e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
gereed af: aa:f (Herten (bij Roermond)), aaf (As, ... ), af (Leopoldsburg), aof (Caberg, ... ), āāf (Nieuwenhagen), āf (Meeuwen), oaf (Vlijtingen), ààf (Heerlen), ááf (Reuver, ... ), (Eijsden!).  aof (Noorbeek), (ree en verrig is Heers).  af (Jeuk), afgemaakt: aafgemaak (Vlodrop), gedaan: gedoa (Eys, ... ), gədən (Loksbergen), hedjə gədøjŋ (Veulen), gereed: bestə gərijt mətə weͅrk (Lanklaar), gere? (Heek), gereed (Heerlen), gereid (Caberg, ... ), gereit (Amby, ... ), gereîd (Heel), gerie"d (Beverlo, ... ), geriet (Zonhoven), gerieët (Sint-Truiden), greet (Heerlen), greid (Bingelrade), greit (Einighausen, ... ), grèèt (Gulpen), gréjd (As), gërèid (Tongeren), gəreid (Montfort), gəreit (Berg-en-Terblijt, ... ), gəreiət (Lommel), gərēət (Eupen), gərēͅjt (Bree), gəriət (Overpelt, ... ), gərīət (Beverlo, ... ), gərĭĕt (Zonhoven), gəréət (Meeswijk), gərîet (Niel-bij-St.-Truiden), gərîêt (Hamont), hət ētən es gəreit (Mechelen-aan-de-Maas), jereed’ (Bleijerheide, ... ), tiətən is gəreͅjt (Kortessem), zet dzjiə gəreit be ur weͅrək (Heers), zeə gəreͅjt be ur weͅrk (Kortessem), zē djī gərīt ber weͅrək (Hasselt), zēͅdəgej gərit bədurveͅrk (Houthalen), ⁄t jetə is gəreit (Heers), #NAME?  gereed (Brunssum), (kloar).  gereed (Brunssum), (licht).  gereed (Brunssum), Alles ès gerȉd: alles is klaar  gerīēd (Hasselt), Ich bön nog neet gereid möt mee werk  gereid (As, ... ), Waarschijnlijk horen deze gegevens bij P 176 maar dit is niet zeker, er staat geen plaatscode op de lijst zelf.  zēͅdgə gərīəd beͅtur werək (Sint-Truiden), ət ētə is gərīəd (Sint-Truiden), ze ware greid veur te vertrèkke bös-te noe nog neet greid z. ook vaardig  greid (Roermond), geschaft (du.): gəsjàft (Nieuwenhagen), in de klink: in-e klink (Beverlo), klaar: bestə kla͂ər (Lozen), kl[w}ōͅr (Tongeren), klaar (Broekhuizen, ... ), klair (Roosteren), klao (Herten (bij Roermond)), klao:r (Roermond), klaor (Altweert, ... ), klaor? (Reuver), klaoər (Hamont), klaur (Nieuwstadt), klāōr (Blitterswijck, ... ), klār (Kinrooi), kle.ər (Tessenderlo), kle:r (Beringen), kle:ər (Voort), kleejər (Kermt), kleer (Beverlo), klē[ə}r (Herk-de-Stad), klēr (Beverlo, ... ), klēͅr (Meldert), klēͅər (Kwaadmechelen), kleͅər (Helchteren), kli(j)ər (Hoepertingen), kli.jər (Hoepertingen), kli.ər (Veulen), kli[ə}r (Houthalen), klier (Hasselt, ... ), klijər (Loksbergen), kliər (Heers, ... ), kloar (Afferden, ... ), kloeër (Bilzen), kloor (Grubbenvorst, ... ), klor (Hushoven, ... ), klour (Beegden, ... ), kloər (Beverst, ... ), klōār (Well), klōr (Bree, ... ), klōͅ:r (Montzen), klōͅr (Bree, ... ), klōͅər (Bree), kloͅyr (Koersel), kloͅər (Kerkrade), kluoər (Bilzen), kluər (Martenslinde), klūər (Berg), klwo[i}r (Tongeren), klèər (Zonhoven), klé-ër (Wellen), klééər (Niel-bij-St.-Truiden), klë.ər (Aalst-bij-St.-Truiden), klîr (Borgloon), klòr (Belfeld, ... ), klòər (Heerlen), klôr (Beek), #NAME?  kloar (Brunssum), klōͅ:r (Opgrimbie), (helder).  kloar (Eys, ... ), (Zo kloar es te zon).  