e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
eerste baardharen baardharen: baardhaore (Maastricht), dons: (dons) (Sint-Truiden), do:ns (Weert), dons (Jeuk, ... ), doons (Ottersum), dōns (Maastricht), dőőns (Maastricht), doͅns (Gingelom, ... ), dóns (Thorn), dôns (Blerick), donshaar: donshaor (Beverlo), donshoar (Peer), donsharen: dônshoare (Heerlen), duivelshaar: deivelshoar (Hasselt), deivelshōͅr (Bree), dēvəlshōr (Hees), deͅivəls(h)ōͅr (Hasselt), di-jvelshoar (Bree), di:əvəlshoər (Neeroeteren), divəlshōͅr (Meeuwen, ... ), duivelshaar (Hasselt), duivelshoor (Kelmis), duivelshââr (Mechelen), duuvelshaor (Baexem, ... ), duuvelshoar (Hechtel, ... ), duuvelshoor (Beverlo), duuvelshòòr (Nederweert), duuvelsoar (Meeswijk), duvelshaor (Buchten, ... ), duvelshāōr (Sittard), duvelshoar (Bokrijk, ... ), duvelshoor (Eksel), duvelshor (Gemmenich), duvelshower (Kwaadmechelen), duvelshäör (Oirlo), duûv`lshaor (Kaulille), dūū.velshòò:r (Panningen), dūūvelshaar (Valkenburg), dūūvelshaor (Holtum, ... ), dūūvelshāōr (Schimmert), dūūvelshoar (Hoensbroek), dūūvelshòòr (Puth), dūvəlshūər (Houthalen), dy(3)̄:vəlshōͅ:r (Moresnet), dy(3)̄ivəlshoͅər (Achel), dy(3)̄vəls(h)ōur (Kinrooi), dy(3)̄vəlshōr (Montzen), dy(3)̄vəlshōͅr (Overpelt), dy(3)̄vəlshōͅuwər (Tessenderlo), dy(3)̄vəlsōͅr (Smeermaas), dy.vəlshōͅr (Lanklaar), dyjvəlshōͅr (Neerpelt), dyvəlshār (Halen, ... ), dyvəlshōr (Sint-Truiden), dyvəlshōͅr (Bocholt, ... ), dyvəlshōͅuər (Tessenderlo), dyvəlshōͅər (Hamont, ... ), dyvəlshoͅwər (Lommel, ... ), dyvəlshøər (Achel), dyvəlsòr (Gingelom), dyəvəls(h)ōͅr (Maaseik), düvelshoar (Venlo), Vooral bij jonge vogels.  duvelshaor (Boeket/Heisterstraat), duivelshaartjes (mv.): duvelsheurkes (Schaesberg), dùùvelshaorkes (Hoensbroek), duivelsharen: duuvelshaore (Mheer, ... ), duuvelshoare (Voerendaal, ... ), duvelshaore (Heerlerheide, ... ), dūūvelshaore (Klimmen, ... ), duiveltjeshaar: dievelkeshoar (Peer), [Paragraaf: lichaam]  duvelkeshaor (Boorsem), fluks haar: flōēsj hoar (Hoensbroek), geitenbaard: geitenbaard (Boekend), geitenhaar: geͅtəhoͅwər (Lommel), hongerhaar: hongerhoar (Zonhoven), jonge mansharen: Of: jung mansbat  juŋ mansòrə (Gingelom), konijnsbaard: kniengsbaat (Mechelen), melkbaard: ene milekbaot (Tongeren), melkba:rt (Neeroeteren), melkbaard (Alken, ... ), melkbaart (Baarlo, ... ), melkbaord (Mechelen-aan-de-Maas), melkboad (Diepenbeek), melkboard (Horst), melkbōād (Sint-Truiden), meləkbart (Hasselt), meləkbōͅt (Tongeren), mēllekbaod (Veldwezelt), mĕilkbaard (Oirsbeek), meͅlkbōt (Hees), meͅlkbōͅrt (Smeermaas), meͅləkbart (Zelem), milkbaard (Beegden, ... ), mulkbòòt (Eigenbilzen), mèlkbaard (Guttecoven, ... ), mèlkbaart (Susteren), mèlkbaord (Ottersum), mèlkboard (Zutendaal), mèèlkbaard (Kerensheide), méélekbaord (Oost-Maarland), méélikbaord (Oost-Maarland), møͅləkbōͅət (Beverst), melkbaardje: melkbardje (Wanssum), melkbärtje (Sevenum), melkbèrtje (Obbicht), mellebödsje (Vliermaal), mēlkb"tšə (Kanne), meͅləkbø͂ͅtšə (Tongeren), melkhaar: melkhaor (Blerick), melkhāōr (Sittard), melkhōr (Meijel), melkoar (Meeswijk), mellekhaor (Panningen), melkharen: melkhaore (Bunde, ... ), melkhoaren (Stein), milchhaore (Kerkrade), milkhoaren (Nuth/Aalbeek), mèlkhaore (Bunde, ... ), mélkhaore (Neerbeek), méllekhaore (Klimmen), melkmuil: melkmoel (Ulestraten), milchmoel (Bocholtz), melksbaard: milksbaart (Brunssum), milksbaat (Nieuwenhagen), melkshaar: milekshaor (Schaesberg), milks hôôr (Eygelshoven), milkshoar (Heerlerheide), melkshaartjes (mv.): melkhoorkes (Sittard), melksharen: milkshoare (Nieuwenhagen, ... ), nesthaar: neshaor (Obbicht), nesthaor (Heerlen, ... ), nèèshaor (Maastricht), nesthaartjes (mv.): neshöörkes (Venlo), nestharen: neshaore (Ulestraten), nesharen (Valkenburg), neshoare (Heerlen), nesthaare (Heerlerheide), nesthaoren (Oost-Maarland), nès hoare (Sint-Pieter), nèshaore (Maastricht), moeilijk leesbaar  nèshooren (Kerkrade), piezels: puuzels (Horst), varkenshaar: vèrkeshaor (Tegelen), veren: véére (Ottersum), vleug: vlūūg (Tegelen), vleughaar: fluughaor (Roermond), fluukhaor (Echt/Gebroek), vleughaor (Heugem), vluuchhaor (Heel, ... ), vluughaor (Beegden, ... ), vluughoar (Roermond), vluukhaor (Baexem), vlūū.ghaor (Boukoul), vlūūghaor (Neer, ... ), vlūūghôôr (Ubachsberg), vleughaartjes (mv.): vluughaorkes (Herten (bij Roermond)), vlūūghèùrkes (Schinveld), vleugharen: de vluughaore (Klimmen), flūūghaore (Mechelen), vluchhòòre (Mechelen), vluughaore (Ten-Esschen/Weustenrade), vluughoare (Echt/Gebroek, ... ), vlökhaore (Geleen), vlug haar: vlug hòòr (Tegelen), wol: wol (Eksel), woͅl (Lommel, ... ), wolhaar: wolhaor (Broekhuizen) baardharen, eerste ~ [muggebeen, duivelshaar] [N 10 (1961)] || dons || donshaar || Eerste baardharen (duivelshaar, melkbaard, vleughaar, dons). [N 109 (2001)] III-1-1
eerste communie eerste communie (<lat.): 1e communie (Venlo), 1e kemunnie (Houthalen), d`ieëste kommune (Sint-Truiden), de eirschte kommunie (Meerssen), de eësjte kèmuune (Geleen), de ierste kemienie (As), de ierste kemmunie (Stokkem), de iesjte communie (Voerendaal), de ieësjte kemūūnie (Nieuwenhagen), de iësjte kemmune (Schinnen), de iëste kemunie (Voerendaal), de jèrsjte cemmune (Valkenburg), de ursjte communie (Terlinden), de usjte kemune (Gulpen), de èste communie (Koningsbosch), de örste kemunie (Oirlo), easjte kemune (Lutterade), eersjte kemuune (Vlodrop), eerste communie (Eys), eerste commuune (Posterholt), eerste kemunie (Roermond), eisjte communie (Schinnen), eiste kemmunie (Ophoven), ersjte kómmunie (Nuth/Aalbeek), eurste kemunie (Neerpelt), eèrschte kemuune (Schimmert), ieerste komunie (Weert), ierste (Baarlo), ierste cemunie (Kessel), ierste communie (Ospel, ... ), ierste kemuunie (Reuver, ... ), ierste kĕmienie (Opoeteren), ierste kmunie (Maastricht), ierste kommunie (Baarlo, ... ), ieste kommunie (Jeuk, ... ), ieêrste kemuunie (Reuver), ieërste kemunie (Baarlo), ieërste kemuunie (Heel), ieëse kemunie (Eisden), ieësjte communie (Hoensbroek), ieësjte kommunie (Waubach), ieëste kemuuniej (Ell), ieëste kommunie (Echt/Gebroek), iĕrstə kəmiĕnīē (Opglabbeek), irste kommunie (Sevenum), iste kəmūnə (Loksbergen), ièsfjte kemmunie (Schinnen), ièste kemunie (Grevenbicht/Papenhoven), iêrste kemi-jnie (Bree), iêste kemuniej (Geistingen), iëste kemune (Montfort), iëste kommuniej (Thorn), jeͅstə kəminij (Lommel), joste kemunne (Hoensbroek), jöste kemmiene (Eigenbilzen), urste communie (Achel), urste h communie (Meijel), usjte kómmuunie (Epen), uurste kommunie (Siebengewald), yrstə kəmyni (Meijel), èstë këmúnë (Hoeselt), èèste communje (Zonhoven), örste kummunie (Tienray), üste keminnie (Eksel), eerste heilige communie (<lat.): de eisjte helige kommunie (Klimmen), de eisjte hellige kommunie (Klimmen), de ieësjte hèllige kómmunie (Klimmen), de isjte hillige kommunie (Waubach), de iësjte hellige kemmune (Klimmen), de iësjte hellige kemunie (Klimmen), de joaste heilige kommunie (Heers), de joste h. kommiene (Eigenbilzen), ierste heilige communie (Maastricht), ierste hèllege kemunie (Maastricht), ieërste h kèmunie (Heel), ièjste H. commune (Neerbeek), eerste kommunion (du.): de ieschte kómmelejoeën (Bocholtz), kindercommunie (<lat.): de kingerkómmunie (Klimmen), kinjerkommunie (Haler), kleine communie (<lat.): de klein commuune (Tongeren), de klein kemmune (Schinnen), de kling kemūnie (Nieuwenhagen), klein communie (Melick), klein kemunie (Mechelen-aan-de-Maas), klein kemuuniej (Ell), klein kommunie (Bocholt, ... ), klein komunie (Weert), klénë këmúnë (Hoeselt), zegt men nu  de klein kòmmune (Tongeren), kleine kommunion (du.): də kleŋ komünium (Montzen), kleine pasen: zei men vroeger  de klèine pwòiisse (Tongeren) De eerste H. Communie. [N 96D (1989)] || De H. Communie [kómmelejoeën]. [N 96D (1989)] III-3-3
