e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
merg beenmerg: beinmerg (Beesel), jeugd: de jeugd (Alken), merg: der merk oet geun knoëke (Remersdaal), m(tm).rək (Montzen), ma.rg (Boukoul), maarg (Weert), mae.rch (Maastricht), maerch (Hoepertingen, ... ), maerg (Ottersum, ... ), maerk (Amby), maerəch (Opgrimbie, ... ), maerəx (Herk-de-Stad, ... ), march (Haelen, ... ), marg (Asenray/Maalbroek, ... ), mark (Beesel, ... ), māērəch (Rekem, ... ), mārk (Steyl), me.rg (Boukoul), me.rəg (Maastricht), me:rig (Neerpelt), merch (Bocholtz, ... ), merek (Zichen-Zussen-Bolder), merg (Aalst-bij-St.-Truiden, ... ), merg (in de bieən) (Sint-Truiden), merk (Arcen, ... ), merrech (Beverlo, ... ), merreg (Doenrade, ... ), merrek (Eijsden, ... ), merriech (Bleijerheide), merrig (Eygelshoven, ... ), merrug (Weert), merrəg (Tessenderlo), merrək (Rosmeer), meRx (Koersel), merəch (Beringen, ... ), merəg (Leopoldsburg, ... ), merəx (Houthalen, ... ), meurg (Lanaken), meërig (Genk), mērg (Afferden, ... ), mērix (Eksel), mērreg (Houthem, ... ), mēͅrg (Overpelt, ... ), mēͅrich (Hamont), mĕrch (Grevenbicht/Papenhoven), mĕrg (Beegden, ... ), mĕrk (Berg-en-Terblijt, ... ), mĕrrig (Limmel), meͅ.rəch (Hasselt), meͅ:rx (Tongeren), meͅrch (Mettekoven, ... ), meͅrg (Beek (bij Bree), ... ), meͅRg (Opglabbeek), meͅrk (Oostham, ... ), meͅrx (Beverst, ... ), meͅrəch (As, ... ), meͅrəg (Helchteren, ... ), meͅrək (Eupen, ... ), meͅrəx (Berg, ... ), mirg (Maasniel, ... ), mōrch (Blerick), murch (Heerlerheide, ... ), murg (Bree, ... ), märeg (Sint-Pieter), märg (Leunen, ... ), mè.rg (Bree), mè:rg (Hamont, ... ), mèrch (Aalst-bij-St.-Truiden, ... ), mèrg (Berg-aan-de-Maas, ... ), mèrig (Genk), mèrk (Mechelen), mèrk oet de knuuk (Oost-Maarland), mèrreg (Griendtsveen, ... ), mèrrek (Mheer), mèrrig (Borgharen), mèrəch (Zonhoven), mèèrg (Kerensheide, ... ), mérg (Afferden, ... ), mérich (Kerkrade), mérug (Wolder/Oud-Vroenhoven), mêreg (Zichen-Zussen-Bolder), mêrg (Arcen, ... ), mërg (Echt/Gebroek), mörch (Kerkrade), mərg (Reppel), mərəx (Veulen), mɛ.rəch (Borgloon), mɛ.rəg (Borgloon), mɛrch (Heerlerheide, ... ), mɛrg (Hoensbroek, ... ), mɛrig (Sint-Huibrechts-Lille), mɛrx (Bilzen), mɛrəg (Lummen), mɛərəg (Engelmanshoven), merg  maerəx (Lommel), merrek ouder als merreg  merreg (Zichen-Zussen-Bolder), merrek (Zichen-Zussen-Bolder), Uitdr. det geit doer merig en beien.  merg (Opoeteren), mergbeen: mergbein (Tegelen), mergel: mergəl (Sint-Truiden), mérgel (Middelaar), nerven: nerve (Heers), sap van de benen: sap van də bīənə (Leopoldsburg) [N 10a (1961)]Beenmerg. Hoe noemt men in uw dialect de zachte en vette substantie, die de holte van de beenderen vult ? (Alg. Ned.: merg) [DC 42B (1967)] || het merg (in de beenderen) [ZND 31 (1939)] || Knochenmark, merg [ZND m] || merg [SGV (1914)], [ZND A1 (1940sq)], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m] || merg (O.) [ZND 01 (1922)] III-1-1
