
sxǫpskø̄i̯ (L286p Hamont, ...
L312p Neerpelt,
L289p Weert),
sxǫpskø̜i̯ (L215p Blitterswijck, ...
L217p Meerlo,
L209p Merselo,
L246a Swolgen,
L245b Tienray,
L214p Wanssum,
L213p Well),
sxǫpskōi̯ (L312p Neerpelt),
sxǫpskǫi̯ (L214a Geysteren),
sxǭpskȳi̯ (L269p Blerick, ...
L269a Hout-Blerick,
L288a Ospel),
sxǭpskȳǝ (L267p Maasbree),
sxǭpskø̜̄i̯ (L248p Lottum, ...
L210p Venray),
šuopskōǝi (L326p Grathem),
šǫpskyǝ (L290p Panningen),
šǫpskű̄i̯ (L368p Neeroeteren),
šǭpskoǝi̯ (L381b Peij, ...
L293p Roggel),
šǭpskø̄i̯ (L318p Stramproy),
šǭpskōi (L431p Dieteren, ...
L329p Roermond),
schaapskouw:
sxǭpskǫu̯ (L271p Venlo),
šǭpskǫu̯ (Q192p Margraten, ...
Q099p Meerssen),
schaapsstal:
schaapsstal (L320b Kelpen, ...
L326q Oler),
sxaps[stal] (L352p Hechtel, ...
L355p Peer),
sxo ̝ǝps[stal] (P195p Gutschoven, ...
P197p Heers),
sxops[stal] (Q156p Borgloon, ...
Q159p Broekom,
P188p Hoepertingen,
P046p Linkhout,
P193p Mettekoven,
P192p Voort,
P044p Zelem),
sxáps[stal] (K314p Kwaadmechelen, ...
K353p Tessenderlo),
sxō ̝ǝps[stal] (K360p Heusden),
sxō ̞ps[stal] (P219p Jeuk, ...
P119p Sint-Lambrechts-Herk),
sxō ̞ǝps[stal] (K361p Zolder),
sxōps[stal] (P057p Kuringen, ...
P107a Rummen,
P052p Schulen,
P176p Sint-Truiden,
P172p Wilderen),
sxōǝps[stal] (P214p Montenaken),
sxő̄ps[stal] (L413p Helchteren, ...
L355p Peer),
sxǫps[stal] (L282p Achel, ...
L191p Afferden,
P120p Alken,
K318p Berverlo,
L215p Blitterswijck,
L214a Geysteren,
L286p Hamont,
L352p Hechtel,
L217p Meerlo,
L312p Neerpelt,
L163p Ottersum,
L192a Siebengewald,
L313p Sint Huibrechts Lille,
L246a Swolgen,
L245b Tienray,
L214p Wanssum,
L213p Well),
sxǭps[stal] (K358p Beringen, ...
K318p Berverlo,
L269p Blerick,
P048p Halen,
Q002p Hasselt,
L289a Hushoven,
L316p Kaulille,
L159a Middelaar,
L289p Weert),
sxǭǝps[stal] (Q202p Eys, ...
Q112a Heerlerheide,
P176p Sint-Truiden,
Q020p Sittard),
šaps[stal] (L291p Helden, ...
Q171p Vlijtingen),
šops[stal] (Q071p Diepenbeek, ...
Q003p Genk),
šoǝfs[stal] (Q222p Vaals),
šuops[stal] (L326p Grathem),
šu̯ops[stal] (Q170p Grote-Spouwen, ...
Q177p Millen,
Q168a Rijkhoven,
Q162p Tongeren,
Q178p Val-Meer),
šō ̝ǝps[stal] (Q083p Bilzen),
šō ̞ps[stal] (Q086p Eigenbilzen, ...
Q179p Zichen-Zussen-Bolder),
šǫps[stal] (Q072p Beverst, ...
Q071p Diepenbeek,
Q243p Herstappe,
L372p Maaseik),
šǫpštǝl (Q208p Vijlen),
šǫǝfs[stal] (Q211p Bocholtz),
šǭps[stal] (Q102p Amby, ...
