e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
oud, versleten paard biek: bik (Diepenbeek, ... ), bik: bek (Beringen, ... ), bok: bok (Opglabbeek), djek: djęk (Achel, ... ), djɛk (Berverlo), džɛk (Bokrijk), een (paard) dat op is: īn da ęs (Stokrooie), goed voor de vilder: gut før ǝ vilǝr (s-Herenelderen), gūt fø̜r ǝ velǝr (Martenslinde), goed voor te slachten: gūt fø̜r tǝ slaxte (Voort), hecht: hęxt (Beringen, ... ), hɛxt (Sint-Truiden, ... ), kink: keŋk (Heel, ... ), kinkel: keŋkǝl (Bocholt, ... ), knol: knol (Lanaken, ... ), knǫ.l (Boorsem, ... ), knǫl (Achel, ... ), knǭl (Lanklaar, ... ), kn˙ǫl (Hamont), knook: knō.k (Overpelt), knōǝk (Sevenum), knǭk (Venray), knul: knȳl (Oost-Maarland), knøl (Hulsberg), knuppel: knøpǝl (Sevenum, ... ), korenzaaier: kō.rǝzē̜ǝ.r (Zonhoven), kragge: kraq (Heerlerheide, ... ), krak: krak (Amstenrade, ... ), kręk (Meeuwen), krammes: kramǝs (Heerlerheide, ... ), kreng: kreŋ (Bree), kriŋ (Zutendaal), kręŋ (Kaulille), kruk: krøk (Venlo), nog goed voor krebs: nǫx gut fø̜r krɛbs (Berlingen), oud paard: au̯.t pē̜rt (Hamont, ... ), au̯t pēǝrt (Margraten), au̯t pē̜.rt (As), au̯t pē̜rt (Eisden, ... ), oud paard (Middelaar, ... ), ā.t pe`at (Stokrooie), āt piǝt (Riksingen), āt piɛrt (Zonhoven), āt pi̯at (Aalst, ... ), āt pi̯ā.t (Bommershoven, ... ), āt pi̯āt (Hoepertingen, ... ), āt pi̯ǫt (Martenslinde), āt pērt (Amby, ... ), āt pēęt (Heusden), āt pēǝrt (Zolder), āt pē̜.rt (Genk), āt pē̜rt (Lanaken, ... ), āt pē̜ǝt (Bilzen, ... ), āt pīǝ.rt (Houthalen), ǭt pēǝt (Montzen), ǭt pē̜rt (Baarlo, ... ), ǭt pē̜ǝt (Mechelen), oude beest: ā biǝst (Sint-Lambrechts-Herk), oude biek: au̯ǝ bik (Kleine-Brogel), au̯ǝ ~ (Bree, ... ), ā bik (Berlingen, ... ), āvǝ bik (Berverlo, ... ), āǝ bik (Borgloon, ... ), ǫu̯ǝ bik (Bocholt), oude bik: au̯ǝ beq (Opitter), ā bek (Zonhoven), āǝ bek (Alken, ... ), ǭǝ bek (Beek, ... ), oude bok: au̯ǝ bok (Gruitrode, ... ), au̯ǝ bōk (Vucht), ǫi̯ǝ bok (Nederweert), oude djek: au̯ǝ žęk (Wolder / Oud-Vroenhoven / Wiler), oude djek (Berg / Terblijt), ān djęk (Hasselt), oude duivel: āǝn dī.vǝl (Mopertingen), oude grijze: au̯ǝ grizǝ (Beek), oude hecht: ān hęxt (Loksbergen), āu̯ǝn hęxt (Oostham), āvǝn hęxt (Kwaadmechelen), oude hengst: ān heŋst (Sint-Truiden), oude kabas: ā kǝbas (Meldert), oude knol: aldǝ knǫl (America, ... ), au̯ǝ knǫl (Kessenich, ... ), oude knol (Geleen, ... ), ā knǫ.l (Hasselt), ā knǫl (Diepenbeek, ... ), āi̯ǝ knǫl (Swalmen, ... ), āldǝ knǫl (Ottersum), āu̯ǝ knǫ.l (Neerpelt), āǝ knǫl (Hechtel, ... ), āǝ kn˙ǫl (Zolder), ū.u̯ǝ knǭ.l (Overpelt), ǫu̯ǝ knǫl (Heerlen), ǭi̯ǝ knǫl (Baarlo, ... ), ǭi̯ǝ kn˙ǫl (Elen), ǭu̯ǝ knǫl (Maaseik), oude knook: āǝ knu (Berg), oude knuppel: āi̯ǝ knø̄pǝl (Tongeren), oude kragge: au̯ kraq (Elen, ... ), ǭi̯ kraq (Molenbeersel), oude krak: au̯ krak (Boorsem, ... ), ā krak (Berverlo, ... ), ǫu̯ kn˙ǫl (Eys, ... ), oude krem: au̯ǝ kręm (Klimmen), oude kreng: au̯ krɛŋ (Achel), oude kruk: ǭi̯ krøk (Ophoven), oude merre: ā męrǝ (Berbroek), oude steel: āǝ stēǝl (Nieuwerkerken), āǝ stī.l (Heers), oude student: ǭi̯ǝ stydɛnt (Sevenum), oude stuip: aldǝ stȳp (Blerick), oude trekker: ān trɛkǝr (Koersel), rabbi: rabi (Veldwezelt), saucisseman: saucisseman (Montenaken), sǝsisǝman (Gingelom  [(ouder dan twintig jaar)]  ), saucissepaard: so`sispē̜ǝt (Wilderen), sōsesǝpē̜ǝt (Tessenderlo), scharminkel: scharminkel (Hulsberg), schernakel: šǝrnākǝl (Montfort), schraag: schraag (Hout-Blerick), slachtpaard: slaxpi̯at (Diets-Heur, ... ), slaxpi̯ā.t (Gutschoven, ... ), slaxpi̯āt (Piringen, ... ), slaxpi̯ǫt (Rijkhoven), slaxpē̜rt (Bree, ... ), slaxpęǝt (Gingelom), slaxtpē̜rd (Ellikom), slaxtpē̜rt (Bocholt, ... ), slaxtpē̜ǝt (Zelem), šlaxpēǝrt (Heerlerheide), storkel: storkel (Ubachsberg), størkǝl (Urmond), štorkǝl (Bleijerheide), štørkǝl (Mechelen, ... ), štø̜rkǝl (Hombourg, ... ), štōrkǝl (Posterholt), štǫrkǝl (Heerlerheide, ... ), strobbel: štrubǝl (Roggel  [(slecht te been)]  ), strobbelaar: štrubelīr (Baexem), štrubǝlēr (Maasniel), struikelaar: štrø̄kǝlǝr (Haelen), stultes: štø̜ltǝs (Valkenburg), versleten: vǝrslete (Wellen), vǝrslē.tǝ (Koninksem, ... ), vǝrslētǝ (Stokkem, ... ), vǝrslē̜.tǝ (Zepperen), vǝrslęi̯tǝ (Buvingen, ... ), vǝrslętǝ (Kortessem), vǝrslīǝ.tǝ (Mopertingen), vǝršlēǝte (Noorbeek), versleten biek: vǝrsl.tǝ bik (Hasselt), versleten bok: vǝrslētǝ bok (Meeswijk), versleten bonk: vǝršlētǝ bōŋk (Tegelen), versleten knol: versleten knol (Maasbree), versleten kragge: vǝrslīǝ.tǝ kraq (Bocholt), versleten merre: vǝrslēi̯ǝ.tǝ mø̜rǝ (Kozen), versleten oude biek: vǝrslētǝ āǝ bik (Gors-Opleeuw, ... ), versleten paard: vǝrsletǝ pi̯ā.t (Heks), vǝrslē.tǝ piat (Berg, ... ), vǝrslē.tǝ pi̯at (Kuringen), vǝrslē.tǝ pē̜.rt (Lanklaar), vǝrslē.tǝ pē̜ǝt (Linkhout), vǝrslēte pi̯āt (Vliermaal), vǝrslē̜ǝ.tǝ pē̜rt (Rekem), vǝrslęi̯tǝ pē̜ǝt (Halmaal), vǝrslīǝ.tǝ pē̜rd (Wijshagen), versleten ruin: vǝršlētǝ ryn (Tegelen), vilderspaard: veldǝrspē̜rt (Panningen), vilǝrspi̯ǫt (s-Herenelderen), voor de bik: vø̄r dǝ bek (Melveren), vø̜r dǝ bek (Aalst), voor de hop af: vor ǝ hǫp˱ ǭ.f (Wellen), weidepaard: wɛ̄i̯pē̜rt (Neerpelt) Zie ook het lemma ''benamingen voor het paard naar de leeftijd'' (2.4.1), sub F. [JG, 1b; A 45, 28a; L 5, 36; L 36, 82; N 8, 20, 62f en 62g; monogr.] I-9
ouddrinkzeef ouddingzeef: ouddinkzeef (Grathem) zeef in het algemeen [N 20 (zj)] III-2-1
oude aardappelsoorten alphas: `alfās (Eijsden, ... ), amerikaanse: amǝrikānsǝ (Kuringen), amǝrǝkansǝ (Neerpelt), amerikaanse aardappelen: amǝrikānsǝ ē̜rpǝl (Nederweert), amerikaanse patatten: amǝrikānsǝ pǝtatǝ (Peer), begijnen: bǝgīnǝ (Thorn), belle: bɛlǝ (Valkenburg), beringse rode: bɛreŋsǝ rui̯ (Paal), beukestompen: bȳkǝstømp (Milsbeek, ... ), bevelander: bēvǝlandǝr (Ell, ... ), bintjes: bentjǝs (Eijsden, ... ), bentšǝs (Valkenburg, ... ), beŋkǝs (Tongeren), bin(t)šǝs (Maasmechelen, ... ), bintjǝs (Achel, ... ), bi̯ęi̯ʔǝs (Lommel), bīnšǝs (Val-Meer), blauwbloem: blǫu̯blōm (Weert), blauwbollen: blau̯bø̜l (Grevenbicht / Papenhoven, ... ), blauwe: blau̯ (Opglabbeek), blau̯ǝ (Maasmechelen, ... ), blǫu̯ǝ (Heel), blǭu̯ (Beringen), (mv)  blāf (Kwaadmechelen), blauwe nieren: blǫu̯ nērǝn (Meers), blauwe patatten: blā pǝtatǝ (Peer), blauwe platte: blau̯ platǝ (Gronsveld, ... ), blǫu̯ platǝ (Oost-Maarland, ... ), blauwkiem: blǫu̯kim (Middelaar), blauwkuilen: blǭu̯kǭu̯lǝn (Diepenbeek), blauwkuiltjes: blǫu̯kylkǝs (Hushoven, ... ), blauwmuizen: blau̯mūzǝ (Klimmen), blǫu̯mȳs (Leuken), blauwogen: blau̯au̯gǝ (Kinrooi), blau̯ǭu̯gǝ (Lanklaar), blǫu̯ōgǝ (Hoensbroek), blǫu̯ǫu̯gǝ (Berg, ... ), blǫu̯ǭgǝ (Gronsveld, ... ), blauwogers: blau̯ø̜i̯gǝš (Puth), blauwoogjes: blau̯ø̜.xskǝs (Rotem), blau̯ø̜i̯xskǝs (Neerbeek), blǫu̯ø̄i̯xskǝs (Guttecoven), blǫu̯ø̜i̯xskǝs (Neeritter, ... ), blauwputjes: blø̄pętšǝs (Hasselt), blǫu̯pø̜tšǝs (Smeermaas), blǭu̯pytšǝs (Melveren), blǭu̯pøtjǝs (Neerpelt, ... ), blǭu̯pøtšǝs (Kiewit, ... ), blauwputten: blāu̯pøtǝn (Lommel), blauwputters: blǫu̯pyǝt (Blitterswijck), blǫu̯pøtǝrs (Blerick, ... ), bleekblauwe: blęi̯k˱blǫu̯ǝ (Kessenich), bleekroden: blęi̯kroǝi̯ǝ (Haelen, ... ), blęi̯krōi̯ǝ (Boukoul, ... ), blęi̯krūǝi̯ (Neeritter), bleke blauwe: blīkǝ blā (Koersel), bleke roden: bliǝkǝ ruǝi̯ (Overpelt), blē̜i̯kǝ rui̯ (Smeermaas), blęi̯kǝ roai̯ǝ (Berg), blęi̯kǝ ruǝi̯ (Nederweert), blęi̯kǝ ru̯ai̯ǝ (Neerbeek), blęi̯kǝ rūǝi̯ǝ (Horst), blęi̯kǝ r˙ūǝ (Panningen), bonas: bōnas (Niel-Bij-Sint-Truiden), bonhomme: bonǫmǝ (Oost-Maarland), bōnomǝ (Hoepertingen), bǫnumsǝ (Beverst), brielse: brelsǝ (Helden), brielse met heel wrede schil: brelsǝ męt hiǝl vrīǝ šāl (Panningen), brielse witbloem: brelsǝ wet˱blōm (Panningen), candaelse aardappelen: kandālsǝ ę.rpǝlǝ (Boukoul, ... ), crèton: (mv)  krẽ̜tei̯ns (Borgloon), denneknop: dɛnǝknøp (Ell), dikke blauwe: dekǝ blǫu̯ǝ (Guttecoven), dikke witten: dikǝ witǝ (Valkenburg), dobbel bonhomme: dǫbǝl bǫnumsǝ (Beverst), eduarden: ēdyu̯arǝ (Gingelom), ēdǝwárǝ (Niel-Bij-Sint-Truiden), eduardjes: edǝwarkǝs (Paal), eerstelingen: eerstelingen (Berg, ... ), iǝrstǝleŋ (Gruitrode), i̯ęrštǝleŋǝ (Rothem), i̯ǫstǝleŋs (Borgloon), i̯ǫsǝleŋǝ (Gutschoven), jiǝstǝlęŋǝ (Maasmechelen), ī.rstǝleŋǝ (Stokkem), īǝrstǝleŋǝ (Herten, ... ), īǝstǝleŋǝ (Gingelom), īǝštǝleŋǝ (Oirsbeek), eerstelingetjes: īstǝleŋskǝs (Hasselt), eigenheimers: ēgǝhęi̯mǝrs (Sint Pieter), ēgǝnhēmǝr (Oirsbeek, ... ), ēgǝnēmǝr (Hasselt), ējǝnhēmǝr (Kerkrade), ē̜gǝhē̜mǝrs (Zelem), ē̜i̯gǝnimǝr (Lanklaar), ęi̯.gǝiǝmǝrs (Kessenich), ęi̯.gǝnhęi̯.mǝrs (Boukoul, ... ), ęi̯gǝhęi̯mǝrs (Melick, ... ), ęi̯gǝn(h)ęi̯mǝrs (Baexem, ... ), ęi̯gǝnēmǝrs (Achel), ęi̯gǝęmǝrs (Gingelom), engelse aardappelen: eŋǝlsǝ ē̜rpǝlǝ (Baexem, ... ), franse: frãnsǝ (Lommel), franse bollen: fransǝ bǫlǝ (Achel, ... ), fransǝ bǭlǝ (Berverlo), frānsǝ boln (Kwaadmechelen), furore: fyrōrǝ (Sint Pieter), førōra (Gennep, ... ), gebroken schil: gǝbrōkǝ šęl (Maxet), geeltjes: gē̜lkǝs (Nederweert), geitehoornen: gei̯tǝhø̜̄r (Klimmen), gētǝjōn (Wellen), gɛi̯tǝõn (Gingelom), geitehoorntjes: gęi̯tǝhø̜̄ntšǝs (Houthem), gelderse muizen: gǝldǝrsǝ mȳs (Bocholt, ... ), gɛldǝrsǝ mai̯s (Tongeren), gɛldǝrsǝ mø̄s (Rummen), gɛldǝrsǝ mø̜̄i̯zǝn (Heppen, ... ), gɛldǝrsǝ mø̜̄s (Sint-Truiden), gɛldǝrsǝ mø̜̄u̯zǝ (Berverlo), gɛldǝrsǝ mē̜i̯s (Linde), gɛldǝrsǝ mē̜i̯zǝ (Gelieren Bret), gɛlǝrsǝ mø̜̄i̯s (Diepenbeek), gɛlǝrsǝ mē̜s (Hasselt), gele kuiltjes: gē̜l kȳlkǝs (Weert), gentse: gē̜ntsǝ (Diepenbeek), goldstar: gǭtstār (Hasselt), goudgele: gǭt˲giǝl (Hasselt), groenige: grynegǝ (Beringen, ... ), grø̜̄i̯negǝ (Paal), groenlingers: grȳnleŋǝrs (Kuringen), harde gele: hardǝ gē̜lǝ (Milsbeek, ... ), het ginneke: t genǝkǝ (Gennep, ... ), ijselster: ęi̯zǝlstɛr (Achel), ijzerster: izɛrstɛr (Gruitrode), industrie: endystri (Helchteren, ... ), endǝstri (Achel, ... ), endǝstrii̯ (Lommel), ændǝstrī (Hasselt), ęndǝ`stri (Zonhoven), ẽ̜dǝstri (Maaseik), (mv)  endystris (Opheers), endǝstris (Urmond), ¡ndǝstris (Niel-Bij-Sint-Truiden), ẽ̜dystris (Val-Meer), ẽ̜dǝstrīs (Wellen), industrieaardappelen: endǝstriē̜rpǝlǝ (Maxet), endǝstrięrpǝlǝ (Baexem, ... ), julinieren: julinērǝ (Swalmen), jylinīrǝ (Heel), juweeltjes: jywęi̯ltšǝs (Melveren), juwelen: jywēlǝ (Horst, ... ), keitjes: kē̜kǝs (Paal), kempische roden: kɛmpisǝ rōi̯ (Overpelt), klamot: klamot (Wellen), kleine blauwe: klęi̯n blǫu̯ǝ (Stevensweert), kleine geeltjes: klē̜n gęlkǝs (Meijel), kleine gele: klęi̯n gē̜lǝ (Baarlo, ... ), klissen: klēšǝ (Vlodrop), kloppers: klø̜pǝrs (Leunen), koning-eduard: kø̄neŋ ēdǝwār (Wellen), kø̄nǝŋ e.dǝu̯ār (Hoeselt), kø̜i̯nǝŋ ęi̯du̯ār (Borgloon), kēneŋ ēdǝwár (Hasselt), koning-eduardjes: kø̜̄i̯nǝŋ ē̜i̯dǝwārkǝs (Rummen), koninkjes: kønǝŋjǝs (Opheers), krombekken: krombɛk (Maastricht), krumbɛkǝ (Hoepertingen), krügers: krȳgǝr (Beverst, ... ), krø̄gǝrs (Rummen), krügerse: krygǝrsǝ (Hoeselt, ... ), lammetjes: lɛmkǝs (Leuken), lange roden: laŋ ruǝi̯ (Achel), laŋ rōi̯ (Kiewit), láŋ rui̯ (Melveren), late roosjes: lǭtǝ rø̄skǝs (Milsbeek, ... ), lauras: lǫu̯ras (Rummen), lori: lǫri (Koersel), luikse: lø̜i̯ksǝ (Sint Pieter), luikse roden: lø̜i̯ksǝ rui̯ (Smeermaas), lø̜i̯ksǝ rōi̯ǝ (Roermond), maantjes: mantjǝs (Neerbeek), maaseiker roden: mǝzęi̯.kǝr rui̯ǝ (Maaseik), maastrichtenaars: mǝštrēxtǝnēš (Oirsbeek), maastrichtse platte: mastrextǝr platǝ (Bleijerheide), magnum (bonum): maksǝ (Rummen), magnum bonum: magdǝ bōnǝ (Middelaar), magnøm bōnǝ (Panningen), magǝ boǝnǝ (Urmond), magǝlǝ buanǝ (Susteren), magǝlǝr bōnǝ (Mechelen), magǝm boanǝ (Herten), magǝm bǭnǝ (Stevensweert), magǝr boǝnǝ (Heel), magǝr bōnǝm (Sint Pieter), maka boǝnǝ (Nunhem), maksǝmǝ bōnǝm (Hoepertingen), makǝ bōnǝ (Milsbeek, ... ), makǝ bōnǝsǝ (Helden), makǝ bǭnǝ (Geulle), manjǝm bōnɛm (Swalmen), maqǝmǝ bōnǝ (Rothem), maxmǝ bōnǝ (Nederweert), maxnǝm buonǝ (Neeritter), maxnǝm bōnǝ (Houthem, ... ), maxnǝm bōnǝm (Baarlo, ... ), maxnǝm bōnǝs (Velden), maxǝlǝ bōnǝ (Melick), maxǝmǝ bōnǝ (Valkenburg), maŋǝlǝ bu̯anǝ (Neerbeek), maŋǝlǝ būnǝ (Heerlen), maŋǝlǝ būǝnǝ (Hoensbroek, ... ), māgǝlǝm bǭnǝ (Guttecoven), māgǝnǝ bōnǝ (Sittard), māgǝr boanǝ (Holtum), māgǝr bōnǝn (Limbricht), māgǝr bǭǝnǝ (Grevenbicht / Papenhoven), māgǝrǝ boanǝ (Berg), mākǝ būǝnǝ (Tegelen  [(rond 1910)]  ), magnum bonum aardappelen: manjǝ bōnǝm ē̜rpǝlǝ (Baexem), maxnǝ bōnǝm ęrpǝlǝ (Haelen), marjolaines: marsǝlinjǝs (Kuringen), męrsǝlānǝ (Hasselt), meierijse: męi̯tǝrsǝ (Beverst), mɛrętsǝ (Lommel), milords: `melorts (Urmond), `melūs (Oirsbeek), miloǝrǝ (Klimmen), milūrǝ (Wijlre), milūǝrǝ (Klimmen), milǫrt (Maxet), milǫrts (Neeritter), milǭr (Heerlen), milǭrs (Gronsveld, ... ), milǭrts (Thorn), milǭrš (Houthem, ... ), mǝlǭrsǝ (Meers), muisjes: myskǝs (Achel, ... ), mȳskǝs (Ulestraten), møskǝs (Houthem, ... ), mø̜i̯skǝs (Helchteren, ... ), mø̜skǝs (Diepenbeek), muizen: muizen (Valkenburg), mȳ.s (Tegelen), mȳs (Berg, ... ), mø̄i̯s (Lanklaar), mø̄s (Rummen), mø̜̄zǝ (Melveren, ... ), m˙ȳs (Panningen), mulders: mø̜ldǝrs (Kwaadmechelen), negenweker: nøgǝwē̜ksǝ (Nederweert), nø̄gǝwē̜kǝs (Schimmert), nø̜̄gǝwē̜kǝsǝ (Neerbeek), nēgǝwēkǝs (Maastricht), nēgǝwē̜kǝsǝ (Heel), nieren: nērǝ (Eupen), odenwalder: ōdǝnwaldǝr (Opglabbeek), ossetongen: ǫsǝtou̯ŋǝ (Hoepertingen), ǫsǝtoŋǝ (Opglabbeek), ǫsǝtuŋǝ (Diepenbeek, ... ), ǫsǝtōŋǝ (Bocholt, ... ), ǫsǝtǫu̯ŋǝ (Opheers), ǫsǝtǫŋǝ (Rummen), ǭsǝtǫŋǝ (Hoeselt), oude magnum (bonum): ā maksǝ (Wellen), oude peren: ā pē̜rǝ (Gennep, ... ), oude roden: ǭi̯ rōi̯ (Weert), ǭi̯ rūi̯ (Hushoven), oude roermondse: au̯ rǝmøŋsǝ (Ulestraten), paul-krüger: pǫu̯l krȳgǝr (Nunhem, ... ), paul-krüger-aardappelen: pǫu̯l krȳgǝr ęrpǝlǝ (Haelen), platte: platǝ (Bleijerheide, ... ), platte witten: platǝ wetǝ (Middelaar, ... ), plattetas: platǝtɛš (Klimmen, ... ), plukaardappel: pløkē̜rpǝl (Oirsbeek), plukkers: plø̜kǝrs (Buchten), pommen: bymsǝ (Borgloon), bøms (Borgloon, ... ), bø̜mpsǝ (Borgloon), pøms (Baarlo, ... ), pømǝ (Heerlen), pǫmǝ (Heerlen, ... ), poolse industrie: polǝs endǝstrei̯ (Borgloon), pōlsǝ e.ndystri (Hoeselt), poters: pø̜̄tǝrs (Roermond), procurator: procurator (Bleijerheide), prōkǝrātǝ (Hoensbroek), trōkǝrātǝ (Vlodrop), rijkhovense rode: rekǝvǝnsǝ rūi̯ (Berverlo), robijnen: robęi̯nǝ (Grevenbicht / Papenhoven), rode aardappelen: roi̯ jęrpǝlǝ (Val-Meer), roǝi̯ ē̜rpǝlǝ (Baexem), rōi̯ ē̜rpǝlǝ (Roermond), rōǝi̯ ē̜rpǝlǝ (Maxet), rūǝi̯ ē̜rpǝl (Bocholt), rode eerstelingen: rui̯ǝ īǝrstǝleŋǝ (Wolder / Oud-Vroenhoven / Wiler), ruǝi̯ǝn iǝstǝleŋ (Geistingen), rǫi̯ǝ jiǝstǝlęŋǝ (Maasmechelen), rode met gebroken schil: rūǝi̯ me gebrōkǝ šāl (Meijel), rode milords: rui̯ mǝlōrǝ (Oost-Maarland), ruǝ melūrǝ (Reijmerstok), ruǝ milūǝrǝ (Ten Esschen), rūu̯ milōrǝ (Mechelen), rode muisjes: rui̯ mø̜i̯skǝs (Smeermaas), ruǝi̯ myskǝs (Reijmerstok), rōi̯ m˙ęi̯skǝs (Peer), rūǝ myskǝs (Klimmen), rode muizen: rode muizen (Valkenburg), roǝ mūzǝ (Klimmen), rui̯ mø̄i̯s (Rotem), rui̯ mø̜̄s (Sint-Truiden), ruǝi̯ mȳs (Geistingen, ... ), ruǝi̯ mē̜s (Hasselt), ru̯ai̯ mȳs (Meerssen), rōi̯ mȳs (Herten), rōi̯ mø̜̄s (Gingelom), rōǝi̯ mø̜̄ǝs (Gingelom), rūi̯ mø̄s (Rummen), rūi̯ mø̜̄zǝ (Kiewit), rūi̯ mūzǝ (Welten), rūi̯ m˙ȳs (Baexem), rūǝ mȳs (Puth), rūǝi̯ mø̄š (Meijel), rǫi̯ mȳs (Leunen), rode mulle: rūj møl (Venlo), rode ogen: roǝi̯ au̯gǝ (Urmond), rūi̯ ǭu̯gǝ (Lanklaar), rode oogjes: ruai̯ [̜i̯xskǝs (Neerbeek), rūi̯ [̜i̯xskǝs (Neeritter), rode patatten: rōi̯ pǝtatǝn (Helchteren), rode platte: rūǝ platǝ (Mechelen), rode roermondse: ru̯ǫi̯ rǝmøŋsǝ (Valkenburg), rūǝ rǝmøŋsǝ (Mechelen), rǭ rǝmønšǝ (Geulle), rode ster: rau̯ štar (Susteren), roai̯ štar (Holtum), roai̯ štɛr (Meers), roai̯ǝ star (Berg), rode ster (Eijsden), roǝ štar (Klimmen), roǝi̯ stɛr (Lommel), roǝi̯ǝ stɛr (Heel), rui̯ stār (Hasselt, ... ), rui̯ stęr (Baarlo, ... ), rui̯ stɛr (Maaseik), ruǝ štɛr (Ten Esschen), rōdǝ star (Maxet), rōi̯ǝ stęr (Gennep, ... ), rūi̯ stē̜r (Rummen), rūi̯ stɛr (Neeritter, ... ), rūǝ štɛr (Helden), rūǝi̯ stɛr (Meijel, ... ), rǫi̯ stęr (Merselo), rǭi̯ stɛr (Roosteren), rode witbloem: rūǝi̯ wetblum (Meijel), rode wrede schillen: roai̯ vriǝ šāl (Horn), roǝi̯ vriǝ šālǝ (Haelen), rǭi̯ vriǝ šāl (Baexem), roden: roai̯ǝ (Lutterade), roǝi̯ǝ (Heel), rui̯ (Koersel), ruǝ (Bleijerheide, ... ), ruǝi̯ (Beringen), ru̯ǫi̯ǝ (Maasmechelen), rō (Posterholt), rōi̯ (Gingelom, ... ), rōi̯ǝ (Gennep, ... ), rōu̯i̯ǝ (Kinrooi), rū.i̯ǝ (Stokkem), rūi̯ (Opglabbeek), rű̄i̯ (Bree), roermondse: remensǝ (Beverst), remøn(t)šǝ (Schimmert), remøntsǝ (Klimmen), remøŋsǝ (Houthem), rø̜mǝrsǝ (Diepenbeek), ronde rode: rǫn rōi̯ (Neerpelt), roodbollen: roǝi̯bø̜l (Urmond), ru̯ai̯bø̜l (Neerbeek), rōbø̜l (Limbricht, ... ), rūǝbø̜l (Oirsbeek, ... ), roodkuiltjes: rūǝi̯kȳlkǝs (Tungelroy), roodoogjes: ruǝtø̜i̯.xskǝs (Kessenich), roosaardappelen: rūǝs˱ęrpǝl (Tungelroy), roosjes: ru̯ø̜̄skǝs (Neerbeek), rø̄skǝs (Middelaar), rose: rōza (Swalmen), rūǝzǝ (Velden), rǭzǝ (Vlodrop), rose aardappelen: roǝzǝ ęrpǝlǝ (Baexem), rō.zǝ ę.rpǝlǝ (Boukoul, ... ), rūǝs˱ ęrpǝl (Meijel), rose patatten: rūǝzǝ pǝtatǝ (Baarlo, ... ), schilpatatten: šɛ̄ltpǝtatǝ (Tegelen), schoolmeesters: sxūǝlmęi̯stǝrs (Hushoven, ... ), šōlmęi̯stǝrs (Maasbracht), schotse muizen: sxǫtsǝ mȳs (Gennep, ... ), sneeuwvlokken: snēvlǫkǝ (Heel), snęi̯vlø̜k (Milsbeek, ... ), thorbecke: tǫrbɛkǝ (Baexem), vale roden: vāl rūi̯ǝ (Velden), veldmuizen: vɛlt`mȳs (Nunhem), venlose blauwe: venlosǝ blau̯ǝ (Valkenburg), venlose witbloem: vęnǝlsǝ wetblōm (Nunhem), vetlappen: vętlɛp (Heel), voran: vø̄raŋ (Hamont, ... ), vø̄ráŋ (Helchteren), vōran (Bocholt, ... ), voran bintjes: vēraŋ bīntšǝs (Hasselt), vrakkelen: vrāqǝlǝ (Heel), vroege: vrøgǝ (Gingelom), vroege patatten: vrøgǝ pǝtatǝn (Tessenderlo), waaltjes: wai̯kǝs (Rummen), walen: wālǝ (Stevensweert), westlanders: wɛstlandǝrs (Gennep, ... ), wilde: weljǝ (Horn), wil (Diepenbeek), wilde patatten: welj pǝtatǝ (Helden), wilpo: welpǫ (Hamont), witbloem: wetblum (Blitterswijck, ... ), wet˱blōm (Baarlo, ... ), witte: wetǝ (Bree, ... ), witte bloem: wetǝ blom (Kuringen), wetǝ blum (Hasselt, ... ), witte muisjes: wetǝ mø̜̄i̯skǝs (Overpelt), witte muizen: wetǝ mȳs (Herten, ... ), witte muizen (Valkenburg), witte patatten: wetǝ pǝtatǝ (Lommel), witte platte: wetǝ platǝ (Mechelen), woldragers: wāldrēgǝrs (Helden), wolkammers: wõlkamǝrs (Meijel), wrede schillen: vrē šāl (Boukoul, ... ), vrēi̯ šālǝ (Melick), vrīi̯ šāl (Herten), zeeuwse blauwe: zeeuwse blauwe (Boukoul, ... ), zeikaardappelen: zē̜i̯.kę.rpǝlǝ (Boukoul, ... ), zevenweker: zēvǝwē̜ksǝ (Baarlo), zēvǝwē̜kǝsǝ (Helden) Hier worden zowel de in Limburg nog verbouwde alsook de oude niet meer verbouwde soorten soorten opgegeven. Bij sommige opgaven is de ouderdom van de plant vermeld. Zo wordt bij de rode ster, de eigenheimer en de paul-krüger opgegeven dat de soorten rond de eerste wereldoorlog werden ingevoerd. Dat geldt ook voor de gelderse muizen, een vroege, langwerpige aardappelsoort, later vooral bekend onder de naam bintje, genoemd naar Bintje Jansma, later mevrouw Bintje Pebesma-Jansma. Van recente datum zijn de alpha en de ijzerster, een naam die volgens Goossenaerts (1956-8, 327) eigenlijk ijselster moet zijn; we vinden beide benamingen ook in ons materiaal. De aardappelteelt strekt zich uit aan beide zijden van de taalgrens. Men vindt dan ook in Waals Haspengouw oude benamingen die kennelijk aan het Limburgs zijn ontleend; zoals er ook vele aardappelbenamingen in Limburg aan het Waals ontleend zijn. Als voorbeeld van deze laatste groep gelden niet alleen het woord patatten of de benaming walen, maar ook marjolaine, alfa