e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
worstelen add. lutte amricaine (fr.): [Vloerevege met de tegenstander]?  lutte americain? (Genk), lutteur (fr.): lytø:r (Wellen), Vero.  luutteùr (Zolder) (Kermis)worstelaar. || de tak van krachtsport waarbij het doel is de tegenstander door bepaalde grepen en bewegingen op de grond te werpen [zo dat zijn schouders de grond raken] [worstelen, borstelen] [N 112 (2006)] || Lutteur: Worstelaar. III-3-2
worstenbroodje broodje met worst: Syst. Veldeke  brödje mit woesj (Bocholtz), Syst. WBD  brêûtje mit woosj (Geleen), kerstbroodje: krisbreudje (Sittard), Syst. Frings (?)  kēst˂bry(3)̄tjə (Kinrooi), kerstweggetje: Syst. Frings  kīrsweͅkskə (Maaseik), krisbroodje: krisbreutje (Sittard), saucijs: sesiès (Venlo), met deeg gebakken, worstenbroodje  soosies (Echt/Gebroek), Syst. WBD  sesies (Venlo), worstebroodje  sesīēs (Venlo), saucijsbrood: broodjes met worst in  sociesbrauwtjes (Susteren), saucijsje: sosieske (Oost-Maarland), Syst. WBD  sesieske (Buchten, ... ), saucijzenbrood: frans brood  so.si.zənbrauwət (Munsterbilzen), saucijzenbroodje: sauciesebreudje (Sittard), sauciezenbruudsje (Oost-Maarland), sausiezebreudje (Maasbracht), sausijzebruëdjes (Helden/Everlo, ... ), sesi-jzebriêdsje (As, ... ), sesiezebreidsje (Bilzen), sesiezebreudje (Roermond, ... ), sesiezebreutje (Sittard), sesiezebruuidje (Neeritter), sesiezebruëdje (Heerlen), sesijzebruudsje (Gronsveld), sezejze breudje (Heerlen), seziezebreudje (Grathem, ... ), sezijzebruu.tje (Waubach), sezijzebrödje (Mechelen), siezebreudje (Ottersum), sosiezebrödje (Mechelen), soziezebreudje (Sittard), sòziezebreudje (Sittard), səsizəbrytšə (Stokkem), #NAME?  sosiesbrewtje (Susteren), Syst. Eijkman  səsīzəbrø̄tjə (Gennep), Syst. Veldeke  sausiesbruedje (Tegelen), sesiezebruudje (Tegelen), seziezebreudje (Roermond), Syst. WBD  saoseizebreudje (Mechelen), sesiezebreudje (Herten (bij Roermond), ... ), sesiezebruëdje (Venlo), seziesebruudje (Boekend), sezijzebruudje (Tegelen), sezīēzəbreudje (Ottersum), soosiezebrûûtje (Nederweert), saucijzenbroodjes: Syst. WBD  sesièze-bruëdjes (Venlo), saucjzenbroodje: sosiezebruudje (Ubachsberg), sausijzenbroodjes: seziezebreudjes (Middelaar), verloren maandagbroodje: Syst. IPA  vərlo̞u̯ərə mándáx˂brø̞i̯ʔjə (Kwaadmechelen), vleesbroodje: vleesj-bruuëtsje (Bleijerheide), worstbrood: Syst. Frings  wost˂bruu̯ət (Melveren), woͅ(ə)s˂brōͅu̯t (Opheers), worstbroodje: woorst-bruëdjes (Helden/Everlo), woosjbrēūëdje (Munstergeleen), worstbrudjes (Helden/Everlo, ... ), woͅsbrøͅytšə (Borgloon), wórsbreudje (Roermond), worst-broodjes  woesj brüudjere (Bleijerheide), worstenbrood: Syst. Frings  woͅrstəbrūt (Beringen, ... ), woͅstəbruu̯ət (Heppen), woͅstəbruət (Hasselt), Syst. Grootaers Gewoonlijk op verloren maandag  wøͅstəbrō(u̯ə)t (Lommel), Syst. IPA  wo̞ͅrstəbruu̯ət (Paal), worstenbroodje: waorstebrödje (Castenray, ... ), woastebreudje (Thorn), woeschtebruëdje (Heerlen), woorsjtebreudsje (Posterholt), woorsjtebrwiödsje (Ulestraten), woorstebruëdjes (Panningen, ... ), woorstebrêûdje (Nunhem), woosjtebreutje (Sittard), woostebreudje (Maasbracht), woostebruuidje (Neeritter), woostebrèùdje (Urmond), worste bríédje (Neeroeteren), worstebreudje (Roermond), worstebruu-j-eke (Eksel), worstebruudje (Baarlo, ... ), worstebruuëdje (Ell), worstebrêûdje (Haelen), wostebreutje (Grathem), wostebroedje (Berbroek), wōͅstəbry(3)̄tjə (Lanklaar), woͅrstəbritšəs (Hasselt), woͅrstəbrīətšə (Opglabbeek), woͅrstəbry(3)̄tšə (Maaseik), woͅrstəbrykə (Houthalen), woͅstəbrø̄tšə (Tongeren), wòrstebröödje (Roermond), wórstebreudje (Swalmen), wöstebraodje (Roosteren), wø̄rstəbrytšə (Smeermaas), (o.).  woͅrstəbrykə (Helchteren), -euu-: niet als de Ned. -eu-, ook niet als de Ned. -uu-, maar als een tussenklank.  woesjtebreuudje (Oirsbeek), broodjes met worst in  woostebrauwtjes (Susteren), Eigen spellingssyst. Zie vragenlijst p.6  woorstebreuetje (Berg-aan-de-Maas), Eigen syst.  wōēsjtebrüüdje (Heerlen), Nieuwe [spelling]  worstebruedje (Reuver), Syst. Eijkman  worstəbrø̄tjə (Gennep), Syst. Eykman  wōͅrstəbry(3)̄.tjə (America), Syst. Frings  wōstəbryətjə (Kessenich), wōͅ(ə)rstəbry(3)̄(i̯)kə (Hamont), wōͅrstəbry(3)̄kə (Hamont), wōͅrstəbrø͂ͅi̯kə (Overpelt), wōͅstəbry(3)̄kə (Sint-Truiden), wōͅstəbry(3)̄tšə (Sint-Truiden), woͅrstəbrietjə (Gruitrode), woͅrstəbrikə (Linde, ... ), woͅrstəbrītšə (Hasselt), woͅrstəbrōtjə (Neerpelt), woͅrstəbrutšə (Gelieren/Bret), Syst. Frings Vroeger ongekend  woͅstəbrītšə (Hasselt), Syst. Veldeke  weustebruëdje (Kinrooi), worstebruedje (Tegelen), wórstebreudje (Roermond), Syst. WBD  woo.rstebrutje (Panningen), woorstebreudje (Meijel), woorstebruu:dje (Meijel), woosjtebreudje (Limbricht), woostebrèùdje (Neerbeek), worstebreudje (Baarlo, ... ), worstebreuedje (Leuken), worstebruidje (Velden), worstebruudje (Blerick, ... ), worstebruuedje (Baexem), worstebruëdje (Tegelen, ... ), worstebrūūdje (Tegelen), worstebrödje (Sevenum), worstebrûûtje (Neer), wōrste-bruëdje (Oirlo), wo͂:rsjtebreutje (Melick), wórstebreutje (Boukoul, ... ), Syst. Wbk. van Bree  worstebriêdsje (Bree), worstenriggel: meestal wordt dit gebak niet door de huismoeder zelf bereid, maar wordt het gekocht bij bakkers en slachters  worstereggel (Bree), worstenweggetje: woostewekske (Mechelen-aan-de-Maas), worstriggel: worstriggel (As, ... ), worstruggel (Bree), syn  worstriggel (As, ... ), Syst. Frings mnl.  woͅrstregəl (Bree) fijn gebak dat de huismoeders vooral ter gelegenheid van de kermis klaarmaken [ZND 48 (1954)] || saucijze broodje || saucijzebroodje || sausijs [N 06 (1960)] || verschillende soorten broodjes [N 29 (1967)] || worstebroodje [N 16 (1962)] || Worstebroodje (sezijzebreudje?) [N 16 (1962)] || worstenbrood || worstenbroodje III-2-3
worsthoren horentje: hø̜̄rkǝ (Tegelen), worstehorentje: wōstǝhø̄rtjǝ (Maasbracht), worsthoren: wǫrsthȳrǝ (Opitter), worsthorentje: wǫrshø̜̄rkǝ (Blerick) Een afgezaagde horen, een trechter of iets dergelijks waarvan het uiteinde in de darm wordt gestoken. Met de duim wordt het kleingemaakte vlees en vet in de darm geduwd. [N 28, 116; N 28, 119] II-1