Q038p Amstenrade,
L295p Baarlo,
L327p Beegden,
L317p Bocholt,
Q096a Borgharen,
L428p Born,
L360p Bree,
L434a Broeksittard,
L426p Buchten,
L381p Echt,
L430p Einighausen,
Q007p Eisden,
Q021p Geleen,
Q018p Geulle,
Q193p Gronsveld,
L366p Gruitrode,
L322p Haelen,
L328p Heel,
Q113p Heerlen,
L330p Herten,
Q187a Heugem,
Q100p Houthem,
L320p Hunsel,
L298p Kessel,
L432a Koningsbosch,
Q088p Lanaken,
L422p Lanklaar,
L376p Linne,
L377p Maasbracht,
L372p Maaseik,
Q009p Maasmechelen,
Q095p Maastricht,
L292a Maxet,
Q099p Meerssen,
L364p Meeuwen,
Q034p Merkelbeek,
Q196p Mheer,
Q199p Moelingen,
L319p Molenbeersel,
L382p Montfort,
L367p Neerglabbeek,
Q096c Neerharen,
L368p Neeroeteren,
L433p Nieuwstadt,
L322a Nunhem,
Q036p Nuth,
Q010p Opgrimbie,
L415p Opoeteren,
L381b Peij,
L387p Posterholt,
L381a Putbroek,
Q111q Ransdaal,
L358p Reppel,
L329p Roermond,
L293p Roggel,
L373p Roosteren,
L420p Rotem,
Q098p Schimmert,
Q032p Schinnen,
Q030p Schinveld,
Q101a Sibbe / IJzeren,
Q195p Sint Geertruid,
L385p Sint Odilienberg,
Q031p Spaubeek,
Q015p Stein,
L378p Stevensweert,
L374p Thorn,
L318b Tungelroy,
Q014p Urmond,
Q101p Valkenburg,
Q113c Vrusschemig,
Q113a Welten,
Q201p Wijlre,
Q005p Zutendaal),
šǭpstǝl (Q203p Gulpen),
schapekooi:
sxǭpǝkūi̯ (K317p Leopoldsburg),
šǭpǝkű̄i̯ (L360p Bree),
schapekot:
schapekot (Q003p Genk),
schapenstal:
sxø̄ǝpstal (P117p Nieuwerkerken),
schapestal:
sxo ̝ǝpǝ[stal] (Q165p Hopmaal),
sxu ̞ǫpǝ[stal] (Q001p Zonhoven),
sxuǫpǝ[stal] (L414p Houthalen),
sxōpǝ[stal] (K318p Berverlo, ...
P219p Jeuk,
P119p Sint-Lambrechts-Herk,
P176p Sint-Truiden),
sxōu̯pǝ[stal] (P211p Waasmont),
sxōǝpǝ[stal] (P117p Nieuwerkerken, ...
P056p Stokrooie,
Q078p Wellen),
sxū ̞ǝpǝ[stal] (P051p Lummen, ...
P121p Ulbeek),
sxǭpǝ[stal] (L164p Gennep, ...
Q002p Hasselt,
L316p Kaulille,
K314p Kwaadmechelen,
L312p Neerpelt,
K315p Oostham,
L313p Sint Huibrechts Lille,
L268p Velden),
sxǭǝpǝ[stal] (K357p Paal),
sxǭ̞ ̞pǝ[stal] (K278p Lommel, ...
K353p Tessenderlo),
šǭpǝ[stal] (L360p Bree, ...
Q113p Heerlen,
L432a Koningsbosch,
Q192p Margraten,
L415p Opoeteren,
L381a Putbroek,
Q117a Waubach),
šǭǝpǝ[stal] (Q119p Eygelshoven),
scheeps:
šīǝps (L382p Montfort),
stalletje:
stɛlǝkǝ (Q001p Zonhoven)
|
De stal, doorgaans een apart gebouw, waarin de schapen overnachten. Zie voor de fonetische documentatie van het woorddeel (stal) het lemma "stal" (2.1.2). Zie ook de plattegronden van de stallen in paragraaf 1.2. [L 38, 29; A 10, 9f; N 5, 105f; monogr.]
I-6
|
19900 |
scharnier |
geheng:
gǝheŋ (Q113p Heerlen, ...
L329p Roermond,
L271p Venlo),
gǝhęŋ (Q003p Genk, ...
L387p Posterholt),
gehengde:
gëhéngtë (Q162p Tongeren),
soms gebruikt
gëhéngdë (Q162p Tongeren),
gehengsel:
gǝhęŋsǝl (P057p Kuringen),
hengsel:
hęŋsǝl (L417p As, ...
P058p Stevoort),
lee:
lē (K353p Tessenderlo),
scharnier:
sxarnēr (L271p Venlo),
sxarnē̜r (L271p Venlo),
sxarnīr (P057p Kuringen, ...
L163p Ottersum),
sxárnīr (K353p Tessenderlo),
sxǝrnir (P050p Herk-de-Stad),
šarnēr (Q121c Bleijerheide, ...
Q121a Chevremont,
Q121d Haanrade,
Q121e Kaalheide,
Q121p Kerkrade,
Q204a Mechelen,
Q121b Spekholzerheide),
šarnīr (Q162p Tongeren),
šǝrnē.r (L360p Bree, ...
L372p Maaseik,
L361p Tongerlo),
šǝrnēr (L330p Herten, ...
L387p Posterholt),
šǝrnīr (Q083p Bilzen, ...