eerste ei eerste ei: d’ ieste ei (Mielen-boven-Aalst), d’ ieste ej (Jeuk), easjte ei (Lutterade), eersjte (Vlodrop), eerste ei (Geleen), eèsjte ei (Geleen), het eerste ei (Swalmen), het eistje ei (Buchten), ierste ee (Houthalen), ierste ei (As, ... ), iesjte eij (Wijlre), ieərstə eij (Beesel), iĕrste ei (Eisden), irste ei (Sevenum), joste ee gelaag (Jesseren), joste ei (Kortessem), joste é (Rijkhoven), urste ei (Venray), ut ieêste ei (Doenrade), yrstə eͅj (Meijel), ’t 1ste ei (Tongeren), ’t eisjte ei (Doenrade), ’t ieësjte ei (Klimmen), (o.).  ‧iəštə eͅ.i̯ (Eys), Algemene opmerking bij deze vragenlijst: invuller heeft hierbij twee bijlagevellen bijgevoegd, t.w.  ’t eiste ee (Bilzen), Algemene opmerking bij deze vragenlijst: zie ook "klanktabel v.h. Zolders (uitspraak)", aan de achterkant van de laatste pagina!  et īēste ee. (Zolder), Algemene opmerkingen bij deze vragenlijst:  iəste ei (Thorn), eerste eitje: 1e ei-je (Herten (bij Roermond)), ieerste eike (Weert), īērstə éjkə (As), eerste leg: 1e lik (Echt/Gebroek) Hoe heet verder: het eerste ei? [N 93 (1983)] III-3-2
eerste grasoogst eerste beet: īstǝ bęi̯t (Melveren), īǝstǝ bēt (Kessenich), eerste bijtsel: ęi̯štǝ bītsǝl (Maasmechelen), eerste gang: īǝrstǝ gaŋk (Ulestraten), eerste gras: jęstǝ grās (Maasmechelen), jǫstǝ grǫǝs (Borgloon), ērstǝ grās (Maasniel), īstǝ grās (Berg, ... ), īštǝ grās (Puth), īǝstǝ grōs (Geistingen), eerste schaar: jøstǝ šu̯ǭr (Val-Meer), eerste snede: eerste snede (Opheers), īstǝ snēi̯ (Niel-Bij-Sint-Truiden), īǝstǝ snēi̯ (Neeritter), eerste snid: eerste snid (Gulpen), ēǝstǝ snēt (Buchten), eerste sprang: īrstǝ spraŋk (Schimmert), eerste wei: istǝ wāi̯ (Heppen), īrstǝ węi̯ (Haler), īǝrstǝ wɛi̯ (Gruitrode, ... ), ɛstǝ wāi̯ (Kwaadmechelen), eerste weigras: īstǝ wēi̯grās (Hasselt), meigras: męi̯grās (Houthem, ... ), schaar: šǭr (Maaseik, ... ), tweewas: twēi̯wās (Lommel), vers gras: vǫs grǭǝs (Gingelom), verse wei: vęrsǝ wē̜i̯ (Herten), voorgras: vȳǝrgrās (Klimmen), vø̄rgrās (Baarlo, ... ), vø̜rgras (Gennep, ... ), voorwei: vø̄rwē̜ (Helchteren), vø̄rwęi̯ (Nederweert), ø̜ø̜(ww)ø̜ø̜: vø̄rwęi̯ǝ (Haelen, ... ), āfwęi̯ǝ (Maasniel, ... ) Naar analogie van de eerste, tweede en derde hooioogst heeft men de informanten ook de vraag voorgelegd of er specifieke benamingen zijn voor de grasoogsten, wanneer een weide niet wordt afgehooid, maar afgegraasd. In dit lemma staan de opgaven voor het gras dat de beesten de eerste keer dat ze in de weide worden gelaten afgrazen en voor zover deze afwijkend zijn van die uit het algemene lemma ''gras''. [N 14, 129a] I-3
eerste hooioogst eerste maai: ēštǝ māi̯ (Sittard), eerste schaar: je.stǝ šu̯ǫr (Hoeselt), jøstǝ šu̯ǭ.r (Val-Meer), īrstǝ šǫr (Bocholt), īrstǝ šǭr (Opglabbeek, ... ), īstǝ šǭr (Oost-Maarland), īǝrste šǭr (Gruitrode), īǝštǝ šǭr (Klimmen), eerste snede: eerste snede (Maastricht), estǝ snē̜i̯ (Halen), jǫstǝ snē̜i̯ (Borgloon, ... ), ȳrstǝ snēi̯ (Meijel), īrstǝ snēi̯ (Tungelroy), īstǝ snē (Hasselt, ... ), īstǝ snēi̯ (Haelen, ... ), īǝstǝ snēi̯ (Geistingen, ... ), eerste snid: ērstǝ šnēt (Boukoul, ... ), ēštǝ šnēt (Sittard), īǝrštǝ šnēt (Houthem, ... ), ɛrstǝ snēt (Obbicht), ɛštǝ šnēt (Guttecoven), eerste snit: ørstǝ snet (Achel, ... ), īštǝ šnit (Oirsbeek), īǝštǝ šnet (Bleijerheide, ... ), schaar: š˙ǭr (s-Gravenvoeren, ... ), voorgras: vørgras (Wanssum), vø̄rgrās (Baexem, ... ), voorhooi: vørhø̜i̯ (Leunen), vø̄rhȳǝi̯ (America), voorsnede: vø̄rsnęi̯ (Velden), voorsnit: vø̄rsnet (Sevenum) Hier zijn opgenomen de benamingen van de eerste hooioogst die zijn opgegeven in tegenstelling tot die voor de tweede hooioogst; wanneer de opgave hetzelfde was als die voor hooi in het algemeen, is deze niet hier, maar bij het lemma ''hooi'' ondergebracht. Zie de algemene toelichting bij deze paragraaf. [N 14, 128a] I-3