kloar (Beegden), Ik bin klaor mit mien wé.rk  klaor (Gennep, ... ), tiêge de middig kan ich möt det werkske kloar zeen  kloar (As, ... ), ¯t werk is klaor Hae stuit al klaor, spooj dich Ich bön klaor mittet werk  klaor (Echt/Gebroek), klaargekomen: klaor gekaome (Maastricht), kompleet: di-j verzameling waas eindelik kòmpliêt  kòmpliêt (As, ... ), paraat: paraat (Bleijerheide, ... ), parāt (Eupen), prt (fr.): pret (Mheer), prɛt (Eupen, ... ), vaardig: bes te veͅrdix met tə werk (Mechelen-aan-de-Maas), bistə vädəx midī wirk (Vaals), dīəten es fjārix (Hasselt), feedig (Spekholzerheide), ferdig (Gulpen, ... ), fertig (Klimmen), fäedig (Vaals), féérdich (Reuver), sidə ve͂ͅrəx meͅt oͅweͅrək (Neerpelt), vae:rdig (Roermond), vaedig (Eys, ... ), vaerdich (Sittard), vaerdig (Beek, ... ), vaer’dig (Tegelen), vaeëdig (Vijlen, ... ), vairdig (Berg-en-Terblijt, ... ), ve:rdeͅx (Maastricht), veadig (Mechelen), veardig (Klimmen), veddig (Waubach), vedig (Wijlre), vedisj (Vaals), veedig (Slenaken, ... ), veehedig (Waubach), veejdig (Heerlen), veerdeg (Caberg), veerdich (Maastricht, ... ), veerdig (Beek, ... ), veerdəch (Maastricht), veerrig (Haler, ... ), veeëdig (Bleijerheide, ... ), veeërdig (Voerendaal), veeədizj (?g?) (Vaals), veidig (Reijmerstok), veirdech (Amby), veirdig (Amby, ... ), veiədig (Eys), vejdig (Vijlen), verdich (Rimburg), verdig (Gronsveld, ... ), verig (Beringe, ... ), verreg (Castenray, ... ), verrig (Blitterswijck, ... ), verrəch (Oostrum), veärdəch (Noorbeek), veèrdig (Valkenburg), veëdiech (Kerkrade), veëdieg (Kerkrade), veëdig (Gulpen, ... ), veërdich (Wijnandsrade, ... ), veërdig (Schaesberg, ... ), veë’dieg (Bleijerheide, ... ), veədiX (Beverst), veərex (Helchteren), veərəx (Paal, ... ), vēerdig (Nieuwstadt), vēīrdech (Amby), vērdəx (Kinrooi), vērex (Overpelt, ... ), vēͅ:rdəx (Opgrimbie), vēͅrdeg (Opoeteren), vēͅrdex (Gerdingen), vēͅrdix (Opglabbeek), vēͅrdi̯x (Maaseik), vēͅrdəx (Lozen, ... ), vēͅərex (Lozen), vēͅərəx (Lozen), vĕdig (Heerlerbaan/Kaumer), vĕĕrdig (Schimmert, ... ), vĕrix (Eksel), ve͂e͂dəch (Voerendaal), ve͂ͅrəx (Koersel, ... ), veͅ:rig (Meldert), veͅrəg (Kwaadmechelen), vierdig (Eckelrade), vierig (Weert), vieërig (Altweert, ... ), vièddig (Tongeren), vièrdig (Tongeren), viəriX (Bilzen), viərix (Houthalen), vīárich/vīárech (Zonhoven), vjaddig (Eigenbilzen, ... ), vjadig (Heers), vjadiX (Hoepertingen), vjadəg (Veulen), vjarig (Diepenbeek), vjādig (Heers), vjādəx (Herk-de-Stad, ... ), vjediX (Tongeren), vjedəx (Tongeren, ... ), vjerrech (Hoeselt), vjeͅr(d)əx (Tongeren), vjeͅrəx (Beverlo), vjeͅrəX (Tongeren), vjàrrəch (Zonhoven), vjärəch (Lommel), vjèreg (Beverlo, ... ), voijedig (Gulpen), vädig (Gulpen), väjdəch (Mechelen), värdig (Echt/Gebroek), värig (Sevenum), vèdig (Nieuwenhagen, ... ), vèerdig (Uikhoven), vèrdig (Amstenrade, ... ), vèrdəg (Berg-en-Terblijt, ... ), vèrig (Bree, ... ), vèrrig (Afferden, ... ), vèèdig (Ingber), vèèrdig (Bemelen, ... ), vérdich (Kapel-in-t-Zand), vérdig (Oirsbeek, ... ), vérrəch (Meijel), véédig (Loksbergen), véérdich (Amstenrade, ... ), véérdig (As, ... ), véérdəch (Meeuwen), vééëdig (Nieuwenhagen), vééədəch (Niel-bij-St.