worstvlees en -vet kleinmaken afsnijdsels maken: afsnęjtsǝls mǭkǝn (Sint-Truiden), door het vleesmachientje draaien: dwør ǝt vlēsmǝšīnšǝ dręjǝ (Veldwezelt), doormalen: dørmǭlǝ (Mal), dørxmālǝ (Mechelen), draaien: drɛjǝ (Ottersum), fijn doormalen: fējǝn døwǝrmǭwǝlǝ (Wellen), fijn maken: fīn mākǝ (Venlo), fijn snijden: fiǝn šnīǝn (Nuth), gehakt maken: gǝhakt mākǝ (Meijel), gekapt maken: gǝkap mākǝ (Rekem), hakken: hakǝ (Bleijerheide, ... ), hakǝn (Mesch), houwen: hǫwǝn (Leunen), kapothakken met de hiep: kǝpǫthakǝ me tǝ hīǝp (Meijel), kapotsnijden: kǝpǫt snęjǝ (Kuringen), kǝpǫt snī-jǝ (Opitter), kappen: kappen (Beringen), kapǝ (Maasmechelen, ... ), kipkap maken: kępkap mākǝ (Herk-de-Stad), kleinkappen: klē̜n kāpǝ (Neerpelt), klɛjnkapǝ (Maaseik), kleinmaken: klɛjn mākǝ (Panningen), kleinsnijden: klēn šni-jǝ (Kerkrade), korten: kø̜rtǝ (Weert), kortslaan: kort slǭn (Leunen), kotteren: køtǝrǝn (Beringen), malen: malen (Alken, ... ), molǝ (Heugem), mowǝlǝn (Neerpelt), mwǭlǝ (Riksingen), mālǝ (Berg / Terblijt, ... ), mālǝn (Diepenbeek, ... ), māǝlǝ (Zepperen), mōlǝ (Vliermaal), mǫwlǝ (Borgloon), mǫwǝlǝ (Grazen), mǭlǝ (Berverlo, ... ), mǭlǝn (Bilzen), mǭǝlǝ (Neerpelt), malen in de worstmolen: mālǝ en dǝ wǫrstmø̄lǝ (Heythuysen), snijden: (het vlees wordt) gǝsnōjǝ (Maastricht), snejǝ (Ottersum), snī-jǝ (Weert), šnī-jǝ (Herten), snijden met twee messen: šnī-jǝ męt twīǝ mɛtsǝ (Tegelen), worsten: wōstǝ (Neeritter) Men kapt of snijdt het vlees met een mes in kleine stukjes of verwerkt het met de vleesmolen. [N 28, 113; monogr.] II-1
wort bier: bē.r (Panningen), bēr (Meerssen, ... ), brouwsel: brušǝl (Sittard), kelderwort: kęldǝrwǫrt (Horn), klare wort: klǭrǝ wort (Horn), wort: w ̇ort (Opitter), wort (Arcen, ... ), wǫrt (Alken, ... ) De hoofdwort of nawort die in de hopketel met hop enlof bierkruiden gekookt is. Volgens de invuller uit P 180 is deze vloeistof reeds bier dat nog moet gisten. Ook het woordtype "bier" (L 290, L 387, Q 99) duidt hierop. [N 35, 50; monogr.] II-2
wort koelen afkoelen: afkȳlǝ (Kerkom), áǝfkylǝ (Wellen), ā.fkēlǝ (Opitter), āfkø̄lǝ (Heythuysen, ... ), koelen: koelen (Arcen, ... ), kylǝ (Alken), kø̄lǝ (Horn, ... ), nakoeling: nǭkø̄lǝŋ (Horn), op het koelschip staan: op ǝt kø̄lšēp stǭn (Horn), voorkoeling: vø̄rkø̄lǝŋ (Horn) De wort koud laten worden. In L 325 maakt men onderscheid tussen de "voorkoeling" en de "nakoeling". Het voorkoelen vindt plaats in de koelbak, het nakoelen in koelapparatuur. [N 35, 44; monogr.] II-2
wortafkoeler afkoeler: ā.fk ̇ēlǝr (Opitter), āfkylǝr (Alken), koeler: koeler (Venray), koelmachine: kø̄lmašin (Maastricht), réfrigérant: réfrigérant (Kerkom, ... ) De installaties waarmee men de wort nog verder afkoelt, voordat deze naar de gistkuip wordt gebracht. [N 35, 31; N 35, 52] II-2
