e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
een wind laten afschijten: aafsjeete (Tungelroy), als het water zakt, kraakt het ijs: as ut water zakt, krakt t ies (Sevenum), blazen: blaeze (Weert), blaoze (Echt/Gebroek, ... ), blösə (Loksbergen), ins blōēzə (As), een dreet laten: drjèèt laoten (Uikhoven), enne drieët loate (s-Gravenvoeren), nnen drieët laote (Mechelen-aan-de-Maas), een poep laten: ene poep laoten (Neerharen), ene poep lâôte (Oirsbeek), enne poep laote (Klimmen), enne pōēp laote (Klimmen), n poep lùttë (Hoeselt), n pōēp laete (Eijsden), n pōēp lùttë (Tongeren), ne poep laote (Klimmen), ne pōēp laote (Lutterade), ne pōēp lotte (Bilzen), poep loate (Heerlen), poep lōōte (Schimmert), De informant merkt op dat hij 67 jaar is en reeds 30 weg uit Maastricht.  pōēp laotə (Maastricht), een poepje laten: ei puupke laote (Herten (bij Roermond)), è puupke laote (Maastricht), ë puupke lùttë (Hoeselt), De informant merkt op dat hij 67 jaar is en reeds 30 weg uit Maastricht.  pūūpkə laotə (Maastricht), Van kinderen.  n pówpkə laotə (As), een scheet laten: een scheet laote (Heers), een scheet laten (Kerkhoven, ... ), een scheet loaten (Zonhoven), een scheet lötte (Eksel), een sjiet lutte (Diepenbeek), eine sjeet laote (Echt/Gebroek, ... ), en scheet loaten (Achel), ene sjeet laote (Heugem), enne scheet laote (Venray), enne sjeet laote (Schinnen), enne sjeet lòòte (Panningen), enne sjiët laote (Klimmen), n scheet laten (Lommel), n scheet lutten (Eksel), n scheet lütten (Eksel), n schiejt laote (Eijsden), n sjiet lùttë (Tongeren), ne sjeet laote (Maastricht, ... ), ne sjiet loate (Eigenbilzen), ne sjieët laote (Gronsveld), ne sjīēt lotte (Bilzen), scheet laote (Venlo), scheet latə (Loksbergen), scheijet loate (Wellen), schiet loate (Heerlen), sjeet laoten (Uikhoven), sjeet loate (Lutterade), un sjeet laote (Maastricht), De informant merkt op dat hij 67 jaar is en reeds 30 weg uit Maastricht.  sjeet laotə (Maastricht), een scheet laten vliegen: een scheet lötte vliege (Eksel), n scheet lütten vliegen (Eksel), een schuiverd laten: Hoorbaar.  nə sjyvərd laote (As), een slag schijten: ene slaag sjieten (Uikhoven), een veest laten: een veest löten (Eksel), ne viehst lótte (Genk), een vots laten: hè hèèt unne vots gelòten (Schin-op-Geul), een wind laten: een wendt laten (Kerkhoven), eine windj laote (Swalmen), een windje laten: e windje laote (Klimmen), ein windje laotje (Baexem), ene aflaten: eine aaf laote (Lanklaar), eine aaflaote (Herten (bij Roermond)), ene afrijten: aafriete (Echt/Gebroek, ... ), d`r eine aafriete (Baexem), d`r enne afritje (Meijel), d`r ne aa.friete (Boukoul), eine aafrieete (Weert), eine aafriete (Posterholt, ... ), eine aafriëte (Maasbracht), einen aafri-jte (Maaseik), einen aafriete (Holtum, ... ), einen aafriete wissele (Neer), einen aafriête (Tungelroy), enne aafriete (Klimmen), inge aafriese (Bocholtz), inne aafriese (Kerkrade), inne aafriete (Heerlen), inne aafrīēëte (Hoensbroek), Minder net.  dr eine aafriete (Swalmen), ene afrukken: d`r enne afrukke (Meijel), ene aftrekken: d`r ne aa.ftrèkke (Boukoul), einen aaftrèkke (Tegelen, ... ), enne aaftrekke (Velden), enne aftrékke (Afferden), inne aaftrekke (Heerlen), ene fluiten laten: inne fleute lotte (Kerkrade), ene knoefelen: eine knoefele (Maasbracht), ene laten: dər enne laote (Oirlo), eine laote (Maasbracht), enne laote (Klimmen), inə latə (Loksbergen), ene laten gaan: d`r unne laote gaon (Venlo), eentje laotte gaan (Meijel), eine laote gaon (Neer), enne laote gaon (Sevenum, ... ), enne lotte gon (Bilzen), ene laten vliegen: (hae lèèt eine vleege) (Geleen), d`r eine laote vleege (Belfeld), d`r eine laote vlege (Tegelen), d`r ne laote vlee.ge (Boukoul), d`r une laote vlege (Kessel), der eine laote vleege (Boekend), der eine laote vlege (Venlo), ee vleege laote (Klimmen), eentje laten vliegen (Gruitrode), ein laote vlege (Maasniel, ... ), ein luòittë vliegë (Tongeren), eine laote vleege (Baexem, ... ), eine laote vleegə (Holtum, ... ), eine laote vlege (Beesel, ... ), eine laoten vleegen (Neerharen), eine laotte vlege (Haler), eine loate vleegə (Nuth/Aalbeek), eine loate vlege (Baarlo, ... ), eine vleege laote (Urmond), einə laotə vleegə (As), ene laote vleege (Heugem, ... ), ene laote vleige (Doenrade), ene loate vleege (Koningsbosch), enge laote vlege (Gulpen), enge vluuje laosse (Spekholzerheide), enne laote vleege (Sevenum), enne laote vlege (Klimmen), enne laote vliege (Meijel), enne laote vlīēge (Venray), enne lotte vliege (Bilzen), enne vleege laote (Puth), er inne lotte vliege (Eksel), heej d`r enne vlīēge (Oirlo), inge losse vluuge (Bocholtz), inne laote vleege (Maasbree, ... ), inne vleege loate (Heerlen), inne vlije losse (Kerkrade), laotə vlēēgə (Reuver), loate vleege (Roggel, ... ), ne laote vleege (Boekend, ... ), ne laote vlēēge (Lutterade), ter inne lutte vliegen (Eksel), vlege (Ospel), wie heeft er hier een laten vliegen (Sint-Huibrechts-Lille), ènə laotə vleegə (Maastricht), één lùttë vliegë (Hoeselt), ene lossen: d`r eine losse (Tungelroy), iemand een ordentliche (du.) onder de neus wrijven: inne ne orndlieje ónger de naas vrieve (Kerkrade), klinker: klinker (Eksel), kraken: krake (Klimmen), moelen maken met de vot: moele make met de vot (Echt/Gebroek), poepen: poep (Maastricht), poepe (Holtum, ... ), poepen (Eksel, ... ), poêpe (Mechelen-aan-de-Maas, ... ), poëpe (Maasbracht), pōēpe (Bilzen, ... ), pûpe (Bree), i.e. veesten laten (veest: sjieht / scheet / prot(s)).  poehpe (Genk), poerten: poerten (Eksel, ... ), poffen: pŏffe (Schimmert), protsen: prôôtse (Neerharen), prottelen: prettele (Klimmen), protten: protte (Sint-Truiden, ... ), protten (Sint-Truiden), prottə (Loksbergen), scheten laten: sjieten laoten (Diepenbeek), schijten: schèete (Roermond), sjeete (Maastricht), sjiête (Tungelroy), stinken: sjtinke (Klimmen), stinke (Maasbracht), veesten: veeste (Beverlo), veesten (Eksel, ... ), veisten (Diepenbeek), vieëste (Waubach), vīēstə (As), vlammen: vlemme (Tungelroy), votsen: fotse (Oirsbeek), fotsə (Schinnen), fôtse (Heerlen), votse (Bocholtz, ... ), votsen (Klimmen), votsə (Schinnen), votze (Vijlen), vòtse (Klimmen, ... ), vótse (Kerkrade, ... ), wilhelmus blazen: Wilhelmus bloaze (Ell), winden: winge (Tegelen), winje (Maasniel), zich op de stamkaart trappen: Wanneer een wind wordt gelaten en het stinkt.  höbste dich oppe stamkaart getraoje (Echt/Gebroek) een harde wind laten || een wind laten || geluidloos een wind laten [feuze, bussinge] [N 10c (1995)] || poepen || wind laten [N 10c (1961)], [N 10c (1995)] || Wind: ontsnappende darmgassen, een buikwind (scheet, veest, poepje, wind). [N 84 (1981)] III-1-1
een zak aanstroppen (zakken) aansteken: ānštę̄kǝ (Susteren), (zakken) aanstroppen: ǭnstrǫpǝ (Lummen, ... ), (zakken) vastmaken: vastmākǝ (Thorn), aanhangen: ānhaŋǝ (Rothem), aanslaan: aanslaan (Weert), aansteken: anstę̄kǝ (Meijel), ānstę̄kǝ (Gennep, ... ), aanstroppen: ǭ.nstrø̜pǝ (Mal), binden: bęnjǝ (Opitter), inhangen: ęnhaŋǝ (Sluizen), knopen: knø̄pǝ (Kaulille), stroppen: strø̜pǝ (Maaseik), strǫpǝ (Tessenderlo), štrø̜pǝ (Maastricht), toebinden: towbęnǝ (Rutten), tubenǝ (Lauw), tybęnjǝ (Opitter, ... ), tybęnǝ (Opglabbeek), toestroppen: tustrępǝ (Ophoven), tystrø̜pǝ (As), tǫwstrǫpǝ (Tongeren), vastmaken: vastmaken (Lummen, ... ), vastpikken: vastpekǝ (Herten), vaststeken: vaststę̄kǝ (Leunen, ... ) Een zak graan aan de luireep, de luiketting of het luikoord vastmaken. [N O, 26c; Jan 233; Coe 212] II-3