eerste hulp e.h.b.o.: e.h.b.o. (Heerlerheide  [(Oranje-Nassau I-IV)]  , ... [Wilhelmina]  [Zwartberg, Waterschei]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), eerste hulp: iǝštǝ hølp (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Emma, Hendrik, Wilhelmina]  [Domaniale]  [Laura, Julia]  [Julia]  [Domaniale]), iǝštǝ hø̜lp (Klimmen  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Maurits]), ēštǝ hølp (Nieuwstadt  [(Maurits)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), ęjstǝ hølp (Buchten  [(Maurits)]   [Maurits]), īrstǝ hęlp (As  [(Zwartberg / Waterschei)]   [Oranje-Nassau II, Emma, Hendrik]), īštǝ hølp (Nieuwenhagen  [(Oranje-Nassau II / Emma / Hendrik)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), īǝštǝ hølp (Brunssum  [(Emma / Hendrik / Wilhelmina)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]) De eerste hulp bij ongelukken e.d. Volgens de informant uit Q 3 droeg iedere opzichter een kleine verbanddoos op zak en diende in voorkomende gevallen de eerste zorgen toe. [N 95, 950] II-5
eerste luiden voor de mis de eerste keer luiden: de joste keer (Broekom), den ieste kier luid (Linkhout), eerste kir luien (Jeuk), ioste keer geleud (Herstappe), looit den este ker (Bilzen), t ləd də jùstə keer (Tongeren), urste kier louw (Hechtel), ət lət tə iostə ker (Heers), ⁄t is de jièste keer nog mer (Lommel), ⁄t leud den ieëste kir (Montenaken), ⁄t luidt den ieste kier (Lummen), ⁄t luidt der ierste kier (Moelingen), lui ui korte klank  het luid den ieste keer (Jeuk), de eerste maal luiden: joste moal luien (Hoepertingen), hier driemaal  ieste moal (Nieuwerkerken), de halfuur luiden: dḁlf ūr luit (Sint-Truiden), de half oeər es ant luie (Hoepertingen), luije (de half uur) (Ulbeek), ⁄t lyt də haləf y(3)̄r (Hamont), de kerk open luiden: də kɛrk luit opən (Zolder), het lut de kerk open (Kwaadmechelen), kerkopen (Beringen, ... ), kerkopen loeien (Helchteren), kerri oeepe loeije (Bocholt), kèrkoepen loetj (Bocholt), kərk y(3)̄pə ly(3)̄jə (As), ⁄t kerkopen (Zolder), kerk open  ’t loeijt kerk-oeëp (Opitter), de twintig minuten slaan: ⁄t sleu de twintig minuten (Lommel), halfuur luiden: halfuur loewe (Vlodrop), het halfuur luiden: het half our lɛd (Sint-Truiden), t haləfy(3)̄r loͅuən (Tessenderlo), ət haləf yr løət (Beverlo), ⁄t half our leuit (Sint-Truiden), ⁄t half uur (Tessenderlo), ⁄t loeit ⁄n half uur (Achel), aa dof uitspreken en niet te lang  ⁄t half uër laaidt (Paal), het halfuur slaan: ⁄t halfeur slut (Kaulille), het kwartier luiden: ie van kwartier slepend  ⁄t kwartier loeit (Hamont), het uur luiden: d⁄uur luidt (Lommel), het oer (Sint-Lambrechts-Herk), uur luiden (Alken), ⁄t oer (Sint-Truiden), luit als Fr. oeuil  de oeer luit (Sint-Lambrechts-Herk), het uur slaan: het oeër sluug (Sint-Lambrechts-Herk), kwartier: ⁄t is ⁄t kwartier (Lommel), kwartier luiden: kwartier luuje (Siebengewald), luiden: et leut (Zichen-Zussen-Bolder), het leidt (Stokrooie), het loeit (Kaulille, ... ), het loejt (Neeroeteren), het loetj (Opoeteren), het loit (Lanaken), het looit (Grote-Spouwen), het luidt (Diepenbeek, ... ), het löət (Tessenderlo), hət luit (Lanaken), laaje (Tongeren), leujen (Vlijtingen), loeie (Veldwezelt), loeien (Neeroeteren, ... ), loeiə (Opitter), loejen (Kaulille), loejən (Leut), loeëien (Neeroeteren), loeən (Jeuk), lout (Reppel), loùjjə (Lanaken), luejə (Gutshoven), luie (Herk-de-Stad), luien (Horpmaal, ... ), luiĕ (Zichen-Zussen-Bolder), luije (Zichen-Zussen-Bolder), luijen (Schulen), luiən (Genk), lujen (Opoeteren), löyɛn (Overpelt), lø͂ͅə (Herk-de-Stad), tløͅt (Sint-Truiden), ze leiën (Kuringen), ət lujt (Mechelen-aan-de-Maas), ⁄t es geleuid (Groot-Gelmen), ⁄t laud (Eigenbilzen), ⁄t led (Riksingen), ⁄t leut (Heers), ⁄t lod (Sint-Truiden), ⁄t loe-uitj (Rotem), ⁄t loeit (Maaseik, ... ), ⁄t loejt (Eisden), ⁄t loti (Diepenbeek), ⁄t luid (Mopertingen), ⁄t luidt (Beringen, ... ), ⁄t luit (Stevoort), ⁄t lut (Meeuwen), ⁄t lyt (Opglabbeek), ⁄t løͅjt (Diepenbeek), (de eerste maal)  loeien (Ellikom), (voor eerste maal)  loeijə (Stokkem), Duits läutet  ⁄t layt (Borgloon), eu als meurs  het leud (Diepenbeek), half uur ervoor  het let (Beverst), half uur voor de mis, klokmantel wordt in beweging gebracht, eventueel met twee klokken  lūjə (Opgrimbie), half uur voor mis  løje (Mettekoven), oe van het Frans  loeiën (Linkhout), voor de zware klok  hət lo͂ͅwt (Houthalen), ö.i = zeer kort  ⁄t lö.it (Tessenderlo), slaan: het slugt (Beringen), tampen: tampen (Rijkhoven), trekken: de bomp trek (Tongeren), trumpen: het trimt (Hamont), het trumpt (Maaseik), trumpen (Bocholt), ⁄t trumpt (Bocholt), twintig voor de tijd: 20 voor den tijd (Gruitrode), voor de eerste keer luiden: het heeft voor den eerste keer geluid (Kortessem), het let veur de jeste keer (Millen), het lut vor n⁄iesten kier (Kwaadmechelen), vər de joste ker (Hoepertingen), ⁄t hit aal vur den ersten kier geloeid (Hamont), ⁄t lauwt veur den uste kier (Hechtel), ⁄t louwd veur de ierste kier (Hechtel), ⁄t luidt veur de n jeuste keer (Tongeren), voor de eerste keer tinken: t teht veu den eijeste kier (Zonhoven), ət teͅŋkt før n yəstə kīr (Zonhoven), werfklok (zn.): werfklok (Genk) Het angelus luiden in de ochtend [de morgenklok?] [het luidt......?]. [N 96A (1989)] || Het luiden van de klokken op zondag een half uur en/of een kwartier vóór de aanvang van de vroegmis, de hoogmis, het lof of de vespers. [N 96A (1989)] || Het luidt voor de mis. [ZND 30 (1939)] || Veelal wordt de kerkklok tweemaal gehoord voor men naar de mis gaat; hoe zegt men wanneer men ze voor de eerste maal hoort? [ZND 36 (1941)] III-3-3
eerste mis van de neomist eerste heilige mis: de iejste H. mis (Neerbeek), de ieërsjte hèllige mès (Klimmen), ierste h mès (Maastricht, ... ), ieërste h mès (Heel), eerste mis: d`ieëste mès (Sint-Truiden), de eesste mes doj (Klimmen), de ieëschte mès (Meerssen), de ieësjte mes (Hoensbroek), de ieësjtemaes dōēë (Nieuwenhagen), de iësjte mes doon (Schinnen), de jersjte mès (Valkenburg), de jieuste mês (Tongeren), de joaste mèjs (Heers), de joste més doen (Eigenbilzen), de jùste mès (Tongeren), de usjte mes (Gulpen), easjte mis (Lutterade), eerste maes (Posterholt), eerste mis (Roermond, ... ), eerste mês (Melick), eiste mès (Ophoven), euste mues (Zonhoven), eësjte mès (Geleen), ieeste mis (Koningsbosch), ieiste mes (Haler), iejste mes (Jeuk), ierste (Baarlo), ierste mes (Meijel), ierste mis (Baarlo, ... ), ierste mès (Bocholt, ... ), ierste mès in de perochiekerk (Maastricht), ierste mës (As), ierste mûs (Houthalen), ieste mès (Echt/Gebroek, ... ), ietste meas doe (Eys), ieèsjte mès (Schinnen), ieêrste mis (Reuver), ieërste maes (Terlinden), ieërste mès (Baarlo, ... ), ieësjte mès (Nuth/Aalbeek, ... ), ieëste mès (Bocholtz, ... ), iĕerschte mès (Schimmert), ijaèste mès (Grevenbicht/Papenhoven), irste mis (Sevenum), istə més (Loksbergen), iëesjte mès (Schinnen), iësjte mès (Klimmen), iëste mès (Montfort, ... ), jeste mis (Lommel, ... ), joste mêîs (Hoensbroek), juste mès (Eigenbilzen), jèstë mès (Hoeselt), urste mès (Eksel, ... ), usjte mees (Epen), uurste mis (Siebengewald), yrstə mes (Meijel), z`en ierste mes doen (Stokkem), z`n ieëste mès doen (Eisden), örste mis (Oirlo, ... ), eerste paus: ieerste paus (Weert), eremis: de eeremès (Tongeren), eremis (Achel), ieremĕs (Opoeteren), ieëre-mes (Mechelen-aan-de-Maas), iêremös (Bree), primiz (du.): de premiets (Nieuwenhagen), də primits (Montzen), premiets (Klimmen, ... ), priemiets (Waubach), premietsmès??  premiets (Bocholtz), primizmis: premietsmes (Hoensbroek) De eerste H. Mis van de Neomist in de parochie van herkomst [priemiets, ieësjte maes]. [N 96D (1989)] || Een priesterfeest. [N 96D (1989)] III-3-3
