e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
woord kal: det is schoane kal (Ophoven), vets: k x\\lo.f xin vi.\\ts tovâ.n (f\\ts\\m\\ = spaanders).  vi.əts (Borgloon), woord: e woad, e wjudje, das zèn schoon wood (Wellen), e woard, e weudeke, da z’n schoen woade (Sint-Truiden), e wod, ee wjeudsu, dat zin schoon wjeud (Hoeselt), e woet, e wietše, dat zin šoen wiet (Bilzen), e woeöd, er wuëdje, da zen skoon woëod (Heers), e woit, e wĕtche, dat zin chooën wjiĕt (Beverst), e wooird, é weurdje, dat zin sjoen wèurd (Kanne), e woord, e weertje, di j schoen wèèrt (Niel-bij-As), e woord, e weurdje, dat zin sjoen weurd (Amby), e woord, e woordje, da zien schoen woorden (Eksel), e woord, e woordje, daə zien schoen woorden (Overpelt), e woord, e woordje, dè zijn schoen woorden (Wijchmaal), e wot, e wjeutsche, dat zi schoon wjeut (Zichen-Zussen-Bolder), e wouwet, e wördje, dat zeund scheun wöwe (Welkenraedt), e woërd, e wèèrdje, dat zeen sjoon woorden (As), e woət, e wootje, da zen schoen wooet (Kuringen), e wōrd, e woͅrtje, dɛ sin schoͅn wōrdən (Sint-Huibrechts-Lille), e wöt, e wjötje, sjone kaal (Val-Meer), ei woeoord, ei weurdje, det zeen choen weurd (Rotem), ei woord, ei weurdje, det zeen schwan weurd (Ophoven), ei woord, ei weurdsje, dat zuent schoen weurd (Mheer), ei woord, ein woerdje, det zeen schoen woerden (Bocholt), ein woerd, ein werdje, det zeen schoen weêrd (Neeroeteren), ein woort, een weertje, det zen schoon weerd (Gruitrode), ie wort, oe worreke, da zen schoeen woor (Beringen), ie wuot, e wøͅsəjə (Gelinden), īn wōrd, ə wōrdje, dɛ zijn schūn wōrdən (Peer), n woort, n weurtje, dè zien schoen weurt (Kaulille), w3ərt (Meterik), waord (Broeksittard, ... ), wit (Veldwezelt), wo.rt (Beringen, ... ), wo.ərt (Kessel, ... ), wo:rt (Achel, ... ), wo:ərt (Hegelsom), woad (Epen, ... ), woard (Afferden, ... ), woart (Sint-Pieters-Voeren), woat (Mechelen, ... ), woaëd (Gulpen), woeart (Heel), woerd (Eijsden), woert (Brunssum), woird (Klimmen), woit (Millen, ... ), woo-at (Waasmont), wooard (Schinveld), woord (Amby, ... ), woord, weureke, schoen woorde (Heusden), woort (Banholt, ... ), woot (Sint-Truiden, ... ), word (Horn), wort (Amby, ... ), wot (Eigenbilzen, ... ), woud (Landen), woärd (Grubbenvorst), woərt (Cuijk, ... ), woət (Binderveld, ... ), woɛt (Tessenderlo), wōard (Velden), wōārd (Blitterswijck), wōrd (Belfeld, ... ), wōrt (Kessenich, ... ), wōrt, w"rtšə, w"rt (Opgrimbie), wōt (Buvingen, ... ), wōərt (Merselo), wōət (Borlo, ... ), wōͅrt (Hasselt, ... ), wōͅərt (Horst), wŏrd (Meerlo, ... ), wŏət (Montzen), woͅart (Wittem/Partei), woͅrt (Arcen, ... ), woͅt (Rutten), woͅut (Loksbergen), woͅəd (Wahlwiller), woͅərt (Bergen, ... ), woͅət (Eygelshoven, ... ), wu.at (Aubel, ... ), wu.rt (Baelen), wu.ərt (As, ... ), wu.ət (Gemmenich, ... ), wu:rt (Opoeteren), wu:t (Kuringen, ... ), wu:ərt (Bocholt, ... ), wuort (Moelingen), wuot (Gutshoven, ... ), wuotə (Rijkhoven), wut (Borgloon), wuuot (Alken), wuut (Beverst, ... ), wuərt (Amstenrade, ... ), wuət (Bilzen, ... ), wuət, wĕtje, da zen schaon wuəd (Hoepertingen), wūərt (As, ... ), wy.rt (Meeuwen, ... ), wòat, woeatsche, woeat (Montzen), wô.rt (Baexem, ... ), wô:rt (Echt/Gebroek, ... ), wôrt (Sevenum), wôôrd (Beegden), wø͂ͅrt (Beringe), wø͂ͅrtjə (Wellerlooi), wû:rt (Grote-Brogel), wɛ.ərt (Bree), ë wooërd, ë wèursje, dad zien sjoeën wèurd (Lanklaar), ø wōəd, ø wōrøken, da zɛn schūən wōr (Oostham), ə woort, ə weurdche, dat zien schoen weurt (Lanaken), ə wort, ə wertjə, dat zin šuon wört (Mechelen-aan-de-Maas), ə wot, ə wødəkə, da sɛn šchūən wodə (Halen), ə wōrt, ə w"rtjə, dĕt sēn šūän w"rt (Molenbeersel), ə wōrt, ə w"rtən, dâzèən schun w"rdən (Zonhoven), ə wōrt, ə wortjə, dɛ zin schon wōrdən (Sint-Huibrechts-Lille), ə wōrt, ə wōrtjə, dɛ zin schwonw"rd (Hamont), ə wōrt, ə wø͂ͅrtšə, dat zīn šun wø͂ͅrt (Maastricht), ə wōt, w"tšə, schūn wōdə (Sint-Truiden), ə wōət, ə wətjən, də sä schuən wōrn (Tessenderlo), ə wōͅrt, ə wörtšə, dad sen šuən wört (Rekem), ə wuot, ə wietšə, datsinšönwiet (Martenslinde), ə wy(3)̄ert, ə wɛ̄rtjə, dɛt zēn šy(3)̄en wɛ̄rd (Opglabbeek), ə wûd, ə wədša, dat zin schōn wy(3)̄d (Koninksem), Mv.: wo:r.  wo:rt (Lummen), Opm. bijna woard.  woord (Obbicht) Een woord, een woordje, dat zijn schone woorden. [ZND 08 (1925)] || woord [RND], [SGV (1914)], [ZND 08 (1925)], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m] III-3-1