Q003p Genk,
Q162p Tongeren,
Q075p Vliermaalroot)
|
Metalen toestel, bestaande uit twee delen die in elkaar grijpen en aan elkaar verbonden zijn door een pen waaromheen zij kunnen draaien. Scharnieren worden gebruikt voor alle delen van ramen en deuren die beweegbaar ten opzichte van elkaar moeten worden verbonden. Men onderscheidt ijzeren en koperen scharnieren; de laatste hebben meestal een ijzeren pen waarom zij draaien. [N 54, 78; monogr.] || scharnier aan poort of kan || Scharnier waarmee de hoogsels kantelbaar aan de sluisdeur zijn bevestigd. [Vds 55; Jan 51]
II-3, II-9, III-2-1
|
31910 |
scharnierbeitel |
fitsbeitel:
feds˱bãtǝl (K353p Tessenderlo),
feds˱bãʔǝl (K353p Tessenderlo),
fets˱bęjtǝl (L426p Buchten, ...
L421p Dilsen,
L328p Heel,
L330p Herten,
Q095p Maastricht,
L382p Montfort,
L294p Neer,
L385p Sint Odilienberg,
Q015p Stein,
L270p Tegelen,
L271p Venlo,
L289p Weert),
fetš˱b ̇ęjtǝl (Q193p Gronsveld),
fetš˱bētǝl (Q204a Mechelen),
fetš˱bęjtǝl (Q019b Groot Genhout, ...
L434p Limbricht,
Q015p Stein),
vetš˱bētǝl (Q033p Oirsbeek),
fitsenbeitel:
fetsǝbęjtǝl (L387p Posterholt, ...
L299p Reuver),
fetsǝnbęjtǝl (L421p Dilsen, ...
L163p Ottersum),
fitsǝbęjtǝl (L381p Echt),
fitšǝbētǝl (Q119p Eygelshoven, ...
Q204a Mechelen),
fitsenijzer:
fetsǝnīzǝr (Q020p Sittard),
fitšǝ-īzǝr (Q121c Bleijerheide),
fitsijzer:
fitš˱īzǝr (Q111p Klimmen),
kantbeitel:
kānt˱bęjtǝl (K317p Leopoldsburg),
pitsbeitel:
petš˱bęjtǝl (Q018p Geulle),
pivotbeitel:
pevǝt˱bęjtǝl (L421p Dilsen),
pivobęjtǝl (L271p Venlo),
pivø̜bęjtǝl (K317p Leopoldsburg),
pivǫt˱bęjtǝl (L330p Herten),
pivotbeiteltje:
pivubiǝtǝlkǝ (Q083p Bilzen
[(6 mm breed)]
),
ploegbeitel:
plōx˱bęjtǝl (Q027p Doenrade)
|
Hakbeitel waarvan heft en blad uit één stuk staal gesmeed zijn. Het beitelblad heeft aan de voorkant een zeer smalle, schuingeslepen zijde. De beitel wordt gebruikt voor het aanbrengen van smalle sleuven en gaten en vaak ook voor het inhakken van de sleuven voor scharnieren. Zie ook afb. 67. Een holte in een kozijn maken met behulp van de scharnierbeitel werd in Gronsveld (Q 193) infitsen (īnfetšǝ) genoemd. [N 53, 41-42; N G, 27b; monogr.]
II-12
|
26855 |
scharnieren |
gehangen:
gǝheŋǝ (L288a Ospel),
gǝhɛŋǝ (L265p Meijel)
|
De scharnieren waarin het achterste schot draait. [I, 95e]
II-4
|
30352 |
scharnierknoop |
knoop:
knawp (L271p Venlo),
knøp (L271p Venlo),
knōp (L163p Ottersum),
scharnierknop:
šarnērknǫp (Q121c Bleijerheide)
|
Elk van de delen van het pijpje van een scharnier. [N 54, 93a]
II-9
|
34494 |
scharrelen |
dabbelen:
dabǝlǝ (Q099q Rothem),
dabben:
dabn (Q071p Diepenbeek),
dabǝ (L372a Aldeneik, ...