een zak opgieten bijgieten: bęǝgītǝ (Berlingen, ... ), bęǝgīǝtǝ (Berlingen), bę̄gītǝ (Sint-Truiden), bijschudden: bi.šø̜dǝ (Kanne), de molen laden: [de molen] lǭ.jǝ (Lauw), de molen vullen: [de molen] vø̜lǝ (Tongeren), ingieten: ejngītǝ (Broekom, ... ), ejngīǝtǝ (Hoepertingen), engi.tǝ (Lauw), inkappen: ɛjnkapǝ (Tongeren), inschudden: enšø̜dǝ (Sluizen), ē.nšø̜dǝ (Maastricht), omschudden: ø̜mšø̜dǝ (Kanne), opgieten: ǫp˲gi.tǝ (Rutten), ǫp˲gitǝ (Lauw), ǫp˲gītǝ (Hoeselt, ... ), ǫp˲gīǝtǝ (Alken, ... ), opschudden: ǫpšø̜dǝ (Lanaken, ... ), ǫpšędǝ (As) Een nieuwe zak graan in het kaar gieten om te voorkomen dat de molen leegloopt. Met uitzondering van de woordtypen de molen vullen (Q 162) en de molen laden (Q 240) hoort bij alle opgaven ɛeen zakɛ als object.' [Jan 261; Coe 143; Grof 168] II-3
een zandbad nemen (zich) baden: bāi̯ǝ (Sevenum), bęi̯ǝn (Vliermaalroot), zex bāi̯ǝ (Tegelen), (zich) mullen: mȳlǝ (Waubach), mølǝ (Bleijerheide, ... ), mølǝn (Geleen, ... ), mø̄lǝ (Schimmert), mø̜i̯lǝn (Roermond), mø̜lǝ (Gronsveld, ... ), mø̜lǝn (Waubach), zex mølǝ (Urmond), zex mø̜lǝ (Oirsbeek, ... ), (zich) ploeieren: ploi̯ǝrǝ (Aldeneik, ... ), plui̯ǝrǝ (Born, ... ), plui̯ǝrǝn (Einighausen, ... ), pluu̯ǝrǝ (Montfort, ... ), pluǝrǝ (Boukoul, ... ), plyi̯ǝrǝ (Opglabbeek), plȳi̯ǝrǝ (Opglabbeek), plø̜̄u̯ǝrǝn (Lommel), plōi̯ǝrǝ (Berg, ... ), plū.i̯ǝrǝ (Maaseik), plūi̯ǝrǝ (Waterloos), plūrǝ (Herkenbosch), plūrǝn (Kermt), plǫi̯ǝrǝ (Eben-Emael, ... ), plǭi̯ǝrǝ (Tongeren, ... ), zex plui̯ǝrǝn (Gerdingen), (zich) ploenjeren: plonjǝrǝ (Rotem), plunjǝrǝ (Echt, ... ), plūnjǝrǝ (Herten, ... ), zex plūnjǝrǝ (Melick), aan het hoeieren zijn: ān ǝt ui̯ǝrǝ zēn (Obbicht), baddelen: badǝlǝ (Guttecoven), baden in de zon: bęǝn en dǝ zon (Mechelen-Bovelingen), baggeren: bagǝrǝ (Gennep, ... ), bakelen: bakelen (Tienray), bākǝlǝ (Blitterswijck, ... ), bakeren: bākǝrǝ (Oost-Maarland, ... ), bochten: bōxtǝ (Sevenum), braden: braden (Overhespen), flodderen: flodderen (Hoepertingen, ... ), flodǝrǝ (Borgloon, ... ), flǫdǝrn (Diepenbeek), flǫdǝrǝ (Halen, ... ), flǭdǝrǝ (Lommel), hoeielen: hyi̯ǝlǝ (Opglabbeek), hūi̯ǝlǝ (Waterloos), hoeieren: hui̯ǝrǝ (Mheer, ... ), hui̯ǝrǝn (Bemelen, ... ), hūi̯ǝrǝ (Banholt, ... ), ui̯ǝrǝn (Kessenich), hoeveren: hūvǝrǝ (Baexem, ... ), in de zand wentelen: en dǝ zaŋk wentǝlǝ (Blerick), in de zon braden: en dǝ zon brǭi̯ǝ (Kessel), koeieren: kui̯ǝrǝn (Linne), koesteren: kustǝrǝ (Mechelen-Bovelingen), kotelen: kou̯tǝlǝ (Maaseik, ... ), kø̜i̯tǝlǝ (Bree), kūdǝlǝn (Hamont), kūtǝlǝ (Beegden, ... ), kūtǝlǝn (Kinrooi), koten: kūtǝ (Haelen, ... ), kūtǝn (Linne), kroelen: krūlǝ (Blerick, ... ), kuilen: kulǝ (Keent), moddelen: modǝlǝn (Horst), mudǝlǝ (Baexem, ... ), mø̜dǝlǝ (Grathem), modderen: mǫdǝrǝ (Geulle), moeten: mutǝn (Maasbree), mouwen: mou̯ǝ (Geleen), plarken: plarǝkǝ (Paal), plārǝkǝ (Boekt Heikant), plodderen: plodǝrǝ (Beringen), pludrǝ (Overpelt), pludǝrǝ (Limbricht, ... ), plǫdrǝ (Lommel), plǫdǝrǝ (Beringen, ... ), ploeielen: plui̯ǝlǝ (Gruitrode), ploeteren: plutǝrǝ (Bocholt, ... ), plutǝrǝn (Eisden), pløu̯i̯tǝrǝ (Bree), plūǝtǝrǝ (Rapertingen), pluizen: plušǝ (Heugem), plø̜i̯zǝ (Zolder), plø̜zǝ (Kwaadmechelen), plurken: plørǝkǝ (Berverlo), poedelen: pudǝlǝ (Eygelshoven, ... ), poelen: pulǝ (Arcen, ... ), poeliën: pūliǝ (Panningen), poeljoeken: poljuǝkǝ (Maasmechelen), puljuǝkǝ (Maasmechelen), roosteren: rȳstǝrǝ (Overhespen), schudden: sxødǝ (Borgloon, ... ), stubben: štøbǝ (Epen), štø̜̄bǝ (Noorbeek, ... ), vlooien: vlȳi̯ǝ (Velden), wentelen: wē̜i̯nsxølǝ (Maasmechelen), weren: wērǝn (Arcen), zich batten: zex batǝ (Sevenum), zich in gen stub schudden: zǝx e gǝnǝ štøp šødǝ (Teuven), zich koekelen: zex kukǝlǝ (Hushoven, ... ), zich mollen: zex molǝ (Eys), zonnen: zonǝ (Kaulille) Met de vleugels een zandbad nemen in de zonneschijn, gezegd van kippen. [N 19, 61b; A 28, 13a; A 28, 13b; Lu 6, 13a; Lu 6, 13b; monogr.] I-12