worm- en horzelgat ader: ǫwǝr (Tessenderlo), angel: aŋǝl (Schimmert), angelbijtel: aŋǝlbęjtǝl (Geulle), angelbout: aŋǝlbots (Heerlerheide, ... ), aŋǝlbø̜ts (Gulpen, ... ), aŋǝlbǫwt (Schinnen), angelenplek: (mv)  aŋǝlǝplɛkǝ (Molenbeersel), angelsbeet: aŋǝlsbiǝt (Klimmen), angelsteek: angelsteek (Maastricht), beet: bet (Montzen), daasplaats: dāsplāts (Venlo), dode plek: duǝ plɛk (Panningen), fehler: fejǝlǝr (Heerlen), fout: fāt (Sint-Truiden), fǫwt (Helden), hambijsteek: hambijsteek (Dilsen), horzelbeet: hǫrzǝlbę̄t (Maasbree, ... ), hǫrzǝlbīt (Weert), horzelplek: hǫrzǝlplɛk (Montfort), horzelsteek: hǫrzǝlštę̄k (Posterholt), larvebeet: larvebeet (Zonhoven), maaikot: mǫjkut (Bilzen), (mv)  mǭkutǝr (Diepenbeek), nerfbeschadiging: nerfbeschadiging (Maastricht), nutte plaats: nøtǝ plāts (Schimmert), slecht stuk: šlę̄t štøk (Wittem), slechte plaats: šlɛxtǝ plāts (Schimmert), steek: šti-jǝk (Heerlen), steek van paardshorezen: štex van pęǝtshorǝzǝ (Bleijerheide), stuk in het leer: štøk en ǝt lę̄r (Schimmert), vuile plek: vūl plɛk (Neeritter) Gat in het leer, veroorzaakt door een horzelsteek. Runderhorzels leggen hun eieren in de huid van de koe. Als de larven er weer uit zijn gekropen, blijft er een klein gaatje over, dat weliswaar weer dichtgroeit, maar toch altijd een zwakke en lelijke plek in het leer blijft geven (Liedmeier, pag. 2). Steken van andere insecten kunnen dezelfde kwaliteitsverminderende invloed op het leer hebben. [N 60, 7b; N 36, 7] II-10
wormbulten aambeien: ambęi̯ǝ (Herten), ǭmbęi̯ǝ (Herten), aambetelen: ambē̜i̯tǝlǝ (Rotem), āmbęi̯tǝlǝ (Maaseik), ǭmbęi̯tǝlǝ (Echt, ... ), (enk)  ambęi̯tǝl (Dilsen), ǭmbęi̯tǝl (Montfort), aamsbetels: āmsbęi̯tǝls (Grevenbicht / Papenhoven, ... ), abces: apsęs (Borlo, ... ), āpsɛs (Donk), amelsbetels: āmǝlsbē̜i̯tǝls (Maasmechelen), āmǝlsbęi̯tǝls (Leut), amelsbout: āmǝlšbōu̯t (Rekem), angelbetelen: aŋǝlbęi̯tǝlǝ (Eisden, ... ), (enk)  aŋǝlbęi̯tǝl (Geverik/Kelmond), angelbeten: aŋǝlbe.tǝ (Overpelt), aŋǝlbitǝn (Neerpelt), aŋǝlbiǝtǝn (Achel), (enk)  aŋǝlbēt (Neerpelt, ... ), angelblutsen: aŋǝlbløtsǝ (Welten), angelbouten: (enk)  aŋǝlboǝt (Neeritter), angelbulten: aŋǝlbøltǝ (Mechelen), (enk)  aŋǝlbølt (Waubach), angelbutsen: aŋǝbøtsǝ (Margraten), aŋǝlsbø̜tsǝ (Mechelen), angelen: aŋǝlǝ (Bree, ... ), angelknobbelen: aŋǝlknubǝlǝ (Ransdaal), aŋǝlknōbǝlǝ (Bocholt), angelknobbels: aŋǝlknǫbǝls (Kaulille), angels: a.ŋǝls (Genk), aŋǝls (Kinrooi, ... ), (enk)  aŋǝl (Gelieren Bret, ... ), angelsbetel: aŋǝlzbęi̯tǝl (Meeswijk), haŋǝlsbęi̯tǝl (Urmond), angelsbetelen: aŋǝlsbētǝlǝ (Oirsbeek), aŋǝlsbęi̯tǝlǝ (Einighausen, ... ), angelsbeten: aŋǝlsbētǝn (Gennep, ... ), (enk)  aŋǝlsbēt (Leunen), angelsboutelen: aŋǝlsbǫu̯tǝlǝ (Ulestraten), angelsbouten: aŋǝlsbȳt (Voerendaal), aŋǝlsbø̄t (Noorbeek), aŋǝlsbø̜i̯t (Obbicht), (enk)  aŋsbǫu̯t (Holtum), aŋǝlsbǫu̯t (Klimmen, ... ), angelsbulter: aŋǝlsbøltǝr (Meijel), (enk)  aŋǝlsbylt (Middelaar), angelsbutsen: aŋǝlsbøtsǝ (Mechelen), aŋǝlsbø̄tsǝ (Epen), angelsteek: aŋǝlstēk (Grathem), angelswormen: aŋǝlswørm (Geulle), boutangels: bǫu̯taŋǝls (Lanaken), bulten: bøltǝ (Blerick), bø̜ljtjǝ (Swalmen), (enk)  bølt (Maaseik), butsen: bøtsǝ (Beringen, ... ), gezwel: gǝzwē̜l (Hamont), gǝzwęl (Borgloon, ... ), gǝzwɛl (Boekend, ... ), gǝšwɛl (Roosteren), gǝžwęl (Smeermaas, ... ), gǝžwɛl (Gronsveld, ... ), horzelbulten: horzǝlbøltǝ (Meijel), hōrsǝlbø̜ltjǝ (Swalmen), hǫrsǝlbø̜ldjǝ (Boshoven), hǫrzǝlbøltǝ (Panningen, ... ), hǫrzǝlbø̜ltǝ (Venlo), horzelknobbelen: hǫrzǝlknubǝlǝ (Sibbe / IJzeren), huidwormen: hętwø̜rm (Ottersum), knobbelen op de rug: knobǝlǝ op dǝ rø̜k (Eijsden, ... ), knobbels: (enk)  knobǝl (Bree), knubǝl (Hasselt, ... ), knoden: knø̄ (Bocholtz), knoesels: (enk)  knōzǝl (Brunssum), knopen: (enk)  knup (Hoeselt, ... ), knūp (Beverst), koewormen: kōwørǝm (Geulle), maaiblutsen: mǫǝbløtsǝ (Zelem), maaibouten: mai̯bøtǝ (Beringen), maaibutsen: mǫwǝi̯bø̜tsǝ (Tessenderlo), maaien: māwǝ (Rijkel), mōwǝ (Opheers), maaienknopen: mǫi̯ǝknyp (Rosmeer), maaiknobben: mǫi̯knubǝ (Millen), mǭknø̜bǝ (Diepenbeek), maaiknoken: mãi̯knēk (Rapertingen), mãknōkǝ (Lummen), māi̯knēk (Hasselt), mǭknø̄k (Herk-de-Stad), mǭu̯ǝknø̄k (Spalbeek), maaiknotsen: mǭknǫtsǝ (Halen), runderwormen: røndǝrwørm (Broekhuizenvorst), stalknopen: (enk)  staǝlkna.u̯p (Rotem), warbossen: warbø̜s (Banholt, ... ), warbǫsǝ (Sint-Martens-Voeren, ... ), (enk)  warbǫs (Mheer, ... ), weiknopen: węi̯knyp (Helden), wormen: wø̜rm (Blerick), zwellen: zwǫlǝ (Mal), (enk)  šwɛl (Oost-Maarland), zwerage: zwerǫžǝ (Linkhout), zwērǭzi (Paal), zwering: zwē̜reŋ (Peer) In de zomer leggen runderhorzels hun eitjes aan de haren van het rund. Na enkele dagen kruipen er larven uit de eitjes. Deze dringen het lichaam binnen langs de haren en het haarzakje, doorboren de huid en groeien langzamerhand uit. In de winter komen ze vooral onder de huid van de rug terecht. Iedere plek waar een larve zit, vormt een bultje, de wormbult. Om te kunnen ademen doorboort de larve de huid van het rund. Dit veroorzaakt wondjes die gemakkelijk ge√Ønfecteerd kunnen raken, waardoor zeer uitgebreide verettering kan ontstaan. Zie ook het lemma ''wormbulten'' in wbd I.3, blz. 478-479. [N 52, 22; N 3A, 83b; A 48A, 35; monogr.] I-11
wormsteek wormsteek: wórmsjteek (Sittard), wôrremsteek (Altweert, ... ) wormsteek || wormstekig fruit I-7
wormsteek (subst.) pieren: peren (Melderslo), worm: de woerm (Oirsbeek), de woorm (Spaubeek), de worm (Beegden, ... ), de wörm (Guttecoven), worm (Horn, ... ), worrem (Eys, ... ), wōrm (Maasbracht), wurem (Gulpen), wurm (Roermond, ... ), wurrem (Meerssen), wörm (Gulpen, ... ), wormgaatjes: wormgètjes (Buchten), wörmgatjes (Lottum), wormlook: wormlaok (Brunssum), wormsgaten: worəmsxaatə (Venlo), wormsteek: weurmsjteëk (Mheer), woormšteͅək (Putbroek), wormstaek (Heythuysen), wormsteek (Hout-Blerick, ... ), wormstêk (Arcen), worəmštīē:k (Voerendaal), wurmsteek (Maasniel, ... ), wurmstieuk (Sint-Geertruid), wörremsteek (Wellerlooi) wormstekig (ve appel) subst. [DC 23 (1953)] || wormstekig ve appel (subst.) [DC 23 (1953)] III-2-3
wormstekig aangestoken: aangesjteke (Helden/Everlo), aangesjtoake (Stein), aangestaoke (Pey), aangesteke (Roosteren), aangestoake (Echt/Gebroek, ... ), aangestoke (Schinveld), aangeštoake (Limbricht), agestaeke (Nuth/Aalbeek), agestōke (Horst), ângestoke (Oirlo, ... ), Endepols  aongestoke (Maastricht, ... ), ideosyncr.  aangestaöke (Hoensbroek, ... ), LDB  aangesjtaoke (Roermond, ... ), WBD / WLD  aangesjtaoke (Reuver, ... ), WBD/WLD  aongestoke (Caberg, ... ), aangetast: aangetas (Sint-Geertruid), aangevreten: aangevraete (Nieuwstadt), aangevrete (Roermond), WLD  oangəvreetə door wörrəm (Maastricht), aangevreten door worm: WLD  oangəvreetə door wörrəm (Maastricht), da zit de worm in: WBD/WLD  dao zit də wörrəm in (Maastricht), da zit ene worm in: Endepols  dao zit unne wörrem in (Maastricht, ... ), da zitten wormen inne: WLD (De o is niet voldoende gedifferentiëerd; vandaar soms –)  dao zittə wörm innə (Haelen), daar zit de worm in: WBD/WLD  dao zit də wörrəm in (Maastricht), ± WLD  d’r zitj de worrem in (L 289), daar zit een maaitje in: dō zet ə moͅəkə en (Sint-Truiden), daar zit een worm in: Endepols  dao zit unne wörrem in (Maastricht, ... ), daar zitten wormen in: WLD (De o is niet voldoende gedifferentiëerd; vandaar soms o met nasaleringsteken)  dər zittə wörm innə (Haelen), WLD (De o is niet voldoende gedifferentiëerd; vandaar soms –)  dao zittə wörm innə (Haelen), de worm erin: de wurm er in (Einighausen), de worm hebben: de wörrem höbbe (Amby), de worm in: de weurem in (Meerssen), de worm in (Brunssum, ... ), de wŏrm inne (Puth), de wurm in (Vucht), de wörm in (Houthem), de wörrem in (Maastricht, ... ), de wərəm in (Sibbe/IJzeren), der worm i (Heerlen, ... ), dər wōərəm i (Vaals), de worm in hebben: de wörrem in höbbe (Amby), ideosyncr.  de wuerm ién hebbe (Gronsveld), de worm zit derin: Veldeke  d’r wörm zit dri (Waubach, ... ), de wormen hebben: de wörrem höbbe (Amby), de wormen in hebben: de wörrem in höbbe (Amby), ideosyncr.  