e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
lage kachel voor de ketel met was of veevoer beerklauw: bɛi̯rklāu̯ (Elen), bereklauw: bē̜ ̞rǝklāu̯ (Opglabbeek, ... ), bē̜ ̞rǝklō (Genk  [(drie poten)]  ), bē̜ ̞rǝklǫu̯ (Meeswijk, ... ), bē̜ ̞rǝnklǫu̯ (Neeroeteren), bɛi̯rǝnklǫu̯ (Rotem), does: dus (Neerpelt, ... ), duš (Sint-Truiden), dušǝ (Kleine-Brogel, ... ), dūšǝ (Neerpelt), duivel: dȳvǝl (Berverlo), duiveltje: dȳ.vǝlkǝ (Ingber), dȳvǝlkǝ (Halen, ... ), dø̜i̯vǝlkǝ (Bocholt), dīvǝlkǝ (Beverst), d˙ȳvǝlkǝ (Eys), (mv)  dø̜i̯vǝltjǝs (Tessenderlo), fornuis: firnɛs (Alken), furnęs (Sint-Huibrechts-Hern, ... ), førnęs (Mopertingen), fø̜rnāi̯s (Oostham), fø̜rnās (Hasselt), fø̜rnē̜ ̞s (Kortessem), fęrnø̜i̯s (Berverlo, ... ), fōrnø̜i̯s (Kozen), fǝrnys (Herk-de-Stad, ... ), fǝrnyǝs (Nieuwerkerken), fǝrnȳs (Maasmechelen), fǝrnās (Genk), fǝrnāǝi̯ (Kwaadmechelen), fǝrnēi̯s (Berverlo), fǝrnēs (Wellen), fǝrnēǝs (Berverlo), fǝrnē̜ ̞s (Beringen, ... ), fǝrnē̜ ̞ǝs (Kortessem, ... ), fǝrnęs (Borgloon, ... ), fǝrnɛi̯s (Koersel), fǝrnɛi̯ǝs (Groot-Gelmen), fǝrnɛǝs (Beverst, ... ), fǝrnɛ̄s (Martenslinde), fǝrnɛ̄ǝs (Borgloon), fǫrnys (Neerpelt, ... ), fǫrnø̜̄s (Herk-de-Stad), fǫrnēi̯s (Sint-Lambrechts-Herk), fǫrnɛi̯s (Peer), (mv)  furnē̜ ̞zǝ (Tongeren), fǫrnē̜ ̞zǝ (Koninksem), fornuisketel: fǝrnēskɛtǝl (Diepenbeek), fǝrnɛi̯skētǝl (Hoeselt), fǫrnāskɛtǝl ('S-Herenelderen), fǫrnɛi̯skētǝl (Peer), ketel: kētǝl (Kessenich, ... ), klein vuur: klē vȳr (Jeuk), klein vuurtje: klɛi̯n vørkǝ (Molenbeersel), kolenhaard: kōlǝhɛrt (Welkenraedt), komfoor: kafūr (Oostham, ... ), kafūǝr (Stevoort), kǫfūǝr (Oostham), kookstoofje: ku̯ǫkstɛfkǝ (Hees), kookvuur: kuk˲vēr (Opglabbeek), koud vuur: kāǝt˲vȳr (Diepenbeek), machinesketel: mašinski̯ɛtǝl (Zichen-Zussen-Bolder), mǝširkētǝl (Rijkhoven), mǝšīnskē̜ ̞tǝl (Opgrimbie), open vuur: uǝpǝ vēr (Opitter), potkachel: pǫtkaxǝl (Kanne, ... ), potstoof: pǫ.tšt˙ǭf (s-Gravenvoeren, ... ), pǫtstu(u̯)f (Kortessem), pǫtstu̯ǫǝf (Genoelselderen), pǫtstōf (Gelieren Bret, ... ), pǫtstōǝf (Zutendaal), pǫtstō̜f (Rekem, ... ), pǫtstǫf (Eigenbilzen), pǫtstǫǝf (Bilzen), potstoofje: pǫtsti̜ɛfkǝ (Hoeselt), pǫtstu̯ø̜ǝfkǝ (Hoeselt), pǫtstǫǝfkǝ (Vreren), stoof: stuǝf (Gutschoven), stu̯˙ǫf (Hoeselt), stoofje: stuǝfkǝ (Hoeselt), støfkǝ (Achel), vuur: vȳr (Hamont, ... ), vø̄r (Elen, ... ), vø̄ǝr (Maaseik), vēr (Neeroeteren), vuurtje: vȳrkǝ (Berverlo, ... ), vørkǝ (Borlo, ... ), vørkǝn (Hechtel), vø̜̄rkǝ (Lanaken), vērkǝ (Bree, ... ), vīrkǝ (Niel-bij-As), vɛi̯rkǝ (Sint-Truiden), (mv)  vørkǝs (Kuringen), wasvuurtje: was˲vurkǝ (Beringen), was˲vīrkǝ (Martenslinde), waš˲vērkǝ (Opoeteren), zomervuur: zōmǝrvȳr (Loksbergen) De lage kachel waarop de ketel met was of veevoer verwarmd wordt. De benamingen met ketel doen denken aan een gecombineerde ketel en kachel, vast verbonden, met een grote inhoud. Een bereklauw heeft drie poten. De kachel dient niet om een ruimte te verwarmen. Sommige benamingen wijzen op de afwezigheid van een kachel of op de aanwezigheid van een open vuur. Zie ook afbeelding 8 bij het lemma "voorstal" (2.2.5). [L 23, 58c; monogr.] I-6
lage klomp blok: [blok] (Lommel), fletser: flętsǝr (Neeritter), fletsje: fletškǝ (Munstergeleen), flętskǝ (Ophoven), halve klomp: hǭf [klomp] (Kerkrade), klomp: [klomp] (Amstenrade, ... ), klomp met riem: [klomp] met rēm (Horn), [klomp] męt rēm (Maaseik, ... ), [klomp] męt rīm (Tongeren), klomp met riemen: [klomp] met rēmǝ (Swalmen), [klomp] męt rēmǝ (Grathem), [klomp] męt ręjmǝ (Limbricht), klonk: [klonk] (Borgloon, ... ), klonk bet leren: [klonk] bǝ lērǝ (Kermt), klonk mee leer: [klonk] mɛ lēǝr (Beringen), klonk met muil: klonk met muil (Herk-de-Stad), lage hool: liǝgǝn [hool] (Kwaadmechelen), lage klomp: ligǝ [klomp] (Neeroeteren), lēgǝ [klomp] (Maasniel, ... ), lē̜gǝ [klomp] (Maasbracht, ... ), līgǝ [klomp] (Boekend, ... ), līǝgǝ [klomp] (Boeket, ... ), lage klonk: liǝgǝ [klonk] (Berverlo), līgǝ [klonk] (Paal), leerklonk: lēr[klonk] (Rummen), leren klonk: lērǝ [klonk] (Borlo), muiltje: mājlkǝ (Millen), nere klomp: nērǝ [klomp] (Mechelen), nē̜rǝ [klomp] (Kerkrade), open klomp: ōpǝ [klomp] (Oirlo), open klonk: ōpǝ [klonk] (Boekt Heikant), patijn: pǝtīn (Gennep, ... ), platte klomp: platǝ [klomp] (Bleijerheide, ... ), platte klonk: platǝ [klonk] (Donk), riemenklomp: rēmǝ[klomp] (Bree, ... ), riemklomp: rim[klomp] (Achel), rēm[klomp] (Blerick, ... ), ręjm[klomp] (Sittard), rīm[klomp] (Riksingen), slavettertje: slavɛtǝrkǝ (Tessenderlo), vrouwluiklomp: vrø̜li[klomp] (Eksel), vrǫwlyj[klomp] (Klimmen), vrouwluiklonk: vrǭwlī[klonk] (Sint-Truiden), weversklomp: wēvǝrs[klomp] (Val-Meer, ... ) Klomp met een lage en korte kap die slechts het voorste deel van de voet bedekt. Over de klompopening is een leren riem aangebracht die door middel van kleine spijkertjes met platte kop wordt vastgezet. Zie ook afb. 260. Het woord(deel) klomp is fonetisch gedocumenteerd in het lemma ɛklompɛ.' [N 24, 70c; monogr.] II-12
