e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
buntgras beemd: beemd (Stramproy), buntsgras: bøns˲gras (Tessenderlo), gras: gras (Meijel), keesspiers: kēsspīrs (Tessenderlo), poezengras: pūzǝgras (Meijel), smele: smeel (Blitterswijck, ... ), smelen: smelen (Neer), smēljǝ (Stramproy), smēlǝ (Meijel) Bunt, bentgras (molinca coerulia) of ook smelen en pijpestrootje genoemd. Buntgras groeit in forse pollen van een paar decimeter dikte op vochtige zand- en hoogveengronden. Gedroogd lenen zich de gladde stengels uitstekend voor het fijne vlechtwerk. Buntgras is stug, sterk en gaat in gevlochten toestand lang mee. De benaming pijpestrootje is ontleend aan het feit dat een dunne grashalm van het buntgras dienst deed als pijpeveger (Crompvoets, pag. 159). [N 40, 120] || buntgrashalm II-6, III-4-3
bunzing bovien: bevien (Echt/Gebroek, ... ), bĕvien (Einighausen), boevien is de steenmarter  boevien (Geleen), de marter heet vis  boevien (Einighausen), buizerd: zelden  buzərt (Merkelbeek), bunzing: bunsing (Mook), bunzing (Amby, ... ), bunzink (Born), eierwezel: ērwessəl (Genk), ĕrwessel (Paal), eierwezeltje: eijerwizelkə (Sint-Huibrechts-Lille), ērwēͅseͅlkə (Bommershoven), fis: (vis) (Montfort), fes (Hamont, ... ), fis (Altweert, ... ), fisch (Wijchmaal), fisse (Stevoort, ... ), fiš (Riemst), fès (Heusden), ves (Meeswijk, ... ), vĕs (Rekem), viees (Wellen), vies (Beegden, ... ), viess (Bilzen), viesse (Heythuysen), vieës (Heers, ... ), viis (Kortessem), vijës (Gelinden), vis (Altweert, ... ), visch (Dieteren, ... ), viès (Neer), viës (Kerniel, ... ), vīes (Maasbracht), vīĕs (Gelinden, ... ), vīs (Mechelen-aan-de-Maas, ... ), vĭes (Maasbracht), vĭs (Koningsbosch, ... ), vès (Montfort), ?  vis (Heek), [Putorius putorius]  vïs (Tongeren), h? sjtinktj wie ein vies  vies (Beegden), h? sjtinktj wie ein vies / h? h?t uigskes wie ein vies = fonkelende oogen  vies (Beegden), ong. 25 cm,; kleiner dan vewien  vis (Elsloo), vis is de boommarter  vis (Geleen), fluwijn: felwaain (s-Herenelderen), ferwien (Borgharen), flewien (As), fluwien (Bergen, ... ), fluwijn (Elen), flūwien (Obbicht), flywijn (Loksbergen), foring: fowring (Welkenraedt), fouine (fr.): foewien (Valkenburg), fouiene (Stevensweert), fuwien (Susteren), fuïn (Stevensweert), ? of froeien  foeien (Neeroeteren), Fransch  foeiëne (Stevensweert), ong. 50 cm; groter dan vis  vəwien (Elsloo), grote wezel: groëte wessel (Mheer), iltis: ieltis (Vaals), iel’ties (Bleijerheide, ... ), kuikendief: kukedeef (Welkenraedt), maart: maar(t) (Oirsbeek), maart (Nuth/Aalbeek, ... ), maartsj (Valkenburg), maat (Heerlen, ... ), māārt (Schinveld), māāt (Rimburg), ?  maart (Heek), maats: maatš (Schinnen), ulk: eelk (Tienray), elk (Blitterswijck, ... ), ellik (Helden/Everlo, ... ), ĕĕlek (Maasbree), ĕĕlk (Maasbree), iel’k (Arcen), ilik (Arcen), ilk (Arcen, ... ), illek (Grubbenvorst, ... ), illik (America, ... ), illuk (Horst, ... ), Illək (Meterik), ilək (Belfeld), il’lik (Tegelen), ulk (Afferden, ... ), ullik (Blitterswijck, ... ), ulluk (Well), ullək (Wanssum), ŭlk (Merselo, ... ), èllik (Beesel, ... ), élk (Panningen), ëllek (Lottum), ïllik (Baarlo, ... ), ölk (Leunen, ... ), ulling: ulling (Gennep, ... ), ŭlling (Gennep, ... ), WLD additie bij vraag 39: bunzing  ulling (Gennep), vuur: vur (Schimmert), vuur (Amby, ... ), vuuër (Heerlen), vuuər (Eys, ... ), vuër (Schinnen), vūr (Merkelbeek, ... ), vūūr (Nieuwenhagen, ... ), vy(3)̄r (Herkenbosch), vör (Eijsden), vør (Margraten), vür (Heerlen), ?  