L324p Baexem,
L359p Beek,
K358p Beringen,
K318p Berverlo,
Q121c Bleijerheide,
L317p Bocholt,
K361a Boekt Heikant,
Q156p Borgloon,
L360p Bree,
L288c Eind,
L320a Ell,
P185p Engelmanshoven,
Q119p Eygelshoven,
P186p Gelinden,
Q003p Genk,
Q018p Geulle,
Q193p Gronsveld,
P195p Gutschoven,
L429p Guttecoven,
Q002p Hasselt,
Q113p Heerlen,
Q112a Heerlerheide,
P197p Heers,
L330p Herten,
Q187a Heugem,
Q039p Hoensbroek,
P188p Hoepertingen,
Q077p Hoeselt,
L426z Holtum,
Q121p Kerkrade,
Q176a Ketsingen,
Q111p Klimmen,
K314p Kwaadmechelen,
P171p Landen,
L422p Lanklaar,
K317p Leopoldsburg,
Q259p Lontzen,
P051p Lummen,
L377p Maasbracht,
L372p Maaseik,
Q009p Maasmechelen,
Q089p Martenslinde,
Q204a Mechelen,
L382p Montfort,
Q096c Neerharen,
Q117p Nieuwenhagen,
Q197p Noorbeek,
L427p Obbicht,
Q033p Oirsbeek,
Q198b Oost-Maarland,
L416p Opglabbeek,
Q010p Opgrimbie,
L371p Ophoven,
Q003a Oud-Waterschei,
K357p Paal,
Q032a Puth,
Q111q Ransdaal,
Q012p Rekem,
Q168a Rijkhoven,
L373p Roosteren,
Q093p Rosmeer,
L420p Rotem,
P176p Sint-Truiden,
Q020p Sittard,
Q096d Smeermaas,
L318p Stramproy,
Q197a Terlinden,
Q209p Teuven,
Q162p Tongeren,
L318b Tungelroy,
Q178p Val-Meer,
Q101p Valkenburg,
Q172p Vroenhoven,
Q117a Waubach,
Q078p Wellen,
Q113a Welten,
Q079a Wintershoven,
Q094b Wolder / Oud-Vroenhoven / Wiler,
P044p Zelem,
Q179p Zichen-Zussen-Bolder,
Q001p Zonhoven),
dabǝn (K358p Beringen, ...
Q083p Bilzen,
L317p Bocholt,
Q071p Diepenbeek,
L421p Dilsen,
Q086p Eigenbilzen,
P116p Gorsem,
Q170p Grote-Spouwen,
L366p Gruitrode,
L286p Hamont,
Q002p Hasselt,
P197p Heers,
L413p Helchteren,
K316p Heppen,
L414p Houthalen,
P219p Jeuk,
L316p Kaulille,
L369p Kinrooi,
P057p Kuringen,
K314p Kwaadmechelen,
Q088p Lanaken,
P171p Landen,
P046p Linkhout,
K278p Lommel,
L372p Maaseik,
Q009p Maasmechelen,
P183p Mielen-boven-Aalst,
Q090p Mopertingen,
L368p Neeroeteren,
L312p Neerpelt,
K315p Oostham,
L416p Opglabbeek,
Q010p Opgrimbie,
K357p Paal,
L355p Peer,
Q012p Rekem,
Q175p Riemst,
L313p Sint Huibrechts Lille,
P176p Sint-Truiden,
K353p Tessenderlo,
P121p Ulbeek,
Q178p Val-Meer,
P192p Voort,
Q008p Vucht,
Q078p Wellen,
Q179p Zichen-Zussen-Bolder),
dapǝ (K314p Kwaadmechelen),
dāǝbǝ (Q002p Hasselt),
dabberen:
dabberen (L282p Achel),
krabbelen:
krabbelen (L282p Achel),
krabben:
krabǝ (P186p Gelinden, ...
Q002p Hasselt,
P197p Heers,
P055p Kermt,
Q093p Rosmeer,
P058p Stevoort),
krabǝn (Q002p Hasselt, ...
L316p Kaulille,
K359p Koersel,
P046p Linkhout,
K278p Lommel,
L312p Neerpelt,
K357p Paal,
Q008p Vucht),
kratsen:
krɛtsǝ (P184p Groot-Gelmen, ...
Q097p Ulestraten,
Q078p Wellen),
krɛtsǝn (P120p Alken, ...
P185p Engelmanshoven,
K357p Paal,
P176p Sint-Truiden,
P121p Ulbeek,
P192p Voort),
plodderen:
pluǝrǝ (Q003p Genk),
scharrelen:
scharrelen (L368p Neeroeteren, ...
P121p Ulbeek),
sxɛrǝlǝn (P219p Jeuk),
šarǝlǝ (Q211p Bocholtz, ...
L434p Limbricht,
L332p Maasniel,
Q022p Munstergeleen,
Q197p Noorbeek,
L371p Ophoven,
Q097p Ulestraten),
šarǝlǝn (L421p Dilsen),
šɛrǝlǝ (L329p Roermond),
scharren:
skē.rǝ (P197p Heers),
skērǝ (P222p Opheers),
skęǝrǝ (P188p Hoepertingen),
sxarǝ (L164p Gennep, ...
L211p Leunen,
L159a Middelaar,
L163a Milsbeek,
L163p Ottersum,
L266p Sevenum,
L268p Velden),
sxeǝrǝn (P175p Gingelom),
sxou̯ǝrǝn (K278p Lommel),
sxārǝ (K318p Berverlo, ...
Q002p Hasselt,
K314p Kwaadmechelen,
L355p Peer,
Q072a Rapertingen),
sxārǝn (K359p Koersel, ...
