e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
telegram depche (<fr.): Opm. is oude benaming.  dépèche (Mheer), Van Dale: depêche (&lt;Fr.), 1. bericht; ambtelijke mededeling; telegram; - 2. brievenmaal.  depesch (Heerlen), depèsj (Simpelveld), depêche (Schaesberg), dépèsj (Valkenburg), tepèsj (Rimburg), telegram: teeləgram (Montfort, ... ), telegram (Afferden, ... ), telejam (Kerkrade), tellegram (Hoeselt, ... ), telègram (Geleen), teləgram (Swalmen), ti-le-gram (Vijlen), tilegram (Lutterade), tiligram (Schimmert), tillegram (Amby, ... ), tillegrom (Bingelrade), tillegràm (As), tillegrám (Venray), tillugram (Brunssum), tilləgram (Diepenbeek, ... ), tilləgràm (Epen, ... ), tiləgram (Schinnen), tiləgràm (Venlo), tèllegram (Blitterswijck), téllegram (Maastricht), télégràm (Loksbergen), téləgràm (Maastricht), tələgràm (Susteren), (o.).  teͅ.ləgr‧am (Eys), Algemene opmerking bij deze vragenlijst: deze lijst heb ik letterlijk, zoals invuller het genoteerd heeft overgenomen!  tilləgrààm (Maastricht), Algemene opmerking bij deze vragenlijst: invuller noteert bij spellingssysteem: WBD-WLD, behalve je = dj.  tilləgrám (Opglabbeek), Algemene opmerking v.d. invuller: in het Meerlos dialect bestaat geen uitgangs "n"!  telegram (Meerlo), Algemene opmerking: heb deze vragenlijst letterlijk overgenomen, dus zoals invuller het genoteerd heeft!  tələgrám (Nieuwenhagen), ontleend  tillegram (Brunssum), Opm. is huidige benaming.  telegram (Mheer), ps. alleen de a omgespeld volgens Frings.  tillegram (Eys), ps. boven de "\\"staat nog een `; deze combinatieletter is niet te maken/om te spellen.  teeləgram (Guttecoven), ps. boven de a staat nog een ?; deze combinatieletter is niet te maken, omgespeld is het inderdaad een a.  teelegram (Stevensweert), ps. omgespeld volgens Frings!  tələgram (Houthalen), ps. omgespeld volgens RND!  tələgram (Meeuwen) een per telegraaf overgebracht bericht [telegram, draadbericht] [N 90 (1982)] || telegram [SGV (1914)] III-3-1
telen, verbouwen aantrekken: āntrękǝ (Amby, ... ), akkeren: akǝrǝ (Helden, ... ), ɛkǝrǝ (Meijel), bouwen: buu̯ǝ (Montfort), bǫu̯ǝ (Baarlo, ... ), brengen: breŋǝ (Klimmen), bręŋǝ (Jabeek), groottrekken: grǭi̯ttrękǝ (Grevenbicht / Papenhoven), kweken: kwekǝ (Bilzen, ... ), kwiǝʔǝn (Tessenderlo), kwēkǝ (Afferden, ... ), kwēǝkǝ (Gulpen), kwē̜kǝ (Rekem, ... ), kwęi̯kǝ (Amby, ... ), kwīkǝ (Aalst, ... ), kwīǝkǝ (Beringen, ... ), kwɛ̄kǝ (Aubel, ... ), labeuren: labø̜̄rǝ (Paal), nieuwscharren: nȳšǭrǝ (Sittard), optrekken: ǫptrękǝ (Heel, ... ), ǫptręʔǝn (Lommel), ǫptrɛkǝ (Rekem), opzetten: ǫp˲zetǝ (Oost-Maarland), planten: planten (Horn), poten: pōtǝ (Meijel, ... ), pǭtǝ (Meerlo), schaar trekken: šǭr trękǝ (Mechelen, ... ), scharren: šē̜rǝ (Oost-Maarland, ... ), telen: tȳǝlǝ (Weert), tø̄lǝ (Ell, ... ), tēlǝ (Herten, ... ), tęi̯lǝ (Diepenbeek), trekken: trekǝ (Brunssum, ... ), trē̜kǝ (Itteren), tręi̯kǝ (Posterholt), trękǝ (Asenray / Maalbroek, ... ), tręǝkǝ (Neer), tuchten: tsø̜xtǝ (Vaals), twachten: twaxtǝ (Waasmont), uitplanten: utpla.ntǝ (Riemst), verbouwen: vǝrbou̯ǝ (Gronsveld, ... ), vǝrbuu̯ǝ (Herten, ... ), vǝrbuǝ (Sittard), vǝrbǫu̯ǝ (Blerick, ... ), winnen: vɛnǝ (Nieuwerkerken), zaaien: zɛ̄i̯ǝ (Meijel), zetten: zetǝ (Heesveld-Eik, ... ), zitǝ (Eijsden, ... ), zętǝ (Alken, ... ), zɛtǝ (Berverlo, ... ) Het voor gebruik tot ontwikkeling brengen van een gewas. Zie ook de meer specifieke lemma''s ''zaaien'' (2.1) en ''poten, planten'' in aflevering I.5. Voor twachten zie Rutten, Haspengouwsch Idioticon 239: "winnen van zaad". [N Q, 9; L 1 a-m; S 20; Wi 43; monogr.] I-4
teleurgesteld in gen oor geschoren: e jen uər jəšōrə (Gemmenich) zeer teleurgesteld III-1-4
teleurgesteld (worden) bedonderd: bedonderd (Caberg, ... ), bedonderjd (Thorn), bedònderd (Venray), bedónnerd (As), bedônderd (Schimmert, ... ), bedônderdj (Ell), bedôndertj (Herten (bij Roermond)), bədonderd (Maastricht), bədondərd (Maastricht), bədondərt (Venlo, ... ), bədōndərt (Reuver), bedrogen: bedraoge (Geulle, ... ), bedraoge oetkoeme (Merkelbeek), bedraoge oetkòmme (Klimmen), bedraoge oetkómme (Klimmen), bedraogə (Oirsbeek), bedraogə ōētkómə (Oirsbeek), bedroage (Noorbeek, ... ), bedroagge (Vijlen), bedroge oetkome (Maastricht), bedroge(n) oetkome (Amby), bedrogen uitkomen (Leopoldsburg), bedrouge (Jeuk), bedroëge oetkomme (Gulpen), bedrōēge (As), bedrōēge aankōēme (As), bedrōēge ówtkōēme (As), bedrōge oetkomme (Nieuwstadt), bedrôge (Melick), bədraogə (Epen, ... ), bədraogən ôêtkómmə (Amstenrade), bədraoəgə (Heerlen), bədroogə oetkaomə (Maastricht, ... ), bədroogə oetkoomə (Maastricht), (Eijsden!).  bedroeëge (Noorbeek), beduveld: bəduuvəld (Montfort), belazerd: belazerd (Maastricht), belazerdj (Echt/Gebroek), bəlaazərt (Roermond), zich belaazerd vŭŭlə (Gennep), besallemanderd: besallemanderd (Maastricht), bescheten: besjīēten (As), bəsjeetə (Kapel-in-t-Zand), dae veult zich besjete (Geleen), (plat).  besjete waere (Echt/Gebroek), beschommeld: zich besjoemeld väöle (Gulpen), besodemieterd: besaudemieterd (Maasbree), (platte uitdrukking).  besoudemietertj (Herten (bij Roermond)), beteuterd: beteuterd (Caberg, ... ), beteuterdj (Ittervoort, ... ), beteutert (Susteren), beteutertj (Thorn), betīēterd (As), betêûterd (Nunhem), betötert (Hoeselt), bəteu.tərtj (Kelpen), bəteuterd (Montfort), bəteutərd (Urmond), bəteutərt (Maastricht, ... ), bətītərt (Meeuwen), dae kiek beteutert (Venlo), ps. invuller twijfelt over het antwoord!  betoeuterdj ? (Neer), bezeiken: bezeikke (Vlodrop), bezeikt: bezeekd (Kerkrade), bezeik (Swalmen), bezeikdj waire (Ell), bezikt (Vaals), bezèjkt (As), de kluts kwijt: də kluts kwééjət zén (Loksbergen), de kop in: də kop in zén (Loksbergen), derneven pakken: d⁄r naeve pakke (Weert), derneven vallen: d⁄r naeve valle (Weert), dun gegangen: dun gegange (Herten (bij Roermond)), een tegenvaller hebben: ⁄ne taigevaller höbbe (Melick), ⁄nen tegevaller höbbe (Maastricht), ⁄nen