de wuerm ién hebbe (Gronsveld), hebbe de wūrm ien (Eijsden), de wormen zitten derin: de wurm zitte drin (Hoensbroek), de wormen zitten erin: de wurm zitte drin (Hoensbroek), der zit de worm in: ± WLD  d’r zitj de worrem in (Ospel), der zitten wormen inne: WLD (De o is niet voldoende gedifferentiëerd; vandaar soms o met nasaleringsteken)  dər zittə wörm innə (Haelen), door wormsteek aangeboord: dōͅr woͅrmsteək āngəbōͅrt (Ophoven), doormaaid: (ɛs) dørmajt (Hasselt), doormaaid (Meeswijk), een worm in: enne wurm in (Limbricht), ne worm in (Stein), ne wurm i (Vijlen), gemaaid: gemaaijt (Kuringen), gemaait (Hasselt, ... ), gemaeëd (Kozen), gemaod (Sint-Lambrechts-Herk), gemaoijt (Ulbeek), gemaoëjt (Zonhoven), gemo-ed (Wijer), gemáód (Kermt), gəmait (Hasselt), gəmoͅ.i̯t (Diepenbeek), gəmoͅi̯t (Diepenbeek), gɛmoͅ.it (Overpelt), vermaoëjt (Zonhoven), gemaaiesteekt: gemaaiesteekt (Grote-Brogel), gəma.iəste.kt (Opglabbeek), gəmāiəste.kt (Opglabbeek), gəmoͅəstijəkt (Genk), of: die appel heeft maaiesteken  gemaaiesteekt (Bocholt), WBD/WLD  gəmāā-jəstēēkt (Opglabbeek, ... ), WBD/WLD zelfst. nw.: maaiesteek, wermsteek  gemaaiesteekt (As, ... ), gemaaisteekt: gemaaisteekt (Meeuwen, ... ), gemaaistēēkt (Gruitrode), gemaoëjsteekt (Zonhoven), gemoaistiehkt (Genk), gəmōͅi̯stīkt (Genk), Bree Wb.  gemaaisteekt (Bree, ... ), Duur de vèle règen en de föl zòn waas de hölft van uis appel gemaaisteekt  gemaaisteekt (As, ... ), of: gesteekt  gɛma:ijste:kt (Peer), WLD  gemaaisteekt (Zonhoven, ... ), gepeerd: gepeerd (Boekend), gepeerd fruit (Blerick), WLD  gepeerd (Maasbree, ... ), gepeerdj (Tungelroy), gepeert (Sevenum), gepierd: gepeerd (Arcen, ... ), gepeerd fruit (Blerick), gepeert (Panningen), gepierd (Helden/Everlo), gepīrd (Helden/Everlo), WLD  gepeerd (Maasbree, ... ), gepeerdj (Tungelroy), gepeert (Sevenum), gesteken: gestêke (Hoeselt), gestoken: (is) gesteke (Nieuwerkerken), gestaoken (Vechmaal), geste-eke (Wijer), geste:ke (Niel-bij-St.-Truiden), gesteken (Borlo, ... ), gesteəkə (Mopertingen), gestiijken (Widooie), gestièke (Neerrepen), gestoken (Groot-Gelmen, ... ), gestoəkə (Engelmanshoven), gestōken (Berlingen), gestōͅkə (Borgloon), gestŏeəkə (Gotem), gestêke (Grote-Spouwen, ... ), gestòken (Wellen), gestôken (Zepperen), gestɛkə (Bilzen), gəste.kə (Sint-Truiden), gəsteəkə (Sint-Truiden), gəstēkə (Sint-Truiden), gəstøəkə (Borgloon), gɛsto.kə (Kuttekoven), gɛstoͅəkə (Vliermaal), gɛstó:əkə (Gutshoven), gɛstɛ̄kə (Tongeren, ... ), eigen spellingsysteem  gesjtòke (Geleen, ... ), gewormd: gewormd (Horst, ... ), gewormdj (Heythuysen, ... ), gewormp (Reuver, ... ), gewormtj (Horn, ... ), geworremdj (Heythuysen, ... ), gewōrmtj (Heel), gewøͅrmp (Venlo), gəworəmp (Venlo), door wormen aangetast  gewörmd (Castenray, ... ), eigen spellingsysteem  gewurmd (Meijel, ... ), Nijmeegs (WBD)  gəwörrəmt (Meijel, ... ), Veldeke ?  gewòrmtj (Haelen, ... ), WLD  gewôrmd (Venray, ... ), gewörmptj (Tungelroy, ... ), gewormsteekt: gewermstùkt (Vlijtingen), gewormsteekt (Dilsen, ... ), gəwoͅrəmste.kt (Dilsen), gəwørmpsjtək (Gellik), hebben de worm in: ideosyncr.  hebbe de wūrm ien (Eijsden), heeft de wormen: (heit) de würrem (Mechelen-aan-de-Maas), heeft een maaiensteek: (heeft) ein maajesteek (Grote-Brogel), heeft een maaisteek: (heeft) een maaisteek (Berlingen), heeft een worm: (heeft) ənə wōrəm (Raeren), heeft een wormsteek: (heeft) een weremstiek (Mopertingen), (heet) ne wêrmstiek (Hoelbeek), heeft oorwormen: (hāt) ərwø͂ͅrəm (Sint-Pieters-Voeren), heeft wormgater: (heeft) wormgater (Kessenich), heeft wormsteek: wormsteek (Neerglabbeek), wørmsjteik (Gellik), heer zit vol worm: Endepols  heer zit vol wörrem (Maastricht, ... ), het fruit heeft worm: het freut hēēët wòrm (Hoensbroek), ingestoken: éngestaoke (Gennep, ... ), liesje met de kont: eigen spellingsysteem liesje met de kond  lieske mitte kondj (Neer), lieske mette kond: eigen spellingsysteem liesje met de kond  lieske mitte kondj (Neer), maaiensteek: ma.iəste.k (Opglabbeek), māijəste.k (Opglabbeek), mouje steek (Jeuk, ... ), maaisteek: moͅistēk (Heppen), maaistekig: moaistiehkig (Genk), WBD/WLD  maaisjtekig (Lutterade, ... ), met de steek: mouje steek (Jeuk, ... ), met worm: mèt wörrəm (Maastricht), WBD/WLD  mit wörm (Urmond), met wormen: mèt wörrəm (Maastricht), WBD/WLD  mit wörm (Urmond), met wormsteek: met woormšteͅək (Putbroek), WLD  mət wormsteek (Grathem, ... ), pierig: pierig (Gennep, ... ), rot obst: rot obst (Vaals), vermaad: vərmood (Loksbergen, ... ), vermaaid: vermaaid (Donk (bij Herk-de-Stad), ... ), vermojt (Lommel), vermoèd (Stokrooie), vermoëid (Eksel, ... ), vərmood (Loksbergen, ... ), vərmoͅwət (Tessenderlo), IPA, omgesp.  