K314p Kwaadmechelen),
sxērǝn (P176p Sint-Truiden),
sxē̜i̯rǝ (P046p Linkhout),
sxē̜i̯ǝrǝ (P107a Rummen),
sxē̜rǝ (K361a Boekt Heikant, ...
Q156p Borgloon,
P048p Halen,
Q002p Hasselt,
P050p Herk-de-Stad,
L316p Kaulille,
P213p Niel-Bij-Sint-Truiden,
L314p Overpelt,
P176p Sint-Truiden,
P054p Spalbeek,
Q078p Wellen),
sxē̜rǝn (L282p Achel, ...
L286p Hamont),
sxęi̯rǝ (P107a Rummen, ...
P176p Sint-Truiden),
sxęi̯rǝn (P219p Jeuk, ...
P176p Sint-Truiden),
sxęrǝn (L352p Hechtel, ...
K357p Paal,
P056p Stokrooie),
sxǭu̯ǝrǝ (K278p Lommel),
sxɛrǝ (L269p Blerick, ...
L289h Boshoven,
L288c Eind,
L326p Grathem,
P197p Heers,
L289b Leuken,
L288a Ospel,
L271p Venlo,
P192p Voort,
L289p Weert,
Q001p Zonhoven),
sxɛrǝn (Q003p Genk, ...
P197p Heers,
L414p Houthalen,
K357p Paal,
P121p Ulbeek),
sxẽrǝn (P121p Ulbeek),
sxẽ̜rǝn (L286p Hamont),
sǭrǝ (L416p Opglabbeek),
šarǝ (L417p As, ...
L359p Beek,
Q121c Bleijerheide,
L317p Bocholt,
Q211p Bocholtz,
L360p Bree,
Q035p Brunssum,
L426p Buchten,
L421p Dilsen,
L419p Elen,
Q119p Eygelshoven,
Q021p Geleen,
Q003p Genk,
L366p Gruitrode,
Q113p Heerlen,
Q112a Heerlerheide,
L369p Kinrooi,
L422p Lanklaar,
L372p Maaseik,
Q009p Maasmechelen,
L265p Meijel,
L367p Neerglabbeek,
L321p Neeritter,
L368p Neeroeteren,
L418p Niel-bij-As,
Q198b Oost-Maarland,
L371p Ophoven,
L362p Opitter,
L415p Opoeteren,
Q032a Puth,
Q111q Ransdaal,
L358p Reppel,
L420p Rotem,
Q098p Schimmert,
Q020p Sittard,
L423p Stokkem,
L432p Susteren,
L361p Tongerlo,
Q097p Ulestraten,
Q014p Urmond,
L368b Waterloos),
šarǝn (L360p Bree, ...
L421p Dilsen,
L363p Ellikom,
L422p Lanklaar,
L372p Maaseik,
L364p Meeuwen,
L416p Opglabbeek,
L365p Wijshagen),
šorǝ (L331b Boukoul, ...
L330p Herten,
L299p Reuver,
L331p Swalmen,
L270p Tegelen),
šārzǝ (L265p Meijel),
šārǝ (Q207p Epen, ...
Q004p Gelieren Bret,
Q077p Hoeselt,
Q095p Maastricht,
Q117a Waubach),
šē̜rǝ (L294p Neer, ...
L293p Roggel),
šęrǝ (L290p Panningen, ...
L270p Tegelen),
šǫrǝ (L384p Herkenbosch, ...
L377p Maasbracht,
L383p Melick,
L382p Montfort),
šɛrǝ (L295p Baarlo, ...
L324p Baexem,
L322p Haelen,
L292p Heythuysen,
L325p Horn,
L382p Montfort,
L294p Neer,
L322a Nunhem,
L329p Roermond,
Q035a Rumpen,
L374p Thorn,
L318b Tungelroy),
šɛ̄rǝ (Q156p Borgloon),
schrabben:
sxrabǝ (L163a Milsbeek, ...
L163p Ottersum,
Q001p Zonhoven),
sxrabǝn (L415p Opoeteren, ...
L355p Peer,
Q008p Vucht),
šrabǝ (Q119p Eygelshoven, ...
L426z Holtum),
schravelen:
šrāvǝlǝ (Q095p Maastricht),
šrāvǝlǝn (L360p Bree),
wroeten:
vrȳtǝn (L286p Hamont),
zoeken:
zekǝ (Q089p Martenslinde),
zøkǝ (Q158p Riksingen)
|
De kippen dabben en scharren in de grond om wormen, insecten en dergelijke te vinden. [N 19, 61a; L 33, 20; monogr.]
I-12
|
19045 |
schaterlachen |
baljoenen:
dezelfde betekenis.
baljoēne (Q035p Brunssum),
barsten:
barste (L322a Nunhem),
barsten van het lachen:
barsje van ⁄t lachen (Q197p Noorbeek),
barste van ⁄t lachen (L322a Nunhem, ...