-Truiden), vêdig (Bocholtz), vêrdig (Asenray/Maalbroek, ... ), vêêdich (Heerlen), vêêdig (Eys, ... ), vêêdəch (Epen), vêêrdich (Kesseleik), vêêrdig (Montfort, ... ), vëdig (Simpelveld), vørdig (Kerkrade), vɛrdex (Eupen), vɛrg (Eksel, ... ), vɛ̄dig (Mechelen), v‧ɛadex (Eys), ət ejtə eͅs vējərex (Houthalen), ət äsə is vädəx (Vaals), ⁄t e͂ͅtən es ve͂ͅrəx (Neerpelt), ⁄ət ētə is vērdix (Lanklaar), (Eijsden!).  vjeèrdig (Noorbeek), (Fransche ê).  vêrdig (Epen), (gereed).  vêrtig (Heer), (vaardig).  vädig (Heerlen), Alles ès vjaarig, ve kunne begènne  vjaarig (Hasselt), cf. D. "fertig  vèèrdig (Maaseik), cf. Hgd. fertig  vièrig (Tongeren), Oej, oej, Nów ziede vèrrig (zit je in de boot) Wat hèdde mien nów vèrrig gemakt  vèrrig (Gennep, ... ), Voilà, det werkske is alweer vèrig  vèrig (As, ... ), zijder bekans vèèrig  vèèrig (Genk), zijt dje nóu nog ni vjadig: ben je nu nog niet gereed  vjadig (Kortessem), Zo wordt het ook wel genoemd.  verrig (Meerlo) af (gereed) || afgewerkt || gereed || gereed (vaardig): het eten is gereed [ZND B2 (1940sq)] || gereed, af || gereed, klaar [DC 02 (1932)], [DC 03 (1934)] || gereed, klaar,af || gereed, vaardig || gereed: zijt ge gereed met uw werk ? [ZND B2 (1940sq)] || gereedkomen met wat men te verrichten heeft [geraken, klaarkomen] [N 85 (1981)] || klaar [SGV (1914)], [ZND 01 (1922)], [ZND A2 (1940sq)], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m] || klaar (gereed zijn) || klaar met een handeling die verricht moest worden, een handeling verricht hebbend [af, vaardig, klaar, teneinde, ree, verrig] [N 85 (1981)] || klaar, af || klaar, af, gereed || klaar, gereed || klaar, gereed, af || klaar, gereed, afgewerkt || klaar, vaardig || klaar,af || klaar: Als je - bent mag je gaan spelen [DC 35 (1963)] || vaardig [ZND A1 (1940sq)] || vaardig, gereed || vaardig, gereed, klaar || vaardig, klaar, gereed || volledig, af III-1-4
gereed om aan te snijden, gezegd van het baggerslijk bouwklaar: bǫwklǭr (Meijel) Is het slijk gehakt en kan men het ofwel vervoeren naar een ligveld ofwel verder bewerken op het veld waar het gehakt is, dan is het gereed om gesneden te worden. [I, 103g] II-4
gereedschap gereedschap: gǝretsxap (Venray), gǝrētšap (Heerlen  [(Oranje-Nassau I-IV)]   [Maurits]), gǝręjtšap (Buchten  [(Maurits)]  , ... [Maurits]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Maurits]  [Maurits]  [Maurits]), gerei: gǝrē̜j (Meijel, ... ), geschier: gǝš ̇iǝr (Eys  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), gǝšir (Heerlerheide  [(Oranje-Nassau I-IV)]   [Domaniale, Wilhelmina]), gǝšiǝr (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Emma, Hendrik, Wilhelmina]  [Oranje-Nassau II, Emma, Hendrik]  [Willem-Sophia]  [Emma]  [Laura, Julia]  [Domaniale]  [Domaniale]), gǝšēr (Nieuwstadt  [(Maurits)]  , ... [Maurits]  [Maurits]), gǝšęjǝr (Buchten  [(Maurits)]   [Maurits]), jǝšiǝr (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Maurits]  [Domaniale]), geschier voor onderin: gǝšęjǝr vø̄r oŋǝren (Buchten  [(Maurits)]   [Maurits]), getuig: getuig (Genk  [(Winterslag / Waterschei)]   [Zolder]), gǝtejx (As  [(Zwartberg / Waterschei)]   [Maurits]), gǝtsyx (Waubach  [(Laura / Julia)]  , ... [Willem-Sophia, Domaniale, Wilhelmina] [Domaniale, Wilhelmina]), gǝtyx (Hamont  [(Eisden)]  , ... [Laura, Julia] ), gǝtȳx (Heerlen  [(Oranje-Nassau I-IV)]  , ... [Eisden]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), gǝtø̜̄.x (Zolder  [(Zolder)]   [Zwartberg, Waterschei]), jǝtsyx (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Julia]  [Domaniale]), jǝtsøx (Chevremont  [(Julia)]   [Eisden]), graversgetuig: graversgetuig (Griendtsveen), materiaal: materiaal (Lanklaar  [(Eisden)]   [Maurits]), matériel: matǝriɛl (Eisden  [(Eisden)]   [Eisden]), peelgerei: pelgǝrē̜j (Griendtsveen), pīǝlgǝrē̜j (Meterik, ... ), pingeschier: pengǝšę̄ǝr (Stein  [(Maurits)]   [Winterslag, Waterschei]) Algemene benaming voor het gereedschap. [N 95, 721; N 95, 724; N 95, 727; monogr.] || De algemene benaming voor turfgereedschap. [I, 13] || Het gereedschap van de houwer bleef ondergronds altijd in zijn nabijheid. Wanneer hij een andere werkplek kreeg, nam hij al zijn gereedschap mee. [monogr.] II-4, II-5
gereedschap aan de ring doen de pin derin houwen: dǝ pen dǝren hǫwǝ (Stein  [(Maurits)]   [Maurits]), geschier op de pin doen: gǝšęjǝr op dǝ pen dōn (Buchten  [(Maurits)]   [Domaniale]), getuig inslieten: jǝtsyx enšlesǝ (Bleijerheide  [(Domaniale)]   [Domaniale]) Gereedschap aan de gereedschapsring doen. De uitdrukking "de pin derin houwen" werd volgens de invuller uit Q 15 ook gebruikt voor het werk beëindigen. [N 95, 763 add.] II-5
gereedschap inleveren [gereedschap] binnenbrengen: [gereedschap] binnenbrengen (Genk  [(Winterslag / Waterschei)]   [Zwartberg, Waterschei]), benǝbreŋǝ (Zolder  [(Zolder)]   [Oranje-Nassau II, Emma, Hendrik]), benǝbręŋǝ (Hamont  [(Eisden)]   [Zolder]), bęnǝbręŋǝ (As  [(Zwartberg / Waterschei)]   [Eisden]), [gereedschap] inleveren: [gereedschap] inleveren (Stein  [(Maurits)]   [Emma, Hendrik, Wilhelmina]), eliǝvǝrǝ (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Winterslag, Waterschei]  [Willem-Sophia]  [Laura, Julia]  [Julia]  [Emma]  [Domaniale]  [Domaniale]), enliǝvǝrǝ (Heerlen  [(Oranje-Nassau I-IV)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), enlēvǝrǝ (Buchten  [(Maurits)]  , ... [Maurits]  [Domaniale, Wilhelmina]  [Maurits]  [Maurits]  [Maurits]), enlīvǝrǝ (Brunssum  [(Emma / Hendrik / Wilhelmina)]  , ... [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Maurits]), enlīǝvǝrǝ (Kerkrade  [(Domaniale / Wilhelmina)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), ̇ęli.ǝvǝrǝ (Eys  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), materiaal afleveren: matǝrjāl āflivǝrǝ (Nieuwenhagen  [(Oranje-Nassau II / Emma / Hendrik)]   [Eisden]), materiaal binnendoen: materiaal binnendoen (Lanklaar  [(Eisden)]   [Maurits]) Werktuigen bijvoorbeeld voor reparatie inleveren. De plaatselijke term voor "gereedschap" vindt men in het lemma Gereedschap. [N 95, 724] II-5