vuur (Heek), M  vuur (Heer), m.  vür (Heerlen), uu als in vuren (schieten)  vuur (Klimmen), uu van quus , maar door t gerekt echter niet open  vuur (Brunssum), vuurder: fuuədər (Gulpen), veurder (Banholt, ... ), vuurder (Mheer, ... ), vy(3)̄rər (Welkenraedt), vörder (Eijsden, ... ), vüder (Mechelen), ü is als in t Duitsch glücklich maar iets langer  vüjder (Mechelen), vuurs: vuurs (Asenray/Maalbroek, ... ), vy(3)̄rš (Melick), ?  vuurs (Swalmen), wezel: we:zəl (Maastricht), wessel (As), wezel (Amby, ... ), weͅssel (Bilzen), weͅsəl (Riksingen), wjézel (Zichen-Zussen-Bolder), wezeltje: wessəlkə (Bocholt, ... ) bunzing [DC 07 (1939)], [N 83 (1981)], [Roukens 03 (1937)], [SGV (1914)], [ZND 01 (1922)], [ZND 01u (1924)], [ZND 48 (1954)], [ZND 48 (1954)] || ulk (bunzing) [SGV (1914)] III-4-2
bureau schrijfbureau: schriefbero (Roermond) schrijfbureau III-2-1
burelen van de ondergrond fond: fǫ̃ (Zie mijnen  [(Beringen / Zolder / Houthalen / Zwartberg / Winterslag / Waterschei / Eisden)]  [Oranje-Nassau II, Emma, Hendrik]) De kantoren waar rechtstreeks gewerkt wordt voor het ondergronds bedrijf. [Vwo 324] II-5
buren (ww.?) buren: bure (Ittervoort, ... ), buren (Roermond, ... ), būūrə (Venlo), buren zijn: buur zien (Oirlo), buurə zeen (Roermond), buur: d’n buur (Blerick), buurlui: buurlui (Maastricht, ... ), de nabuur zijn: de naober zeen (Geleen), dər n‧oͅabər zi.ə (Eys), eine zene naober zien (Maastricht), ziene naober zeen (Nieuwstadt), die van bij mich neven: Algemene opmerking bij deze vragenlijst: deze lijst heb ik letterlijk, zoals invuller het genoteerd heeft overgenomen!  dĭĕ váán beij mĭĕch neevə (Maastricht), eerste nabuur: uurste noober (Meijel), erneven wonen: d’n nève woêne (Heerlerbaan/Kaumer), geburen: geboer (Eksel, ... ), geburen (Leopoldsburg, ... ), gebŭŭr (Schimmert), gəboerən (Diepenbeek), gəbūūrə (Loksbergen), ps. omgespeld volgens Frings!  gəbūrə (Houthalen), gebuur: gebuur (Geulle), gebuur zijn: geboer zien (Hoeselt), genabuur zijn: genaober ziën (Klimmen), naaste buur: naaste buur (Blerick), naburen: naobere (Blerick, ... ), naobere(n) (Velden), naoberen (Haelen), naoberə (Doenrade), naobĕre (Maasbree), naobərə (Reuver, ... ), nāōbere (Tienray), noabere (Doenrade, ... ), noberen (Born), nòbbərə (Meijel), nòəbərə (Heerlen), Algemene opmerking v.d. invuller: in het Meerlos dialect bestaat geen uitgangs "n"!  naobere (Meerlo), Algemene opmerking: heb deze vragenlijst letterlijk overgenomen, dus zoals invuller het genoteerd heeft!  naobərə (Nieuwenhagen), Opm. v.d. invuller: naobere als men voor zijn buur bij ziekte o.i.d. ging waken.  naobere (Herten (bij Roermond)), ps. omgespeld volgens RND!  nōͅbərə (Meeuwen), nabuur: de naober (Montfort), naober (Ell, ... ), naobur (Brunssum), naobər (Epen, ... ), noaber (Geulle, ... ), nobber (Waubach), nòəbər (Heerlen), nôber (Schimmert), nabuur zijn: naober zeen (Ophoven), naober ziej (Noorbeek), naober zië (Schaesberg), naobər zīēn (Maastricht), naobərs zeen (Urmond), nabuurs: naobers (Melick), naobərs (Venlo), noabərs (Guttecoven), neven ene wonen: neͅ.avə ‧eͅŋə wu.ənə (Eys), neveneen wonen: névənein woonə (Kapel-in-t-Zand) buurman zijn van iemand [noberen, geburen] [N 90 (1982)] III-3-1