L432p Susteren),
bedoen van het lachen:
Neen. Wel in omgeving Maastricht (nl. Amby) gehoord. Komt evenwel niet voor in diksjeneer Mestreechs.
bedōēwe vaan ut lachen (Q204a Mechelen),
begaden:
begāāit (Q098p Schimmert),
(Hee begaatj zich).
begaje (L382p Montfort),
begaden van de lach:
cf. VD s.v. "begaaien"; maar Ton heeft in III, 2.3. "begaden"dus moet ik het ook
begaaie van de lach (L271p Venlo),
bescheuren:
bescheure (L269b Boekend, ...
Q203p Gulpen,
Q098p Schimmert),
besjeurə (L295p Baarlo),
besjuire (Q095p Maastricht),
Neen, maar wel het bovengenoemde woord!
besjeurə (L295p Baarlo),
bescheuren van het lachen:
bescheure van ⁄t lache (Q098p Schimmert),
is ook n maastrichtse uitdrukking.
bescheure vaan ⁄t lache (Q095p Maastricht),
bijna scheuren van het lachen:
bijna scheuren van ⁄t lachen (L294p Neer),
breken van de lach:
brèken van de lach (Q013p Uikhoven),
brullen:
brulle (L163p Ottersum),
bulderen:
buldere (v.h. lachen) (L291p Helden/Everlo),
een breuk lachen:
(doffe e).
een brjek laachte (Q077p Hoeselt),
gabberen:
gabbere (L320a Ell),
giechelen:
(speciaal door vrouwen).
giechele (Q113p Heerlen),
gieren:
gīēren (L163p Ottersum),
greilachen:
(= grijnzen).
grīēlachen (Q204a Mechelen),
grijnen van het lachen:
wenen of lachen.
grɛ̄i̯nə ván tláxə (P218p Borlo),
hel lachen:
hèl lache (Q113p Heerlen),
hɛ̄l láxən (L414p Houthalen),
(hèl = luid).
hèl lache (L299p Reuver),
(wordt omschreven).
hèl lachen (Q204a Mechelen),
het bescheuren:
⁄t bescheuren (Q198a Mesch),
het uitbrullen van het lachen:
⁄t ōēt brölle van ⁄t lache (Q111p Klimmen),
het uitschateren van het lachen:
⁄t éetsjatere van ⁄t lache (L270p Tegelen),
in de boks pissen:
in de boks "pisse (L265p Meijel),
juichen:
joeche (L432p Susteren),
joegen (Q015p Stein),
jukə (Q009p Mechelen-aan-de-Maas),
jü’che (Q121c Bleijerheide, ...
Q121a Chèvremont,
Q121d Haanrade,
Q121e Kaalheide/Onderspekholz,
Q121p Kerkrade,
Q121b Spekholzerheide),
kapot lachen:
kapat gelache (L374p Thorn),
kapot lache (Q035p Brunssum),
kepot lache (L265p Meijel),
kepot lachen (Q095p Maastricht),
kokkelen:
kòkkele (Q113p Heerlen),
kraaien:
krēēë (Q022p Munstergeleen),
kraaien van het lachen:
krēēë van ⁄t lagge (Q022p Munstergeleen),
krijsen:
kreisse (v.h. lachen) (L291p Helden/Everlo),
kwaken:
kwaake (Q035p Brunssum),
lachen wie een gek:
lache wi-j eine gek (L360p Bree),
luiken:
loeke (L159a Middelaar),
schateren:
schaetere (L353p Eksel, ...
L353p Eksel),
schatere (L269p Blerick, ...
L377p Maasbracht,
Q098p Schimmert),
schateren (Q039p Hoensbroek),
sjaaterde (L429p Guttecoven),
sjaatere (Q035p Brunssum),
sjaatèùre (L387p Posterholt),
sjaatərə (L364p Meeuwen),
sjatere (Q113p Heerlen, ...
Q111p Klimmen,
Q095p Maastricht,
L427p Obbicht,
L427p Obbicht,
Q098p Schimmert,
Q030p Schinveld,
Q020p Sittard,
L331p Swalmen),
sjātere (Q121c Bleijerheide),
sjààtərə (L424p Meeswijk),
sjáátere (Q038p Amstenrade, ...
Q039p Hoensbroek),
sjäotere (Q193p Gronsveld),
sjätere (Q247p Sint-Martens-Voeren),
šātərə (L422p Lanklaar, ...
L364p Meeuwen),
ps. niet omgespeld! Of toch omspellen volgens systeem R.N.D? (dus: [sx@t\\r\\]).
sxɛtərə (L413p Helchteren),
sjatere van de lach
sjatere (L329p Roermond),
Zo noemt men het ook wel.
schatere (Q113p Heerlen),
schateren van het lachen:
sjaatert van ⁄t lache (Q118p Schaesberg),
sjatere van het lache (L374p Thorn),
sjäöre vaan ⁄t laache (Q198p Eijsden),
schaterlachen:
chaterlachen (L333p Asenray/Maalbroek),
schaterlachen (Q203p Gulpen),
scheuren:
scheure (L269b Boekend),
sjeure (L295p Baarlo, ...