een zeugennest maken bed (zelfst. nmw.): bet (Epen), bed maken: bɛt mākǝ (Voerendaal), bocht (zelfst. nmw.): box (Maasbree), bocht dragen: box drāgǝ (Baarlo), bōxt drāgǝ (Sevenum), bochten: boxtǝ (Altweert, ... ), bōxtǝ (Meijel, ... ), kot maken: kūt mākǝ (Heel), kots maken: kutš mākǝ (Echt), met stro aan het dragen (zijn): met strui̯ ānt drāgǝ (Ospel), met struu dragen: met štrø̄ drāgǝ (Doenrade), met struu slepen: męt stryǝ slęi̯pǝ (Thorn), nest maken: nes mākǝ (Noorbeek), nest maken (Houthalen, ... ), nęst mākǝ (Heel), nɛs mākǝ (Heiselt, ... ), nɛst mākǝ (Opglabbeek, ... ), nɛst mǭkǝn (Zonhoven), nestelen: nestǝlǝ (Boorsem), nēstǝlǝ (Meijel), nɛstǝlǝ (Kerkrade, ... ), stro dragen: strui̯ drāgǝ (Altweert) Van stro een soort nest maken voor het werpen, gezegd van de zeug. [N 76, 25; N 14, 56] I-12
een ziekte onder de leden hebben afgaande zijn: hij is afgonde (Meijel), al jaren krank zijn: heer is al jaore kraank (Wolder/Oud-Vroenhoven), daar is get loos: doa is get loos (Roermond), een krankheid in de leden hebben: hē heat n krankied in de léje (Kerensheide), een krankheid in het lijf hebben: krankheit in t lief (Beegden), een krankheid onder de glieder (du.) hebben: hea hat ing krankheet onger de glidder (Rimburg), een krankheid onder de huid hebben: ha hat eng krankheet onger de hoet (Kerkrade), hè hat ing krankheed onger de hóéd (Nieuwenhagen), een krankheid onder de leden hebben: hae haet ein krankheid ōnger de lènje (Sittard), hae haet ein krankheit onger de leeje (Baexem), hae haet ein krenkheid ônder de leje (Venlo), hae haet n krankheit ònger de leje (Tegelen), hae het ein krankheit onger de leden (Blerick), hej hat ing krankheit onder de lèje (Heerlen), hij haat e krankheet onger de li-je (Hoensbroek), héé héét n krankheit onger de leede (Holtum), hê heet ein krankheit onger de leej (Neeritter), krankheid onger de leeje (Herten (bij Roermond)), krankheid onger de linge (Vlodrop), krankheid} oonger de lêje (Geleen), krankheit onder de leeje (Venlo), n krankheit onder de leee (Schaesberg), een krankheid onder zich hebben: hèè. hèè.t n kra.nkhei.t ónger zich (Boukoul), een krankheid op het lijf hebben: hae ahet ein krankheit op het lief (Thorn), een krankheid op zijn lijf hebben: héé héét een krankheit op z`n līēf (Buchten), een krankte in het lijf hebben: hae haet en kréngde in t līēf (Neerbeek), hae haet n krängde in t lie.f (Obbicht), een krankte in zijn gestel hebben: e héét en krengde ien ze gestel (Oost-Maarland), een krankte onder de huid hebben: hae haet een krèngde ónger de hōēt (Schinveld), hè heit en krengde onder de hoed ziete (Valkenburg), hêê hat ing kreŋde oŋer de hōēd (Ubachsberg), n krenkde onder de hoed (Ulestraten), een krankte onder de leden hebben: een krankte} ônder de linge (Bunde), en krängde unger de lènje (Susteren), er hèèt n krepkde oonder de lieje (Gronsveld), hae ein kränkte onger de laeje (Blerick), hae haet ein krenkte onger de lēēje (Roermond), hae haet n krängde unger de lejer (Obbicht), hae hat `n krenkde onger de leeje (Urmond), hee haat ein krengde onger de lèèje (Heerlerheide), heer héét n krenkde onder de lééje (Ulestraten), her heet n krengde ònder de leije (Maastricht), hē ēͅt ən kräŋdə oŋər də lēj (Lanklaar), hié héét n krenkde onder de léde (Mesch), hè hèb ne kréngde ongder de linde leede (Oost-Maarland), hè hèt ein krengde onder de lede (Schimmert), hè hèèt ein krengde onger de leij (Echt/Gebroek), hè hêt ein krinkdje ongere leeje (Horn), héé héét n krengde onger de leede (Holtum), n krenkde onder de lejer (Ulestraten), ə hat n krèènkde onder de lèèje (Mheer), een krankte onder het lijf hebben: hè haet n krenkde onger ge līēf (Brunssum), een krankte onder zich hebben: hae haet ein krenkde oonger zich (Tegelen), een krankte onder zijn gelederen hebben: hae haet n krenkdje ónger zien gelijjere (Montfort), een krankte onder zijn leden hebben: heer heet n krengde onder zien leije (Maastricht), een krankte op het lijf hebben: e hat ing krenkde op e lief (Bocholtz), een krankte op zijn lijf hebben: ər haet ən krangdə op zə līf (Hees), een kwaal onder de leden hebben: n kwaol onger de leeje