mergelblok bemeler mergelblok: bēmǝlǝr mɛrǝx˱blǫk (Munstergeleen  [(meervoud: bēmǝlǝrmɛrǝx˱blø̜k)]  ), bemeler mergelsteen: bēmǝlǝr mɛrǝxštęjn (Munstergeleen), bergblok: bɛrǝx˱blǫk (Klimmen  [(meervoud: bɛrǝx˱blø̜k)]  ), blok: blǫk (Ulestraten  [(meervoud: blø̜k)]  , ... ), bolderse mergelsteen: bolderse mergelsteen (Hoeselt), mergelblok: mergelblok (Bevingen), mørǝgǝlblǫk (Sint-Truiden), mø̜rǝgǝlblǫk (Neeritter), mē̜rǝgǝlblǫk (Middelaar  [(idem)]  , ... ), mę.lgǝrblǫk (Rothem), męlǝgǝrblǫk (Tegelen  [(idem)]  ), męrgǝlblok (Grote-Spouwen), męrgǝlblǫk (Houthalen  [(meervoud: blǫkǝ)]  , ... ), męrǝgǝlblok (Eys, ... ), męrǝgǝlblǫk (Blerick  [(idem)]  , ... ), mɛlgǝrblǫk (Uikhoven), mɛlǝgǝrblǫk (Limmel, ... ), mɛrgǝlblok (Belfeld, ... ), mɛrgǝlblǫk (Boorsem, ... ), mɛrǝgǝlblok (Eijsden, ... ), mɛrǝgǝlblǫk (Achel, ... ), %%de volgende opgave is meervoud%%  mɛrgǝlblęjk (Kuringen), mergelbrik: mɛrgǝlbrek (Stokrooie), sibber mergel: søbǝr mɛrǝgǝl (Eijsden), stol: štōl (Valkenburg), štǫl (Banholt, ... ), zandblok: zānt˱blǫk (Noorbeek  [(meervoud: zānt˱blø̜k)]  , ... ) Mergel is zandsteen met leem en kalk als bindmiddel. Men onderscheidt mergelaarde en mergelsteen. De eerste soort wordt toegepast bij het vruchtbaarmaken van landbouwgrond. De laatstgenoemde wordt, in rechthoekige of vierkante blokken gezaagd, vooral in het zuiden van het onderzoeksgebied gebruikt bij de bouw van huizen of als sierlaag in baksteenmetselwerk. Mergelsteen kan met een mes zeer gemakkelijk bewerkt worden maar is toch tamelijk duurzaam omdat ze onder invloed van het weer vaster wordt. Een van de beste soorten is de Sibbersteen uit de groeven van Valkenburg. [N 30, 55b; N 30, 56; monogr.] II-9
mergelkalk blauwe steenkalk: blǫwǝ štēǝnkalǝk (Noorbeek, ... ), brenkalk: brɛnkalǝk (Rumpen), gemalen mergel: gǝmālǝ męrǝgǝl (Tungelroy), hydrauliekse kalk: ēdroleksǝ kalǝk (Sint-Truiden), kalk: kalǝk (Kaulille, ... ), kālk (Mesch), kluitkalk: klytkalǝk (Middelaar), klȳtkalǝk (Ulestraten), kløtjkalǝk (Meijel), landbouwkalk: landbouwkalk (Schinveld, ... ), leem: lijǝm (Berverlo, ... ), leemmergel: lēmmęrǝgǝl (Waubach), lēmmɛrǝjǝl (Vaals), mergel: mergǝl (Montfort), mē̜rǝgǝl (Ottersum), męrgǝl (Ell), męrǝgǝl (Helden), mɛlǝgǝr (Rijckholt), mɛrǝgǝl (Kleine-Brogel, ... ), mergelkalk: merǝgǝlkalǝk (Sittard), mørǝgǝlkalǝk (Maaseik), mø̜rǝgǝlkalǝk (Neeritter), męlgǝrkalǝk (Rothem), męlǝgǝrkalǝk (Tegelen), męrgǝlkalk (Mal), męrǝgǝlkalǝk (Heerlen), mɛlǝgǝrkalǝk (Maastricht), mɛrgǝlkal(ǝ)k (Sint-Truiden), mɛrgǝlkalǝk (Boorsem, ... ), mɛrǝgǝlkalǝk (Herten, ... ), mergelskalk: męrǝgǝlskalǝk (Eys), moha-kalk: mōhakalǝk (Bree), tras: tras (Ell), zakjeskalk: zɛkskǝskalǝk (Lommel) Kalksoort die wordt verkregen door mergelsteen in een kalkoven te branden. Van Keirsbilck merkt op pag. 180 over de mergelkalk op: ø̄De mergelkalk heet ook 'leemmergel', als er veel leem in aanwezig is. Om hare mindere deugd, in vergelijking van andere kalksoorten, wordt zij weinig of niet gebruikt.ø̄ Het woordtype 'hydrauliekse kalk' (P 176) is een leenvertaling van het Franse 'mortier hydraulique', ø̄waterkalk, kalk die zonder toevoeging van vreemde bestanddelen in korte tijd onder water verhardtø̄. [N 30, 28c; monogr.] II-9
mergkool mergkool: maergkoel (Genk), merchkeul (Sittard), mergkoal (Velden), mergkoeil (Well), mergkoel (Baarlo, ... ), mergkoeəl (Blerick, ... ), mergkol (Mook), mergkool (Afferden, ... ), mergkoəl (Leunen), mergkuəl (Broekhuizen, ... ), merregkool (Horst), merxkyəl (Margraten), meͅ.rəxkīəl (Tongerlo), mɛrəxkuəl (s-Gravenvoeren, ... ), vlezige kool, als veevoer gebruikt  me.rregkīēl (Hasselt) [Goossens 1b (1960)] [N 12A (1965)] [N Q (1966)]mergkool I-7
merinos engelse stof: eŋǝls stǫf (Tongeren), eŋǝlsǝ stǫf (Echt), franse merinos: fransǝ merinǫs (Meijel), keper: kēpǝr (Diepenbeek), keperwol: kēpǝrwol (Rothem), lamswol: lamswol (Jeuk), merinos: merinos (Bocholt, ... ), mērinos (Diepenbeek), mɛrinos (Boorsem), scheerwol: sxīrwol (Houthalen) Licht gekeperde stof uit de kamwol van merinosschapen vervaardigd. [N 59, 201; N 62, 75a; N 62, 75b] II-7
merk lood aan de stutz/stots: lut an dǝr stuts (Mechelen), lood aan de zwans: lōt ān dǝr šwants (Kerkrade), loodje: lwø̜tšǝ (Rothem), lyǝtjǝ (Helden), løǝtjǝ (Hoensbroek), loodje aan een staart: lȳǝtje ān ǝ štɛrt (Panningen), loodje aan staart: lø̄etjǝ ān stārt (Neeritter), loodje aan/in de staart: loodje in de staart (Nuth), lyǝtjǝ an dǝr štats (Kerkrade), lø̄tjǝ īn dǝ start (Ottersum), lø̄ǝtjǝ ān dǝ štart (Susteren), lø̜̄.tjǝ ān dǝ stɛrt (Weert), loodmerk in de staart: luǝtmɛrǝk en dǝ štart (Berg / Terblijt), oormerk: urmɛrk (Mesch), ōǝrmerk (Herten), plaat: plāt (Heugem), ring: riŋ (Kaulille), ring in het oor: riŋ in dūr (Kaulille), staartlood: startlūt (Geulle), stempel: stɛmbǝr (Lommel), stɛmpǝr (Lommel) Het merk dat een rund krijgt, als het aangegeven wordt. [N 28, 2] II-1
