e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
oveninzetter indrager: indrāgǝr (Gennep, ... ), inzetter: enzętǝr (Tegelen), inzɛtǝr (Gennep, ... ), ovenist: ó̜vǝnest (Ottersum) De arbeider die de te bakken potten in de oven plaatst en op de juiste wijze rangschikt. In L 270 was de inzetter tevens stoker. [N 49, 69; N 49, 70a; N 49, 131b; monogr.] II-8
ovenkelder aardappeloven: ę.rǝpǝlǝhō.vǝ (Kaulille), amerehoek: ǭmǝrǝhōk (Ell), amerekelder: ǭmǝrǝkęldǝr (Ulestraten), amerlok: ǭmǝrlǭǝk (Schinveld), asgat: asgāt (Heythuysen), askelder: ɛškęldǝr (Munstergeleen), aslok: ęšlǭk (Munstergeleen), assegat: asǝgat (Ysselsteyn), asǝgāt (Hout-Blerick, ... ), assehoek: asǝhōk (Baarlo), assehok: asǝnhǫk (Velden), assekelder: asǝki̯aldǝr (Rukkelingen-Loon), asǝkęldǝr (Eisden, ... ), assekot: asǝkōt (Hoeselt), asǝkūt (Tongeren), asǝkǫt (Kwaadmechelen, ... ), asseoven: ɛšǝōvǝnt (Mechelen), asseplaats: ɛsǝplāts (Holtum), assepot: asǝpǫt (Borlo), bakkelder: bakkaldǝr (Zichen-Zussen-Bolder  [("er was er asse in")]  ), droogplaats: drø̜i̯xplǭts (Eijsden), houtbak: hǭ.dbak (Tongeren), houtlade: hǫu̯tlǫi̯ (Tongeren), kelder: kęldǝr (Boorsem), kolenbak: kǭlǝbak (Heugem), kolenkot: kūǝlǝkū.t (Tongeren), kot: kūt (Tongeren), krikkenkot: krikǝkut (Millen), onder de oven: unǝr dǝ uǝvǝ (Romershoven), ǫndǝr dǝn hōvǝn (Meldert), ǫndǝr dǝn ǫǝvǝ (Opheers), ǫndǝr gǝn ǫǝvǝ (Teuven), ǫnǝr dǝn wǫvǝ (Grote-Spouwen), ǫnǝr dǝn ǫvǝ (Hoeselt), ǫnǝr ǝn hōvǝ (Lummen), ǫŋǝr dǝ ǭvǝ (Swalmen), ǭndǝr dǝn ǫu̯vǝ (Sint-Truiden), onderoven: o.ndǝrhű̄ǝ.vǝ (Beek, ... ), o.nǝrhű̄ǝ.vǝ (Bree), onderoven (Nieuwerkerken), ǫ.ndǝrhūǝ.vǝ (Bocholt), ǫndǝrhō.vǝn (Achel, ... ), ǫndǝruǝvǝ (Vliermaal), ǫndǝrō.vǝ (Achel, ... ), ǫnǝrhō.vǝ (Kleine-Brogel, ... ), ǫnǝrǭ.pǝ (Martenslinde), ǫŋǝrǭvǝ (Helden, ... ), ovengat: hovǝgat (Halen), hōvǝgats (Lanaken), ōvǝgāt (Lanklaar), ovenkelder: hovǝkalǝr (Diepenbeek), hoǝvǝkalǝ (Beverst), huvǝkaldǝr (Bree), høvǝkalǝr (Spalbeek), hō.vǝkęldǝr (Linkhout), hű̄ǝ.vǝkaldǝr (Opitter), hű̄ǝ.vǝkalǝr (Meeuwen), hǫu̯vǝkęldǝr (Rummen), ovenkelder (Neeroeteren), ovǝkęldǝr (Berverlo, ... ), uvǝkęldǝr (Maaseik), wø̜vǝkaldǝr (Rosmeer), øvǝkaldǝr (Kiewit), ūǝvǝkęldǝr (Rotem), ű̄vǝkalǝ (Opglabbeek), ovenkeldertje: ovǝkęldǝrkǝ (Eisden), wø̜vǝkaldǝrkǝ (Zichen-Zussen-Bolder), wǫvǝkaldǝrkǝ (Val-Meer), ovenkot: hovǝkǫt (Beringen), hōvǝkuǝt (Kermt), ōvǝkǫt (Kwaadmechelen, ... ), ovenskelder: hōvǝskɛldǝr (Rothem), ovenslok: ǭvǝnslǭx (Bocholtz), roetkast: rūtkāst (Gennep, ... ), schansenplaats: šansǝplāts (Stevensweert), verborg: verborg (Montfort) De bergruimte onder de oven, soms benut om brandstof en/of as in op te bergen, maar ook vaak, vanwege de gunstige vocht- en warmtegesteldheid, om er aardappelen op te slaan. De benamingen wijken in dat laatste geval doorgaans niet af van die van de aardappelkelder die men in de schuur vindt en die zijn behandeld in het lemma "schuurkelder, aardappelkelder" (3.3.5). Krikken is gloeiende as; amer is houtskool, en schansen zijn takkenbossen. Vergelijk ook het lemma √∂nderoven", in Deel II, aflevering 1, blz. 73. [N 5A, 25c; N 5, 136; OB 2, 2f; monogr. add. uit N 29, 5 en 11d] I-6