en het bargoense pomme. Aan de andere kant, in Hesbaye, vindt men krugers, milords en edouards, bintjes en eigenheimers, magnum bonums en muizen (Zie Warnant 1949, 172-4). Industrie is een verkorting van industrie-aardappel, ook wel fabrieksaardappel genoemd, een soort die, in tegenstelling tot de consumptieaardappel, werd verwerkt tot aardappelmeel. De poolse industrie, na de tweede wereldoorlog ingevoerd, is een verbeterde kweek met aanmerkelijk meer opbrengst dan de vooroorlogse inlandse industrie. De thorbecke is zoɛn inlandse industrie. Candael, in candaelse aardappelen, is een zuidelijke familienaam. Wreed, in wrede schillen en dergelijke, betekent plaatselijk zoveel als ruw, grof, gekerfd. De indeling is geschied naar verwante woordtypen, zonder te letten op daadwerkelijke verschillen in ras en/of verbouwing. De volgende indeling is gebruikt: kleur: blauw - geel - groen - rood - rose - wit; eigenschap: bloem - bol - muis - oog - plat; andere benoemingsmotieven: eersteling - eigenheimer - industrie - milord - diversen. Combinaties van kleur - eigenschap en kleur - andere benoemingsmotieven zijn in de soortnamen mogelijk. In die gevallen is het kernelement bepalend voor de plaats in de indeling. Door middel van het register kan men een andere ordening aan het materiaal geven; zie bij voorbeeld WBD.I, aflevering 8, blz. 1444. [N 12, 1; A 23, 17b; Lu 1, 17b; monogr.; add. uit materiaal van het lemma AARDAPPEL] I-5
oude duif oude duif: aa douf (Kortessem), aa duif (Vlijtingen), aaj doehve (Herten (bij Roermond)), aawdoef (Meijel), auw doef (Vlodrop), een aa dauf (Tongeren), n’alde dōēf (Venray), àdouv (Rijkhoven), àdouv (twee jeurige) (Rijkhoven), òwdóuf (As, ... ), Algemene opmerking bij deze vragenlijst: invuller heeft hierbij twee bijlagevellen bijgevoegd, t.w.  ’n aa dauf (Bilzen), Algemene opmerking bij deze vragenlijst: zie ook aantekening van de invuller, op de laatste pagina!  aoj doe.f (Grathem, ... ), Algemene opmerking: deze vragenlijst is heel slecht ingevuld!  aoj doëf (Maasbree, ... ), Algemene opmerking: deze vragenlijst is nogal slecht (= weinig antwoorden) ingevuld!  ouwe duif (Gruitrode), Algemene opmerkingen bij deze vragenlijst:  ein aoj doef (Thorn), Opm. invuller heeft de antwoorden bij deze vraag niet zo duidelijk genoteerd (heb het maar naar eigen interpretatie ingevoerd).  aa dauf (joste jaor) (Jesseren), aa dauf (twie jaor) (Jesseren), oude, een ~: aaje (Swalmen), aawe (Mielen-boven-Aalst), aoj (Echt/Gebroek), auw (Buchten), auwe (Wijlre), auwə (Guttecoven), aw (As, ... ), āwə (Meijel, ... ), ene ouwe (Doenrade, ... ), nenaan (Koersel), oaje (Weert), ouwe (Eys, ... ), ôênen áuwe (Eisden, ... ), ənnə aaijə (Beesel, ... ), ’n aoij (Sevenum), ’n aoije (Sevenum), ’n ouw (Lutterade), ’nen awwe (Klimmen), (= oude).  aa (Jeuk, ... ), (m.).  ‧oͅu̯ə (Eys), (vanaf 3 jaar).  auwe (Geleen), Algemene opmerking bij deze vragenlijst: zie ook "klanktabel v.h. Zolders (uitspraak)", aan de achterkant van de laatste pagina!  en aa (Zolder), nen aaë (Zolder), Algemene opmerking bij deze vragenlijst: zie ook bijlagevellen met (eventuele) aanvullingen en diverse toelichtingen.  énnen álde (Wanssum), Toelichting v.d. invuller v.w.b. de "levensloop":  une auwe (Doenrade), overjarige: aoverjeurige (Meijel), aoverjourige (Meijel), oeeverjoarige (Weert), äöverjäörige (Echt/Gebroek), Algemene opmerkingen bij deze vragenlijst:  ein üəver jäorige (Thorn), soepduif: Algemene opmerking bij deze vragenlijst: invuller heeft hierbij twee bijlagevellen bijgevoegd, t.w.  ’n sopdauf (Bilzen) een duif die ouder dan één jaar is? [N 93 (1983)] || een duif van 2 of 3 jaar? [N 93 (1983)] III-3-2
oude grassoorten arengras: ǭrǝgrās (Obbicht), beemdgras: beemdgras (Neeritter), bēmtj˲grās (Keent), bęmpt˲grās (Kessenich), bīmtj˲grās (Hushoven), bɛmgrǫu̯ǝs (Borgloon), bent: bēnt (Venlo), bēntj (Haler, ... ), bentgras: bēntj˲grās (Tungelroy), bē̜nt˲grās (Klimmen), bevernel: bevernel (Banholt, ... ), (mv)  bē̜vǝrnɛlǝ (Geulle), bevertjes: bēvǝrkǝs (Bree, ... ), bibbelgras: bebǝlgras (Milsbeek, ... ), bibbergras: bibbergras (Overpelt), bies: bis (Beringen), bēs (Kinrooi), (mv)  bei̯sn (Koersel), besǝ (Velden), bēšǝ (Susteren), biesem: (mv)  bīsǝmǝ (Hasselt), biezegras: bīzǝgrãs (Paal), blijvend gras: blīvǝnt ˲grās (Gruitrode), bobbert: bobǝrt (Haler), bobbertebos: (mv)  bōbǝrtǝbø̜s (Neeritter), bobbertegras: bǫbǝrtǝgrās (Weert), bokbaard: bǫk˱bā.t (Bocholtz, ... ), bokkebaard: bokkebaard (Ulestraten), bosgras: bǫš˲grās (Rothem), broodgras: broát˲grās (Holtum), broodjes: brøtjǝs (Grathem), bunt: bønt (Achel, ... ), buntgras: buntgras (Grevenbicht / Papenhoven), bø.nt˲[gras] (America), bøntj˲[gras] (Grathem), bønt˲[gras] (Sevenum, ... ), bø̄nt˲[gras] (Noorbeek, ... ), davermannetjes: dāvǝrmanǝkǝs (Overpelt), droog gras: dryǝx ˲grās (Hushoven), fijn: fīn (Oost-Maarland), gerstgras: gęrs˲grās (Maasniel), gras: grās (Berg  [(de zegsman tekent aan dat "hier geen opnoemen aan" is)]  , ... ), grasje: grɛskǝ (Sittard  [(fijne grassoort)]  ), grove halm: grōvǝ halǝm (Gelieren Bret), haargras: hǭrgrā.s (Boukoul, ... ), hǭrgrās (Helden, ... ), halm: halǝm (Helchteren, ... ), halmgras: halǝmgrǫǝs (Achel), hannesbrood: hanǝsbrōt (Milsbeek, ... ), harenhalm: hǭrǝnhalǝm (Lommel), hazebrood: hazebrood (Broekhuizen, ... ), hazǝnbruǝt (Helden), hãzǝbrut (Helchteren), hāzǝbrut (Linde), hāzǝbruǝt (Baarlo, ... ), hāzǝbrȳt (Gruitrode), hāzǝbrōt (Tungelroy), hāzǝbrōǝt (Klimmen), hāzǝbrūt (Peer), hāzǝbrūǝt (Herten, ... ), hāzǝbrű̄t (Gruitrode), hāzǝnbruǝt (Leunen), hǫu̯ǝzǝbrut (Borgloon), hǫǝzǝbruǝt (Achel), hǭzǝbrūǝt (Overpelt), hǭǝzǝbrūǝt (Hamont, ... ), hazebroodje: hāzǝbrȳǝtjǝ (America), hazegerf: hāzǝgɛrǝf (Geistingen), hāzǝgɛ̄rǝf (Milsbeek, ... ), hazegras: hǭzǝgras (Middelaar), heermoes: hɛrmos (Milsbeek, ... ), hondsribben: hontsrøbǝ (Lommel), hǫnsrøbǝ (Beringen), hǫntsrøbǝn (Helchteren), kattestaart: katǝstart (Neerpelt), klavergras: klǭǝvǝrgrǭǝs (Melveren), knoopgras: knǫu̯p˲grās (Obbicht), kroparen: krǫp˱ǭrǝ (Tungelroy), kropgras: krǫp˲grās (Klimmen), les: lɛs (Grathem), (mv)  lęsǝ (Hasselt, ... ), lies: lis (Milsbeek, ... ), līs (Lommel), (mv)  lēsǝ (Helden), līsǝ (Borgloon), lis: les (Beringen, ... ), (mv)  lesn (Koersel), lesǝ (Bocholt, ... ), losgras: lǫsgrās (Gruitrode), luus: lȳs (Maasniel), lȳš (Sittard), luusgras: lȳsgrās (Tegelen), maasgras: mās˲grās (Tegelen), malse trokken: malsǝ trǫkǝ (Beringen), mokken: mǫkǝ (Hasselt), ossekoppen: osǝsǝkø̜p (Helden), ossemuilen: osǝmū.lǝ (Boukoul, ... ), ǫsǝmulǝ (Wanssum), pijpegras: pīpǝgras (Overpelt), pijpehengsten: pīpǝheŋstǝ (Gruitrode), pijpestrootjes: pī.pǝštrø̜̄kǝs (Asselt, ... ), pijpevegers: pīpǝvē̜gǝrs (Achel, ... ), pluimgras: plāǝmgrǭǝs (Gingelom), poezegras: pūzǝgrās (Tungelroy), poezen: pū.zǝ (Panningen), pūzǝ (Helden), raaigras: rāi̯[gras] (Blitterswijck), rǭi̯[gras] (Gruitrode), rɛi̯[gras] (Gulpen), rachtergras: rāxtǝrgrās (Tungelroy), rammelgras: ramǝlgrās (Rothem), razelmannetjes: rāzǝlmɛnkǝs (Panningen), reukgras: rø̄i̯k˲grās (Maaseik), rietgras: rēt[gras] (Boukoul, ... ), rijergras: rii̯ǝrgrās (Grathem), rīǝrgrās (Susteren), rijertjes: rii̯ǝrkǝs (Maasniel, ... ), rijgras: rii̯[gras] (Tungelroy), rē̜[gras] (Beringen), ręi̯[gras] (Val-Meer), rī.