L325p Horn),
sjöre (Q097p Ulestraten),
(iem. autsjo‰ë, autpo‰ë: uitlachen).
sjoēë (Q083p Bilzen),
scheuren van het lachen:
scheure van ⁄t lache (L269b Boekend),
ja.
sjuire van het lachen (L374p Thorn),
schuddelen van het lachen:
sjuddele van ⁄t lache (Q192p Margraten),
schudden van het lachen:
sxədə vant láxə (P176p Sint-Truiden),
te barsten lachen:
te barste lache (L374p Thorn),
uitschateren:
oetschateren (L329p Roermond),
oetsjotere (L432p Susteren),
van de lach scheuren:
m.i. invloed ABN modern Sitt.
hae sjeurde van de lach (Q020p Sittard),
vermallescheuren:
vermallescheuren (Q015p Stein),
zeiken van het lachen:
zeike"van ⁄t lache (L265p Meijel),
zich bedoen:
zich bedoon (L371p Ophoven),
zich bedoen van de lach:
zie bijlage: stikke van de lach is onderdrukt lachen.
zich bedoon van de lach (L321p Neeritter),
zich bescheuren:
beschuure (zich) (L289p Weert),
zich beschuuëre (L318d Altweert, ...
L318e Altweerterheide,
L287p Boeket/Heisterstraat,
L288c Eind,
L289a Hushoven,
L318a Keent,
L288b Laar,
L289b Leuken,
L288p Nederweert,
L288a Ospel,
L289p Weert),
zich besjeure (Q095p Maastricht),
(heb gesch.....).
heb me bescheurd (L271p Venlo, ...
L271p Venlo),
zich bescheuren van de lach:
ja!
ziech bescheure van der laach (Q198a Mesch),
zich dood lachen:
(doet = dood).
zich doet lochen (Q088p Lanaken),
zich door lachen:
zich doorlache (Q020p Sittard),
zich een bult lachen:
zich eine böltj lache (L328p Heel),
zich kapot lachen:
ich laochde mich kepot (L291p Helden/Everlo),
zich kapot laache (Q204a Mechelen),
zich kapot lache (Q118p Schaesberg),
zich kepot laachte (Q193p Gronsveld),
zich kepot lache (L328p Heel),
zix kapot lāxə (Q009p Mechelen-aan-de-Maas),
neen, wel het bovengenoemde!
zich kapot laache (Q204a Mechelen),
neen; men zegt het bovengenoemde.
laagai zich kapot (Q204a Mechelen),
zich te barsten lachen:
ich laochde mich te barste (L291p Helden/Everlo),
ich laochde mich te boarste (L291p Helden/Everlo),
zich tranen lachen:
dit is een omschrijving!
wéé hòò-an ŏŏs tròò.me gelòò.chd (L290p Panningen),
neen, men zegt het bovengenoemde.
zich traone lache (Q192p Margraten),
zich verrijten van de lach:
zich verriete van de lach (L328p Heel),
zich vet lachen:
zich vèt lache (L328p Heel),
zich wriemelen:
vreemelde zich (L429p Guttecoven),
zich ziek lachen:
zich zeek lache (L360p Bree)
|
bescheuren, iets bescheuren in de betekenis van erbij scheuren van het lachen; betekenis/uitspraak [N 38 (1971)] || luidkeels lachen || luidkeels lachen, schaterlachen || schateren || schateren, luidkeels lachen || schaterlachen || schaterlachen; inventarisatie gebruik [N 38 (1971)] || scheuren, in de betekenis van schaterlachen; betekenis/uitspraak [N 38 (1971)] || stikken van het lachen || uitbundig lachen || uitschateren || zich dood lachen
III-1-4
|
21432 |
schatten |
gokken:
gokke (L246p Horst),
in een roes:
Van Dale: roes, 3. iets bij de roes kopen of verkopen, ongeteld, voetstoots, zoals het daar is.
in enne roes (L269p Blerick),
knoepen:
WNT: knoepen, A) 2. Bij den hoop, ongeteld, koopen of verkoopen.
knoepen (Q113p Heerlen),
knoeppe (Q121p Kerkrade),
knuppe (Q201p Wijlre),
koersen:
WNT: koersen (I), A) 2. Schatten, ramen, begrooten.
körse (L289p Weert),
kuren:
[<kuur, rk]
kuure (L289p Weert),
kwikken:
kwikkə (L265p Meijel),
op het oog:
op ut oog (Q027p Doenrade),
pingelen?:
pingelen (L364p Meeuwen),
ponderen:
peudere (L216p Oirlo),
punjere (Q020p Sittard),
punjeren (Q039p Hoensbroek),
punjərə (L429p Guttecoven),
(is oudere benaming).
pūndere (L245b Tienray),
prijzen:
prieze (L321a Ittervoort),
(v. dier).
pri-jze (L417p As),
puizen:
puizə (P047p Loksbergen),
roezen:
Van Dale: II. roezen, 1. (veroud.) bij de roes kopen of verkopen, van beide zijden het niet zo nauw nemen; -2. (gew.) gissen, schatten, ramen.
roese (L210p Venray),
rousjə (L271p Venlo),
schatten:
schatte (L269p Blerick, ...