vərmajt (Kwaadmechelen), vərmajt* (Kwaadmechelen), subst.: ne maaisteek  vermaaid (Paal), verpest: verpest (Mook), verpierd: verpierd (Blitterswijck, ... ), verpiert (Afferden, ... ), verpiĕrd (Leunen), verpird (Horst), vərpīrt (America), Veldeke aangepast  verpierd (Tienray, ... ), WLD  vərpĭĕrt (Gennep, ... ), verpierikt: Veldeke 1979, nr. 1  verpierrikt (Venray, ... ), verwormd: verwörmd (Blitterswijck, ... ), eigen spellingsysteem  verwurmd (Meerlo, ... ), ± WLD  verwōrmdj (Weert, ... ), vol worm: ideosyncr.  vol wurm (Eijsden, ... ), vol wormen: vol wørm (Opgrimbie), ideosyncr.  vol wurm (Eijsden, ... ), vol wormen zitten: Endepols  heer zit vol wörrem (Maastricht, ... ), vol wormsteek: voul wourmsteek (Ospel), worm: NCDN  woarm* (Stevensweert), worm hebben: wûrm hûbben (Stein), worm in: #NAME?  wòrrem in (Klimmen), + WLD  wòrrem in (Klimmen), wormen hebben: het freut hēēët wòrm (Hoensbroek), wûrm hûbben (Stein), wormig: WLD  wörremig (Maastricht, ... ), wormsteek: worm sjteek (Schimmert, ... ), worm steek (Montfort, ... ), wormsjtieèk (Klimmen), wormsteek (Haler, ... ), wormsteek (adj.) (Echt/Gebroek), wòrmsteek (Ospel, ... ), wörmsteek (Pey, ... ), wörmstieêk (Noorbeek, ... ), wøͅrəmste.k (Kanne), eigen fon. aanduidingen  wormsteek (Ell, ... ), Endepols  wörremsteek (Maastricht, ... ), ideosyncr.  wormsjteek (Vlodrop, ... ), wormsjtich (Kerkrade, ... ), WBD/WLD  wòrmstaek (Grevenbicht / Papenhoven, ... ), wórmsjtîêk (Heerlen, ... ), WLD  wēùremsteek (Itteren, ... ), wormsjtièk (Schaesberg, ... ), wormsteek (Born, ... ), wórmsjīēk (Doenrade), wórmstjīēk (Doenrade), wôrmschtéék (Schimmert, ... ), ± WLD  wörremsjtîêk (Klimmen, ... ), wormsteken: wormštēkə (Wessem), wormstekens: ideosyncr.  wormsjtaekes (Sittard), wormstekes: ideosyncr.  wormsjtaekes (Sittard), wormsteketig: weurmsjtééketig (Wijlre, ... ), woormsteketig (Amstenrade), wormsjtaeketig (Merkelbeek), wormstaeketig (Nuth/Aalbeek), wörremsteketig (Maastricht, ... ), wørəmstiÚkətəx (Zichen-Zussen-Bolder), wormstekig: (ez) wørəmštešəš (Eynatten), wo.rəmšti.əkəx (Eys, ... ), woemsjtaekig (Swalmen, ... ), woormsteakig (Doenrade, ... ), woormstèkig (Stevensweert), worm steekig (Ubachsberg, ... ), wormschtekich (Heerlerbaan / Kaumer / Bauts / Rukker, ... ), wormschtäkig (Geleen), wormsjtaekig (Nieuwstadt, ... ), wormsjtaekig fruit (Herten (bij Roermond), ... ), wormsjtaikig (Roermond, ... ), wormsjteekig (Heerlen), wormsjtekig (Nuth/Aalbeek, ... ), wormsjtichieg (Kerkrade), wormsjtèkig (Buchten, ... ), wormsjtékig (Roermond, ... ), wormstaekig (Baarlo), wormstaikig (Roermond), wormstakkig (Venlo, ... ), wormsteikig (Ittervoort, ... ), wormstekig (Haelen, ... ), wormstēēkig (Horst, ... ), worəmštē:kix (Voerendaal), wōrəmžtižəž (Vaals), wōərəmžtižəž (Vaals), wuremsjiëkig (Gronsveld), wurmschteekig (Amby), wurmsjtekig (Maastricht, ... ), wurmsjtêêəkich (Epen, ... ), wurmstekig (Gerdingen), wurmstèkig (Valkenburg), wurmstékig (Houthalen, ... ), wurremsjteketig (Meerssen), wórmsjieëkig (Eygelshoven), wôrmštēkəx (Voerendaal), wörm-sjtie-ə-kig (Wijlre), wörmsjtëëkig (Gulpen, ... ), wörmsjèkig (Valkenburg, ... ), wörmstaekig (Blerick), wörmstekig (Geulle, ... ), wörmstjèkig (Valkenburg, ... ), wörmstèkig (Guttecoven), wörremsjtèèkig (Valkenburg), wörremstekig (Maastricht, ... ), wörrəmsteekig (Maastricht, ... ), wø.rəmštēͅ.əkex (Ingber, ... ), wørmstiëkig (Overrepen), wøͅrmstēkig (Pey), wùrəmsjteekig (Berg-en-Terblijt), wərmštè:kix (Sibbe/IJzeren), #NAME?  wormstekig (Elen), eigen spellingsysteem  woermsjtēkig (Merkelbeek, ... ), wormsjtäekig (Schinnen, ... ), ideosyncr.  