ovenkrabber amerhaak: ǭmǝrhǭk (Noorbeek), braggelijzer: brǭxǝlīzǝr (Oirsbeek), breekijzer: brē̜kīzǝr (Hout-Blerick), drietand: drītantj (Sittard), geerd: gęrt (Gronsveld), jęǝt (Vaals), haak: huǝk (Bilzen), hōk (Bevingen), hǭk (Eys, ... ), keuter: kø̄tǝr (Sint-Truiden), keuterhaak: køtǝrhǭk (Overpelt), keuterijzer: kø̄tǝrē̜zǝr (Houthalen), kø̄tǝrɛ̄zǝr (Koersel), krabber: krɛbǝr (Tegelen), ovengeerd: uvęgē̜rt (Genk), ōvǝgē̜rt (Leuken, ... ), ovenhaak: ōvǝhōk (Maasmechelen), ōvǝnhǭk (Neeritter), ōǝvǝhoak (Gulpen), ǭvǝhǭk (Ottersum), ovenijzer: ǭvǝīzǝr (Brunssum), ǭǝvǝ-īzǝr (Beek), ovenkeuter: hovǝkøtǝr (Veulen), ovenscheutel: ǭvǝšȳtǝl (Jabeek), ovensgeerd: ōvǝsgērt (Cadier), ōvǝsgēt (Ubachsberg), ovensijzer: ūvǝsīzǝr (Oost-Maarland), ovenstaak: hoǝvǝstǭk (Kortessem), hǫvǝstǭk (Melveren), ovenstaak (Ordingen), ovenstek: ǫwvǝštɛk (Rumpen), peuterbak: pø̄tǝrbak (Lommel), pikkelhaak: pekǝlhoak (Voerendaal), poker: pojkǝr (Mal), pōkǝr (Hasselt), pook: pook (Kwaadmechelen), pūk (Bocholt, ... ), pookhaak: pōkhǭk (Neerpelt), pookijzer: pōkīzǝr (Maastricht), priem: prēm (Blerick, ... ), rakelgeerd: rākǝlgęǝr (Paal), reukelijzet: rø̄kǝlaǝzǝr (Mol), riek: rik (Bilzen), rēk (Kerkrade), rochel: roxǝl (Herk-de-Stad), rōxǝl (Sint-Truiden), rǫxǝl (Melveren), rochelgeerd: roxǝlgē̜rt (Lozen), rōxǝlgjāt (Kuringen, ... ), rōxǝlgęr (Beringen), rǫxǝlgē̜rt (Neerpelt), rochelhaak: rǭxǝlǭk (Rekem), rochelijzer: roaxǝlīzǝr (Heerlen, ... ), roxǝlęjzǝr (Heugem), rwǫxǝlē̜zǝr (Houthalen), rǫxǝlē̜zǝr (Zepperen), rǫxǝlīzǝr (Brunssum, ... ), rǭgǝlīzǝr (Rothem), rǭxǝlīzǝr (Eijsden, ... ), rochelstek: rǭxǝlštɛk (Jabeek), rokelgeerd: rǫǝkǝlgē̜rt (Bree), rǭkǝlgē̜rt (Lozen, ... ), rokelijzer: kǝlezjǝr (Meijel), rǭkǝlęjzǝr (Maaseik), rǭkǝlīzdǝr (Heythuysen), rǭkǝlīzǝr (Amstenrade, ... ), rokelstek: rǭklstęk (Lanklaar), schoefelijzer: šūvǝlīzǝr (Kerkrade), stochelijzer: štøxǝlīzǝr (Kaalheide, ... ), štø̜xǝlīzǝr (Wittem), stookijzer: stǭwkęjzǝr (Sint-Truiden), stove-ijzer: stōvǝ-īzǝr (Koningsbosch), stovenijzer: štūvǝnīzǝr (Waubach), trochel: trǫxǝl (Eksel), vuurstang: vȳǝrštaŋ (Schinveld) Werktuig, meestal van ijzer, om het vuur in de oven te verspreiden. Vergelijk het lemma ''werktuig waarmee de oven wordt leeggehaald''. Zie afb. 11. [N 29, 8b; N 29, 6; LB 2, 218; OB 2, 2f; monogr.] II-1
ovenmond bakkes: bakǝs (Amstenrade), baʔǝs (Kwaadmechelen), kot: kūǝt (Munsterbilzen), vȳrhārt (Koersel), mond: mond (Meijel, ... ), mond van de oven: mont van dǝn ǭvǝ (Blerick), mondsgat: moŋksgāt (Helden), moŋktsgāt (Panningen), mōŋkgāt (Hout-Blerick), muil: mawl (Gotem, ... ), mawǝl (Munsterbilzen), mojl (Gronsveld, ... ), muil (Helchteren, ... ), mul (Beek, ... ), mø̜̄l (Hasselt), māl (Bevingen, ... ), māwǝl (Munsterbilzen), mǫwl (Rukkelingen-Loon), mǫwǝl (Stokrooie), mǭl (Heugem, ... ), muil van de oven: mul van dǝr ōvǝnt (Bleijerheide), mø̜lǝ van dǝn ōvǝ (Houthalen), ovengat: ovengat (Kleine-Brogel), ōvǝgāt (Tungelroy), ǭvǝgat (Ottersum), ǭvǝgāt (Herten, ... ), ovenmond: oavǝmont (Voerendaal), oavǝnmoŋk (Kerkrade), ovenmond (Neeritter), uvęmont (Genk), ō.vǝmoŋkt (Panningen), ǝvǝmoŋk (Tegelen), ǭvǝmontj (Maasbracht, ... ), ǭvǝmōnt (Arcen), ǭvǝmōntj (Posterholt), ǭvǝmǫ.ntj (Melick), ovenmuil: hø̄vǝmø̜jl (Berbroek), hø̄vǝmǫwl (Genk), hōvǝmø̜jl (Kozen), hōvǝmūl (Neerpelt), hōvǝmūǝl (Kleine-Brogel), hōvǝmǫjl (Eksel), hōvǝnmoal (Kuringen), hōvǝnmojl (Zolder), hōvǝnmø̜jl (Herk-de-Stad, ... ), hūvǝmūl (Bocholt), oavǝmul (Gulpen), ojvǝmawl (Mal), ovenmuil (Brustem, ... ), ōvnǝmø̄l (Nieuwerkerken), ōvǝmul (Leuken, ... ), ōvǝmūl (Tungelroy), ōvǝnmawl (Beverst, ... ), ōvǝnmul (As, ... ), ōvǝnmuǝl (Ophoven, ... ), ōvǝnmø̜l (Houthalen), ūvǝmūl (Maaseik), ūǝvǝmǭwl (Bilzen), ǫǝvǝmul (Rekem, ... ), ǭvǝmul (Susteren), ǭvǝmuǝl (Brunssum), ǭvǝmūl (Jabeek, ... ), ǭvǝmǫwǝl (Beverst), ovensmuil: hōvǝsmul (Rothem), uǝvǝsmojl (Eijsden), ē̜vǝsmul (Nuth), ōvǝsmul (Cadier), ōvǝsmǫwl (Lanaken), ōǝvǝsmūl (Wittem), ūvǝntsmul (Kaalheide), ūvǝsmǭjl (Oost-Maarland), ǫwvǝsmul (Ubachsberg), ǫwvǝšmul (Rumpen), ǭvǝsmul (Eys, ... ), ǭǝvǝsmul (Oirsbeek), stookkot: stukuǝt (Zepperen), vuring: vȳreŋ (Geleen), vuurlok: vȳǝrlǭk (Schinveld) De opening in de oven waardoor brandstof en brood naar binnen worden geschoven. [N 29, 2a; OB 2, 3a; monogr.] II-1
ovenpaal bakspaan: bakspoan (Bree), bakšpan (Beesel), broodpalet: broodpalet (Sint-Truiden), broodschep: brōtsxęp (Muizen), brūǝtsxęp (Hasselt), broodscheutel: bruǝtšø̄.ǝtǝl (Lontzen), brūǝtsxø̄tǝl (Arcen), broodschieter: broodschieter (Zutendaal), brutšētǝr (Maastricht), brūǝtsxētǝr (America), broodschoep: brātsxōp (Mettekoven), brūtsxōp (Genk), broodschoffel: brūǝtšøfǝl (Bocholtz), broodschuif: bruǝtšø̄f (Mheer), broodschup: brutsxøp (Kaulille, ... ), bruǝtšøp (Mechelen), brwoatšøp (Ulestraten), brōǝtšøp (Sittard, ... ), brūtšøp (Cadier), brūǝtšøp (Baelen, ... ), broodspaan: broodspaan (Beringen), brutspoan (Bree), broodspade: bruǝtspāj (Sevenum), broodzwouw: brōtswō (Groot-Gelmen), brotschieber: brōtšībǝr (Eupen), geweer: gǝwē̜r (Horn), haak: haak (Sint-Huibrechts-Hern), inscheuter: ēnšø̄tǝr (Maastricht), inschieter: ensxitǝr (Neerpelt), ensxētǝr (Arcen, ... ), ensxītǝr (Bergen, ... ), enšētǝr (Kessel, ... ), enšēǝtǝr (Baexem), esxētǝr (Hegelsom), ešesǝr (Kerkrade), ešētǝr (Amstenrade, ... ), isxitǝr (Meerlo), inschuiver: eȳvǝr (Waubach), inschuiver (Sevenum), insteker: e-štęɛ̄kǝr (Waubach), lepel: lē̜pǝl (Tegelen), oude schip: oude schup (Kleine-Brogel), ovenpaal: hø̄ǝvǝpǭǝl (As), hōvǝpōǝl (Helchteren), ovǝpowǝl (Siebengewald), ūǝvǝpōl (Bree), ǭvǝpǭl (Hegelsom), ovenplaat: ovenplaat (Neeroeteren), ovenschaalde: ōvǝnsxǭl (Hamont), ōvǝsxǭl (Overpelt), ōvǝsxǭǝl (Hamont), ovenscheut: hōvǝsø̜̄t (Lanaken), hōvǝšø̄t (Rothem), oǝvǝšø̄t (Geleen), oǝvǝšø̜ǝt (Stein), uvǝnsxȳt (Maaseik), ōvǝnsxø̜̄ǝt (Wessem), ōvǝšø̄t (Tungelroy), ūǝvǝšȳǝt (Maaseik), ǫwvǝsxø̄t (Sevenum), ǭvǝsxø̄t (Mook), ǭvǝsxø̄ǝt (Sevenum), ǭvǝšø̄t (Beek, ... ), ǭvǝšø̄ǝt (Geleen), ovenscheutel: hōvǝšø̄tǝl (Heer), ōvǝšȳtǝl (Ubachsberg), ōǝvǝntšø̄ǝtǝl (Sint-Pieters-Voeren), ǭvǝsxø̄tǝl (Melderslo), ǭvǝšȳtǝl (Jabeek, ... ), ǭvǝšø̄tǝl (Tegelen), ovenscheuter: oavǝšø̄tǝr (Susteren), uovǝšyøtǝr (Moelingen), uovǝšyǝtǝr (Moelingen), ǭvǝsxø̄tǝr (Grubbenvorst), ǭvǝšø̃+F19912tǝr (Montfort), ovenscheutsel: ōvǝšø̄tsǝl (Lanaken), ovenschieter: ōvǝnsxētǝr (Lanaken), ōvǝsxētǝr (Maasbree), ōvǝšētǝr (Meerssen), ǫvǝnšesǝr (Vaals), ǭvǝšētǝr (Belfeld), ǭvǝšɛ̄tǝr (Susteren), ovenschoelde: ōvǝsxul (Sint Huibrechts Lille), ovenschoep: hūvǝšōp (Bocholt, ... ), ovenschoot: hoavǝšoat (Peij), hōvǝšōt (Tungelroy), oavǝšoat (Limbricht), ovenschoot (Ophoven, ... ), ōvǝnšoø̜t (Stramproy), ōvǝsxōt (Leuken, ... ), ōvǝšōt (Ell, ... ), ōvǝšōǝt (Kinrooi), ūvǝsxūt (Maaseik), ūǝvǝšūǝt (Maaseik), ǫvǝšoǫt (Roosteren), ǭvǝsxǫǝt (Blitterswijck), ǭvǝšūǝt (Hunsel, ... ), ǭvǝšǭt (Baexem, ... ), ǭvǝšǭǝt (Neer, ... ), ovenschotel: ǭvǝšotǝl (Beesel), ovenschup: hovǝsxø̜p (Neerpelt), hōvǝnsxøp (Hamont, ... ), hōvǝšø̜p (Ulestraten), hūvǝšęp (Meeuwen), oavǝšøp (Mechelen), ovenschup (Achel, ... ), ø̄vǝsxęp (Hasselt), ōavǝntšø̄p (Henri-Chapelle), ōvǝsxø̜p (Hamont), ōǝvǝnšø̄p (Aubel), ōǝvǝšø̄p (Margraten, ... ), ǭvǝnšøp (Bocholtz), ǭvǝšøp (Grevenbicht / Papenhoven, ... ), ǭǝvǝšøp (Nuth), ǭǝvǝšø̄p (Slenaken), ovensleutel: ǭvǝšlūǝtǝl (Hoensbroek), ovenzwaalde: huǝvǝzwõ̜+F19877lj (Neeroeteren), huǝvǝzwǭl (Opoeteren), hōvǝnšwal (Hamont), hū.