e-WLD begrippen 

 
 
Filteren...

Overzicht

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
buitendeurtje van het varkenshok buitendeur: bø̜tǝdø̜r (Herk-de-Stad), būtǝdø̄r (Ulestraten), buitendeurtje: butǝdȳrkǝ (Bocholt), butǝdø̄rkǝ (Swalmen, ... ), butǝdø̜rkǝ (Kaulille), deur: dȳǝr (Rotem), dør (Boorsem), døǝr (Donk), dø̄r (Guttecoven, ... ), dø̜̄r (Gronsveld), deur van de varkensstal: dø̜r van dǝ vɛ.rkǝsstal (Eisden), deurtje: dirkǝ (Bree), dørkǝ (Beringen, ... ), dø̄rkǝ (Baarlo, ... ), dø̜̄rkǝ (Riksingen), dērkǝ (Hasselt), grendeldeur: gręi̯ŋǝldø̜̄yr (Sint-Truiden), loopdeurtje: lōpdȳrkǝ (Hoensbroek), staldeur: staldei̯ǝr (Beverst), staldør (Tongeren), stā ̞ldei̯ǝr (Spalbeek), štaldø̄r (Welten), štaldø̜̄r (Mechelen), staldeurtje: staldȳǝrkǝ (Stevensweert), staldø̄rkǝ (Eind), stalsdeur: štals˱dȳr (Hoensbroek), varkensdeur: vɛrkǝs˱dør (Lummen), vɛrkǝs˱dø̄r (Bocholtz, ... ), vɛrǝkǝs˱dø̄r (Berverlo), vɛrǝkǝs˱dø̜ǝr (Halen), vɛrǝkǝs˱dēr (Kiewit), vɛ̄rkǝs˱dø̄r (Milsbeek, ... ), vɛ̄rkǝs˱dø̜̄r (Opheers), vɛ̄rǝkǝs˱dø̄r (Gennep), varkensdeurtje: vē̜ ̞rǝkǝs˱dø̄rkǝ (Ysselsteyn), vɛ.rǝkǝs˱dø̜rkǝ (Neerpelt), vɛrkǝs˱dirkǝ (Bree), vɛrǝkǝs˱dørkǝ (Leunen), vɛrǝkǝs˱dø̄rkǝ (Egchel, ... ), vɛrǝkǝs˱dø̜rkǝ (Achel), vɛrǝʔǝs˱dørkǝ(n) (Lommel), vɛ̄.rǝkǝs˱dø̄rkǝ (Heugem), vɛ̄rǝkǝs˱dørkǝ (Hamont), (mv)  vɛrkǝs˱dørkǝs (Meijel), varkenskooideurtje: vɛ.rǝkǝskydørkǝ (Zolder), varkenskotdeur: vɛrkǝskǫt˲dø̄r (Beringen), vɛrkǝskǫt˲dēǝr (Kermt), vɛrǝkǝskǫt˲dø̄r (Meldert), varkenskotdeurtje: vɛrǝʔǝskǫt˲dørʔi̯ǝ (Kwaadmechelen), varkenspoortje: vɛ.rǝkǝspø̄ ̞rtšǝ (Heugem), varkensstaldeur: vęrǝkǝsstāldi̯ø̜r (Val-Meer), vɛ.rǝkǝsstaldø̄r (Lanaken), vɛrkǝsstaldyr (Aldeneik, ... ), vɛrkǝsstaldøi̯ǝr (Brustem), vɛrkǝsstaldør (Borgloon, ... ), vɛrkǝsstaldø̄r (Romershoven, ... ), vɛrkǝsstaldø̜̄r (Heythuysen), vɛrkǝsstaldø̜r (Eisden), vɛrkǝsstaldīr (Waterloos), vɛrkǝsstaldɛ̄r (Eigenbilzen), vɛrkǝsstāldø̜r (Maasmechelen), vɛrkǝsštaldø̄r (Einighausen, ... ), vɛrkǝsštaldø̄ǝr (Oirsbeek), vɛrǝkǝssstaldē̜ ̞r (Rosmeer), vɛrǝkǝsstaldø̄r (Diepenbeek, ... ), vɛrǝkǝsstaldø̜i̯r (Borlo), vɛrǝkǝsstaldø̜r (Velm, ... ), vɛrǝkǝsstāldøi̯ǝr (Opheers), vɛrǝkǝsstāldø̄r (Zichen-Zussen-Bolder), vɛrǝkǝsštaldyǝr (Klimmen), vɛrǝkǝsštāldø̜̄r (Margraten, ... ), varkensstaldeurtje: vɛrǝkǝsstaldiǝrkǝ (Bree), vɛrǝkǝsstaldø̄rkǝ (Ell, ... ), vɛrǝkǝsstaldīrkǝ (Opglabbeek), zogdeurtje: zuxdø̄rkǝ (Holtum) Het deurtje waardoor het varken de stal in en uit kan lopen. [N 5A, 60f] I-6
buitendorpse andere mensen: anger minse (Weert), boeren: boere (Roermond), in Limburg  boere (Maastricht), buitdorps: boetdörps (Venlo), buitendorpse: boete durpse (Kessel), boetedörpse (Maasbracht), boêtenderpse (Sevenum), boëtendorpse (Boekend), buitendorps (Achel), bøtjə døͅrəpsə (Meijel), buitenstaander: boetestenjer (Kinrooi), die komt van buiten: dae kumdj van boete (Ospel), dē kimt van de boute (Genk), die van een ander dorp: dij van eͅn aander deͅrp (Jeuk), een die niet van hier is: hè is neet van hie (Opglabbeek), ien/ienne diej niej va hiej (hè) is (Stal), ien/ienne dieë niej va hiej (hè) is (Stal), gene van hier: dat is géne van hei (Eigenbilzen), mensen van een ander: minsen van een ander dorp (Peer), niet van het dorp: neet van het dörp (Bocholt), niet-van-hier, een ~: eine neet-van-hie (Bocholt), uit vreemd dorp: komme oet vream durp (Klimmen), vreemd volk: vremtfoͅlək (Lommel), vreemde: vraemde (Blerick, ... ), vraemdje (Heel, ... ), vraeme (Doenrade, ... ), vreame (Nieuwenhagen), vreemdje (Ell, ... ), vreeëme (Hoensbroek), vreeëme in gen dörrep (Waubach), vreeúme (Koningsbosch), vremde (Boekend, ... ), vremdə (Meijel), vreumde (Hoepertingen, ... ), vreëme (Kerkrade, ... ), vrēemde (Schimmert), vrieemdje (Weert), vrimde (Venray), vrumde (Stal), vrèmde (Bocholt), vrémde (Eijsden), vrömde (Maasbree, ... ), vrùmde (Hoeselt), nb : stoottoon  vrae:mdje (Montfort), vreemde  vrúmdë (Tongeren), vreemde lui: vreeëmluuj (Hoensbroek), vreëme lü (Kerkrade), vréém luuj (Noorbeek, ... ) Noem het (dialect)woord voor: mensen die niet in hetzelfde dorp wonen als u? [vreemde] [N 102 (1998)] III-3-1
buitendorpse: specifiek hollanders: buiten Limburg, ook wel plat  hollenders (Maastricht), horster: naar de plaats waar ze wonen  Haerster (Castenray), klimmenaren: klummeneere (Klimmen), lemierse: worden meestal naar de plaatsnaam genoemd  Lemecher (Vijlen), leunse: naar de plaats waar ze wonen  Lönse (Castenray), niet van eksel: diejen is nie van Eksel (Eksel), diejen wónt nie van Eksel (Eksel), niet van wellen: nie va Welle (Wellen), tienrayse: naar de plaats waar ze wonen  Tienderse (Castenray), vaalzer: worden meestal naar de plaatsnaam genoemd  Vulzer (Vijlen), van buiten eksel: inne van boeten Eksel (Eksel), van buiten gennep: is van buute Gennep (Gennep) Noem het (dialect)woord voor: mensen die niet in hetzelfde dorp wonen als u? [vreemde] [N 102 (1998)] III-3-1
buitenechtelijk kind bastaard: bastaard (Beek, ... ), bastaod (Jeuk), bastard (Tungelroy), bàstart (Meeswijk), 1a-m; 21, 02;  bastaad (Borlo), bastaard (Hechtel, ... ), bastaaərt (Piringen), bastaod (Gingelom), bastaort (Sint-Truiden), bastard (Koersel), bastat (Sint-Truiden), bastau (Zichen-Zussen-Bolder), bastoad (Mielen-boven-Aalst), bastot (Sint-Truiden), bastóórd (Oostham), Note v.d. invuller (zie achteraan): gezegde: op de poof.  bastaard (Meijel), basterd: baasterd (Mheer), baastert (Meijel), baastərt (Epen), basterd (Amby, ... ), bastert (Geleen, ... ), bastēr̄t (Doenrade), bastörd (Beverlo), bastərd (Montfort, ... ), bastərt (Meijel), bāstərt (Eupen), bàsterd (As), bàstərt (Maastricht, ... ), bástərd (Heel), bástərt (Susteren), bâssert (Hoeselt), bâsterd (Schimmert), ne basterd (Montfort), ⁄ne basterd (Klimmen), (indien de moeder niet gehuwd is).  