wormstaekig (Sittard, ... ), wormstèkig (Thorn, ... ), oude spellingsysteem  wormstekig (Meijel, ... ), Veldeke  wòrmstaekig (Echt / Gebroek, ... ), wórmsjtaekig (Klimmen, ... ), Veldeke / eventueel aangevuld met systeem Jones U: zoals in wurm, gud (goot), put (put) wordt ongeveer uitgesproken zoals de \\ in t Engelse woord: the.  wurmsjteëkig (Gulpen, ... ), Veldens dialekt (waarschijnlijk ook: e = e van Adèle)  wormste͂kig (Velden, ... ), Venlo e.o.  wormstekig (Maasbree, ... ), WBD/WLD  wormsjtékich (Kapel in t Zand, ... ), wormstekig (Stein), wormstēkig (Ophoven, ... ), wórmsjtéékich (Susteren, ... ), wórmsjtîêkich (Heerlen, ... ), wörrəmsteekəch (Maastricht, ... ), WBD\\WLD  wórrəmsjtèèkéch (Amstenrade, ... ), WLD  woemsjtekig (Geverik / Kelmond, ... ), woermsjtèèəkig (Oirsbeek, ... ), woremstaekig (Tungelroy, ... ), worm-sjtéékich (Swalmen, ... ), wormschtekig (Brunssum, ... ), wormstaekig (Venlo, ... ), wormstèèkig (Venlo, ... ), wurmsjtèikig (Schinnen, ... ), wóórmsjteakig (Guttecoven, ... ), wörrəmstēēkich (Maastricht, ... ), wörəmsjeëkig (Wijnandsrade, ... ), WLD (Verschrijving ? Bedoelt waarschijnlijk weurmschtiekig)  weurschtiekig (Vijlen, ... ), ± WLD  weurmstiekeg (Vlijtingen, ... ), worremstaekig (L 289, ... ), zit de worm in: zit de wörm in (Nieuwstadt, ... ), WLD  zit de wòòrm in (Posterholt, ... ) door maden of/ook door rotting ontstoken fruit || Door wormen aangetast, gezegd van fruit (wormstekig, gemaaid, vermaaid, verpielt, meutelig, maaistekig, maaisteek). [N 82 (1981)] || wormstekig [DC 23 (1953)] || wormstekig (ve appel) [DC 23 (1953)] || wormstekig ve appel [DC 23 (1953)] || wormstekig ve appel (subst.) [DC 23 (1953)] || wormstekig, gezegd ve appel [Lk 01 (1953)] I-7, III-2-3
worp kwart: kwār(t) (Tegelen), strang: strāŋk (Maastricht), worp: wǫrǝp (Tegelen) Bepaalde hoeveelheid potaarde waarvan, naargelang de afmetingen, een aantal potten kan worden gedraaid. Het woordtype strang werd in de aardewerkfabrieken in Q 95 gebruikt voor een kleistreng in de vorm van een worst die in de fabrikage-afdeling in plakken werd gesneden. In L 163 verstond men onder een hoop ballen een partij brokken leem, bijvoorbeeld 36 stuks, op maat afgeknepen door de ballenmaker, waar zo mogelijk 36 bloempotten door de draaier van gedraaid konden worden. [N 49, 14; monogr.] II-8
worst krongel: Barg.  kroͅŋəl (Waubach), lont: bargoens  loͅnt (Heerlen, ... ), pens: peͅns (Tongeren, ... ), pèns (Beverlo), pé.ns (Zonhoven), pɛns (Berg, ... ), pɛ̄ns (Guigoven), bloedworst  pens (Kleine-Brogel), regenworm: Barg.  rēͅgəwoͅrm (Waubach), saucijs: sasis (Sint-Truiden), sasisse (Sint-Truiden), sesiees (Opoeteren), sesiehs (Genk, ... ), sesies (Diepenbeek, ... ), sesis (Beverlo), sesizen (Voort), sesiès (Venlo), seͅsies (Vliermaal), sosis (Gingelom, ... ), sosisen (Bommershoven), sōsīs (Koninksem, ... ), soͅsis (Heers), sësies (Hoeselt), səsis (Zonhoven), səsī:s (Tongeren), paardeworst  sosis (Sint-Truiden), rauw  səsy(3)̄s (Maaseik), saucijsje: sesyske (Gronsveld), slangen: bargoens  slaŋə (Heerlen), slanke: Barg.  šlaŋkə (Waubach), worst: vi̯ø̄s (Zichen-Zussen-Bolder), vjeus (Zichen-Zussen-Bolder), vjos (Rosmeer), voͅs (Bilzen), weurs (Maastricht), weust (Oostham), wĕust (Loksbergen), wjös (Val-Meer), wo"st (Beverlo), woars (Stokkem), woast (Molenbeersel), woaš (Vijlen), woa‧s (Wellen), woeësj (Simpelveld), woeösjte (Heerlerheide), woors (Maastricht), woorsch (Amby, ... ), woorst (Sint-Pieters-Voeren), woos (Echt/Gebroek), woosj (Sittard), woost (Echt/Gebroek, ... ), wooës (Lanklaar), wooəsj (Montzen), wors (Reuver, ... ), worst (As, ... ), wos (Bilzen, ... ), woss (Bilzen), wost (Buvingen, ... ), woste (Sint-Truiden), woësj (Gronsveld), wōrst (Blitterswijck, ... ), wōs (Montfort), wōst (Kermt, ... ), wōš (Sittard), wōšt (Eupen), wōəs (Meeswijk), wōəš (Eupen, ... ), wōͅ.rs (Opgrimbie), wōͅrs (Maastricht, ... ), wōͅrst (Hamont, ... ), wōͅs (Borgloon, ... ), wōͅstə (Gelinden), wōͅš (Eupen, ... ), woͅ.a‧š (Montzen), woͅrst (Bree, ... ), woͅs (Aalst-bij-St.-Truiden, ... ), woͅst (Beverlo, ... ), woͅstə (Sint-Truiden), wo‧s (Hoepertingen), wuüsj (Gronsveld), wuəš (Kerkrade), wūrs (Maaseik), wūst (Rotem), wūəst (Leut), wūəš (Klimmen, ... ), wórs (Roermond), wörstjes (Weert), wøst (Kwaadmechelen), wøͅst (Kwaadmechelen, ... ), wəssən (Tessenderlo), wəsten (Tessenderlo), alg. voor alle soorten  woost (Kerkom), algemeen verzamelwoord zonder lidwoord  wōͅs (Heers), algemeen voor alle soorsten  woost (Kerkom), An de schaorste hánge de waorste As ge Sinte Clara n waorst belooft vur dn aerme, kriegde maerge goej waer "Zij is mij te kroom"zaej de vos, toew hoong de waorst án dn balk  waors(t) (Merselo), bijna nooit gebr.  woͅs (Berg), eigegemaakde wórs E sjiefke wórs ch Höb avele en rólmóps, dreugwurs zo tej es laer, hel eijer, breudjes, gojen drank  wórs (Roermond), mv. weusj  wōš (Sittard), o gerekt en dof  worst (Sint-Huibrechts-Lille), thuis gemaakt na de slacht, boerenmetworst?  