eerste nazwerm eerste endeling: ērstǝ ęnjǝleŋ (Asenray / Maalbroek), endelaar: e.ŋǝlɛ̄r (Rotem), eŋǝlę̄r (Geulle, ... ), ę.ŋǝlę̄r (As, ... ), ęŋǝlēr (Ordingen), ɛ.ŋǝlę̄r (Boorsem, ... ), ɛŋǝlēr (Binderveld, ... ), endeling: e.nǝleŋ (Ellikom, ... ), e.ŋǝleŋ (Wijshagen), endeling (Achel, ... ), õj.nžǝleŋ (Membruggen), ę.ŋǝleŋ (Vucht), ęndǝleŋ (Oostham, ... ), ęnjǝleŋ (Geistingen, ... ), ęnǝleŋ (Genk, ... ), ǫ.n̄žǝleŋ (Hoeselt, ... ), ɛ.ndǝleŋ (Achel, ... ), ɛ.nžǝleŋ (Beverst, ... ), ɛ.nǝleŋ (Hechtel, ... ), ɛ.n̄žǝleŋ (Waltwilder), ɛndǝleŋ (Beringen, ... ), ɛnjǝleŋ (Asenray / Maalbroek, ... ), ɛnǝleŋ (Putbroek), ɛnǝleŋk (Brustem, ... ), ɛn̄jǝleŋ (Ophoven), enderling: eŋǝrleŋ (Montfort), ęŋǝrleŋ (Herten, ... ), ɛŋǝrleŋ (Berlingen), engel: ɛ.ŋǝl (Beek, ... ), ɛŋǝl (Tongerlo), enkeling: ę.ŋkǝleŋ (Stokrooie), ɛŋkǝleŋk (Duras), enling: e.nleŋ (Meeuwen), ęnleŋ (Berverlo, ... ), ɛ.nleŋ (Genk, ... ), ɛnleŋ (Eksel, ... ), entel: ɛntjǝl (Oirsbeek), ɛntǝl (Brunssum), enteling: ɛntjǝleŋ (Buchten, ... ), erling: ę.rleŋ (Zolder), ęrleŋ (Diepenbeek, ... ), ɛ.rleŋ (Diepenbeek, ... ), ɛrleŋ (Houthalen, ... ), ɛ̄.rleŋ (Godschei), ɛ̄rleŋ (Jesseren), ɛ̄rleŋk (Vliermaalroot), hendelaar: heŋǝlę̄r (Lanklaar), hɛ.ŋǝlę̄r (Opgrimbie), hɛnjǝlę̄r (Stein), hɛŋǝlēr (Hout-Blerick), hendeling: hanjǝleŋ (Stramproy), hɛnjǝleŋ (Kessenich), hengel: hę.ŋǝl (Neerglabbeek), jonge zwerm: joŋǝ zwɛrm (Peij), kleine eersteling: klęjnǝ ɛrstǝleŋ (Wijchmaal), nazwerm: nazwerm (Maasmechelen, ... ), no.zwɛrm (Dilsen), noǝšwɛrm (Heerlen), nuwǝzwɛrǝm (Zepperen), nǭzwę.rm (Hasselt), nǭzwɛrm (Asenray / Maalbroek, ... ), nǭzwɛrǝm (Venray), nǭzwɛ̄rǝm (Meijel, ... ), nǭšwɛrm (Herten), nǭžwɛrm (Beek, ... ), nǭǝzwɛ̄.rǝm (Veldwezelt), tweede zwerm: tweede zwerm (Sint Odilienberg), tweǝdǝ zwɛrm (Wijlre), twiǝdǝ zwęrm (Geistingen), twiǝdǝ zwɛ.rm (Vucht), twēdǝ žwɛrm (Roermond), tweedeling: twē.dǝleŋ (Mopertingen), tweedzwerm: twętzwērm (Wellerlooi), tweeling: jawleŋ (Hees), kwjoleŋk (Groot-Gelmen), twi.le.ŋk (Wellen), twīleŋ (Rijkhoven), twīǝleŋ (Gruitrode) De eerste nazwerm of met de voorzwerm meegerekend de tweede zwerm. Ze is kleiner dan de voorzwerm. Acht of tien dagen nadat de voorzwerm is weggevlogen, vliegt de tutende, nieuw uitgelopen en nog onbevruchte moer of koningin met een deel van het bijenvolk weg. In deze eerste nazwerm kunnen koninginnen zitten die allemaal nog onbevrucht zijn. Zij vormen ofwel nieuwe afsplitsingen ofwel zij bevechten elkaar op leven en dood, totdat er nog één koningin overblijft. Een volk kan slechts één koningin gebruiken. [N 63, 29c; N 63, 37b; N 63, 37e; JG 1a+1b; JG 2b-5; A 9, 6; monogr.] II-6