ǝvǝzwǭl (Bocholt), uǝvǝzwoalj (Opitter), ȳvǝzwǫl (Opglabbeek), ōvǝnswǭlj (Neeroeteren), ōvǝnzwoaj (Maaseik), ōvǝnzwǭj (Maaseik), ōvǝnzwǭl (As, ... ), ōvǝnzwɛl (Overpelt), ōvǝzwɛl (Neerpelt), ōvǝ í zwǭj (Eisden), ū.vǝzwǭj (Dilsen), ūvǝzwoajl (Reppel), ūvǝzwǭl (Neeroeteren), ovenzwoelde: huǝvǝzwōl (Gruitrode), hyǝvǝzwolžǝ (Zutendaal), hȳvǝzwōl (Opglabbeek), hø̜vǝzwult (Genk), hōvǝnswol (Kleine-Brogel), hōvǝnzwul (Kleine-Brogel, ... ), hōvǝzwul (Zolder), hōvǝzwōǝl (Kaulille), hōvǝzwūǝl (Genk), hōvǝzwūǝlt (Genk), hūvǝzwōl (Bree, ... ), ovazwōl (Opgrimbie), ōvǝnswol (Kleine-Brogel), ōvǝnzwul (Kleine-Brogel), ōvǝzwōj (Maasmechelen), ovenzwouw: gūǝvǝzwǭw (Mal, ... ), huovǝzwow (Vliermaalroot), huvǝzwǭw (Kortessem), hōvǝnzwo (Herk-de-Stad), hōvǝzwa (Kermt), hōvǝzwo (Zonhoven), hōvǝzwow (Diepenbeek), hōvǝzwōw (Stokrooie), hōǝvǝzwow (Sint-Lambrechts-Herk), hūovǝzwǫw (Hoepertingen), hūǝvǝzwow (Wellen), hūǝvǝzwō (Sint-Lambrechts-Herk), ōvǝnzwo (Kozen, ... ), ōvǝzwǫw (Beverst), paal: pǭl (Neerpelt), pǭǝl (Nieuwenhagen), plaat: plaat (Oirsbeek), ploat (Waltwilder), plāt (Voerendaal), plets: plętš (Hoensbroek), rochelijzer: rogǝlęjzǝr (Kleine-Brogel), schaalde: sxǭǝl (Hamont, ... ), scheut: šø̄t (Beek, ... ), scheutel: sjøsǝl (Kerkrade), sxø̄tē̜ǝl (Blerick), šȳtǝl (Rumpen, ... ), šȳǝtǝl (Eys, ... ), šø̄tǝl (Amby, ... ), šø̄ǝtǝl (Arcen, ... ), žusǝl (Vaals), scheuter: sxytǝr (Koningsbosch), sxø̄tǝr (Achel, ... ), šyǝtǝr (Margraten), šȳøtǝr (s-Gravenvoeren), šȳǝtǝr (Eijsden, ... ), šø̄tǝr (Berg / Terblijt, ... ), šø̜̄tǝr (Heythuysen, ... ), šø̜jtǝr (Gronsveld), žȳtǝr (Bocholt), scheutsel: šø̄tsǝl (Lanaken), šø̄ǝtsǝl (Kanne), schieter: sxētǝr (Blerick, ... ), sxītǝr (Swolgen), šesǝr (Kaalheide, ... ), šitǝr (Genk), šētǝr (Amstenrade, ... ), šēǝtǝr (Voerendaal, ... ), šē̜ǝtǝr (Roermond), šīǝtǝr (Wahlwiller), schietplank: schietplank (Kleine-Brogel), šētplāŋk (Maastricht), schietschop: schietschop (Heusden), schietschup: šētsxø̜p (Neeritter), schietspaan: sxitspoan (Neerpelt), schoelde: sxol (Lommel), sxwojl (Achel), sxwol (Achel), šxojl (Lommel), šxol (Lommel), schoep: sxup (Velden), šōp (Neerglabbeek), schoffel: schoffel (Genk), šofǝl (Genk), schoot: šōt (Panningen, ... ), schotel: šutǝl (Kessel), schuif: šuf (Baarlo), schuit: šūt (Linne), schup: sxøp (Lommel), sleutel: šlø̄ǝtǝl (Wittem), spaan: spaan (Ordingen, ... ), spatel: spātǝl (Wessem), steek: tēk (Tegelen), vlamschup: vlāmšøp (Vijlen), zwaalde: zwajl (Sint Huibrechts Lille), zwajlǝ (Kerkhoven), zwal (Achel, ... ), zwalji (Stevensvennen), zwaži (Tessenderlo), zwaǝl (Dilsen), zweljǝ (Rosmeer), zwoaj (Maaseik), zwádjzi (Oostham), zwáli (Stevensvennen), zwázi (Heppen, ... ), zwølt (Vlijtingen), zwǫi (Houthalen), zwǫlǝ (Meldert), zwǫwl (Lanklaar), zwǭj (Dilsen, ... ), zwǭl (As, ... ), zwǭlj (Neerglabbeek, ... ), zwǭǝl (Opoeteren), zwɛl (Neerpelt, ... ), zwɛlǝ (Schoot), žwaži (Heppen), žwǭǝl (Opoeteren), zwoelde: zavul (Koersel), zwol (Bilzen), zwujl (Donk, ... ), zwujlt (Herderen, ... ), zwul (Beringen, ... ), zwuli (Paal), zwulj (Halen, ... ), zwult (Genk, ... ), zwulžǝ (Eigenbilzen, ... ), zwulǝ (Genk), zwuzi (Tessenderlo), zwuzi-j (Tessenderlo), zwuǝl (Hechtel, ... ), zwylžǝ (Eigenbilzen, ... ), zwølžǝ (Eigenbilzen), zwōj (Maasmechelen), zwōjl (Bree), zwōl (As, ... ), zwōlj (Borgharen, ... ), zwōlzǝ (Vroenhoven), zwōlša (Zutendaal), zwōlžǝ (Veldwezelt, ... ), žwulži (Berverlo), žwø̜zǝ (Leopoldsburg), zwouw: swaw (Wilderen), swǫw (Tongeren, ... ), zwaw (Gutschoven, ... ), zwo (Beverst, ... ), zwou (Schakkebroek), zwow (Alken, ... ), zwøw (Berbroek), zwø̄ (Hasselt), zwā (Waasmont), zwāōw (Groot-Gelmen), zwāǝ (Waasmont), zwō (Alken, ... ), zwōw (Beverst, ... ), zwōx (Lauw, ... ), zwǫ (Bilzen), zwǫaw (Guigoven, ... ), zwǫw (Berbroek, ... ), zwǫwx (Vechmaal), zwǫwǝ (Mechelen-Bovelingen), zwǭ (Bevingen), zwǭw (Berg, ... ), zwǭwx (Rutten), zwǭǝ (Opglabbeek), zōw (Heers) De ovenpaal is in de regel een ongeveer twee meter langer stok met een plat, rond, rechthoekig of tongvormig blad van hout of ijzer waarmee het in broodvorm opgemaakte deeg in de oven wordt geschoven. Meestal haalt men hiermee ook het gebakken brood uit de oven. Het blad loopt naar voren scherp toe om het inschieten van het brood te vergemakkelijken en vooral om bij het uittrekken de paal onder het brood te kunnen schuiven (Weyns blz. 34). Wat de woordtypen "rochelijzer", "haak", "schoffel" en mogelijk nog andere betreft moet men heel waarschijnlijk aan andersoortig gereedschap denken waarmee men toch het brood uit de oven kan halen. Zie afb. 22. [N 29, 45b; RND 57; L 40, 13a; A 44, 22; OB 2, 2d; OB 2, 2e; mat. S -daaronder valt wat A. Stevens in zijn artikel ''Zwaaide, een zuidoost-nederlandse dialektbenaming voor de broodschieter of ovenpaal'' noemt "mat. S, P, C en G"; monogr.] II-1
ovenschop kolenschep: kø̜lǝšɛp (Stein), kolenschoep: kǭlǝsxop (Blerick), kolenschup: koalǝšø̜p (Bleijerheide, ... ), koǝlǝšø̜p (Gronsveld), kōlǝnšøp (Obbicht), kōlǝšøp (Rekem, ... ), kōlǝšø̜p (Helden, ... ), kūlǝsxøp (Maaseik), kǫlǝšøp (Heythuysen), kǭlǝsxøp (Ottersum), kǭlǝsxø̜p (Venlo), kǭlǝšøp (Schinveld, ... ), kǭlǝšø̜p (Tegelen), koolschoep: kōlsxop (Stokrooie), koolschup: kuǝlšup (Bilzen), kōlšɛp (Genk), ovenschup: ǭvǝšøp (Brunssum), schoep: xūp (Munsterbilzen), šōp (Bocholt, ... ), šūp (Meijel), schop: sxup (Zepperen), sxøp (Bevingen, ... ), sxø̜p (Blerick, ... ), šøp (Eys, ... ), šø̜p (Amstenrade, ... ), stookijzer: stookijzer (Brunssum), stookschup: štokšøp (Beek), štǭkšøp (Schinveld), troffel: trufǝl (Kwaadmechelen, ... ), trūfǝl (Neerpelt), troffelschup: trofǝlšø̜p (Ulestraten), tuit: tø̄t (Jabeek) Werktuig om kolen op het vuur te gooien. Dit is vooral een platte schop met randen. Briketten worden met de hand op het vuur gegooid, terwijl de kolen geschept worden met de schop. [N 29, 10; monogr.] II-1
ovenuitzetter pile-man: pilǝmān (Maastricht), uitdrager: yt˱drāgǝr (Ottersum), uithaler: ythǭlǝr (Gennep), uitzetter: yt˲zɛtǝr (Ottersum) De arbeider die de gebakken produkten uit de oven verwijderd. [N 49, 69; monogr.] II-8