[gras] (Mechelen), schapegras: šǭpǝgrā.s (Swalmen), schom: sxum (Berverlo, ... ), sxǫm (Lommel), šom (Mheer), šum (Velden  [(windhalm)]  ), šxom (Diepenbeek), šūm (Herten), schomgras: sxǫmgrãs (Paal), šomgrǭs (Gelieren Bret), schossem: sxǫsǝm (Heppen), slemen: šlēmǝ (Banholt, ... ), smeelden: smīljǝ (Maasmechelen), šmē.ljǝ (Boukoul, ... ), šmēljǝ (Maasniel), smeeldengras: smēljǝgrās (Neeritter), smelen: smēlǝ (Broekhuizen, ... ), šmēlǝ (Helden, ... ), smelengras: %%(daarvan werden de oude zaaikorven gevlochten)%%  šmēlǝgrās (Lottum, ... ), smilden: smeldǝ (Oost-Maarland), snijgras: snigrās (Kessenich), sprietgras: spritgrās (Maasmechelen), strouwgras: štrǫu̯grās (Helden), struikgras: strūk˲grās (Maasmechelen), tuintjesgras: tø̜i̯ntjǝs˲grās (Velden), uiversneb: ø̜̄vǝrsnɛp (Milsbeek, ... ), varkensgras: vɛrǝkes˲[gras] (Middelaar, ... ), vɛ̄rǝkǝs˲[gras] (Borgloon), varkensgroes: vęrʔǝs˲grūs (Lommel), vossestaart: vǫsǝstɛrt (Kessenich), vǫsǝstɛt (Beringen), watergras: watǝr[gras] (Hasselt), wãtǝr[gras] (Koersel, ... ), wātǝr[gras] (Baexem, ... ), wǭtǝr[gras] (Berverlo, ... ), wǭǝtǝr[gras] (Achel, ... ), wǭʔǝr[gras] (Kwaadmechelen), watergrasje: wātǝrgrē̜skǝ (Ulestraten), watergroes: watergroes (Broekhuizen), wātǝrgrōs (Bree, ... ), wātǝrgrūǝs (Leunen), wǫǝtǝrgrus (Achel), wǭtǝrgrūs (Lommel), wɛtǝrgrū(ǝ)s (Opheers), watersperregras: watǝrspɛrǝgrãs (Hasselt), weigras: węi̯grās (Gruitrode), westerwolds raaigras: wɛstǝrwǫl rɛ̄grǭǝs (Rummen), wild gras: welt ˲grās (Houthem, ... ), windgras: wentj˲[gras] (Sittard), went˲[gras] (Kwaadmechelen, ... ), windgras (Overpelt), wint˲[gras] (Leunen), wēi̯nt˲[gras] (Maasmechelen), wēntj˲[gras] (Tungelroy), węntj˲[gras] (Geistingen, ... ), węnt˲[gras] (Gelieren Bret, ... ), wīnt˲[gras] (Middelaar), windhalm: wenthalǝm (Kwaadmechelen, ... ), wentjhalǝm (Grevenbicht / Papenhoven, ... ), wetjthalǝm (Kessenich), windhalm (Haler, ... ), wēnthalǝm (Hamont, ... ), wē̜i̯nthalǝm (Opheers), węi̯nthalǝm (Borgloon), węnt(h)alǝm (Hasselt), windhaver: we.ntjhā.vǝr (Boukoul, ... ), wolgras: wol[gras] (Berverlo), wǫl[gras] (Beringen, ... ), wollegras: wollegras (Meijel), wǫlǝgrãs (Hasselt), wollen gras: wølǝ [gras] (Milsbeek, ... ), wø̜lǝ [gras] (Baexem, ... ), zoor: sǭr (Hasselt), sǭǝr (Koersel), zǭr (Achel, ... ), zǭǝr (Bocholt), zoorgras: sǭre[gras] (Maasniel), zǭ.r[gras] (Boukoul, ... ), zǭr[gras] (Ell, ... ), zuur: sōr (Hasselt), zōr (Neerpelt, ... ), zū.r (Tegelen), zūr (Oost-Maarland), zuurgras: sūr[gras] (Gelieren Bret), zu ̞ǝr[gras] (Gingelom), zuǝr[gras] (Kiewit), zōr[gras] (America, ... ), zū.r[gras] (Herten), %%(gras van zure grond)%%  zūr[gras] (Blitterswijck, ... ), zuursel: zūrsǝl (Peer), zwaai: zwāi̯ (Geistingen, ... ), zwǫi̯ (Achel), zwɛi̯ (Achel), zwaaigras: zwai̯grās (Bree), zwɛi̯[gras] (Maasmechelen) De hieronder vermelde woorden werden opgegeven op de vraag naar verschillende oude grassoorten. Na de lexikale eenvoud van het vorige lemma ''gras'', leverde deze vraag een grote oogst aan plantennamen op. Het is echter lang niet altijd duidelijk welke botanische grassoort nu precies bedoeld wordt; eenzelfde plantenvolksnaam kan immers in de ene streek een andere botanische familie of afdeling aanduiden dan in de andere streek. Naast de oude grassoorten blijken óók en vooral wilde grassoorten te zijn opgegeven die juist niet voor de weidebouw van belang zijn, maar waarmee de landbouwer en veeteler te maken heeft om ze van zijn cultuurgrond weg te houden, onkruid derhalve. Zie ook de lemma''s ''zuring'' en ''distel'' en de benamingen voor het onkruid in de akker in de aflevering over de Akkerbouw (WLD.I.1.4). Zie voor de fonetische documentatie van het woord(deel) ''gras'' het lemma ''gras''. Het lemma bevat enkelvouden en meervouden.' [N 14, 82; monogr.] I-3
oude koningin een oude: ǝn alt (Ysselsteyn), oma trui: ōma tryj (Venray), oude koningin: aw kø̄neŋen (Born), oude koningin (Maasmechelen), ā kø̄neŋen (Diepenbeek), ā kēnǝgen (Hasselt), āj kø̄neŋen (Herten), ǭj kø̜negen (Geistingen), ǭj kø̜nǝgen (Peij), oude moeder: ā mojǝr (Houthalen), āw mujǝr (Kerkhoven), oude moer: a.wǝ mo.r (Dilsen), aldǝ mōr (Horst), aldǝ mūr (Venray), oude moer (Neer), āj mōr (Asenray / Maalbroek, ... ), ǫw mōr (Stein), ǭj mōr (Weert), oude tante: ǭw tant (Beek), uitgelegde koningin: ut˲gelādǝ kønǝgin (Montzen), versleten moeder: vǝrslętǝn mujǝr (Zepperen), versleten moer: vǝršlētǝ mōr (Herkenbosch), witte moer: wetǝ mūr (Wellerlooi), witte moer (Opglabbeek) Oude, afgeleefde moer. Van deze moer raakt het zaadblaasje uitgeput of is het versleten. Zij gaat dan darrenbroed leggen, hetgeen niet getolereerd wordt door het volk. Praktisch zeker zal ze door de werkbijen naar buiten worden gedreven en zal ze door haar opvolgster met de angel gedood worden. [N 63, 63c; N 63, 63b] II-6