burenovertrek bageren: bagere (Gronsveld), bagēͅrə (Wijlre), baggeeren (Gulpen), begeere (Epen), begere (Terlinden), boegere (Schimmert), bəgēərə (Eys), halen: hø͂ͅlə (Maasbree), inhalen: inhaole (Kapel-in-t-Zand), intocht houden: inteug halde (Blerick), intrek: intrek (Meijel), met de huifkar gaan: met de hoefker goan (Tungelroy), verhuizen: verhoeze (Ell, ... ), verhuizen (Paal), verhuuze (Mheer, ... ), vərhūzə (Eys), op de laatste zqgen of kar zerd een bezem geplaatst met daaraan de pispot  verhoeze (Maasbree) Het gebruik dat bij een verhuizing het gezin op versierde wagens naar de nieuwe woning gebracht werd. [N 88 (1982)] III-3-2
burgemeester burgemeester: b"rgemiester (Helchteren), bairgemeister (Maaseik), bergemeester (Genk, ... ), bergemeister (Bree, ... ), bergemiester (Berbroek, ... ), bergemīster (Peer), bergemêester (Rosmeer), berregemeister (Gruitrode), berregemiester (Gingelom), beurgemaister (Ophoven), beurgemeester (Hoeselt), beurgemeister (Kessenich), beurgemester (Ulbeek), beurgemister (Halen), bēͅrgəmeͅ[i}stər (Opitter), bĕrchemeester (Beverst), bĕrremiester (Zolder), beͅrgəmeͅjstər (Zutendaal), beͅurgemeister (Bocholt), birgemiester (Peer), boergemiester (Eversel), borgemēēster (Noorbeek), bōrgemēster (Diepenbeek), burgemaester (Oirlo), burgemeester (Bree, ... ), burgemeister (As, ... ), burgemester (Achel, ... ), burgemiester (Helchteren, ... ), burgemijster (Niel-bij-As), burgemister (Eksel, ... ), burgemèster (Sint-Martens-Voeren), burgeméster (Meijel), burgemìster (Wellen), burgumeestur (Brunssum), burgəmeestər (Diepenbeek, ... ), burgəmeister (Guttecoven, ... ), burgəmeistər (Hulsberg, ... ), burgəmestər (Kleine-Brogel), burgəmèjstər (Susteren), burgəméstər (Meijel), burjemeester (Kerkrade), burregemiester (Zonhoven), burrəgəmeister (Maastricht), bèrgemèèster (Eigenbilzen), bérgeméjster (As), bögəmeistər (Urmond), börgemeester (Oirsbeek), börgemeister (Blerick, ... ), börgemèster (Maasbree), börgəmeestər (Heerlen), börgəmeister (Tongeren), börgəmeistər (Heel, ... ), börgəmèèstər (Maastricht), börgəmééstər (Gennep, ... ), börjemééster (Lontzen), börregemeister (Amby, ... ), børgemēster (Diepenbeek), børgəmestər (Vroenhoven), børgəmistər (Wellen), bøͅrgəmijstər (Genk), bøͅrgəmīstər (Neerpelt), bøͅrgəmɛistər (Bree), bøͅrgəmɛstər (Borgloon, ... ), bûrgemeister (Melick), bərgemeister (Gruitrode), bərgemiester (Godschei, ... ), bərgəmes⁄tər (Overpelt), bərgəmeͅstər (Alken), bərgəmistər (Voort), bərgəmīstər (Sint-Lambrechts-Herk), bərgəmɛ[iŋstər (Neerglabbeek), bərgəmɛstər (Kortessem), bərəgəmistər (Sint-Truiden), bərəgəmɛ̞istər (Stokkem), bɛrgɛme.stər (Genk), b⁄rgemeester (Hoeselt), de burgemaester (Venray), d’n burgemeister (Klimmen), Algemene opmerking v.d. invuller: in het Meerlos dialect bestaat geen uitgangs "n"!  burgemeister (Meerlo), Algemene opmerking: heb deze vragenlijst letterlijk overgenomen, dus zoals invuller het genoteerd heeft!  bŭrgəmēēstər (Nieuwenhagen), Opm. is huidige benaming.  