eerste opbod bieden: beje (Zichen-Zussen-Bolder), ps. omgespeld volgens Frings.  bējə (Mechelen-aan-de-Maas), bij inzet: bie inzat (Puth), bij opbod: slechts bij opbod verkocht (Tegelen), Opm. der i-zat = het eerste bod.  bie opbod (Klimmen), bod: ne bowət (Kortessem), een keer opgeroepen: eine kier opgeropen (Vucht), eerste bied: de iëste bie (Tongeren), de joste bie (Kerniel), den iensta bie (Tongeren), den iésta bie (Tongeren), iësta bie (Tongeren), joste bie (Diepenbeek), ps. omgespeld volgens IPA.  də ijestə bī (Tongeren), eerste bieding: de jönste bie-ing (Millen), eerste bod: eerste bod (Jeuk), et ieste bod (Hasselt), ierste bod (Peer), ieste bod (Landen), iêrte bod (Ittervoort), īrstə bot (Lanaken), ⁄t eerste bod (Nieuwerkerken), ps. omgespeld volgens Frings.  īrstəboͅt (Opglabbeek), eerste gebod: heste gebod (Maaseik), het ierste gebod (Lanaken), isstə gəbot (Mechelen-aan-de-Maas), èste gebod (Mechelen-aan-de-Maas), eerste hoging: de eerste heiging (Bree), də jostə hui(ə)giŋ (Gutshoven), eerste hoog: den esten hoeg (Kwaadmechelen), den iensten heug (Horpmaal), joste heug (Riksingen), ps. omgespeld volgens Frings.  də øštə hy(3)̄əx (Teuven), eerste hoogsel: iërste hiëgsel (Neeroeteren), eerste inzet: de jeisten ienzet (Lommel), den eersten inzet (Stokrooie), Opm. openbare verkoping = oetreup.  der ierste inzet (Baarlo), eerste koop: den iërste koup (Blerick), eerste maal: de joste maol (Hoepertingen), ps. omgespeld volgens Frings.  joͅstə māl (Borgloon), eerste opbod: ⁄t ieste opbod (Spalbeek), eerste oproep: ps. omgespeld volgens Frings.  dən irstə oͅpr"p (Neerharen), goͅstə oͅprup (Wintershoven), īstənoͅprup (Sint-Truiden), ps. omgespeld volgens Frings. Boven de beide "#s"staat nog een ´; deze tekens heb ik niet meegenomen in de omspelling!  joͅstə oͅprup (Ketsingen), ps. omgespeld volgens Frings. Het -tekentje heb ik letterlijk overgenomen.  dən ⁄ørstə ⁄oprup (Neerpelt), eerste roep: də īstə r"p (Leut), ierste roop (Reppel), joste roep (Ulbeek), jostə rup (Mettekoven), ps. omgespeld volgens Frings.  joͅstə rup (Borgloon), eerste zet: den iesten zet (Sint-Truiden), daar is op gezatte  ieste zet (Hasselt), eerste zetdag: ps. omgespeld volgens Frings.  estə zetax (Halen), einsatz (du.): Opm. een openbare verkoping = gaod verkaop.  inzats (Mechelen), ps. omgespeld volgens Frings.  dər eͅzats (Teuven), hogen: heuge (Groot-Gelmen), bij bieden  hieegen (Opoeteren), lang  huugen (Zolder), opbieden  y:gə (Sint-Truiden), ps. omgespeld volgens Frings.  hy(3)̄gən (Diepenbeek), ps. omgespeld volgens IPA.  hy(3)̄əgə (Rotem), hoogsel: huugsel (Montenaken), inhogen: enhy(3)̄gən (Houthalen), inmijnen: inmijnen (Tessenderlo), inmijning: inmijning (Tessenderlo, ... ), insteken: insteken (Landen), inzet: de inzeit (Wijk), de inzet (Linkhout, ... ), de inzèt (Grevenbicht/Papenhoven, ... ), den aynzet (Diepenbeek), den eenzet (Herstappe), den enizet (Sint-Truiden), den i-zat (Nuth/Aalbeek), den i-zet (Tessenderlo), den ienzet (Middelaar), den ienzét (Milsbeek, ... ), den inzat (Bilzen, ... ), den inzet (Beegden, ... ), den inzēt (Neeroeteren), den inze͂t (Achel), den inzeͅt (Diepenbeek), den inzät (Maaseik), den inzèt (Bocholt, ... ), der inzat (Heerlen), der inzet (Heerlerheide, ... ), dən enzet (Zonhoven), dən enzət (Beverlo, ... ), dən enzɛt (Tessenderlo), dən ēnzät (Hamont), dən eͅnzeͅt (Herk-de-Stad), dən inzet (Borgloon, ... ), dən īnzet (Lanaken), dən ɛiənzət (Broekom), dɛn ienzêt (Lommel), eengzet (Sint-Lambrechts-Herk), eenzet (Kaulille, ... ), einzet (Sint-Lambrechts-Herk, ... ), enzat (Bilzen, ... ), enzet (Wilderen), enzeͅt (Sint-Truiden), ienziet (Mesch), intzet (Maaseik), inzat (Echt/Gebroek, ... ), inzet (Alken, ... ), inzit (Herten (bij Roermond), ... ), inzèt (Bocholt, ... ), inzét (Tungelroy, ... ), inzêt (Urmond), inzöt (Bree), inzɛt (Genk), izet (Beverlo), izit (Hoensbroek), è-nzat (Wellen), ⁄n enzät (Stokkem), Algemene opmerking: invuller noteert als spellingssysteem Veldeke, maar met een vraagteken erachter; de lijst is gewoon in het "Nederlands"ingevuld en heb het daarom maar letterlijk overgenomen (dus niet omgespeld!).  inzat (Ulestraten), Algemene opmerking: invuller noteert als spellingssyteem Veldeke, maar het is gewoon in het Nederlands genoteerd en heb het daarom letterlijk overgenomen (dus niets omgespeld!).  