lage klomp? beuk: beuke (Neeritter), flatje (<eng.): vgl. Van Dale: flat (Eng.), 3. (dames)schoen met platte hak  fleͅtskəs (Ophoven), flatser (<eng.): vgl. Van Dale: flat (Eng.), 3. (dames)schoen met platte hak  fletsers (Neeritter), flitsje: [sic]  flitsjke (Munstergeleen), galoche (fr.): galoͅš (Leopoldsburg), gewone klomp: gewoen kloompe (Wijk), gewone kloomp (Neerpelt), halfklomp: hoaf klompe (Kerkrade), hoge klomp: hoog klaompe (Echt/Gebroek), klomp: kloemp (Oirsbeek, ... ), klomp (Boorsem, ... ), klompe (Heythuysen), kloomp (Eijsden, ... ), klōmp (Hamont), klōmpə (Teuven), kloͅmp (Eisden, ... ), klump (Wintershoven), klòmp (Amstenrade, ... ), klómp (Baarlo, ... ), klômp (Einighausen, ... ), klömp (Urmond), mit reem  klómp (Horn), zwart gelakte met sjnoer versierde klompen = sunnigse klompe  klŏmp (Nunhem), klomp met riem: klo.mp meͅt rīm (Tongeren), kloempe met reeme (Grathem), klòmp met reem (Meerssen), klòmp mit reeme (Swalmen), klómp mit reime (Limbricht), klompschoen: klompsjoon (Maasniel), klonk: kloenk (Borgloon, ... ), klouŋk (Borgloon), klunk (Zelem), kluŋk (Velm), klūŋk (Opheers), klónk (Lummen), klonk bet leren: kloͅnkə bə lērə (Kermt), klonk met leer: klōŋkə meͅ lēər (Beringen), klonk met muil: klonk met muil (Herk-de-Stad), lage hool: liəgənhōl (Kwaadmechelen), lage klomp: laig klòmpe (Schimmert), leeg klompe (Maasniel), leege kloomp (Posterholt), lege klómp (Roermond), leëg klompe (Maasbracht), lĕg klómpe (Susteren), lieege klomp (Ulestraten), lieg klompe (Nuth/Aalbeek, ... ), liege klomp (Brunssum, ... ), liege kloomp (Tungelroy), liege klómp (Sevenum), liege klômp (Boekend), liejeg klŏmpe (Hoensbroek), lieëg klompe (Ell), lieëg klómp (Herten (bij Roermond)), lieëg klómpe (Klimmen), liège klómp (Boeket/Heisterstraat), liëge klòmp (Venlo), liëge klômp (Tegelen, ... ), lîêg klompe (Hoensbroek), de fijnste waren buuke klumpkes  liëg klump (Meijel), lage klomp met riemen: lix kləməp meͅt rēmə (Maaseik), lage klonk: lijə klunk (Linkhout), liəgə klonk (Beverlo), līgəklòŋk (Paal), leren klonk: lērə klunk (Borlo), muiltje: maailkes (Millen), nere klomp: near klompe (Kerkrade), neer kloomp (Mechelen), open klomp: ope kloompe (Oirlo), open klonk: ōpə klŏŋk (Boekt/Heikant), platte klomp: platte klomp (Rotem), platte klompe (Bleijerheide), platte kloomp (Borgharen), platte klòmp (Puth), platte klómp (Stokkem), platə klomp (Romershoven), platə klompə (Rotem), platte klonk: platə klunk (Donk (bij Herk-de-Stad)), riemenklomp: reeme-klômp (Hoensbroek), reemeklomp (Weert), remə klōmpə (Bree), rēmə klump (Opglabbeek), riemklomp: reem kloemp (Mechelen), reemklomp (Blerick), reemklompe (Neeroeteren), reemklómp (Hout-Blerick), reimklomp (Sittard), rēm klōmp (Kaulille), rimkloͅmp (Achel), rīimklomp (Riksingen), schippersklomp: šepərskloomp (Bocholt), slavotertje: (slavetterkes) [sic] [WNT: slavoteren, van schoenen: uitsloffen] [WBD III, 1.3: slavoter]  slaveͅtərkəs (Tessenderlo), toeklomp: toe klŏmpe (Stevensweert), vrouwluiklomp: vrouwlŭŭj-klompe (Klimmen), vrällie klomp (Eksel), vrouwluiklonk: (vrouwliekloenk)  vroͅulīklűk (Sint-Truiden), wijverklomp: weeverkloemp (Val-Meer), wijversklomp: wēverskloomp (Zichen-Zussen-Bolder) klomp, lage open ~ met een riem over de wreef [N 24 (1964)] III-1-3