höbbe (Roermond), een ziekte bij zich dragen: hae druug ein ziekte bee zich (Tegelen), een ziekte onder de leden hebben: een ziekte} onder de leeje (Venray), een ziekte} onger de leeën hubben (Geistingen), ein zeekdje ôngere leej (Ell), ein ziekte onger de lènje (Sittard), en ziekte onder de leei hebbe (Velden), hae haet n ziek onger de laej (Sevenum), hae haet n ziekte ônder de leje (Venlo), hae het en zīgde onger de leeje (Panningen), hae hieet un zeekdje oonger de liee (Weert), hae hîêt un zikdje ongere lieje (Weert), he heet un zikdje ongere leej (Nederweert), he het ən zektə onər de liə (Genk), he hieèt un zeekdje onger de lieèj (Weert), he hät en zeekte ònder de lejen (Mechelen-aan-de-Maas), he hət ən zekte onər də ledə (Bokrijk), heej het en ziekt onder de leij (Wanssum), heej het ⁄n ziekt onder de leej (Broekhuizen), heej het ⁄n ziekte onder de leej (Broekhuizen), heer hees n ziengde oonder de lèye (Wijk), hej het en ziekte òònder de leeje (Wanssum), hej het ⁄n ziekt onder de leej (Wanssum), hej hèd èn ziekte ònder de lede (Horst), hej hɛt ən ziktə oondər də leejə (Gennep), heï haid een ziekte önger de leje (Boekend), hij hèt ⁄n ziekt onder de leeje (Ottersum), hè heet ein zikdje óénger de leej (Leuken), héé heet ein zeekdje ongere leeje (Tungelroy), héé heet en zikde ónger de lee: (Panningen), i èt n zeekte onger de leər (Meeswijk), un zeekdje onger de lieej hebbe (Weert), ⁄n ziekte oander de li-j (Ottersum), een ziekte onder zich hebben: hej het en ziekt onder zich (Afferden), een ziekte onder zijn leden hebben: hij heet een zikte onder zen lee (Leopoldsburg), een ziekte op de leden hebben: hè hit `n zikde op lee (Hechtel), een ziekte op het lijf hebben: een ziekte} op het lìēf (Ophoven), en zikte op t laif (Tongeren), hej het ən ziktə oͅp t līf (Hamont), hēͅt ən zektə oͅpt leif (Bree), heͅ hejən ziktə optleͅif (Lommel), heͅi het ən ziktən oͅp t līf (Hamont), heͅj het ən ziktə oͅpt līf (Overpelt), een ziekte op zijn knoken hebben: hɛ. hɛt ən ze:gdə op sən kni:jk (Neeroeteren), ziekte} op zijn kneek/kneuk (Hasselt), ər het ən zykdə op zən kniøk (Val-Meer), [zigde / zikte]  em it n ziekte op z`n kneek (Hasselt), een ziekte op zijn leden hebben: əm heͅi ən zektə up zən leͅi (Halen), een ziekte op zijn lijf hebben: diejen heet een zikte op ze lijf (Peer), [zigde / zikte]  em it n ziekte op z`n lèf (Hasselt), een ziekte op zijn pens hebben: hé ən ziktə oͅp sən pi̯ns (Gingelom), [zigde / zikte]  em it n ziekte op z`n pens (Hasselt), vulgair  en zikte op sen pens (Tongeren), er niet goed aan zijn: der nie gōēd ân zien (Oirlo), geen goede keer in hebben: hae haet gein gow kaer in (Puth), get in de huid hebben: er hat get in de hōēt (Mechelen), get onder de huid hebben: get oonger de hōēt hāān (Nieuwenhagen), hae haat get ònger de hoet (Klimmen), hae had jet onder de hōēd (Kerkrade), he had get onger de hoet (Schaesberg), he hat get onger de hoëd (Vrusschemig), he heet get unger de hoet (Nuth/Aalbeek), he héët get onger de hōēët (Hoensbroek), hêê hat get oŋer gən hōēt (Heerlerheide), get onder de leden hebben: hae haat get ônger de leej (Urmond), hae haet altijd get onger de leeje gehadj (Neer), hae haet get onger de leeje (Baarlo), hae haet get onger de leje (Baexem), he had get onger de leje (Bocholtz), he hat get onder de leje (Grevenbicht/Papenhoven), hee hat get onger de linge (Waubach), hee heet get ongere lééj (Ittervoort), heer hed get onder de lei (Valkenburg), heer heet get onder de leije (Maastricht), heer heet get oonder de leie (Sint-Pieter), hè hèdj get onger de leje (Maasbracht), hèd get unger de leden (Schimmert), hèt get onger de leije (Echt/Gebroek), hèè hèèt get ónger de leeje (Tegelen), hét gèt onder de leeje (Elsloo), héé héét get ónger de leeje (Leveroy), get onder zich hebben: dè hit get onger zich (Swalmen), hae haet get onger zich (Reuver), get onder zijn leden