tégevâller höbbe (Schimmert), een tegenvallerd hebben: taengevallert höbbe (Sittard), enttuscht (du.): enttuisjt (Vaals), entwischt (Eys), eͅntoͅi̯št (Gemmenich), ernaast pakken: ernaast pakken (Meeuwen), gedaan: gədən zén (Loksbergen), gekloot: zich gekloët veule (Maasbree), gekuld: zich gekuld väöle (Gulpen), geslagen (<du.): gəsjláágə (Heerlen), gesneden: gesnieje (Weert), langs de naas gaan: l‧aŋs˃ də n‧ās˃ goͅ.a (Eys), langs zijn naas kijken: làngs zin naas kĭĕke (As), lochten gegangen: lôchte gegange (Herten (bij Roermond)), naar de kloten: nə də klōēwətə vàn zén (Loksbergen), neven de naas gegangen: naeve de naas gegange (Herten (bij Roermond)), niet gekregen: nie gekrège (Meijel), onnozel: ps. Algemene note: Het omspellen van het Eksels dialect is misschien niet helemaal correct (geen spellingslijst daarvoor ik heb het bij benadering omgespeld!  onnyəzəl (Eksel), ontgoocheld: ontgoocheld (Leopoldsburg), ontgoocheld zijn (Meeuwen), ontguudeld zeen (Bree), op de koffie komen: op te koffie kome (Maastricht), op de naas vallen: op de naas valle (Kerkrade), pech hebben: pech hebbe (Weert), sneu: schneŭ (Brunssum), sjneu (Beesel, ... ), sjneuè (Schinnen), sjnuu (Reuver), sjnūū (Reuver), sjnêû (Nunhem), sjnûû (Amstenrade), sneu (Born, ... ), snew (Venlo), snuue (Meijel), snūū kiëke (Sevenum), snūūe (Maasbree), snŭŭ (Sevenum), snul: snul (Loksbergen), tegenvaller: tééngevàller (Swalmen), teleurgesteld: teleur gesteld (Maastricht), teleur-gesjteild (Posterholt), teleur-gesteld zeen (Ophoven), teleurgesjteld zieë (Waubach), teleurgesteld (Ittervoort, ... ), teleurgesteld zien (Caberg, ... ), teleurgesteld zin (Schimmert), teleurgestelt (Meijel), teleurgestèljd (Thorn), teluërgesjtèld (Merkelbeek), teléérgesteld zeen (As), təleurgəstélt (Maastricht), verbouwereerd: vərbàvərijrt (Loksbergen), verneukt: vernuük (Gronsveld), zich vernèùkt veulə (Doenrade), verpapzakt: verpapzakt (Mheer), verslagen: vərsláágə (Loksbergen), verstomd: vərstŏĕmt (Loksbergen), verzien: verziĕ (Heerlerbaan/Kaumer), voor het hoofd gelopen: vər hət huujət gəlōēpə (Loksbergen), voor zijn hoofd gestoten: ver z⁄n huud gestoewte (Jeuk), zich bezeiken: (vulgair).  ze.x ˂bəzē.kə (Eys), zich kloten: (vulgair).  ze.x kl‧uətə (Eys), zich kullen: ze.x k‧øͅlə (Eys) in zijn verwachtingen bedrogen uitkomend, teleurgesteld [sneu, snul, bedonderd, beteuterd] [N 85 (1981)] || niet krijgen of ontvangen wat men had verwacht, in zijn verwachtingen bedrogen worden [teleur vallen] [N 85 (1981)] || teleurgesteld III-1-4