lage, natte plekken in moeras del: del (Boukoul, ... ), dø̜l (Beverst), dē̜l (Wintershoven), dęl (Berverlo, ... ), dɛl (Boekend, ... ), doodleger: duwǝtlē̜gǝr (Mechelen), gat: gat (Milsbeek, ... ), gracht: grāx (Grote-Spouwen), holte: hø̄lt (Neerpelt), kleine holte: klē̜n hø̄lt (Neerpelt), kuil: kuil (Helchteren), kø̜l (Halen), kūl (Laar, ... ), kwaak: kwāk (Linkhout), kwacht: kwaxt (Tessenderlo), kwel: kwɛl (Klimmen), laag kot: (mv)  liǝx kǫtǝ (Leopoldsburg), laagte: līxtǝ (Beringen), laak: lǭk (Diepenbeek), moergat: mūrgat (Leunen), poel: pul (Donk, ... ), pōl (Klimmen, ... ), pūl (Hoeselt), poeltje: pulkǝ (Hechtel), pølkǝ (Riksingen), sleet: slēt (Grote-Spouwen), slond: šlont (Klimmen), slonk: sluŋk (Diepenbeek), slǫŋk (Riksingen, ... ), ven: vęn (Ell, ... ), vɛn (Laar, ... ), vengat: vęngat (Halen, ... ), vɛngat (Vliermaal), vɛngāt (Meijel), vuilnis: vulnes (Schimmert), watergat: (mv)  wātǝrgātǝr (Blerick), waterkot: wātǝrkōt (Zolder), wijer: wii̯jǝr (Klimmen), zijp: (mv)  zø̜p (Meldert), zomp: zomp (Aldeneik, ... ), zump (Oirsbeek, ... ), zōmp (Boorsem, ... ), (mv)  zø̜mp (Jabeek), zomplok: zomploak (Munstergeleen), zonk: zoŋ (Berverlo), zoŋk (Beringen, ... ), zunk (Rotem), zuǝnk (Zepperen), zøŋk (Rummen, ... ), zōŋk (Genk, ... ), zouw: zaw (Romershoven), zǫu̯w (Wolder / Oud-Vroenhoven / Wiler), zǫw (Grote-Spouwen) De lager gelegen delen in een moeras waarin steeds water staat. [N 27, 21b] I-8
lage, natte zandgrond band: beǝnet (Mheer), bānjtj (Ell), bē̜.njtj (Boukoul, ... ), bē̜nj (Nunhem), bē̜njtj (Brunssum, ... ), bē̜nt (Klimmen), bɛnjtj (Urmond), (mv)  bē̜njǝ (Einighausen, ... ), bɛndǝ (Waubach), bandgrond: bāntgroŋk (Tegelen), beemd: bamjtj (Urmond), bamt (Donk, ... ), beemd (Rotem), bii̯ǝmt (Hechtel), bēmjtj (Neeritter), bēmt (Waubach), bē̜m (Ulestraten), bęm (Beverst, ... ), bęmpt (Neerharen), bɛm (Herk-de-Stad, ... ), bɛmt (Opglabbeek), beemdengrond: bēǝmdǝgront (Vaesrade), beemdgrond: bęmgront (Opheers), broek: brōk (Herten, ... ), brūk (Merselo, ... ), brǫu̯k (Herkenbosch), broekgrond: brōkgront (Dieteren, ... ), brōkgroŋk (Maasbree), brōkgrōnjtj (Echt, ... ), brōkgrōŋk (Tegelen), doodleger: duǝtlē̜gǝr (Schinnen), dries: drēs (Nunhem), drijfzand: drīfzant (Grubbenvorst), grijze