L353p Eksel,
Q202p Eys,
Q039p Hoensbroek,
L246p Horst,
L267p Maasbree,
L267p Maasbree,
Q095p Maastricht,
Q095p Maastricht,
L217p Meerlo,
L216p Oirlo,
L266p Sevenum,
L245b Tienray,
L271p Venlo,
L271p Venlo),
schatten (L428p Born, ...
K317p Leopoldsburg,
L364p Meeuwen,
L382p Montfort,
L371p Ophoven),
schattu (Q035p Brunssum),
schattə (L382p Montfort),
schette (Q096b Itteren),
schàtte (L266p Sevenum),
schàttə (L164p Gennep),
scháttə (L271p Venlo),
schâtte (Q098p Schimmert),
sjatte (L381p Echt/Gebroek, ...
L320a Ell,
Q193p Gronsveld,
Q203p Gulpen,
L330p Herten (bij Roermond),
Q111p Klimmen,
L332p Maasniel,
Q095p Maastricht,
Q095p Maastricht,
L383p Melick,
Q034p Merkelbeek,
Q196p Mheer,
L294p Neer,
L387p Posterholt,
L299p Reuver,
L329p Roermond,
Q118p Schaesberg,
Q032p Schinnen,
Q015p Stein,
Q015p Stein,
Q112z Ten-Esschen/Weustenrade,
L374p Thorn,
L374p Thorn,
L318b Tungelroy,
L386p Vlodrop,
Q117a Waubach),
sjatten (L298a Kesseleik, ...
Q197p Noorbeek,
Q015p Stein),
sjattə (L300p Beesel, ...
L425p Grevenbicht/Papenhoven,
L329a Kapel-in-t-Zand,
L320b Kelpen,
Q095p Maastricht,
L299p Reuver),
sjette (Q018p Geulle, ...
Q095p Maastricht,
Q095p Maastricht,
Q098p Schimmert),
sjàtte (L417p As, ...
L331p Swalmen),
sjàttə (Q027p Doenrade, ...
Q113p Heerlen,
Q095p Maastricht,
L432p Susteren),
sjáttə (L328p Heel, ...
L329p Roermond),
sjátə (L416p Opglabbeek),
sjèttən (Q014p Urmond),
sjéttə (Q095p Maastricht),
skatte (P219p Jeuk),
zjatte (L265p Meijel),
schtzen (du.):
sjetse (Q095p Maastricht),
sjetzə (Q033p Oirsbeek),
sjètsə (Q207p Epen),
šeͅ.tsə (Q202p Eys),
taxeren (<fr.):
takseere (L294p Neer),
wikken:
wikke (Q039p Hoensbroek)
|
Bij den hoop, ongeteld, koopen of verkoopen. || het gewicht van iets schatten [koersen, prijzen] [N 89 (1982)]
III-3-1
|
31807 |
schaven |
hobeln:
hobǝlǝ (Q020p Sittard),
hubǝlǝ (Q121c Bleijerheide, ...
Q121a Chevremont,
Q284p Eupen,
Q121d Haanrade,
Q121e Kaalheide,
Q121p Kerkrade,
Q121b Spekholzerheide,
L271p Venlo),
schaven:
sxāvǝ (L286p Hamont, ...
Q002p Hasselt,
L163p Ottersum,
L271p Venlo),
sxōvǝ (K318p Berverlo),
sxǭvǝ (K317p Leopoldsburg, ...
K353p Tessenderlo),
š ̇āvǝ (L424p Meeswijk, ...
L329p Roermond),
šxǭ ̞vǝ (Q001p Zonhoven),
šā.vǝ (Q020p Sittard),
šāvǝ (Q121c Bleijerheide, ...
L381p Echt,
Q284p Eupen,
Q018p Geulle,
L328p Heel,
L330p Herten,
Q204a Mechelen,
L387p Posterholt,
L299p Reuver,
L385p Sint Odilienberg,
Q015p Stein,
L270p Tegelen,
L318b Tungelroy),
šǭvǝ (Q083p Bilzen, ...
Q003p Genk,
Q095p Maastricht)
|
In het algemeen het hout bewerken met een schaaf. [N 53, 90; monogr.]
II-12
|