woos (Obbicht), Verklw, wörsteke  wórs(j)t (Zonhoven), Verklw. woske  wos (Hasselt), Verklw. wuësjke  woeësj (Heerlen), Verklw. wörske  wors (Venlo), Verklw. wüesj-je  woeësj (Bleijerheide, ... ), Verklw. w‹stk\\n  wōͅst (Lommel), vroeger wôörs  wors (Panningen), witte èn roi wos  wos (Hoeselt), ¯n Dikke woors Weurs make Dee vraogde miech e sjijfke woors E paar weurskes mèt zwar(t)broed Höbs diech al ins weurskes zónder vel gezeen  weurs (Maastricht) darm met gehakt vlees enz, gevuld || pens || saucice || saucijs || worst [Goossens 2b (1963)], [N 06 (1960)], [ZND 04 (1924)], [ZND 21 (1936)], [ZND A1 (1940sq)], [ZND A2 (1940sq)] || worst, pens III-2-3
worst maken bloedworst maken: bluwos mākǝn (Diepenbeek), braadworst maken: brǭtuǝš mǭǝkǝ (Eijsden), brǭtwurš mākǝ (Mesch), een slag deringeven: nǝ slaxdǝrigɛvǝ (Lommel), pens(en) maken: pē̜ns mǭkǝ (Wellen), pęns mǭkǝ (Mal, ... ), pęnsǝ mākǝ (Herk-de-Stad), pęnsǝn mākǝn (Linkhout), pɛns makǝ (Helchteren), pɛns mukǝ (Sint-Truiden), pɛns mwǭkǝ (Riksingen), pɛns mǭkǝ (Kortessem), pɛnsǝ mǭkǝ (Berverlo, ... ), saucisse maken: sǝsīs mākǝ (Borgloon), sǝsīs mǭkǝ (Mal, ... ), stoppen: stǫpǝ (Weert), trip maken: trip mǭkǝ (Mal), worst koken: wos kōkǝn (Diepenbeek), wǫs kōkǝ (Beverst), worst stoppen: wǫǝrst stopǝ (Neerpelt), worst vullen: wujs vølǝn (Hoensbroek), worst(en) maken: vjø̜š mǭkǝ (Riemst), wjɛs mǭkǝ (Veldwezelt), wors mākǝ (Blerick, ... ), worst maken (Beringen, ... ), worst mākǝ (Gruitrode, ... ), worst mākǝn (Leunen, ... ), wos mǭkǝ (Bilzen), wost mukǝ (Sint-Truiden), wostǝ mākǝ (Waasmont), wostǝ mǭkǝ (Sint-Truiden), wowǝrst mākǝn (Neerpelt), wus mākǝ (Kerkrade), wuš mākǝ (Oirsbeek, ... ), wuǝš mākǝ (Eys, ... ), wuǝš māxǝ (Bleijerheide, ... ), wørš mākǝn (Hoensbroek), wøǝš māxǝ (Terwinselen), wø̄rs mākǝ (Maastricht), wø̜rš mākǝ (Heugem), wōrst mākǝ (Helden, ... ), wōrš mākǝ (Berg / Terblijt, ... ), wōs mākǝ (Buchten), wōs mākǝn (Kotem), wōš mākǝ (Sittard, ... ), wōǝrs mākǝ (Noorbeek), wōǝš mākǝ (Gulpen), wūrs mākǝ (Maaseik), wǫrs mākǝ (Herten, ... ), wǫrst mākǝ (Lummen, ... ), wǫrstǝ mākǝ (Tungelroy), wǫst mākǝ (Kuringen), wǭrs mākǝ (Rekem), worsten: worstǝ (Heythuysen, ... ), wustǝ (Kerkrade), wøštǝ (Nuth), wōstǝ (Geulle, ... ), wǫrstǝ (Blerick, ... ), wǫstǝn (Sint-Truiden), worsten draaien: wostǝ drē̜ (Nieuwerkerken), wostǝ drē̜jǝ (Zepperen) De kleinere stukken vlees en vet worden met een vleesmolen, een bijltje of een mes tot kleine stukjes gemaakt, Het vlees wordt eventueel gekruid en dan in de schoongemaakte darm geduwd. Vergelijk ook het lemma ''darmen met worstvlees vullen''. [N 28, 120; monogr.] II-1
worstelen borstelen: beusjtele (Lutterade, ... ), borstelen (Kesseleik, ... ), bostele (Kuringen), lutteren (<fr.): luttièrrë (Tongeren), Die twee hebben gelutteerd.  løtèirə (Niel-bij-St.-Truiden), Fr. lutter. B.v. In de kermistenten waren ze aan het luteren.  lytērə (Meeswijk), NB lutte [lyt]: Worstelen (onz.)  løtjɛrə (Tongeren), Vgl. frausëlë.  lüttièrë (Tongeren), pankrassen: Vloerevege met de tegenstander.  pankrasse (Genk), ringelen: riengele (Kerkrade), riengele, ziech (Kerkrade), ringele (Schinnen), ringen: rienge (Bocholtz, ... ), ringe (Buchten, ... ), ringen (Susteren), riŋə (Nieuwenhagen), ränge (Eupen), ziech ringe (Simpelveld), sportterm / uit D. steenbakkers  ringe (Brunssum), rulsen: rölse (Helden/Everlo), schieten: sjeete (Guttecoven), vechten: vechte (Posterholt), wanselen: [sic]  waansjele (Buchten), waaschele (Echt/Gebroek), weren: Bij dit jongensvermaak moest echt de krachtproef de doorslag geven.  waere (Herten (bij Roermond)), ps. er staat alleen z. (voor zich moet het zich of zÈch zijn? (beide vormen worden nl. in deze vragenlijst gebruikt!)  zich wêre (Valkenburg), Vgl. WNT sub weren (I): 13. Worstelen.  