ovenveger afgekeerde bezem: afgekeerde bezem (Helchteren), bezem: bezem (Zonhoven), bēzǝm (Houthalen), bęsǝm (Bilzen, ... ), bɛsm (Lommel), bɛsǝm (Bevingen, ... ), bezem van strooi: bɛsǝm va štrȳǝ (Schinveld), bɛsǝm van strōj (Wilderen), borstel: bȳrstal (Maaseik), bø̜štǝl (Amstenrade), bos stro met boonstaak: bos stro met boonstaak (Lanaken), brembezem: brømbēzǝm (Tungelroy), brømbɛsǝm (Maasbracht), brēmbɛsǝm (Koersel), brɛmbēsǝm (Genk), bremmenbezem: bremmenbezem (Maaseik), brømǝbø̜jzǝm (Neeritter), brømǝbɛsǝm (Posterholt), brø̜̄mǝbɛsǝm (Susteren), brɛmǝnbɛsǝm (Neeroeteren), bremwis: brømwęs (Heythuysen), bussel: bøsǝl (Kwaadmechelen), dweil: dwē̜jǝl (Blerick), dwē̜l (Neerpelt), dwęj.ǝl (Melick), dwęjl (Arcen, ... ), dwęjǝl (Blerick, ... ), dwɛjǝl (Herten), dweil op de scheuter: dwęjl op dǝ sxȳtǝr (Koningsbosch), flinter: vlendǝr (Bleijerheide), floes: fluš (Kwaadmechelen), ginsterbezem: genstǝrbɛsǝm (Noorbeek), jenstǝrbęsǝm (Kerkrade), heibezem: heibezem (Stein), hejbęsǝm (Waubach), hęjbɛsǝm (Koningsbosch, ... ), hoddel: hodǝl (Maastricht), keerbezem: kīrbēzǝm (Tungelroy), keerdek: kęǝrdek (Bilzen), keerwis: kērwęs (Ophoven), kettingvod: kettingvod (Peer), koddevod: koddevod (Peer), kuisstok: køstok (Lommel), kwast: kwast (Maasbracht), lap: lap (Bevingen), muilborstel: mōlbø̄stǝl (Maasmechelen), natte vod aan lange stok: natte vod aan lange stok (Zonhoven), natte zak: nātǝ zak (Geleen), oude zak aan ene stek: oawǝ zak ān nǝ stɛk (Kerkrade), ovenbezem: huvǝbɛsǝm (As), hōvǝnbēsǝm (Genk), ovenbezem (Guigoven, ... ), uvębɛsǝm (Genk), ō.vǝnbē.sǝm (Panningen), ōvǝnbɛsǝm (Ophoven, ... ), ūvǝbɛsǝm (Bocholt), ǭvǝmbɛsǝm (Tegelen), ǭvǝnbɛsǝm (Hout-Blerick), ovenborstel: ōvǝbø̄stǝl (Maasmechelen), ovendweil: ō.vǝndwɛjǝl (Panningen), ōvǝndwęjǝl (Helden), ǭvǝdwęjǝl (Susteren), ǭvǝndwęjl (Obbicht), ǭvǝndwęjǝl (Tegelen), ovengeerd: høvǝgērt (Genk), uvęgē̜rt (Genk), ovenkuiser: ōvǝkøsǝr (Koersel), ovenlap: ǭvǝlap (Jabeek), ovensborstel: ōvǝsbø̄rstǝl (Cadier), ovensgaard: hōvǝnsjār (Overrepen), ovensgeerd: ōǝvǝsgē̜rt (Wittem), ovenveger: ovenveger (Bree), ovenwis: høvǝwęs (Genk), hø̜vǝwęs (Genk), hōvǝnwęjs (Kortessem, ... ), hōvǝnwęs (Kuringen), hōvǝwęs (Genk), ovenwis (Bree, ... ), ōvǝnwes (Beverst), ōvǝnwøš (Meeswijk), ōvǝnwęjs (Heers, ... ), ōvǝnwęs (Mopertingen, ... ), ōvǝnwęš (Ophoven), ōvǝswøš (Ubachsberg), ōvǝwøš (Brunssum), ōvǝwø̜š (Maastricht, ... ), ōvǝwē̜s (Helden), ōǝvǝswęj.š (Wittem), ǫwvǝwøš (Rumpen), ǭvǝswøš (Eys), ǭvǝwøš (Geulle, ... ), ǭvǝwø̜š (Jabeek, ... ), ǭvǝwęs (Heythuysen, ... ), ǭvǝwɛs (Swalmen), ǭǝvǝwøš (Beek), potsgeerd: potsgērt (Maastricht), rochelaar: roxǝlār (Herk-de-Stad), rochelgeerd: roxǝlgērt (Hamont), rǫxǝlgērt (Nieuwerkerken), rochelijzer: rochelijzer (Herk-de-Stad), roetborstel: rudbǭrstǝl (Neerpelt), rokkelgeerd: rokǝlgērt (As), smok: šmuk (Noorbeek), staak: staak (Brustem), stek bet vodden: stɛk bē̜ vodǝ (Melveren), stek met lommel: štɛk met lumǝl (Heerlen), strobezem: strōbɛsǝm (Rukkelingen-Loon), strooibezem: strōjǝbɛsǝm (Wijer), strǫjbęsǝm (Munsterbilzen), štryǝbɛsǝm (Heerlen), strooiwis: štryjǝ wøš (Kaalheide), strowis: strowis (Munsterbilzen), štrywes (Oost-Maarland), veger: vɛ̄gǝr (Amstenrade), vendel: fɛndǝl (Kerkrade), vɛndǝl (Eys), wijf: wēf (Waubach), wis: wes (Oost-Maarland), weš (Eijsden, ... ), wis (Tongeren), wøš (Amstenrade), węjs (Gotem), węjš (Heugem), węs (Hasselt, ... ), węš (Gronsveld, ... ), wɛs (Maaseik), wɛš (Stein), wissel: wɛšǝl (Maastricht), zak: zak (Munsterbilzen), zwabber: zwabber (Brunssum), zwabǝr (Rekem), šwabǝr (Kaalheide), zwans: žwans (Rothem), zwoel: zwōl (Bocholt) In dit lemma zijn verschillende vragen bijeengebracht die in feite alle vroegen naar een voorwerp waarmee dezelfde handeling werd verricht nl. de oven schoonmaken. Het voorwerp heeft als grondconstructie een lange staak van hout of ijzer met aan het uiteinde er iets omheengewonden nl. stro, een lap, een zak of iets dergelijks. Het stro, een lap, een zak e.d. worden v√≥√≥r het reinigen van de oven natgemaakt. Het lemma valt uiteen in vier hoofdgroepen van woordtypen. 