d’r i-zat (Klimmen), inzet (Welten), e = e uit de Franse benaming van z  inzet (Schulen), e = est  inzet (Bocholt), e als in Fr la laië  inzet (Hechtel), e uitgesproken als in de eerste e van Frans père  enzat (Beverst), eerste opbod  den inzet (Opoeteren), in is bijna een  den inzet (Hamont), laatste e heel kort uitgesproken  de eenzet (Hamont), Opm. bij "opbod".  inzet (Heerlen), Opm. openbare verkoping = verkaup.  inzat (Reuver), ps. invuller heeft geen spellingssyteem genoteerd, dus letterlijk overgenomen (niet(s) omgespeld!).  i.-zet (Waubach), ps. invuller heeft hierbij geen fonetische notering gegeven.  inzet (Halen), ps. letterlijk overgenomen.  īnzit (Egchel), ps. omgespeld volgens Frings.  dən enzeͅt (Bocholt, ... ), dən enzət (Bocholt), dən ēͅi̯nzeͅt (Spalbeek), dən ēͅnzēͅt (Hasselt), dən eͅnzat (Kinrooi), dən eͅnzeͅt (Hasselt), dən inzɛt (Lommel), dən ənzeͅt (Velm), ei̯nzət (Kermt), enzat (Bree, ... ), enzeͅt (Lanklaar, ... ), enzɛt (Rotem), ēnzat (Val-Meer), ēnzeͅt (Zichen-Zussen-Bolder), ēͅnzēͅt (Hasselt, ... ), eͅinzat (Wellen), eͅinzeͅt (Opheers), eͅjnzeͅt (Diepenbeek), eͅnseͅt (Rummen), eͅnzat (Gelieren/Bret), eͅnzeͅt (Niel-bij-St.-Truiden), eͅnzeͅt(ə) (Herk-de-Stad), ⁄enzeͅt (Boekt/Heikant), ps. omgespeld volgens IPA.  dən eͅnzeͅt (Achel), inzetten: einzette (Heers), einzetten (Kortessem), īnzəttə (Veldwezelt), teͅs zuvøl eͅngəzattə (Herk-de-Stad), wie zèt dè in (Eksel), ⁄t es ingezet ver (Neerhespen), Opm. is eig. de (algemene) uitdrukking voor openbare verkoping (en niet het correcte antwoord op deze vraag).  ’t woordt ongezat veur zovööl (Sittard), ps. omgespeld volgens Frings.  tes ēngəzeͅt (Hamont), inzetten en ophogen: Opm. verkoping = verkoëp.  ienzette en ôphuëge (Oirlo), inzetten, het ~: het inzetten (Mopertingen), mise prix (fr.): zet met Fr. ai  weeje zet de misapri (Waasmont), opbieden: opbeeien (Moelingen), opbieden, het ~: het opbeui (Vlijtingen), opbod: opbod (Maastricht), openbare verkoop: ps. omgespeld volgens Frings.  ōpənba͂rə vərkup (Zolder), opgeboden (volt.deelw.): opgeboa (Hoensbroek), oproep: oproep (Sint-Truiden), ps. omgespeld volgens Frings.  oͅpr"p (Lanklaar), provisioneel (<fr.): provisionieel (Weert), provisionele veiling: provisioneel veiling (Maastricht), provisoir (<fr.): ps. omgespeld volgens Frings.  provəzwār (Rosmeer), proͅvəswār (Wellen), toewijzing: ps. omgespeld volgens Frings.  toͅu̯wājziŋ (Lummen), uithogen: ps. omgespeld volgens Frings.  ōͅu̯th"gə (Hoeselt), uitzet: oetzet (Molenbeersel), oetzèt (Obbicht), ps. omgespeld volgens Frings.  ūtseͅt (Ophoven), uitzetten: aan de pries oetzètte (Limbricht), oet zitte (Beegden), oetzètte (Susteren), die heeft het uitgezet  dait ⁄t oètgəzat (Eisden), ps. letterlijk overgenomen (dus niet omgespeld!).  ōētzette (Klimmen), verkoop: ps. invuller geeft alleen de (algemene) benaming van openbare verkoping en geen duidelijke antwoorden op vraag a en b!  verkoup (Baarlo), verkoop bij opbod: verkoup biej opbod (Sittard), verkoop met beraad: ps. letterlijk overgenomen.  verkaup mĕĕt beròò.t (Panningen), voor de schuld verkopen: Opm. door deurwaarder.  veur de sjout verkoupe (Heythuysen), voor het bedenk: ps. letterlijk overgenomen (dus niet omgespeld!).  veur ’t bedēnk (Sittard), voorlopige veiling: veurluipige veiling (Echt/Gebroek), voorlopige verkoop: ps. omgespeld volgens IPA.  vørlū(ə)pigeͅ vərkuəp (Overpelt), zet: zèt (Meeuwen) de eerste verkoping i.v.m. een openbare verkoping van onroerende goederen, waarbij bij opbod wordt geboden [den inzet?] [N 21 (1963)] || de inzet door de verkoper gedaan om de prijs op te voeren op een veiling [schut, buurmansschut] [N 89 (1982)] || Eerste opbod bij een openbare verkoping. [ZND 36 (1941)] III-3-1