were (Ingber), wēͅrə (Epen), wáere (Herten (bij Roermond)), wêre (Buggenum), wêren (Sint-Odiliënberg), wɛ̄re (Belfeld), zich wêre (Heer), worstelen: waastele (Grevenbicht/Papenhoven), waors(t)ele (Venray), westele (Loksbergen), wĕustelen (Tessenderlo), wo"sele (Beverlo), wo(r)selen [woͅ:sələn} (Lommel), woarsele (Leunen, ... ), woarstele (Velden), woāsselen (Lommel), woeërselen (As), woorschele (Maasbracht), woorstele (Broeksittard, ... ), woorstelen (Blerick), woorstelle (Posterholt), wooschele (Stevensweert), woostele (Genooi/Ohé, ... ), woostelen (Geistingen), worschele (Amby), worsele (Afferden, ... ), worsjtele (Berg-en-Terblijt, ... ), worsjtelle (Vlodrop), worst`le (Bocholt, ... ), worstele (Arcen, ... ), worstelen (Achel, ... ), worstlen (Helchteren), wossele (Borgloon, ... ), wostele (Jeuk, ... ), wostelen (Jeuk), wōārsele (Blitterswijck), wōrsele (Meerlo), wōrstele (Lottum, ... ), wōrstelen (Overpelt), wōrstələ (Meijel, ... ), wōstele (Landen), wōͅrsələ (Venray), wōͅs(t)ələn (Lommel), wŏŏrstele (Grubbenvorst, ... ), wŏrschtele (Heer), wŏrstele (Asenray/Maalbroek, ... ), wŏësselen (Oostham), woͅrstələ (Bree, ... ), wurstelen (Ophoven), wursələn (Eksel), wŭrstele (Herten (bij Roermond)), wy(3)̄əsjtələ (Heerlen), wòrstelen (Hamont), wòstele (Sint-Truiden), wòstelen (Diepenbeek), wórstele (Swalmen), wôrstele (Maaseik, ... ), wôstelen (Bilzen), [Alg. opmerking: de invuller is een nieuwe medewerker en heeft enkel vernederlandste woorden genoteerd die reeds tussen haakjes in de vraagstelling gesuggereerd werden]  worstelen (Heers), [OVT]  worstelde (Peer), a) Ich zeen lever wórstele es boekse.  wórstele (Roermond), De koùjounge zèn wier aon t wòstele: De rakkers zijn weer aan t worstelen.  wò`stele (Kortessem), Einge vorm waarin Zol. st naar t overging (in het Zonh. algemeen, vgl. kórt, dórt tgov. Zol. kórst, dórst).  wórtele (Zolder), Het enige Zolderse woord dat de Zonhovense gewoonte heeft gevolgd om van de verbinding órst -&gt; órt te maken (b.v. dórt, kórt (dorst, korst)).  wórtele (Zolder), met lengteteken op de o  wŏrstele (Well), op het hoedje nog een streepje  wôrstelen (Heijen), ps. invuller twijfelt over dit antwoord.  worsjtele ? (Schimmert), Uitstoting van s.  wórtele (Zonhoven), wospelen: wosspële (Vorsen), Ze lagen in het gras te wospelen.  woͅspələ (Niel-bij-St.-Truiden), wrastelen: vraaschele (Oirsbeek), vraasjele(n) (Schinveld), vraatschele (Bingelrade), vraatsjele (Schimmert), vrasjele (Guttecoven), vrassele (Eijsden), vreisjele (Guttecoven), vrötschele (Mheer), Kil.: wrastelen.  vraatschele (Valkenburg), Opm. is oude benaming.  vraaschele (Heer), Opm. soms wordt het hiermee weergegeven.  vraasjele (Doenrade), wrusselen: frausele (Bilzen), frauselen (Lauw), fraussele (Bilzen, ... ), fraussele (ze zin on ɛt bossele = zij zijn aan het vechten) (Bilzen), frausëlë (Hoeselt), froesele (Eigenbilzen, ... ), froesselle (Veldwezelt), froh-sê-lê (Widooie), froselen (Diepenbeek), frousele (Genk), frouwesele (Wellen), froūssele (Borgloon), frŏuselen (Genk), frôsele (Val-Meer), De koùjounge zèn wier aon t froussele: De kwajongens zijn weer aan t worstelen.  froussele (Kortessem), Dorren, pag. 131: vraatschele.  fraəsəln (Zonhoven), Dë kènnër huinëndôog dij frausëlë nimmee wij vêe vruggër: De kinderen van nu worstelen niet meer lijk wij vroeger.  frausëlë (Hoeselt), Informeel, niet als sporttak.  frówsele (As), NB froaseleër: worstelaar.  froasel`n (Diepenbeek), Vgl. lùttërë.  frausëlë (Tongeren), Worstelen door kwajongens.  frawsëlë (Tongeren), zich krijgen: zich ens krieke (Rimburg), zich kriege (Lutterade, ... ), zich kriege mit eine (Heek), zich kriege(n) (Obbicht), zich pakken (met iemand): zich pakke mit eine (Heek), zich pakke mit ieme (Heerlen), zich pukke (Horn) *Fraasselen: Worstelen. || [De jongensspelen: 12]. Worstelen. || de tak van krachtsport waarbij het doel is de tegenstander door bepaalde grepen en bewegingen op de grond te werpen [zo dat zijn schouders de grond raken] [worstelen, borstelen] [N 112 (2006)], [N 112 (2006)] || De tak van krachtsport waarbij het doel is de tegenstander door bepaalde grepen en bewegingen op de grond te werpen [zo dat zijn schouders de grond raken] [worstelen, borstelen]. [N 88 (1982)] || Kinderspel, n.l. stoeiend worstelen door kinderen. || Luteren: Worstelen. || Lutter: Worstelen. || Lutteren: Worstelen. || Vriendelijk worstelen. || worstelen [SGV (1914)] || Worstelen (als spel). || Worstelen (sport). || Worstelen als spel. || Worstelen, strijden. || Worstelen. [Willems (1885)] || Worstelen: (op een bepaalde wijze) met elkaar strijden. || Worstelen: worstelen. III-3-2