gereedschap waarmee men castreert castreermes: kastrērmęts (Maasbree), kastrērmɛts (Echt), castreertang: kastrērtaŋ (Thorn), scheermes: scheermes (Ell), šē̜rmɛts (Thorn), šęrmęs (Meijel), sterk koord met twee stekjes: stɛrkǝ kōt mętwi stɛkǝkǝs (Aalst, ... ) Uit de opgaven blijkt dat men met verschillende soorten gereedschap castreert. Men kan het doen met een mes, een tang of een koord. [N 77, 43] I-12
gereedschap waarmee men de darmen schoonmaakt gespleten braam: gǝšpliǝtǝ brīǝm (Eys), hand: hant (Kotem), houten kraan: houten kraan (Tegelen), houtje: hø̄tšǝ (Terwinselen), krabber: krɛbǝr (Swalmen), plank: plaŋk (Lommel), plankje: plankje (Bleijerheide, ... ), plęŋkskǝ (Borgloon, ... ), plɛŋkskǝ (Helden, ... ), plɛŋskǝ (Buchten), plɛŋškǝ (Heerlen), riet: rit (Sint-Truiden), roetje: rūjkǝ (Sint-Truiden), schrab: šrab (Heugem), schrabber: sxrabǝr (Helchteren, ... ), šrabǝr (Maasmechelen, ... ), šrɛbǝr (Ell), twee stekjes: twī stɛkskǝs (Maasmechelen), vlijm: vlīm (Maasbracht), wis: wis (Sint-Truiden), wiǝs (Zepperen), węs (Herk-de-Stad), wisje: wi-jǝskǝ (Wellen), wiskǝ (Diepenbeek) Behalve de voorafgenoemde gereedschappen ''mes'', ''lepel'', ''balein'' en ''(haar)speld'' (zie de desbetreffende lemmata) gebruikt men nog verschillende andere middelen om de darmen schoon te maken. In ieder geval moeten de voorwerpen bot zijn, omdat een scherp gereedschap de darm gemakkelijk zal beschadigen. [N 28, 118] II-1
gereedschap waarmee men invet borstel: borstel (Koningsbosch), bostǝl (Bevingen), bosǝl (Mal), børstǝl (Herten), bøštǝl (Eys, ... ), bø̄rstǝl (Maastricht), bø̄rštǝl (Posterholt), bø̄stǝl (Obbicht), bø̄štǝl (Sittard), bǫsǝl (Bilzen, ... ), borsteltje: bø̄rstǝlkǝ (Meijel), doek: dok (Genk), kwast: kwas (Brunssum, ... ), kwast (Heugem), kwās (Kerkrade), lap: lap (Heerlen, ... ), lapje: lapje (Tungelroy), lɛpkǝ (Maastricht), lommel: lumǝl (Waubach), lommeltje: lø̜̄jmǝlkǝ (Oost-Maarland), oude sok: aldǝ zǫk (Venlo), pinsel: pinsǝl (Waubach), smeerlap: smē̜rlap (Beverst), smīrlap (Maaseik), šmē.rlap (Panningen), šmē̜rlap (Ulestraten), smeerlapje: smīrlępkǝ (Hasselt), smeerlommel: šmērlomǝl (Beek), smoutlap: smǭwtlap (Bocholt), spons: spōns (Maastricht), vette doek: vette doek (Jabeek), vod: vod (Genk, ... ), vot (Bevingen), vǫt (Stokrooie), vodje: vøtšǝ (Munsterbilzen) De borstel, lap, vod enz. waarmee olie, vet, boter enz. op bakblik, bakplaat e.d. worden aangebracht. [N 29, 38b] II-1
gereedschapsbak gereedschapbuil: gǝrētšap˱byl (Nieuwenhagen, ... ), gereedschaptas: gǝrētšaptɛ̄š (Nieuwenhagen, ... ), getuigbak: gǝtø̜x˱bak (Houthalen), getuigkist: gǝtȳxkes (Stokkem), jǝtsyxkes (Bleijerheide), getuigzak: gǝtø̜x˲zak (Houthalen), jǝtsyx˲zak (Bleijerheide) De bak of kist waarin het gereedschap bewaard wordt. Zie ook afb. 1. [N 64, 86a-b] II-11
gereedschapsgleuf achterlade: axtǝrlāj (Tegelen), bak: bak (Leopoldsburg), bankenlade: baŋkǝlā (Sittard), gereedschapbak: gǝrētšap˱bak (Posterholt), gereedschapsbak: gǝrētšaps˱bak (Mechelen), gereibak: gǝręjbak (Posterholt), getuigbak: gǝtȳx˱bak (Mechelen), lade: lāj (Venlo), schaafbak: šǭf˱bak (Bilzen), werklade: werǝklāj (Herten), werktuiglade: węrǝktsyxlā (Bleijerheide) De gleuf aan de achterkant van het werkbankblad, waarin gereedschap kan worden gelegd. Zie ook afb. 113. [N 53, 208b; monogr.] II-12