hebben: hè het get onger zien lee (Stein), get onder zijn vel hebben dat niet deugt: dae haet get onger zie velle det neet daugt (Haelen), get op de zak hebben: e hat jet op der zak (Bocholtz), get op het lijf hebben: hèa hat get oppe lief (Mechelen), hèè hèèt get op t li-jf (Bree), get op zich hebben: er héét get op zich (Meerssen), get op zijn lijf hebben: get op ze līēf (Rekem), he hèèt get op ze lief (Bunde), get op zijn prij hebben: heei heet get op zén prei (Maastricht), het aan de longen hebben: hae haet t aan t longe (Reuver), het aan het hart hebben: hae haet t aan t hert (Reuver), het in de benen hebben: hae haet t in de bein (Reuver), het in de knoken hebben: hae haet t in de knèùk (Reuver), het in de leden hebben: heͅ hēͅt ət enə lenə (Opglabbeek), het in de rug hebben: hae haet t in de rök (Reuver), het in zijn knoken hebben: heer heet in zien kneuk (Wolder/Oud-Vroenhoven), heͅ heͅtət en zeͅn knōkə (Paal), het onder de leden hebben: hae haet t òònger de leeje (Posterholt), he hèèt et onder de leeje (Bunde), het zitten hebben: heͅi hēx ət setə (Overpelt), iet op de leden hebben: i-jt} oppe lêj (Gors-Opleeuw), hij heeft iets op de leden  heͅi he ijt ob də lij (Lommel), iet op zijn knoken hebben: i-jt} op òer knuë.k (Gors-Opleeuw), iet op zijn lijf hebben: hedīt oͅp zə laif (Tongeren), iet op lijf hubbe (Vorsen), iet op zijn lijf hebben (Lauw), iet} ŏĕp zə lééf hèmə (Loksbergen), iet op zijn pens hebben: i-jt} op òer pê.ns (Gors-Opleeuw), iets onder de leden hebben: hej hèt iets ònder de léj (Middelaar), iets op de leden hebben: hij hit iets op lèè (Eksel), iets op de lei (Diepenbeek), iets op zijn knoken hebben: hə het īts oͅp zən knējək (Beverst), in een kwaad vel zitten: {ko.}{v.l}  in n ko vel zitten (Eksel), in een slecht lijf zitten: en een slecht lief zitten (Rekem), in een slecht vel steken: (in e slech vel steeke) (Caberg, ... ), (in e sleech vel steeke) (Caberg), hij stèkt in e slecht fel (Kwaadmechelen), in geen gezond vel zitten: zit aug in gen gezōnk vel (Baarlo), in geen goed gebloeds zitten: héé zit neet in en good gebleuds (Klimmen), in geen goed vel steken: dae sjtik in gei good velle (Guttecoven), dae stikjt in gei good velle (Haelen), dae stuk in chein choot vel (Grevenbicht/Papenhoven), den stekt in gen gōēd vel (Oirlo), dieje stehkt in giehje goed vel (Peer), dieè stèkt in gi goe vêl (Hechtel), geen goed vel (Lauw), hae sjtik in gei(n) good vel (Puth), hae sjtikt i gee good vel (Oirsbeek), hae sjtiktj in gei good vel (Heel), hae stikt in gei good velle (Nunhem), he sjtik neet in é good vèl (Ten-Esschen/Weustenrade), heͅ steͅkt e gi guwt veͅl (Koersel, ... ), héé sjtik neet in n good vèl (Geleen), héë schtik in ee good vèël (Heerlen), ien gen goed vel staeke (Venray, ... ), in gee goewd vel steke (Wellen), in gee gowd vel stiëke (Vliermaal), in geen goed vel steke (Hoepertingen), in geen goed vel steken (Alken), in geeìn goei vel stèke(n) (Sint-Truiden), in gie goe vel steke (Jeuk), én gee goed vel stêke (Hoeselt), in geen goed vel zitten: dè zit in gae good vael (Zutendaal), hae zit in gei good vél (Neerbeek), hae zitj in gein good vélle (Neer), hēͅ zed en geͅi got vēͅl (Bocholt), hēͅ zet en gein gōət vel (Kinrooi), hij zit ien gēn goet vēl (Ottersum), hij zit in gih goed vêl (Eksel), hè zit in gein goot velle (Roosteren), hé zit in gein goot velle (Roosteren), i gi goe vèl zitte (Beverlo, ... ), ien gén gōēd vèl zittə (Gennep, ... ), in gi goej ve:l zitte (Kaulille), zet en geͅi goət feͅl (Maaseik), zit i gee goat vel (Mechelen), è.n gae good vael zitte (Zutendaal), in geen goede huid steken: hèè sjtik in gein gouw hoet (Limbricht), krankelijk zijn: e is krénklich (Kerkrade), hee is krengkelik (Stevensweert), hee is krenklich (Heerlen), kre.nkelek (Veldwezelt), krɛŋkələx ziə (Montzen), naar de schop moeten: hae mukt nao de sjöp (Nunhem), niet gaar zijn: hai