merken branden: branden (Venlo), branǝ (Nieuwerkerken), cachet opzetten: kašɛt upzɛtǝ (Grazen), keuren: kjørǝ (Mal), kjø̜rǝ (Tongeren), kø̄rǝn (Kuringen), kø̜̄rǝ (Riemst), kē̜rǝ (Gruitrode), kratsen: krɛtsǝn (Neerharen), loden: ludǝ (Maastricht), lu̜ǝtǝ (Heythuysen), lȳtǝ (Blerick), lōjǝn (Leunen), lǫdǝ (Buchten), loden in de staart: (het rund wordt) gǝlut en dǝ start (Maastricht), loodje aanhangen: luø̜tšǝ ānhaŋǝ (Rothem), loodje in de staart doen: lyǝtjǝ en dǝ štɛrt dōn (Helden), matrikeleren: mātrekylērǝn (Rotem), merken: (het rund wordt) gǝmɛrkt (Meijel), gǝmɛrk (Buchten), merkǝ (Oirsbeek, ... ), mę̄rkǝ (Veldwezelt), mɛrkǝ (Boekend, ... ), mɛrǝkn (Neerpelt), mɛrǝkǝ (Heugem), oormerken: ōrmɛrkǝ (Mal), ūwrmɛrkǝ (Horn), plomberen: (het rund wordt) gǝblombērt (Kerkrade), ringen: riŋǝ (Neerpelt), riŋǝn (Beringen), rɛŋǝ (Borgloon), stampen: štampǝ (Mechelen), stempel geven: stɛmbǝr gɛ̄vǝ (Lommel), stɛmpǝr gɛ̄vǝ (Lommel), stempelen: stęjmpǝlǝ (Neerpelt), stęmpǝlǝ (Lummen, ... ), stɛmpǝlǝ (Alken, ... ), stɛmpǝlǝn (Helchteren), stɛ̄mpǝlǝ (Riemst), štɛmpǝlǝ (Gulpen, ... ), stempselen: stęmpsǝlǝ (Sint-Truiden), stɛmpsǝlǝ (Zepperen), tekenen: tęjkǝnǝ (Beverst), tīǝkǝnǝ (Herk-de-Stad), vereficeren: vērefesīrǝ (Weert), verifiëren: vērifiērǝ (Bleijerheide), vǝreviērǝ (Meijel), vǝrviērǝ (Heerlen), zien: (het rund is) gǝzīn (Sint-Truiden) Het rund merken ten teken dat het bij de belastingdienst is aangegeven. [N 28, 2] II-1
merkpriem bros: bros (Maasbree), engelse priem: ęŋǝlsǝ prīm (Bilzen), priem: prim (Bleijerheide, ... ), prīm (Bilzen), zuil: zyl (Montzen) Een priem voor het aanbrengen van tekens ten gerieve van de stikster. [N 60, 44] II-10
merrie meer: mer (Berverlo, ... ), mø̜r (Diepenbeek), mē.r (Heusden, ... ), mēr (Aubel, ... ), mēǝ.r (Bocholtz, ... ), mēɛ.r (Elen), mē̜.r (Achel, ... ), mē̜r (Afferden, ... ), mē̜ęr (Uikhoven), mē̜ǝ.r (Val-Meer), mē̜ǝr (Lozen, ... ), męr (Beverst, ... ), mīǝ.r (Dilsen), mīɛ.r (Rotem), mɛr (Hoensbroek), merre: merǝ (Broekom), myrǝ (Ophoven), mø̜rǝ (Alken, ... ), mē̜rǝ (Stevensweert, ... ), mē̜ǝ.rǝ (Membruggen), mē̜ǝrǝ (Rutten), męrǝ (Aalst, ... ), mīǝ.rǝ (Maaseik), merrie: mē.ri (Hechtel), mēri (Heppen), mē̜ri (Bocholt, ... ), męrei̯ (Kwaadmechelen), męri (Bree, ... ), męrɛi̯ (Koersel), mɛri (Leopoldsburg, ... ) Gebruikt als handels-, werk-, voermans- en als fokpaard. [JG 1a, 1b; A 4, 2a; L 11, 11; L 20, 2a; L A1, 92; S 27; Wi 4; monogr.] I-9
merrie die vocht afscheidt lekerig: lɛkǝrex (Remersdaal), veemmerre: vē̜mē̜rǝ (Neeritter  [(de meer is klaar voor de paring)]  ) [N 8, 45, 46 en 48] I-9