oude man 0-mens: ? goede geslacht?  enen mins (Hoepertingen), auwel: vgl. Bocholt Wb. (pag. 18): auwlmenke, dwerg, kabouter.  auwel (Bocholt), beb: böp (Sittard), cf. VD s.v. "beb"(gew.) grootvader; (bij uitbr.) oude man  bèb (Ten-Esschen/Weustenrade), bejaarde: bejaarde (Heel), bejaardje (Heel), bejaorde (Koersel, ... ), bejaordje (Haler, ... ), bejoorde (Genk), ao van Eng. shore  bejaordje (Ell), bejaarde mens: bejòòërde mins (Zonhoven), bette: bette (Wijlre), compre (fr.): kómpeer (Maastricht), gepensioneerde: gëpensënjèddë (Hoeselt), graaszak: = een lastige oude man (zie note v.d. invuller onderaan bladzijde).  graaszak (Nunhem), grand-pre (fr.): grampeer (Maastricht), grijze: grī.s (Montzen), grijze oude knar: grieze oaj knar (Weert), grootvader: (= opa).  graotvajer (Meijel), iemand op leeftijd: eemes op lēēfteid (Schimmert), knar: knar (Lutterade, ... ), knàr (Schinnen), kneuterpot: = een lastige oude man (zie note v.d. invuller onderaan bladzijde). cf. VD s.v. "kneuter"en s.v. "kneuteren"(= mopperen)  knaoter-pot (Nunhem), knikker: knikker (Castenray, ... ), mannetje: menneke (Meeuwen), nonk: nonk (Nieuwstadt), nónk (Susteren), nonkje: nungskə (Susteren), nunkske (Born), oom: ome (Maasbracht), uuhm (Ell), ūūm (Maasbree), spreek uit als kluër  uëm (Maasbracht), oompje: eumeke (Echt/Gebroek), opa: opa (Neer), oud mannetje: aad menke (Herten (bij Roermond)), aajd menneke (Maastricht), aat ménkə (Kapel-in-t-Zand), aaw mènneke (Meijel), aaw mènnəkə (Meijel), aod menke (Neer), auwt mennəkə (Neerpelt), auwt mɛnnəkə (Neerpelt), aw mennekes (Maastricht), oat menke (Heerlerbaan/Kaumer), oud menke (Eys), oud menneke (Meijel), oud mènke (Sevenum), âld menneke (Venray), òwd menneke (As), ⁄n àwd menke (Sevenum), oud mens: aaijə miens (Beesel), aaje miens (Melick, ... ), aajə miens (Kapel-in-t-Zand), aave mins (Beverlo, ... ), aoje mins (Heel, ... ), auwe miensj (Beek), auwe mins (Eijsden, ... ), awe mins (Maastricht), awwe minsj (Stein), awwe mîns (Gronsveld), aë mins (Hoeselt), āājə miens (Reuver), een aa mins (Eksel), eine auwe mins (Bocholt), enen a mins (Hoepertingen), enne alde meens (Oirlo), enne âlde meens (Venray), inne òwe miensj (Hoensbroek), nen auwe mins (Achel), nen ouwe mins (Peer), oaje mins (Weert), ouje mins (Thorn, ... ), oâje mins (Tungelroy), àwwə minsj (Urmond), òwwə mĭĕnsj (Heerlen), ’n a:je mie:ns (Montfort), ’n aat miens (Lommel), ’n aawe miens (Lommel), ’nne aoje mins (Maasbree), ⁄ne aoje mins (Heythuysen), lastige oude man: knaoter, pot, graaszak  aoje miens (Nunhem), man  ā mins (Genk), oud peertje: aajd peerke (Maastricht, ... ), aajd pukə (Maastricht), oud peetje: aad peke (Vlijtingen), aat péke (Hoeselt), aud peeke (Opglabbeek, ... ), aud peike (Bree), een oud peke (Meeuwen), ən aajt peekskə (Maastricht), ’t aad pékkë (Tongeren, ... ), cf. VD s.v. "peetje  aad peike (Kortessem), oud, het ~: aat (Lauw), oude: aaje (Roermond), aoje (Altweert, ... ), aojen (Sevenum), aow (Kerkhoven), auwe (As, ... ), auwə (Guttecoven), daen auwe (Obbicht), den alde (Gennep), den auwe (Bree), die auw (Obbicht), dən àwwə (Maastricht), dən ààwə (Meeswijk), d⁄n awwe (Maastricht), ein aoj (Ell), einə aajə (Montfort), enne aaje (Roermond), nen aje (Eigenbilzen), nen oaje (Weert), oaje (Weert), ouwe (Koningsbosch, ... ), ouwə (Nieuwenhagen), àldə (Venlo), òwwə (Heerlen), ’ aa (Hoeselt), ⁄n aaije (Maasniel), man  d’n alde (Venlo), plat  deen awwe (Maastricht), die aw (Maastricht), oude bibber: ouwe biba (Ubachsberg), oude bok: nen aaə bok (Hasselt), oude buidel: auwe bül (Kerkrade), oude bul: auwe bül (Kerkrade), oude guil: oorspr.: voor afgeleefd paard, oude knol  âlde guūl (Castenray, ... ), oorspr.: voor afgeleefd paard, oude knol; cf. VD D.-N. s.v. "Gaul"= knol; cf. Weijnen Etym. Wb. p. 65, s.v. "guil, goele"= versleten paard  âlde guūl (Venray), oude kerel: aaje kael (Reuver), alde kel (Meerlo, ... ), auwə kéél (Sweikhuizen), awe kéél (Geleen), awwe kael (Klimmen), awwe kïl (Gronsveld), ennen alde kel (Lottum), ennen alde kèl (Meerlo), innen alde kĕl (Swolgen), ouwe keël (Vaals), ááldə kél (Gennep), âlde kel (Castenray, ... ), ènen alde kel (Afferden), ènne alde kĕl (Merselo), (m.).  ouw keͅ.al (Eys), âlde(ren) iemand, de âldere  âlde kel (Castenray), oude knar: auwe knar (Geleen), oude knar (Gennep), ouwe knar (Kunrade), oude knoer: aojə knoeər (Heel), oude man: aa man (Zonhoven), aaje man (Roermond), aajə man (Montfort), aaë ma.n (Zonhoven), alde man (Blerick, ... ), aowe man (Kerkrade), auwe maan (Itteren, ... ), auwe man (Geleen, ... ), auwe men (Doenrade), awwe maan (Gronsveld, ... ), awwe man (Klimmen), awwe manne (Posterholt), awə man (Hulsberg), aë man (Genk, ... ), de alde man (Heijen), de gaijen auw man is bĕ zĕ pèid dour ⁄t ijs gevallen (Waasmont), de goeien aave man is mee ⁄t pij-ed deur ⁄t ijs gezakt en in ⁄t kaad waoter gevallen (Oostham), de goeien aaë mân is bè⁄t pjââd door ⁄t ês gezakt èn èn ⁄t kâât wetter gevalle (Wellen), de goeien ā man ès bè ⁄t pijt deur ⁄t ijs gezakt en in ⁄t kaat waïter gevallen (Loksbergen), de goeien ou[a}we mān is mè het pa[e}rd door ⁄t ies gezakt en in het kou[a}d wa[o}ter gevallen (Overpelt), de goeien âa man is be⁄t pjaat deur ⁄t ijs gezakt en in ⁄t kaat wotter gevallen (Sint-Truiden), de goeië aë man is met et peiët dorr ⁄t ijs gezak en in ⁄t kaad woatter gevalle (Bilzen), de goeiën aaë man es met het pe⁄et dor ⁄et ijs gezak en en het kaad wotter gevalle (Bilzen), de goeiën aë man es be ⁄t pèët door ⁄d ys gezakt en en ⁄t kaëd wetter gevalle (Velm), de goeje aa maan es met et pjat dwor d⁄ees gebrwoke en ent⁄kaat wouter gevalle (Zichen-Zussen-Bolder), de goeje aa maan es met ze pjad dwör het ees gevalle (Val-Meer), de goeje oaje man is met het pèrd door ⁄t ies gezaktj en is in ⁄t koat water gevalle (Molenbeersel), de gooie auwe man ès mit ⁄t peerd doër ⁄t ies gezakt en èn ⁄t kauwt water gevalle (Ophoven), de gooien auwe maan is mèt ⁄t peerd door ⁄t ies gezak (Amby), de gooien àə man es bəse pjaat doət-ys gezakt en in kaat wetter gevalle (Kuringen), de goowenauwe mann is met het peerd din het ies gezakt en in het kau water gevallen (Valkenburg), de gu‧jən ā man es bə pjād dərt ɛjs gevalə en änt weͅtər gevalə (Hoepertingen), de gweujjen ā mān ës mët se pjat dweurr ⁄t ees gezak en in ⁄t kāt wôter gevalle (Rosmeer), de gwoə waə manə es metjə pe‧ə.rt torəch ən īs chəbrōkə eͅn eͅgə kawt wātər gəvalə (Eupen), de jowən awə mān es med et pēət tørəš ən īs jəbroͅwchə eͅn ejə kōͅt waəsr jəvalə (Eynatten), deeë goeien aa man es be ⁄t pêd door ⁄t ijs gezakt en en het kaad wetter gevalle (Buvingen), degujenāmànizbèzepjādördèeshezákénént kātwètergevàle (Hoepertingen), den auwe man (Berg-en-Terblijt, ... ), der goojen ouwe maan es met et piaard doer et ies gezakt en een et kot water gevalle (Welkenraedt), der gō aŭwe mân ĕs mĕd et pèat törech chen is chebròâke ĕn ĭ ge kôt wâter gevale (Montzen), der gō aŭwe mân ĕs mĕd et pèât törech chen îs gebròâke en ĭn et kôt wâter gevale (Montzen), dè gooien auwe man is mait ət paird doeoor ⁄t ies gezakt en in ət kaud water gevallen (Rotem), dë goojën auwë man is mèt ët pêrd dooër ët ies gëzakt en in ët kaud waatër gëvallë (Lanklaar), dën aaë man (Tongeren, ... ), də goeije awe man is meit pāīrd dø͂ͅrt īēs gezakt en in ⁄t kāwt waater gevallen (Sint-Huibrechts-Lille), də goeiə ā man es bēͅ[i} ⁄t piāt dør ⁄t eis gəzak en en ⁄t kāt weͅtter gəvallə (Vliermaal), də goeiə-n-aa man is bə⁄t pjaad door ət ijs gəzakt en en ⁄t kaad wattər gəvallə (Sint-Truiden), də goijə ā man eͅs mət ət piət dyr tējəs gəzak ən int kṣāt wo[a}tər gəvalə (Riksingen), də goojə, aa man ès bət pjaed dor ⁄t è:s gəzakt èn ènt kaet wetər gəvalə (Kermt), də goə auə manə es medət pērt dørchət īs gəbrōkə eͅn eͅnət kaut wātr gəvalə (Eupen), də gōjən auwə man is mətət pɛ̄rt dūr dīəs gəzakt (Bree), də gōjən awə man ɛs mɛtət pɛ̄rddōͅr əd-īs chəvalə en ət kāwt wātər gəvalə (Rekem), də gu.jə āə man es met ət pje.t dør ət a.