1) Deze groep bevat vooral wis-opgaven, aangevuld met enkele borstel-opgaven. Volgens de informanten heb je bij deze groep vooral de betekenis "lange staak met strobussel, stropop of zak omwonden". Varianten zijn "een lange stok met aan het uiteinde een rolvormige zak welke rond de as draait" (in Q 168) en "een zak vastgemaakt aan een ketting bevestigd aan een houten paal" (in Q 162). Volgens Weyns (blz. 35) moet het de combinatie "strowis bovenaan op een lange stok gestoken" zijn die in Limburg het meest vooorkomt. 2) Deze groep opgaven wijst op het gebruik van een dweil, lap, zak of vod in combinatie met een lange staak. 3) De geerd-opgaven duiden erop dat het rakelijzer ook voor het schoonmaken wordt gebruikt mogelijk in combinatie met dweil, bosje stro e.d. Het woordtype "zwoel" geeft aan dat ook de ovenpaal hiervoor gebezigd kan worden na eerst natgemaakt te zijn. 4) Deze laatste groep duidt erop dat men voor het schoonmaken een bezem of een versleten bezem of een bezem van een bepaalde soort gebruikt mogelijk gecombineerd met een dweil enz.. Zie afb. 14. [N 29, 12a; N 29, 12b; N 29, 11b; OB 2, 2c; OB 2, 2b; OB 2, 2f; monogr.] II-1
ovenverlichting ameren: ōmǝrǝ (Brunssum), baklamp: baklamp (Melveren), brandhout: brǫndǫwt (Cadier), duiveltje: dȳvǝlkǝ (Maastricht), electrieke lamp: ēlǝtrekǝ lamp (Bilzen), electrische looplamp: electrische looplamp (Obbicht), fakkel: vakǝl (Jabeek), houtspanen: hǫwtspānǝ (Maasbracht), houtsplinters: houtsplinters (Obbicht), kaars: kaš (Sint-Truiden), karbiedlamp: karbitlamp (Ulestraten), %%waarschijnlijk maar niet zeker moet deze opgave als een variant van ''karbiedlamp'' gezien worden%%  karbulāmp (Kwaadmechelen), lamp: lamp (Blerick), lampegek: lampǝgęk (Helden), lantaarn: lantaarn (Koersel), lǝtiǝrn (Houthalen), lǝtēn (Genk), looplamp: looplamp (Gronsveld, ... ), lucht: lucht (Leuken), lȳg (Noorbeek), lȳǝt (Bleijerheide), løx (Eys, ... ), luchtlamp: lø̄xlamp (Waubach), olielamp: olielamp (Panningen), olilǫmp (Lommel), ǭlilamp (Blerick), olielamp op een scheer: ǭlilamp op ęjn sxiǝr (Venlo), olielampje: ōlilɛmpkǝ (Helden), olielampje met een tuit: olielampje met een tuit (Meijel), olielampje met lemmet en tuitje: olilɛmpkǝ met lēmet ɛn tytjǝ (Reuver), oliepeddel: ǭlipɛdǝl (Hout-Blerick), olievlam: olievlam (Ulestraten), oligslamp: oalīxslamp (Kerkrade), oligslampje: ōǝlexslɛmpkǝ (Heerlen), ovenlamp: ovǝlǫmp (Lommel), ūvǝlamp (Maaseik), petroleumlampje: petroleumlampje (Tegelen), petrollamp: petrollamp (Neerpelt), pǝtrolǫmp (Lommel), petrollucht: pǝtrǫlløx (Geleen), petrolslamp: pǝtrǫlslamp (Amstenrade, ... ), pǝtrǫlslāmp (Oost-Maarland), petrolslampje: pǝtrǫlslɛmpkǝ (Beek, ... ), pitslamp: petslamp (Mal), pitslamp (Munsterbilzen), schans: šans (Maastricht), smoutlampje: smātlęmpkǝ (Hasselt), šmātlɛmpkǝ (Eijsden), snotnaas: šnotnās (Helden, ... ), snotneus: snǫtnø̄js (Ottersum), spaan: špīn (Gronsveld), staande