basterd (Stein), 1a-m; 21, 02;  ba(ə)stərt (Gutshoven), baassed (Beverst, ... ), baasserd (Neerrepen, ... ), baasterd (Neerpelt, ... ), baastert (Heers, ... ), baastər (Hasselt), baastərd (Diepenbeek, ... ), baastərt (Eupen, ... ), baosterd (Wellen), based (Werm), bassed (Bilzen, ... ), bassert (Vroenhoven), basset (Genoelselderen, ... ), bassət (Eigenbilzen), baster (Welkenraedt), basterd (As, ... ), bastert (Amby, ... ), bastet (Hoepertingen), bastər (Beringen, ... ), bastərd (Elen, ... ), bastərt (Beringen, ... ), basət (Martenslinde), ba͂a͂stərt (Montzen), bi-əsterd (Beverst), bàssət (Kortessem), bàsterd (Schulen), bàstəd (Sint-Truiden), bàstər (Zelem), bàstərd (Herk-de-Stad), bàstərt (Boorsem, ... ), 1a-m; 21, 02; cf. VD s.v. "bastaard, basterd"; cf. WNT s.v. "bastaard (I) - ook wel basterd"; cf. VD F-N s.v. "bâtard - arde"; cf. VD D-N s.v. "Batard  bastərt (Tessenderlo), m.  ba.stərt (Ingber), basterdeerde, een -: 1a-m; 21, 02;  bastereerde (Bilzen), basterdjong: bàsterdjónk (As), bijloper: 1a-m; 21, 02;  bielouper (Bocholt), blindganger: bleendgenger (Gronsveld), boomloper: boomlooper (Maastricht), buitenbeentje: boetebeinsje (Maastricht), boetebintje (Heerlen), door een ezel over een halfdeur gescheten: #NAME?  door enen ezel euver een haufdeur gesjeten (Uikhoven), eent op het keukenbriefje: eint oppet keukebreifke (Sittard), gebasterdeerde, een -: 1a-m; 21, 02;  gebaasterdeerde (Sint-Lambrechts-Herk), gebassoudieerde (Sint-Huibrechts-Hern), gebasterdeerde (Beverlo, ... ), gebasterderde (Sint-Truiden), gebasterdi-jerde (Zepperen), gebasterdiejrde (Kortessem), gebastereerde (Beverlo, ... ), gebazadierde (Koninksem), gəbastəreerdə (Kermt), gəbasərdjéérdən (Hoeselt), gemaakt gekocht kindje: gemaktgekaocht kientje (Meijel), gendarmekind: zjendérremekè.nt (Zonhoven), mar.: schandaal  schendérremeké.nt (Zonhoven), hagenjong: haogejünk (Diepenbeek), heggentrits: heggentrits (As), het schijten van een ezel: ’t schèè.ëte vanṇ ee.ëzel (Zonhoven), kind op de pof: e keend op de pôf (Gronsveld), kind van het eerste bed: kè.n’t van ’t eu.ërste bèt (Zonhoven), koekoeksjong: koekoeksjong (Jeuk), koekoeksjônk (Herten (bij Roermond)), krap: vero.  krap (Gronsveld), natuurkind: natuurkeinjt (Roermond), onecht kind: on-echt kiend (Venray), onechkeind (Geulle), oneg kint (Hulsberg), oonech keend (Maastricht), ònech kink (Waubach), onechte, een -: ennen óné.chte (Gennep, ... ), onechte (Schinnen), onéchte (Venlo), Piet is ennen óné.chte (Milsbeek, ... ), onwettig kind: onwettig kind (Ingber), onwettig kink (Ubachsberg), poefkind: poefkink (Bleijerheide, ... ), poefpungel: cf. VD s.v. "pungel"2. zak, buidel; 3. vod; cf. s.v. "Puff"= bordeel, hoerenkast  poef pungel (Vaals), pof, de -: de pŏf (Maastricht), spaanse, een -: spaansje (Noorbeek, ... ), stop: 1a-m; 21, 02;  stop (Veldwezelt), stup (Eigenbilzen), verbastaardeerde, een -: 1a-m; 21, 02;  verbastardi-jerde (Nieuwerkerken), verbasterde, een -: 1a-m; 21, 02;  verbasterde (Bocholt, ... ), verbasterdjə (Kessenich, ... ), vərbastərdə (Sint-Huibrechts-Lille), verbasterdeerde, een -: 1a-m; 21, 02;  verbastedeejde (Aalst-bij-St.