burgemèèster (Mheer), Opm. is vroegere benaming.  d’n burgemeister (Tienray), ps. letterlijk overgenomen, zoals invuller het genoteerd heeft (dus met een \\ ertussen!).  bərgemeister (Thorn), ps. omgespeld volgens RND!  beͅrgəmeͅi̯stər (Meeuwen), burger: burger (Maasbree, ... ), burger-de (Oirlo), burgər (Schinnen), börger (Maasbree, ... ), börgər (Grathem, ... ), bùrger (Doenrade), bərgər (Loksbergen), d’n burger (Blerick, ... ), (m.).  b‧ørəgər (Eys), Algemene opmerking bij deze vragenlijst: invuller noteert bij spellingssysteem: WBD-WLD, behalve je = dj.  bərgər (Opglabbeek), Algemene opmerking: heb deze vragenlijst letterlijk overgenomen, dus zoals invuller het genoteerd heeft!  dər bŭrgər (Nieuwenhagen), Opm. is latere benaming; meer populair.  d’n burger (Tienray), Opm. is oude benaming.  burger (Mheer), Opm. v.d. invuller: zo wordt het ook wel genoemd.  börreger (Amby), ps. omgespeld volgens Frings!  bərəgər (Houthalen), burgermeester: burgermeister (Ospel), burgervader: burgervader (Born), Algemene opmerking bij deze vragenlijst: deze lijst heb ik letterlijk, zoals invuller het genoteerd heeft overgenomen!  börgərváájər (Maastricht), eerste burger: d’n 1e burger (Herten (bij Roermond)), majeur: vgl. WBD III, 3.1 (blz. 323): majeur in Boomgaarden (O 277).  de mayeur (Jeuk) burgemeester [ZND 44 (1946)] || het wettelijk hoofd/de vertegenwoordiger van een gemeente [burgemeester, burger, burgmeester] [N 90 (1982)] III-3-1
burijn beeldhouwbeitel: bēlthǫwbęjtǝl (Echt), bokkenpoot: bǫkǝput (Maastricht), bǫkǝpuǝt (Mechelen), bokkeshoorn: bokǝshǭrǝ (Oirsbeek), figuurbeitel: figȳrbęjtǝl (Tegelen), gots: gutš (Doenrade, ... ), guts: gøts (Reuver), kromgots: kromgotš (Limbricht), steekbeitel: stē̜k˱bęjtǝl (Weert), steekgoezie: stēk˲guzi (Tessenderlo), steekgots: štē̜k˲gotš (Groot Genhout), štē̜k˲gutš (Klimmen), v-beitel: vēbęjtǝl (Venlo), visgraatbeitel: vęs˲grǭt˱bęjtǝl (Dilsen) Beitel waarvan het beitelblad bestaat uit twee rechte vlakken die een hoek vormen. De vouw zit bij deze beitel aan de buitenkant van de rechte vlakken van het blad. Het blad kan recht of gebogen zijn. De burijn wordt door de meubelmaker gebruikt om V-vormige groeven uit te steken. De wagenmaker brengt er het sierwerk mee aan op karren en wagens. Zie ook afb. 160. [N G, 27a; N 53, 45e] II-12
burrie van de kruiwagen brug met boom: brøk męt˱ bōm (Nunhem), burrie: børi (Tegelen), børǝx (Echt), burrie met bodem: børǝx męt˱ bōjǝm (Maastricht), de bomen: dǝ bø̜jm (Klimmen) Het draagvlak van de kruiwagen met de handvatten. [N 98, 44; monogr.] II-8
burries van de landrol bomen: bȳǝm (Horst), bø̜m (Siebengewald), b˙ø̜i̯m (Gronsveld, ... ), burriebomen: bęrǝx˱bēm (Genk), burries: bø ̞ris (Merselo), bø̜ris (Aijen, ... ), burriën: bø̜ri (Aijen, ... ), bø̜rǝ (Diepenbeek), bø̜rǝgǝ (Houthalen, ... ), bęrǝ (Beverst, ... ), bęrǝgǝ (As, ... ), bɛrǝgǝ (Zutendaal), disselboom: d˙estǝlbǭ ̝.m (s-Gravenvoeren, ... ), gestel: gǝštē̜.l (Cadier), gǝštɛl (Margraten, ... ), gǝšt˙ęl (Simpelveld, ... ), kǝrštɛl (Gronsveld), kǝrš˙ęl (s-Gravenvoeren), welgestel: wɛlgǝštɛl (Margraten) De beide bomen aan het raam van de ijzeren rol, waartussen het paard wordt ingespannen. [JG 1a; N 11A, 185d; monogr.] I-2