wortel wortel: i̯ǫtǝl (Wijer), wetǝl (Heppen), wi̯átǝl (Zonhoven), wo ̞.tǝl (Moresnet), wo ̞tsǝl (Astenet, ... ), wo.rtǝl (Eupen, ... ), wortǝl (Ellikom, ... ), wotjǝl (Heppen), wotǝl (Buvingen, ... ), wurtǝl (Bingelrade, ... ), wuǝtǝl (Hombourg), wyrtǝl (Eupen, ... ), wø.tǝl (Tessenderlo), wørtǝl (Overpelt), wøʔǝl (Tessenderlo), wø̜tǝl (Halen, ... ), wø̜ʔǝl (Kwaadmechelen), węrtǝl (Lummen), wő̜tjǝl (Berverlo, ... ), wő̜ʔǝl (Oostham), wǫ ̝rtǝl (Kessenich, ... ), wǫ.rtǝl (Achel, ... ), wǫ.tsǝl (Eynatten, ... ), wǫ.tǝl (Astenet, ... ), wǫrtǝl (Afferden, ... ), wǫtjǝl (Kanne), wǫtǝl (Aalst, ... ), wǫǝtǝl (Herbesthal, ... ), wǭrtǝl (Guttecoven, ... ), wǭtsǝl (Simpelveld, ... ), wǭtǝl (Schaesberg), worteltje: we.tǝlkǝ (Vlijtingen) Het deel van de plant dat onder de grond blijft. Het is in de materiaalverzamelingen overal duidelijk gemaakt dat het niet om groente gaat. Vergelijk daartoe de lemma''s ''winterwortel'' en ''tuinworteltje'' in de aflevering over de moestuin. [JG 1a, 1b; L 8, 100a; L 15, 28; S 45; monogr.] I-4
wortel (alg.) boks: onderste stuk stam met wortels heette bij rooien: de bôks  de bôks (Herten (bij Roermond)), t geheel van wortels (boom)  de bôks (Oirlo), ± WLD  boks (Ospel), boksboom: aanhangsel N92 voor Sittard  boksbaum (Sittard), idiosyncr. wortel v./een boom  bòksbaum (Sittard, ... ), broek: breuk (Blerick), breûk (Boekend), brook (Maasbree, ... ), Venlo e.o. breuk = mv.  brook (Maasbree), WLD  brooke (Sevenum, ... ), brêuk (Maasbree), haarwortels: oarwŏrtele (Lutterade), knoer: knuur (Tegelen), knuùr (Venlo), moren (peen): WLD = wortel  moere (Posterholt, ... ), poest: paust (Wijchmaal, ... ), poes (Tegelen), poest (Kleine-Brogel, ... ), poust (Peer, ... ), t geheel van wortels (boom)  poest (Oirlo), poot: poeët (Hasselt), póot (Tongeren), stek: stekk (Opoeteren, ... ), storkel: sjtorkel (Sittard), storkəl (Meeswijk), stronk: sjtrönk (Nieuwstadt), WLD  strónk (Venlo), stronkel: schjtrunkel (Maastricht), tronk: eigen spellingsysteem  troenk (Merkelbeek), vot: vod (Stein), vot (Vucht, ... ), bij dikke bomen  de vot (Stein), WLD = boom  vot (Itteren), wortel: (wortel) (Blerick), de wortels (Oirlo), de wòrtele (Hoensbroek), wartel (Echt/Gebroek), wo.tsəl v. (Eys), woartel (Oirlo), woortel (Guttecoven, ... ), wootsəl (Simpelveld), woŏrtel (Grevenbicht/Papenhoven), wortel (Afferden, ... ), wortele (Noorbeek, ... ), wortels (Ospel, ... ), wortélé (Maastricht), wortəl (Schinnen, ... ), wortəls (Maastricht), wotel (Eys), wotsel (Eys, ... ), wottel (Eigenbilzen, ... ), wottele (Wijlre), wottels (Jeuk), wotəl (Heppen), woətel (Beverlo), wōrtel (Doenrade, ... ), wŏĕrtel (Posterholt), wŏŏ-tsel (Vijlen), wŏrtel (Gennep, ... ), wŏrtl (Asenray/Maalbroek), wŏttel (Heerlerbaan/Kaumer), wo͂ͅitəl (Beverlo), woͅ.tələ v.mv. (Ingber), woͅiʔəl (Oostham), woͅrtəl (Hamont, ... ), woͅrtələ (Beringen), woͅtəl (Niel-bij-St.