-Truiden), verbasterdeerden (Veldwezelt), verbasterdeerdə (Beringen), verbastereerde (Lommel), vərbastərdujəde (Guigoven), 1a-m; 21, 02; cf. WNT s.v. "verbasta(a)rdeeren - -basterdeeren"(tot bastaard worden, oorspr. zuiverheid verliezen, ontaarden cf. WNT s.v. "verbasta(a)rdeerd - -basterdeerd"; cf. WNT s.v. "verbastaarden - -basterden"; cf. VD s.v. "verbasterderen"en "verbasteren  verbastereerde (Tessenderlo), voordeern: vördèn (Gennep, ... ), voordochter: veurdochter (Maastricht), voorjong: vörjóng (Gennep, ... ), voorkind: vee.rkè.nd (Hasselt), veur-kiënt (Sevenum), veurkeend (Amby, ... ), veurkeent (Maastricht, ... ), veurkeind (Geulle, ... ), veurkeinjt (Roermond), veurkēndj (Nieuwstadt), veurkĕndj (Geleen), veurkiend (Meijel), veurkiendj (Roermond), veurkientj (Kapel-in-t-Zand), veurkind (Blerick, ... ), veurkindj (Beesel, ... ), veurkink (Maasbree), veurkintj (Kelpen, ... ), veurkèndj (Sittard), veurkènjd (Schinnen), veurkèntj (Urmond), veurkénjt (Sittard, ... ), veurkîndj (Tungelroy), vēūrkeent (Maastricht), vierkènd (Genk), vīērkénd (As), voorkind (Gennep, ... ), vuerkĕndj (Merkelbeek), vurkiend (Castenray, ... ), vurként (Lommel), vuurkeend (Gronsveld), vuurkeind (Maaseik), vuurkindj (Oirsbeek, ... ), vuurkink (Heerlerbaan/Kaumer, ... ), vuërkind (Klimmen), vuërkink (Waubach), väöerkink (Gulpen), väörkindj (Haelen), väörkèndj (Echt/Gebroek), vèuirkèndsj (Stokkem), vèùrkind (Horst), vèùrkindj (Heel), vêûrkén’t (Meeswijk), vörkie.nd (Gennep, ... ), vûêrkindtj (Thorn), vûûrkind (Gulpen), vûûrkink (Heerlen), èè vîêrkeindsj (Bree), (= kind uit eerste huwelijk).  veurkind (Meijel), (= uit een eerder huwelijk).  veurkindj (Tungelroy), (= uit een vroeger huwelijk).  veurkeend (Maastricht), (= voorkind).  vjërkeend (Vlijtingen), (als later getrouwd werd).  vörkīēnd (Gennep), (o.).  vy.ərke.ŋk (Eys), (voorkind).  vjèrkind (Eigenbilzen), (wanneer de moeder later toch huwt).  veurkènjt (Stein), ps. invuller twijfelt over het antwoord!  veurkindj ? (Reuver), voorloper: enne vèùrlŭŭper (Sevenum), veurleuper (Born), veurluiper (Blerick, ... ), veurluipər (Montfort), vīērlòwper (As), voorloper (Haler), vurluuëper (Venray), vuur luiper (Vlodrop), vèùrluipər (Grevenbicht/Papenhoven), vörluuëper (Tienray), (wanneer de moeder later toch huwt).  veurluiper (Stein), 1a-m; 21, 02;  vierleeper (Gelieren/Bret), Nederweert; cf. VD s.v. "voorkind"= "kind uit een vroeger huwelijk of vóór iemnads huwelijk met een ander geboren  veurluiper (Altweert, ... ), zie vörkie.nd  vörleuper (Gennep, ... ), voortrein: veurtrein (Venlo), voorzoon: veurzoon (Maastricht) bastaard [ZND 01 (1922)] || bastaard kind || bastaardkind || buitenechtelijk kind || buitenechtelijke dochter, voordochter || buitenechtelijke kind, voorkind || buitenechtelijke zoon, voorzoon || een kind dat voor het huwelijk geboren wordt || een niet uit een wettelijk huwelijk geboren kind, buitenechtelijk kind [bastaard, speelkind, voorloper, voorkind] [N 86 (1981)] || kind (onwettig - ) || kind dat reeds geboren is voordat de moeder trouwt || kind dat vóór het huwelijk geboren wordt || kind uit eerder huwelijk || kind uit eerste huwelijk || kind van vóór het huwelijk of van een vorig huwelijk || kind, geboren voor het huwelijk || onecht kind [SGV (1914)] || onechtelijk kind || onwettig ( - kind) || Piet is een buitenechtlijk kind || spottend voor een bastaardkind || voordochter; dochter uit eerder huwelijk || voorkind || voorkind; voorhuwelijks kind || voorloper, een "moetje || zoon uit vroeger huwelijk III-2-2
buitenkant buitenkant: bø̄tǝkant (Loksbergen), bū.tǝkaŋt (Sevenum), būtǝkant (Hamont), bǫwǝʔǝkãnt (Tessenderlo) De buitenkant van een paar klompen, d.w.z. de linkerkant van de linkse en de rechterkant van de rechtse klomp. [N 97, 28] II-12
buitennaaigroef gleuf: gleuf (Zonhoven), groef: gruf (Roggel), grōf (Posterholt), grōv (Dilsen), grūf (Milsbeek), jruf (Bleijerheide), groef in de zool: groef in de zool (Lommel), klapgleuf: klapglø̄f (Maasbree), sleuf: šlø̄f (Roggel), voor: vǭr (Montzen) De groef in het loopvlak van de loopzool, waarin de steken gelegd worden. Deze groef sluit men later. [N 60, 106b] II-10
buitennaaigroef [wld ii.10, p. 45-46] gleuf: gleuf (Zonhoven), groef: groef (Bleijerheide), groof (Posterholt), groov (Dilsen), grōēf (Milsbeek), grŏĕf (Roggel), groef in de zool: groef in de zool (Lommel), klapgleuf: klapgleuf (Maasbree), loop: luip (Tegelen), sleuf: sjleuf (Roggel), voor: vōr (Montzen) Een groef in het loopvlak van de bovenzool waarin de steken gelegd werden en die later werd gesloten? (groef?) [N 60 (1973)] || gleuf in een hoed III-1-3
buitenreep buitenreep: būtǝri.p (Weert), būtǝriǝp (Neeritter, ... ), bǫwǝtǝrijǝp (Tessenderlo), koord voor zakken te hangen: kōr vør zakǝ tǝ haŋǝ (Lummen), ophaalkabel: ophaalkabel (Paal), trekkoord: trękkōr (Paal), trɛkkōǝr (Lummen), zakkoord: zakkōrt (Kaulille) De luireep waarmee de zakken, buiten de windmolen, worden opgetrokken en neergelaten. Zie ook afb. 65. [N O, 25d] II-3
buitenrijn bovenste bol: bōvǝstǝ bǫl (Diepenbeek), grote dester: grutǝ dɛ̄stǝr (Kuringen), grote rijn: grutǝ ręǝn (Kuringen), helm: hɛlm (Bree), koepel: kupǝl (Kessenich) De buitenste van de twee rijnen van het Engels balanceerwerk. Zie ook afb. 79 en de toelichting bij het lemma ɛbalanceerrijnɛ.' [Vds 142; Jan 127 add.] II-3
buitenroede asbalk: as˱balǝk (Lummen, ... ), buitenborst: buitenborst (Leunen, ... ), būtǝbǫrs (Einighausen), buitenroede: butǝruj (Kaulille), bøtjǝruj (Meijel), bø̜jtǝnruj (Peer), bū.tǝrōj (Herten), būtǝrōj (Maxet, ... ), bǫwǝtǝruj (Tessenderlo), buitenste borstboom: bǭtǝstǝ bǫrst˱bum (Lummen), bǭtǝstǝ bǫs˱bum (Lummen) De roede die zich het verst van de molenromp af bevindt. [N O, 1c; N O, 6c; A 42A, 63 add.] II-3