is neet gāār (Maasniel), niet in een gezonde huid steken: hae stikt nit in eng jezong hōēd (Kerkrade), niet in een goed vel zitten: héé zit neet in en good vèl (Klimmen), niet in een goede huid steken: e steekt neet enen joo hoet (Gemmenich), niet in een goede huid zitten: héé zit neet in en good hōēt (Klimmen), niets goed op zijn lever hebben: hər hēͅt neks xōt op sən lēͅvər (Kanne), onder de voeten in zijn: Hij is onder de voeten in.  es oͅndər də vyt eͅin (Opheers), ongezet zijn: heͅs ōͅngəzeͅt (Tessenderlo), schraal: schroal (Zonhoven), teruggaande zijn: hij is teruggonde (Meijel), tussen vel en vlees zijn: tussje vel en vleesj (Valkenburg), wat onder de leden hebben: ae heet wat ónger e leej (Boeket/Heisterstraat), den het wat onder de leeje (Oirlo), den het wat ônder de leeje (Oirlo), hae haet wat ónder de leeje (Venlo), he hét wat ŏnder de leej (Berg-aan-de-Maas), heej hêet wet ônder de leeje (Blerick), hi wa onder de lēj (Meijel), hé heet wat onger de leej (Tungelroy), wat onder de leje hebben (Venlo, ... ), wat} (ônder de leeje hebbe) (Oirlo), ziek in zijn knoken zijn: heͅi eͅs sik en sin kn"k (Achel), ziek zijn: hij is zeek (Broekhuizen), ziekelijk zijn: Hij is ziekelijk.  siəkələk (Gingelom) (Weg)kwijnen: langzaam achteruitgaan, gezegd van een zieke (kwijnen, kwelen, pratten, afteren). [N 84 (1981)] || Een ziekte onder de leden hebben (op het lijf, in geen goed vel steken). [N 109 (2001)] || Kwaal: langdurige of telkens terugkerende ziekte (kwaal, klets, muik). [N 107 (2001)], [N 84 (1981)] || Mager worden: in omvang en gewicht afnemen (afslekkeren, krimpen, slinken). [N 84 (1981)] || Sukkelen: aanhoudend ziek of niet gezond zijn, ziekelijk zijn (kwijpelen, plaaieren, op de sukkelbaan zijn, in het sukkelstraatje zijn). [N 84 (1981)] || ziekelijk || Ziekelijk: telkens ziek (ziekelijk, ongans, lelijk, zuchtig). [N 84 (1981)] || ziekte onder de leden [N 10 (1961)] || ziekte onder de leden hebben [N 10 (1961)] || Zwak: niet sterk, met weinig weerstand (fijn, krank, week, zwak). [N 84 (1981)] III-1-2
een ziel hebben een ziel hebben: een ziel hebben (Griendtsveen) Gezegd van turf die van binnen nog nat is en van buiten droog. [II, add.] II-4
een zwerm opvangen afdoen: afdoen (Grote-Spouwen), af˱down (Jeuk), af˱dun (Aalst, ... ), af˱dũn (Buvingen), ã.f˱dō.n (Beek, ... ), ã.f˱dū.n (Leut, ... ), ā.f˱dø.n (Godschei), ā.f˱dō.n (As, ... ), ā.f˱dū.n (Lanklaar, ... ), āf˱dō.n (Boorsem, ... ), āf˱dōn (Beek), ō.f˱dūǝ (Hees), ǫf˱dø̝n (Sluizen), ǭ.f˱do.n (Bommershoven, ... ), ǭ.f˱du.n (Voort), ǭ.f˱dun̄ (Val-Meer), ǭ.f˱dy.n̄ (Membruggen), ǭ.f˱dyn (Berg), ǭ.f˱døn (Koninksem), ǭ.f˱dū.n (Beverst, ... ), ǭf˱do.n (Sint-Huibrechts-Hern, ... ), ǭf˱don (Jesseren), ǭf˱du (Riemst), ǭf˱dun (Nieuwerkerken), ǭf˱duǝ (Vlijtingen), ǭf˱dyn (Millen, ... ), ǭf˱dū. (Martenslinde), ǭf˱dū.n (Gors-Opleeuw, ... ), ǭf˱dūn (Herderen), afschudden: ǭfsxø̜dǝ (Berlingen), indoen: ę.ndū.n (Zutendaal), inkaren: e.ŋkǭrǝ (Linkhout), inkorven: ę.kørǝvǝ (Stokrooie), karen: kã.rǝ (Bocholt, ... ), kuǝrǝn (Tessenderlo), kā.rǝ (Beringen, ... ), kārǝ (Meijel, ... ), kōǝrǝ (Tessenderlo), kōǝrǝn (Kwaadmechelen), kǭ.rǝ (Godschei, ... ), kǭ.rǝn (Heusden, ... ), kǭrǝ (Berverlo, ... ), kǭrǝn (Heppen, ... ), kǭǝrǝ (Bilzen, ... ), kǭǝrǝn (Romershoven), kaven: kāvǝn (Houthalen), korven: kø̜rǝvǝ (Lommel), pakken: pakǝ (Heers, ... ), pákǝ (Halen, ... ), scheppen: scheppen (Kerkhoven, ... ), sxøpǝ (Diepenbeek, ... ), sxø̜pǝ (Horst, ... ), šøpǝ (Asenray / Maalbroek, ... ), šø̜pǝ (Asenray / Maalbroek, ... ), vangen: vangen (Kerkhoven, ... ), vaŋǝ (Montzen), vaŋǝn (Dilsen, ... ), vá.