teleurstellen enttuschen (du.): enttäusje (Bleijerheide, ... ), eͅntoͅi̯šə (Gemmenich), tegenslagen: tejgə slòwə (Loksbergen), tegenvallen: det vilt tûge (Bree), taege valle (Beek, ... ), taegevalle (Geleen, ... ), taengevalle (Geleen, ... ), taigevalle (Maasniel, ... ), teege gevalle (Maastricht), teege valle (Venray), teegə vallə (Meijel), teegəvallə (Maastricht), tege valle (Maasbree, ... ), tege vallen (Eksel), tege-valle (Oirlo, ... ), tege-vallen (Kesseleik), tegenvallen (Heythuysen), tegevalle (Maasbree, ... ), tegə vallə (Kelpen), teugevalle (Montfort), teëge valle (Gulpen), teëgevalle (Voerendaal), tēgenvallen (Born), tinge valle (Mheer), tiëgə vallə (Wijnandsrade), tiëngevalle (Gronsveld), tīgəvalə (Meeuwen), tĭĕnge valle (Thorn), tjègge valle (Hoeselt), tège valle (Geulle, ... ), tège vullen (Heerlerbaan/Kaumer), tègegevalle (Noorbeek, ... ), tègen vallen (Stein), tègenvalle (Schinnen), tègenvàlle (Sevenum), tègevalle (Susteren, ... ), tègu vallu (Brunssum), tègə vallə (Montfort), tèègəvàllə (Brunssum), téchəvallə (Kapel-in-t-Zand), téégnə vallə (Oirsbeek), téégə vallə (Gennep, ... ), téégə vàllə (Susteren), téégəvallə (Beesel, ... ), tééngəvallən (Urmond), tééëgəvàllə (Nieuwenhagen), têêgəvàllə (Heerlen), ut veltj daanig taege (Neer), vilt tênge (Stein), (ê).  ut veltj erreg taege (Neer), teleurstellen: teleursjtelle (Heerlen), teleurstelle (Meerlo), təleurstellə (Venlo) in zijn verwachtingen bedrogen uitkomend, teleurgesteld [sneu, snul, bedonderd, beteuterd] [N 85 (1981)] || niet krijgen of ontvangen wat men had verwacht, in zijn verwachtingen bedrogen worden [teleur vallen] [N 85 (1981)] || teleurstellen III-1-4
teleurstelling teleurstelling: teleursjtelling (Heerlen) teleurstelling III-1-4
tempel breedhouder: bręjthaldǝr (Venlo), schalk: sxalǝk (Lummen), stijl: stīl (Thorn), tempel: tęmpǝl (Gennep, ... ), tɛmpǝl (Herkenbosch, ... ), tempelbalk: tęmpǝlbalǝk (Molenbeersel), tempeltrekker: tempeltrekker (Lummen, ... ), temper: tęmpǝr (Herten) Breedhouder, spanstok. Tweedelige lat die naar willekeur langer of korter gemaakt kan worden. Aan de uiteinden zitten fijne tandjes die in de zelfkant van het weefsel grijpen (Van de Ven, pag. 43). Het weefsel wordt hiermee op breedte gehouden. [N 39, 117a; monogr.] || Het lange, zware hout om de roeden of de as op te tillen. [N O, 35a] II-3, II-7
tempelen de tempel verzetten: dǝn tɛmpǝl vǝrzętǝ (Stramproy) De tempel verplaatsen. [N 39, 117c] II-7
temperen aanmaken: anmākǝ (Meijel), āmākǝ (Heerlen, ... ), āmāxǝ (Kerkrade), ānmākǝ (Klimmen), mengen: meŋǝ (Buchten, ... ), mɛŋǝ (Schinnen), ondereenroeren: ōndǝrɛnrȳrǝ (Ottersum), temperen: tɛmpǝrǝ (Herten, ... ), verf aanmaken: [verf] āmākǝ (Gulpen), verf maken: vɛrǝf mǭkǝ (Jeuk), verf mengen: vęrǝf męŋǝ (Diepenbeek), verf oproeren: vɛrǝf˱ uprȳrǝ (Tessenderlo) Het vermengen van de droge verfstoffen met olie. [N 67, 26a] II-9
tempermes mes: mɛs (Diepenbeek), paletmes: palętmɛs (Heerlen), tamponneermes: tɛmponērmɛts (Schinnen), tɛmpǝnērmɛts (Buchten), tempermes: tɛmpērmɛts (Klimmen), tɛmpǝrmęts (Heel), tɛmpǝrmɛs (Meijel), tɛmpǝrmɛts (Gulpen, ... ) Dun, meer of minder veerkrachtig, geheel plat mes met afgerond uiteinde. Het tempermes wordt door de schilder gebruikt om kleine hoeveelheden verf te mengen en om gewreven verf van de wrijfsteen af te schrapen. Zie ook de toelichting bij het lemma 'Olieverf'. [N 67, 26f] II-9