-Truiden), woͅtələ (Linkhout), wŭrtel (Herten (bij Roermond), ... ), wòrtel (Beegden, ... ), wòttel (Hasselt, ... ), wòttəl (Epen), wórtel (Roermond), wót’sel (Bleijerheide, ... ), wôrtel (Swalmen), wôrtele (Herten (bij Roermond)), wörtelle (Pey), wø.tələ mv (Halen), wøͅtəl (Loksbergen, ... ), wøͅtəls (Meldert), wøͅʔəl (Kwaadmechelen), wətəl (Loksbergen), #NAME?  wórtel (Klimmen), [ ò + verkortingsboogje  wòrtel (Buggenum), bij plant  de wortels (Stein), boom  wŏrtel (Swolgen), Bree Wb.  wortēl (Bree), De o van sjlok en andere dergelijke woorden wordt aldus ongeveer gevormd: Men brengt de lippen vooruit in trompetvorm, de tong zoo laag mogelijk  wortel (Schinnen), eigen fon. aanduidingen  wortel (Ell), eigen spellingsysteem  woertel (Merkelbeek), woertele (Schinnen), wortel (Maastricht, ... ), wòrtel (Geleen), Endepols  wortel (Maastricht, ... ), ideosyncr.  wortel (Eijsden, ... ), wortele (Vlodrop), wortèl (Oirsbeek), wotsel (Kerkrade), wórtel (Susteren), wörtelle (Sittard), IPA, omgesp.  wøʔəl (Kwaadmechelen), LDB  wortel (Roermond), mv.; verkl.w.: wòttele; wuttelke  wòttel (Heerlen), NCDN  wórtöl (Stevensweert), Nijmeegs (WBD)  wórtəl (Meijel), oude spellingsysteem  wortels (Meijel), Veldeke  de wortele (Klimmen), wòrtel (Echt/Gebroek, ... ), wòttel (Waubach), Veldeke / eventueel aangevuld met systeem Jones  wortel (Gulpen), Veldeke 1979 nr 1  wortel (Venray), Veldeke aangepast  wortel (Tienray), Veldens dialekt  wortels (Velden), WBD / WLD  wortel (Reuver), wòrtəl (Beesel), WBD-WLD  wórtəls (Roermond), WBD/WLD  de wortels (Caberg), də wortəllə (Grevenbicht/Papenhoven), wortel (Ophoven), wortelə (Maastricht), wortələ (Maastricht), wortələn (Urmond), wòrtəl (Maastricht, ... ), wòttəl (Nieuwenhagen), wórtele (Lutterade), wórtəl (Kapel-in-t-Zand, ... ), wóttəl (Heerlen), WBD\\WLD  wòrtəl (Amstenrade), WLD  de wortel (Thorn), de wōrtel (Geleen), woertel (Oirsbeek), woortəl (Heel), wortel (Born, ... ), wortele (Swalmen), wortəl (Grathem, ... ), wortəls (Maastricht, ... ), wotsele (Vijlen), wottel (Gulpen, ... ), wŏĕrtel (Doenrade), wò,rtəl (Maastricht), wòrtel (Brunssum, ... ), wòrtəl (Montfort, ... ), wórtəl (Sweikhuizen), wôortöllə (Guttecoven), wôrtele (Schimmert), WLD (De o is niet voldoende gedifferentiëerd; vandaar soms –)  wórtəl (Haelen), WLD = plant  wortel (Itteren), ± WLD  wortel (Weert), wottele (Vlijtingen), wortelgestel: WBD/WLD nadruk op laatste letergreep  wòrtelgestel (As), zijwortel: zi-jwortəl (As), ps. eerste deel v.h. woord is niet goed te lezen! JK=zijwortel  zefwortels (Leopoldsburg), zoekwortel: zoekwortel (Leopoldsburg), zuiger: zuigers (Dilsen) boomwortel [N 92 (1982)], [SGV (1914)], [ZND 08 (1925)], [ZND 15 (1930)] || Het gedeelte van een plant, boom, dat in de grond zit en dat het voedselhoudende water opneemt (wortel, doel). [N 82 (1981)] || Hoe noemt u: andere wortels (strijkwortel, zoekwortel, zinker, etc.?) [N 75 (1975)] || ongeleed ondergronds plantendeel || wortel [N 92 (1982)], [SGV (1914)] || wortel deel vd plant || wortel v./een boom [N 92 (1982)] || wortel ve plant [Goossens 1b (1960)] || wortel, deel vd plant || wortelstronk || wortelstronk, taaie — III-4-3
wortel schieten wotselen: wót’sele (Bleijerheide, ... ) wortel schieten III-4-3