ŋǝ (Gellik), váŋǝ (Berbroek, ... ), vaten: vaten (Achel, ... ), vã.tǝ (Hasselt, ... ), vã.tǝn (Peer), vātǝ (Geistingen, ... ), vātǝn (Houthalen, ... ), vāǝ.tǝ (Wijchmaal), vāǝ.tǝn (Hechtel), vāǝtǝ (Alken), vę̄tǝn (Zepperen), vōǝ.tǝ (Achel, ... ), vōǝ.tǝn (Hamont), vǭ.tǝ (Houthalen, ... ), vǭ.tǝn (Kleine-Brogel), vǭtǝ (Houthalen), vǭtǝn (Genk), vǭǝ.tǝ (Alken, ... ), vǭǝ.tǝn (Neerpelt), vǭ̞.tǝn (Helchteren) Het opvangen van een zwerm in een schepkorf. Wanneer een zwerm zich vastgezet heeft aan een tak of iets dergelijks, dan brengt de imker een kleine schepkorf onder de tros. Met een flinke ruk aan de tak valt de zwerm in de korf. Wanneer de bijen in de korf zitten, wordt deze langzaam omgedraaid, omdat de bijen zich aan de strowand of aan elkaar moeten kunnen vastklemmen. Soms moet men een tweede of derde ruk aan de tak geven. Hoe langer een zwerm hangt, hoe vaster hij zit. Een imker moet dus met scheppen niet al te lang wachten. De objecten zwerm, bij e.a. zijn in dit lemma niet gedocumenteerd. [N 63, 84a; JG 1a+1b; JG 2b-5, 4; Ge 37, 105; monogr.] II-6
eend eend: eend (Sint Pieter), en (Overpelt), ent (Herderen, ... ), eęn (Peer), eęŋ (Waasmont), eɛn (Boekhout), hēǝn (Brustem), ii̯ǝn (Lummen, ... ), ii̯ɛ.n (Gelinden, ... ), ięn (Wijer), ięŋ (Diepenbeek), iǝ.nt (Hasselt), iǝn (Houthalen), iǝnt (Hasselt), jei̯n (Hoepertingen), jei̯ǝ.n (Voort), ji.ęn (Ordingen), jē.ęn (Kozen), jēn (Heers, ... ), jēǝn (Voort), jęi̯.n (Berlingen, ... ), jęi̯.nj (Alken, ... ), jęi̯.ŋ (Gutschoven), jęi̯.ǝn (Borgloon), jęi̯n (Hoepertingen, ... ), jęi̯nj (Gutschoven, ... ), jęi̯ŋ (Godschei), jɛi̯.nj (Kortessem), o.nj (Overrepen, ... ), oi̯n (Hoeselt, ... ), onžǝ (Bilzen), ē.njtjš (Godschei), ēi̯nt (Herk-de-Stad, ... ), ēi̯ǝn (Kermt), ēn (Landen, ... ), ēnj (Dieteren, ... ), ēnt (Eijsden, ... ), ēntj (Laak, ... ), ēę.n (Helchteren, ... ), ēęn (Heusden, ... ), ēŋ (Binderveld, ... ), ēǝ.n (Kermt, ... ), ēǝn (Aalst, ... ), ēǝŋ (Kerkom), ēɛn (Berbroek, ... ), ē̜.n (Niel-bij-As, ... ), ē̜.nj (Opoeteren), ē̜.nt (As, ... ), ē̜i̯n (As), ē̜i̯nj (Bocholt, ... ), ē̜i̯njš (Beek, ... ), ē̜i̯ǝn (Herk-de-Stad, ... ), ē̜n (Beringen, ... ), ē̜nj (Asenray / Maalbroek, ... ), ē̜njtj (Panningen), ē̜nt (Afferden, ... ), ē̜ntj (Banholt, ... ), ē̜ntš (Bree, ... ), ē̜ŋ (Baarlo, ... ), ē̜ǝn (Berverlo, ... ), ē̜ǝnt (Rosmeer), ē̜ǝntj (Swalmen), ē̜ǝntš (Lozen), ę.nt (Sint Huibrechts Lille), ęi̯.n (Bommershoven), ęi̯.nj (Guigoven, ... ), ęi̯n (Gors-Opleeuw, ... ), ęi̯nj (Amby, ... ), ęi̯ntj (Schinnen), ęi̯ntš (Bocholt), ęi̯ǝnt (Zonhoven), ęn (Kerkhoven, ... ), ęnj (Broeksittard, ... ), ęnt (Achel, ... ), ęntj (Hasselt, ... ), ęnžǝ (Beverst), ęīę.n (Kuringen), ęŋ (Laar, ... ), ęǝn (Meldert), īi̯ǝn (Schaffen), īę.n (Lummen), īęnt (Zonhoven), īǝ.nj (Hasselt), īǝ.nt (Houthalen), īǝn (Linkhout), ǫ.n (Romershoven, ... ), ǫ.nj (Hoeselt, ... ), ǫi̯.nj (Berg, ... ), ǫi̯.nš (Membruggen), ǫi̯n (Nerem), ǫi̯nj (Millen, ... ), ǫnj (Berg), ǫǝn (Tongeren), ǭu̯.n (Tongeren), ǭǝ.nj (Jesseren), ɛnj (Susteren), ɛnt (Eupen, ... ), ɛŋ (Belfeld), ɛ̄.nj (Vliermaalroot), ɛ̄nj (Schinveld), ɛ̄nt (Eys, ... ), ɛ̄ǝn (Aalst), ˙ēǝn (Stevoort), ˙ē̜n (Kleine-Brogel), ˙ǫi̯nj (Diets-Heur), ˙ɛnt (Sint-Martens-Voeren, ... ), ˙ɛ̄nt (s-Gravenvoeren), ẽnt (Blitterswijck), ẽ̜n (Berverlo), piele: pilǝ (Stokkem), pielkel: pilkǝl (Heerlen), schokkel: šokǝl (Heerlen), wiet: wī.t (Piringen) [JG 1a, 1b, 1c, 2c; S 18; S 49; L 1a-m; NE II, 55; Vld.; L A1, 48; monogr.] I-12
eendagsbloem (tradescantia virginiana l.) blauwe lisjes: WBD  blauw lèskes (Sevenum), eendagsbloem: eigen spellinsysteem  ééndagsbloem (Meijel), pastoorstippen: pestourstippe (Schimmert), geen aparte naam  eendagsbloem (Berg-en-Terblijt), idiosyncr.  pestoeərsstippe (Thorn), zelfde  eendagsbloem (Echt/Gebroek), tradescantia: tradescantia (Jeuk), tràddëskansià (Tongeren) eendagsbloem [DC 60a (1985)] || Eendagsbloem (tradescantia virginica). De bloemen van deze plant lijken op die van de lelie, door het bezit van een afzonderlijke, groene, driebladige kelk en een gekleurde, eveneens driebladige kroon. De stengel van deze plant is rechtopstaand, de blader [N 92 (1982)] || spinkruid III-2-1