looplamp: staande looplamp (Heugem), stallamp: stallamp (Maastricht), stallantaarn: stallantē̜n (Melveren), stallucht: stalløx (Maastricht), štalløx (Rothem, ... ), steenoligspot: štēnōlexspot (Kaalheide), strooi: štrȳǝ (Schinveld), strooiwis: strȳǝwøš (Rekem), strooiwis met houtjes: štryǝwęs mɛt hø̜ltjǝs (Tegelen), vuurstek: vyrstɛk (Sint-Truiden), wiek: wiek (Meijel), zaklamp: zaklamp (Tegelen), zwegeltje: zwēgǝlkǝ (Leuken) Als ovenverlichting kunnen verschillende voorwerpen dienen variërend van heel simpele tot meer geavanceerde. Naast de verlichting door middel van vuur kent men verlichting door middel van olie, electriciteit, gas of karbied. Het vroegst in gebruik was de olielamp. Volgens de informant van L 291 was dit een koperen tuitjeskan in een passend emmertje met lektuit. De lamp zat aan een draaibaar armpje buiten de deur, de "lampegek" genaamd (zie het woordtype "lampegek"), en kon in de oven gedraaid worden. Na de olielamp kwamen de electrische lamp, de looplamp, (stal) lantaarn en de karbiedlamp. Intussen gebruikte een aantal mensen, zeker in het bakhuis bij de boerderij, heel eenvoudige verlichtingsmiddelen zoals houtspaanders, brandhout, gloeiend houtskool, lucifers, een bosje stro of een pan met hout erin en petroleum. Soms werd een stuk stof gedrenkt in smout, aan een stok gebonden en aangestoken, hetgeen heel de oven verlichtte. Tenslotte vermeldt de zegspersoon van P 56 dat in een oud oventype geen licht werd gebruikt, omdat het gebakte zichtbaar bleef door het licht van het smeulend hout. Men keek dan door een kleine opening aan de voorkant van de oven ofwel men wachtte totdat men meende dat het gebak klaar was. De "snotneus" is de pit van het olielampje. Deze pit was een rond katoenen koord dat dikwijls "gesnut" of opgetrokken moest worden. [N 29, 6; monogr.] II-1
ovenvloer bakruimte: bakruimte (Maastricht), bakvloer: bakflōr (Bocholt), bakvloer (Herten, ... ), bǫkvluwǝr (Lommel), bed: bed (Oirsbeek, ... ), bodem: boam (Kerkrade, ... ), bojǝm (Mal), bōjǝm (Nerem), bǫwm (Rumpen), bǭm (Geulle, ... ), cement: tsǝmɛnt (Kaalheide), fond: foŋ (Noorbeek), fǭ (Sint-Truiden), haard: hē̜t (Waubach), hęat (Eys), hęǝt (Gulpen), ērt (Amstenrade), ovenbed: ǭvǝbɛt (Jabeek), ovenere: uvęnē̜rǝ (Genk), ovensvloer: hōvǝsflwor (Rothem), ōvǝsvlūr (Cadier), ōǝvǝsvlūr (Wittem), ovenvloer: oavǝvlūr (Voerendaal), ōvǝvlūr (Helden), ǫǝvǝvlūr (Rekem), ǭvǝnvlūr (Blerick), ǭvǝvlūr (Ottersum), ovenvloer van witte pijpaarde: ovenvloer van witte pijpaarde (Neeritter), plavuizen: plǝvȳzǝ (Maasbracht, ... ), plavuizenvloer: plavøjzǝvlūr (Gronsveld), stenen: sti-jǝn (Kwaadmechelen), stęjn (Maaseik), štęin (Eijsden), stenen vloer: stęjn vlūr (Maastricht), stęjnǝ vlūr (Heythuysen), štejnǝn vlūr (Heugem), tegels: tē̜gǝls (Beek), vloer: flo.r (Panningen), vloer (Bevingen, ... ), vlur (Houthalen), vlōr (Geleen), vlūr (Beverst, ... ), vloer van de oven: vlūr van dǝ ǭvǝ (Blerick), vloerhaard: vloerhērt (Kerkrade), vuurvaste plavuizen: vȳrvastǝ plavø̜jzǝn (Gronsveld), vø̄rvastǝ plǝvȳzǝ (Tegelen), vuurvaste stenen: vuurvaste stenen (Ubachsberg), vȳrvastǝ stęjn (Maastricht), vȳǝrvastǝ štēǝn (Schinveld), vø̜̄rvastǝ stiǝn (Arcen), vuurvaste tegels: vuurvaste tegels (Sittard) De ovenvloer waarop het brood wordt gebakken. Een aantal woordtypen duidt op het materiaal waarvan de vloer is gemaakt. [N 29, 4a; monogr.] II-1