[i}s gəzak en en ət kā[u}t woͅ.[i}tər gəva.lə (Tongeren), də guiən ā[ə} man es met ət pii̯ət dor dē[i}s chəbruəkən eͅn en ət kāt woͅ[i}tər gəvalə (Martenslinde), də gui̯ən ā[ə} man es bĕt pi̯āt dōrt eəs gəzak en ent kāt weͅtər gəvalə (Guigoven), də gui̯ənā man es bə t pjāt d"t ēͅschəzakt eͅn en t kāt woͅi̯tər gəvalə (Sint-Truiden), də gujə āə man met ⁄t pērd dur ⁄t ijs gəzakt (Genk), də gujə[n} ā man is bət pjāt dō[u}r dēͅ[i}s gəzakt ɛn in tkāt wao[i}tər gəvalə (Sint-Truiden), də gujən awən mān es meͅt pērd dort īs gəzakt ən ent kawd wōͅtər gəvalən (Hamont), də gujən ā man eͅs bət pjāt dōr dēͅs gəbro[u}kə eͅn eͅn ət kāt woͅ[i}tər gəvalə (Sint-Truiden), də gujən ā mān is bä ⁄t pjād daor d⁄ä:s gəzak än än ⁄t kād weͅtər gəvalə (Kortessem), də gujən āə man es besə peart dō[ə}r deͅjs gəzakt en en ⁄t kā wō[a}tər gəvāln (Zonhoven), də gujənā man eͅs bətpijat dur dês gəzak eͅneͅn tkāt waetər gəvallə (Gelinden), də gujəna‧ man eͅs bə t pjāt dōr d⁄ēͅs gəbroukə eͅn eͅn ət kāt woͅ[i}tər gəvalə (Sint-Truiden), də guə nā man ⁄s met et p⁄ād dør eͅt ijes gəbrū[a}ka n eͅn eͅt kāt woateͅr gəvala (Koninksem), də gūjə ā man es beͅt pjāt dor ət ēͅs chəzak en en-ət kāt weͅteͅr gəvalə (Bommershoven), də gu‧jən a͂ man ɛzbɛ pɛ̄attour dɛ̄schəvalə ɛnɛnət ka͂:t wetər gəvalə (Aalst-bij-St.-Truiden), də gújən á[ə} man ĕz bə hət pĕ‧ət o‧r ət ɛ̄schəzak ĕn ĕn ət kāt wétər gəvalə (Mielen-boven-Aalst), də hujə āə man es med ət pi̯etør ət aĭs chebruoͅkə en en ⁄t kāt woͅtər gəva‧lə (Tongeren), də oͅ chojənawə mān ezmeͅtət pērt dorət is gəzak eͅn enət kājt watər chəvalə (Maastricht), dəgøjənāman esbezəpjārt dørəteͅsgəzak en ent kāt wātər gəvallə (Hasselt), dən awwə māān (Maastricht), dər goow⁄ owə maan ès mit ət pèjət dörəchən īēs gəkrakt èn is īējə kōt waatər gəvaalə (Montzen), dər gowə awə mān es metsə pēət tørəch ən īs chəvalə eͅn egə kōͅt wātər gəvalə (Welkenraedt), dər gō awə mān es med ət pēət tørəch ən īs chəbrōəkə, eͅn egə kōͅt wātər gəvalə (Sippenaken), dər gō awə mān es met ət peͅ.a‧t dørəch gən īs gəbroͅ.a‧kə eͅn in gən kōͅt wātər gəvalə (Montzen), dər gōw awə mān es med ət pēət tørəch ən īs chəvalə eͅn egə wātər gəvalə (Gemmenich), dər jowə, awə mān es med ət pēət dørəjəd īs jobroͅwkə eͅnn en ət kōͅt wasər jəvalə (Vaals), dər jowɛna[u}wə man is mid ət pêrtørəchən îs gəbrôkə ɛ̝nɛ̝gə ka[u}t wâtər gəvalə (Eupen), een aoie man (Genooi/Ohé, ... ), eine aaje man (Montfort, ... ), eine auwe man (Broeksittard, ... ), eine auwe manne (Obbicht), eine awwe man (Klimmen), eine oaje manne (Hunsel), eine ⁄n auwe man (Einighausen), eine(n) oaje man (Beegden), einen aaje man (Herten (bij Roermond)), einen aauwe manne (Lutterade, ... ), einen alde man (Blerick, ... ), einen aoje man (Echt/Gebroek), einen auwe man (Buchten, ... ), einen awe man (Sittard), einen awwe man (Doenrade), einen oaje man (Buggenum, ... ), einen oaje manne (Heel, ... ), ene auwe man (Rimburg, ... ), ene ouwe manne (Brunssum), ene ôwe man (Simpelveld, ... ), enen aauwe man (Heek), enen auwe man (Limmel, ... ), enge auwe maan (Epen), enne alde man (Leunen), enne oawe man (Gulpen), enne ouwe man (Schinnen, ... ), ennen alde mān (Lottum), ennen ouwe maan (Banholt, ... ), ĕĕnen auwe man (Schinveld), inen ouwe man (Oirsbeek), inge oawe man (Schaesberg, ... ), inne aowe man (Mechelen), inne ouwe man (Heerlen, ... ), innen auwe man (Amby), innen oaje man (Sevenum), ne alde man (Blerick), nen auwe maan (Eijsden), nen ouwen man (Griendtsveen), ouwe maan (Noorbeek, ... ), ouwe man (Beesel, ... ), ouwe mān (Schaesberg, ... ), ouwe(re) maan (Nieuwenhagen), ouwu man (Brunssum), ouwə māān (Nieuwenhagen), owwe maan (Mheer), unne alde man (Blerick), unnen oaje man (Baarlo), òwe man (Hoensbroek, ... ), òwwə maan (Epen), òwwə mán (Heerlen), ənə àw-wə máán (Maastricht), ’n auwe man (Borgharen), ’nne alde man (Arcen), ⁄ne ouwe man (Eys), ⁄nen aaie man (Belfeld), ⁄nen awwe man (Klimmen), (m.).  ‧oͅu̯ə mā.n (Eys), aow lü  aowe man (Kerkrade), m.  ‧oͅu̯ə ma.n (Ingber), ps. boven de a (van awe) staat nog een ?; deze combinatieletter is niet te maken, omgespeld is het inderdaad een a.  eine(n) awe man (Valkenburg), ps. boven de a (van man) staat nog een ?; deze combinatieletter is niet te maken, omgespeld is het inderdaad een a.  einen auwe man (Grevenbicht/Papenhoven), enen auwe man (Heer), oude mens: de goeie auwe mins is met ⁄t paird doir ⁄t ies getroien en in ⁄t kaud water gevallen (Eksel), de goeien ave mensch is meet pijëd dered ijs gezakt en in ⁄t kuit waoter gevallen (Tessenderlo), de goeien aë mins is mit ⁄t paird door ⁄t ijs gebroken en in ⁄t kaad water gevallen (Wijchmaal), de gooie aaie mins is bè ze peerd door de ijs gezakt en in ⁄t kaa water gevallen (Heusden), de gooien auwe mins is met ze paird door ⁄t ies gerammeld en in ⁄t kaud water gevallen (Stokkem), dēͅə goi[ə}n ā mens es mätət pēͅrt dōrt ijs chəzakt eͅn ent kā wātər gəvallən (Peer), dīə guɛn āə menzes me zə piart dōr deͅi̯s chəzakt en ēnt kā wōtər chəvālə (Zonhoven), dè gooiën auwe mins is mèt ze pèrd doar h⁄t ies gevalle noa h⁄t water in (Stokkem), dè goowe auwe mīnsch is mit ⁄t pĕĕrd door ⁄t ies gevalle in ge koad water (Sint-Pieters-Voeren), dê gooie aoewe mins is mèt ⁄t pêrd dōēr ⁄t ies gezakt en in ⁄t kaoed water gevalle (Neeroeteren), də gōjən āwə mēnž es met ət pēͅrd dōr əd īs chəvālə en t kawt wātər (Opgrimbie), də gu[i}jənā minzeͅzbezəpjaard dör teͅs gəbräk ən eͅnt kā[ə}t wātər gəvalə (Hasselt), də gujənāwə mens es mēͅtpēͅrt dortīs gəbrōkən eͅnent woͅtər kāwt gəvalən (Sint-Huibrechts-Lille), də gujənāwə mens es meͅt pēͅrt dortīs gəbrōkən eͅnent kāwt woͅtər gəvalən (Sint-Huibrechts-Lille), də guøi}jənā minzezbəzəpjārtōͅər teͅəs gəbrōukə ən entkāt wātər gevalə (Hasselt), də guøi}ən auə minz es met pērt d"r tīs gəzakt eͅn ent kau woͅətər gəvalə (Neerpelt), dɛ gojən awə mins ɛs mɛt pɛ[i}rt dor ət i‧s gəzak en ent kawt wa>tər gəvalə (Mechelen-aan-de-Maas), eine oaje mins (Heel), einen alde meensch (Oirlo), einen alde mings (Grubbenvorst), einen aoje mins (Horn), einen oaie mins (Neeritter), einen oaje miens (Kessel), einen oaje mins (Maasbracht), ene oaje mins (Maasbree), enen awe minsj (Susteren), enne aalde meensch (Wellerlooi), ennen alde meens (Horst), ennen alde mins (Blitterswijck, ... ), unne aoje mins (Nederweert), ŭnə aajə miens (Swalmen), ène ālde minsch (Venray), ènen alde meensch (Afferden), ènne alde mins (Merselo), ènnen oalde mins (Gennep), ⁄n aoje mins (Nederweert), ⁄nen oaë mins (Helden/Everlo, ... ), ⁄nnen aaie miensch (Asenray/Maalbroek), ps. boven de a (van awe) staat nog een ?; deze combinatieletter is niet te maken, omgespeld is het inderdaad een a.  eine(n) awe minsj (Valkenburg), oude oom: aoje ome (Maasbracht), aoje Ome (Maasbracht), spreek uit als kluër  aoje Uëm (Maasbracht), oude paai: oude paai (Stein), oude pee: a.wəpe.i (Lommel), aa pee (Zonhoven), aaë peej (Zonhoven), auwe pee (Bree), awwe pee (Caberg), eine auwe piê (Bree), nen a.wə pe.i (Lommel), ààwə peej (Lommel), òwe pee (As), (oude pee).  ae pee (Eigenbilzen), aud peike  eine auwe pîê (Bree), fr. père  auwə pee (Meeuwen), oude peer: ps. is niet duidelijk of het eerste woord erbij hoort!  (auwe) peer (Itteren), oude rebbedep: Note v.d. invuller: grootvader: peppelemem grootmoeder: memmelepep  auwerebbedép (Sittard), oude sijs: alde sies (Venlo), oude sok: alde zok (Venray), oude sukkelaar: diən āvə suəlēr eͅs mē zə pēət dər d⁄ɛ̄s gəvallən in d⁄waotər (Tessenderlo), oude sul: ā sul (Genk), à sul (Genk), oude vent: aajə vént (Roermond), də gu[iŋən āwə veͅnt es meͅt ət pi‧eͅt d"r tēͅz gəzakt eͅn wnət kāt wōͅtər gəva[o}lə (Beverlo), də gujən āvə vent es met pēͅət dør t ēͅs chəzakt en en t kø͂ͅt wōͅ[ə}ər gəvalən (Kwaadmechelen), oude, een ~: aaje (Roermond, ... ), alde (Steyl), aoje (Maasbree), aojen (Sevenum), aow (Kerkhoven), auwe (Bingelrade), daen auwe (Obbicht), den alde (Gennep), den auwe (Bree), dên āe (Genk), d’n alde (Venlo), ennen oaje (Weert), nen aa-ën (Hoeselt), nen ahe (Eigenbilzen), ouwe (Koningsbosch), ’n oaj (Weert), eigenlijk oudere  ein aoj (Ell), man  auwe (Kerkrade), plat  deen awwe (Maastricht), ps. invuller heeft de zin niet beantwoord.  aje (Beesel), ouder iemand: cf. WNT s.v. "iemand - iemens (gew.) ieman, iemen"(ook: iemes bij de vb.)  awer iməs (Meijel), oudere: aajere (Swalmen), ajere (Boukoul), aojere (Heel), awwere (Posterholt), ouwere (Koningsbosch), òwere (Hoensbroek), ao van Eng. shore  aojere (Ell), oudere man: ouwere maan (Waubach), oudere mens: eine aojere mins (Heel), enge ouwere miensj (Noorbeek, ... ), ouderling: aajer ling (Montfort), ouderling (Schimmert), oudje: auwtje (Merkelbeek), pee: pee (Maastricht), peej (Niel-bij-St.-Truiden), peetje: peejkə (Niel-bij-St.-Truiden), peeke (Caberg), peekə (Opglabbeek), peke (Eksel, ... ), pèike (Jeuk), stuip: stuup (Venlo), vadertje: vaederke (Venlo), wijsmannetje: weismenke (Venlo) bejaard man || bejaarde || bejaarde man || De goede oude man is met het paard door t ijs gebroken en in het koud water gevallen (gebroken of gezakt?) [ZND 04 (1924)] || een oude man || grijsaard [ZND m] || iemand van oudere leeftijd ( oude man, oude vrouw, oude van dagen) [N 102 (1998)] || man die als alleenstaande bejaarde wordt opgenomen in het oude weeshuis || oud mannetje || oude || oude [een ~ man] [SGV (1914)] || oude heer || oude kerel || oude man [N 102 (1998)] || oude man (ironisch) || oude man [ouken, ouderling, oude paai, peke, pee, knar] [N 86 (1981)] III-2-2, III-3-1
oude man? oudje: äudsjer (Kerkrade) iemand van oudere leeftijd ( oude man, oude vrouw, oude van dagen) [N 102 (1998)] III-2-2
oude mens bejaarde: bejaarde (Heel, ... ), bejaardje (Heel, ... ), bejaorde (Maaseik, ... ), bejaordje (Haler, ... ), eigenlijk oudere  bejaordje (Ell, ... ), gepensioneerde: gëpensënjèddë (Hoeselt, ... ), iemand op leeftijd: eemes op lēēfteid (Schimmert, ... ), mens op jaren: ne mins op jaoren (Eksel), oud mens: a.t miens (Lommel), aa mins (Wellen), aë mins (Hoeselt), oud minsj (Klimmen, ... ), ’n oad mins (Weert, ... ), ? goede geslacht?  a mins (Hoepertingen), oud mensje: aat minske (Stal, ... ), oude mens: aa mins (Wellen), aaje miens (Swalmen), aawe miens (Lommel), aoje mins (Heel, ... ), auwe mins (Bocholt, ... ), aë mins (Hoeselt), ā mins (Genk), een aae mins (Eksel), inne òwe miensj (Hoensbroek), nen auwe mins (Achel, ... ), nen ouwe mins (Peer), nb : stoottoon  ’nen a:je mie:ns (Montfort), âlde meense  enne âlde meens (Venray), ouder iemand: awər iməs (Meijel, ... ), oudere: ajere (Boukoul, ... ), aldere (Boekend, ... ), aojere (Heel, ... ), awwere (Posterholt, ... ), ouwere (Koningsbosch, ... ), òwere (Hoensbroek, ... ), eigenlijk oudere  aojere (Ell, ... ), oudere mens: ein aojere mins (Heel, ... ), enge ouwere miensj (Noorbeek, ... ) oude man [N 102 (1998)] || oude vrouw [N 102 (1998)] III-3-1
oude raat broedraat: bro.t˱ra.t (Dilsen), broedraat (Maasmechelen, ... ), broǝtrāt (Hasselt), brutrǭt (Asenray / Maalbroek, ... ), brytroǝt (Houthalen), brōtrǭt (Geistingen), broeiraat: brø̄rāt (Geulle), donkere raat: doŋkǝrǝ rǭt (Herkenbosch), gebruikte raat: gǝbruqdǝ rǭǝt (Montzen), oud broed: āt brōt (Asenray / Maalbroek), oud werk: alt wɛ̄rk (Horst), oud werk (Neer), oud(e) raat: aldǝ rǭt (Venlo, ... ), oud(e) raat (Noorbeek, ... ), ā ruwǝt (Zepperen), ǫw rǭǝt (Montzen), ǫwǝ rǭt (Maaseik), ǭjǝ rǭt (Peij), (mv)  aldǝ rōtǝ (Ysselsteyn), ǫj rǭtǝ (Weert), ǭj rǭtǝ (Herten), oude raats: (mv)  ǭw rǭtsǝ (Stein), oude was: oude was (Kerkhoven), ruwe was: ruwǝ was (Beek), versleten was: versleten was (Kerkhoven), zwart broed: zwart brōt (Asenray / Maalbroek), zwart raam: (mv)  šwatǝ rāmǝ (Heerlen), zwarte raat: zwarte raat (Born), zwɛrtǝ rǭt (Genk), zwɛtǝ rǭt (Tessenderlo), (mv)  zwatǝ roatǝ (Diepenbeek), žwartǝ rǭtǝ (Roermond), zwarte was: zwarte was (Kerkhoven) Reeds bebroede raat. Doordat celbodem en celhoeken niet schoongemaakt worden, wordt het volume van de gebruikte raat kleiner. In een oude, veel bebroede raat worden kleinere bijen geboren dan in een nieuwe raat. Dit betekent minder honing. De kleur van de aanvankelijk witte en lichtgele raat is door herhaaldelijk broeden van bruin tot zwart geworden. Deze verkleuring wordt vooral in de hand gewerkt door de uitwerpselen der larven. [N 63, 13e] II-6