grond: grē̜zǝ gront (Beringen), hemelvleug: hēmǝlvløx (Baarlo), hēmǝlvlø̄x (Grathem, ... ), klot: klǫt (Tongeren), kwelm: kwɛlǝm (Oirsbeek), lage: liǝgǝ (Ospel), lage grond: ligǝ gronjtj (Swartbroek), ligǝ gront (Nederweert), lēgǝ gront (Zolder), lēgǝ grōnt (Ottersum), lage kamp: (mv)  līǝx kɛmp (Panningen), lage, natte grond: ligǝ nātǝ gronjtj (Brunssum), liǝgǝ nātǝ gront (Hoensbroek), lage, natte zandgrond: ligǝ nātǝ zaŋkgroŋk (Schaesberg), lēgǝ nātǝ zantgront (Swalmen), lage, zure grond: lēgǝ zūrǝ gront (Wanssum), lichte: lextǝ (Maasniel), moerasgrond: murasgronjtj (Herten), natsige: nē̜tsegǝ (Montfort), natte, koude bliksem: nātǝ kaldǝ bleksǝm (Blerick), natte, zure kraam: nātǝ zūrǝ krǭm (Oirsbeek), overvloten grond: i̯øvǝrvlōtǝ gront (Remersdaal), papzand: papzand (Broekhuizen), peeltje: pęlkǝ (Meijel), slip: slep (Ell), slonk: šloŋk (Kerkrade), veengrond: vīǝngrǭnt (Neerpelt), venpot: venpǫt (Wintershoven), vliezige grond: vlisegǝ gronjtj (Stramproy), zachte, platte grond: zǫxtǝ platǝ grōnt (Neerpelt), zege grond: zięx grunjtj (Schinveld), zijperd: zipǝrt (Maasniel), zijpgrond: zipgronjtj (Maasniel), zomp: somp (Horst), sōmp (Sevenum), zomp (Heijen, ... ), zoǝmp (Steyl), zump (Oirsbeek), zø̜mp (Roggel), zuipkot: zø̜ǝpkot (Beringen), zure: zōrǝ (Baarlo, ... ), zūrǝ (Swalmen, ... ), zure band: zōr bɛ̜̃ŋ (Geistingen), zūr benǝt (Mechelen), zure beemd: zȳrǝ bēmt (Hoensbroek), zūr bęm (Diepenbeek), zure grond: zou̯rǝ gront (Lummen), zou̯ǝrǝ gront (Meldert), zu.rǝ gronjtj (Boukoul, ... ), zur grōnt (Maasmechelen), zurǝ grǫnt (Genk), zuwǝrǝ grǭnt (Spalbeek), zuǝrǝ grōǝnt (Rekem), zyrǝ gront (Berverlo), zyrǝ grōnt (Eisden), zyrǝ grǫnt (Halen, ... ), zōrǝ gronjtj (Ittervoort), zōrǝ gront (Aldeneik, ... ), zōrǝ groŋk (Blerick, ... ), zōrǝ grø̜nt (Opitter), zōrǝ grōŋk (Boekend, ... ), zū.rǝ gronjtj (Oirsbeek), zūrǝ gronjtj (Herten, ... ), zūrǝ gront (Ketsingen, ... ), zūrǝ grunjtj (Oirsbeek), zūrǝ grōnjtj (Nunhem, ... ), zūrǝ grōnt (Boorsem, ... ), zūrǝ grǫnt (Genk, ... ), zūǝrǝ grǫnt (Kiewit), zǫu̯rǝ grǫnt (Linkhout), zuur land: zūr lant (Klimmen), zwarte grond: zwartǝ gronjtj (Buggenum) [N 27, 35; R 3, 5] I-8
lagenmaat afschrijvers: afsxręjvǝs (Tessenderlo), aftekening: aftēʔǝneŋ (Lommel), de hoogte: dǝ høxt (Venray), hoogtemaat: hǫxtǝmǭt (Meijel), laagdikte: loax˱dektǝ (Meeuwen), laagtekens: lǭxtē̜kǝns (Meeuwen), laagverdeling: lǫax˲vǝrdēluŋ (Bleijerheide), lǭx˲vǝrdēleŋ (Eys), lǭx˲vǝrdęjleŋ (Heerlen, ... ), lǭx˲vǝrdęleŋ (Mesch), lǭǝx˲vǝrdēleŋ (Hoensbroek), lagen: lǭgǝ (Ell, ... ), lagenmaat: lǫagǝmǫas (Kerkrade), lǭgǝmǭt (Herten, ... ), lǭgǝmǭǝt (Lozen), lǭǝgǝmǭt (Heerlen), lagenverdeling: lǭgǝvǝrdęjleŋ (Klimmen, ... ), maatverdeling: mǫat˲vǝrdēleŋ (Waubach), mǭt˲vǝrdijǝleŋ (Tessenderlo), mǭt˲vǝrdęjleŋ (Weert), metselstrepen: mɛtsǝlštrīǝpǝ (Hoensbroek), schrappen: sxrapǝ (Sint-Truiden), steensmaat: stęjnsmǭt (Neeritter), steenverdeling: štēvǝrdēleŋ (Eys), verdeellagen: vǝrdęjllǭgǝ (Montfort), voegverdeling: vōx˲vǝrdęleŋ (Mesch) De dikte van één baksteen plus één lintvoeg. Zie ook afb. 28 en 41. [N 31, 8a; N 31, 7c; monogr.] II-9
lagenveld lagenveld: lø̄̄gǝvę ̞lt (Milsbeek) Plaats waar de gedroogde stenen worden opgeladen voor vervoer naar de steenoven. [monogr.] II-8
lagenverdeellat hoogtelat: hwøǝx˱dǝlat (Ulestraten), hyǝxtǝlat (Helden, ... ), hyǝx˱dǝlat (Panningen), hø̜xtǝlat (Ottersum), hoogtelatje: høǝxtǝlɛtjǝ (Tegelen), hoogteverdeellat: hø̄xtǝvǝrdęjllat (Herten), laagverdeler: lǭx˲vǝrdęjlǝr (Helden, ... ), lagenlat: lø̜̄gǝnlat (Venlo), lǫagǝlats (Kerkrade), lǭgǝlat (Bree, ... ), lǭǝgǝlat (Schimmert), lagenlatje: lǭgǝlɛtšǝ (Uikhoven), maatlat: muǝtlat (Bilzen), mōtlat (Sint-Truiden), mǫatlat (Geulle, ... ), mǭtlat (Gronsveld, ... ), maatlat voor steenlaag: mǫaslats ˲vȳr štēlǫax (Bleijerheide), maatlatje: mǭtlɛtjǝ (Maasbree), meetlat: mēʔlat (Tessenderlo), profiellat: porfellat (Berverlo), prǫfillat (Leunen), rijlat: rijlat (Hoensbroek), steense maatlat: štęjnsǝ mǭtlat (Klimmen), verdeellat: vǝrdęjllat (Klimmen, ... ) Maatlat die is onderverdeeld in eenheden die ieder de dikte van één baksteen plus één voeg groot zijn. De lagenverdeellat heeft doorgaans een lengte van 1,10 m en wordt door de metselaar tegen de profielen gehouden om de laagverdeling daarop te kunnen aftekenen. Deze werkzaamheden werden in Q 3 'voegen aftekenen' ('vugǝ ǭftēkǝnǝ') en in L 414 'aftekenen' ('āftīkǝnǝ') genoemd. Zie ook afb. 28. [N 31, 8a; N 31, 8b; N 31, 7c; monogr.; div.] II-9
lager asselager: asǝlāgǝr (Maastricht), blok: blǫk (Lauw), bus: bes (Opoeteren), bø̜s (Neeroeteren, ... ), glijlager: glęjlāgǝr (Ittervoort), ijzeren pot: īzǝrǝ pǫt (Aldeneik, ... ), koperen lager: kū.ǝpǝrǝ lāgǝr (Aldeneik), koperen schotel: kűǝ.pǝrǝ šű.tǝl (Tongerlo), kussen: kø̄.sǝ (Tongeren), kø̜sǝ (Lauw, ... ), kęsǝ (Maaseik, ... ), kussenblok: kęsǝblǫk (Bree), lager: lāgǝr (Aldeneik, ... ), pan: pan (Sluizen, ... ), vast lager: vast lāgǝr (Aldeneik), vetpot: vɛtpǫt (Maastricht) Bij watermolens voorzien van een metalen molenas de pan of het lager waarin het uiteinde van de molenas draait. Zie ook het lemma ɛkussenɛ.' [Jan 82; Coe 73] II-3
lagere superieur meester: mēstǝr (Kelmis) Algemene benaming voor een lagere superieur. [monogr.] II-4