e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
omhelzen bij de kop pakken: ? beej de kop pakke (Lottum), doezen: voornamelijk tegen kinderen gezegd  doe.se (Borgloon), duwen: dōjje (Maastricht), duie (Heer), duje (s-Gravenvoeren), duue (Sittard), döjje (Kanne), lief douwe  douwe (Eigenbilzen), Liefkozend.  dyi̯ə (Ingber), een muiltje geven: e muulke gève (Nederweert), feisten: +/- strelen.  feiste (Bilzen), fletsen: fletsen (Eksel), in de nek vallen: in de nek valle (Vorsen), kinderen: kinderen (Rimburg), knuffelen: knoevele (Venray), knuffele (Bilzen, ... ), kussen: kösje (Buggenum), kösse (Heel), zich kussə (Swalmen), lief doen: leeëf dóën (Bocholt), lief duwen: leef duije (Limmel), leef dujen (Ophoven, ... ), leef dujje (Boorsem), leef duuje (Noorbeek, ... ), leef dŭje (Eys), leef dŭŭjje (Klimmen), leefduie (Heer), leefduije (Rimburg), leefduje (Amby, ... ), leefduuje (Heek), leifduje (Schinnen), lief dujen (Lommel, ... ), lief houden: leef hauwe (Grevenbicht/Papenhoven, ... ), leef hoaje (Thorn), leefhāāen (Laak), leifhawte (Sittard), lief krijgen: leefkriege (Valkenburg), leefkrieje (Heerlen), lief pakken: leef pakken (Posterholt), lief pakke (Hechtel), lief vasthouden: lief vasthouwen (Lommel), lief vastpakken: lie.f vastpákke (Zolder), met de nek pakken: mèt de nak pakke (Zutendaal), om de hals krijgen: om `n haus kriege (Brunssum), um `n hoas kriege (Simpelveld), um gen hoas krieje (Mechelen), ŭm gen gŏs krīēge (Eys), om de hals pakken: um den hals pakke (Weert), um den haws pakke (Borgharen), om de hals snappen: um den haws sjnappe (Valkenburg), om de hals vallen: eŋə om gənə hos valə (Montzen), ie.mand um dem ha.ls valle (Zolder), om den hals valle (Beesel), om den haus valle (Munstergeleen), om den hauws valle (Ulestraten), om den hāls vālle (Stevensweert), om gen hauws vallen (Schinveld), ommem hals valle (Bree), ommen hals valle (Heel), oom den hals vallen (Sint-Odiliënberg), ŏĕm den haauws vallen (Schimmert), ŏŏm den hals vallen (Reuver), ŏŏm m`n hōs valle (Vijlen), um den hals valle (Meerlo, ... ), um den hals vallen (Baarlo), um den haus valle (Berg-en-Terblijt), um den hous valle (Puth), um gen hoas valle (Epen), ummen hals vallen (Eksel), ŭm en hals vallen (Panningen), öm den hals valle (Arcen), om de hals vliegen: om den hals flege (Horn), om de nek pakken: om de nek pakken (Maaseik, ... ), om de nek vallen: eum de nak valle (Hoepertingen), om de nak vallen (Geistingen), om de nek valle (Maaseik), Om De Nek Valle (Maaseik), om de nek vallen (Lanklaar), om de nik vallen (Tessenderlo), omme nek valle (Kinrooi), um de nak valle (Rekem), ŭm den nĕk vāllen (Swolgen), öm de nak valle (Kanne), > leefhabbe  um de nek vallen (Venlo), om de nek vliegen: nák is ouder dan nek, dit laatste wordt meer em meer gezegd  omme nák vlēge (Kinrooi), omarmen: umerme (Grubbenvorst), umärme (Heerlen), omarvelen: omervele (Schinveld), ômĕrvele (Beegden), omhelzen: amhelzen (Echt/Gebroek), omhelsen (Zonhoven), omhelsjde (Dieteren), omhelze (Kerkhoven, ... ), omhelze(n) (Maaseik), omhelzen (Blerick, ... ), omhèlze (Maasbracht), ŏamhelze (Guttecoven), ŏmhelze (Susteren), ŏŏmhelzen (Reuver), umheilzen (Oirlo), umhelze (Afferden, ... ), umhelzen (Heijen), umhälze (Wellerlooi), ŭmhelze (Gennep, ... ), ŭmhälze (Well), òmhelze (Hunsel), ômhelze (Neeritter), ômhélzə (Reuver), ömhelze (Maasbree, ... ), ùmhelze (Broeksittard), úmhelzë (Tongeren), pakken: pakke (Blitterswijck), poenen: pennen (Geleen), poenne (Jeuk), pöene (Valkenburg), püne (Eijsden), +/- zoenen.  paune (Bilzen), rond de nek vallen: rond de nak valle (Bilzen, ... ), rond de nek vliegen: rond de nak vliegë (Hoeselt), rond ziene nek vliegen (Achel), rónd de nák vliegë (Tongeren), rônd de nek vlieggen (Eksel), rond iemand gaan hangen: ró.nt immant hànge gô.n (Gors-Opleeuw), tegen uwe gilet (fr.) trekken: teegen oere zjelee trèkke (Zolder), vastpakken: iemand vaspakke(n) (Eigenbilzen), iemand vastpakken (Loksbergen), vaspákkë (Tongeren), vastpakken (Alken, ... ), zich liefhebben: zich leef höbben (Asenray/Maalbroek), zijn armen om de nek slaan: zen erm um zeune nek sloan (Genk) omhelzen [SGV (1914)] || Omhelzen: iem. de armen om de hals slaan (omhelzen, om de hals/nek vallen, lief dujen) [N 108 (2001)] || omvatten, Met gestrekte armen ~ (vademen, omvademen, spannen, omarmen). [N 84 (1981)] III-1-2
omhooggaan bergop gaan: baêrg op gooën (Eksel), boven gaan: boave goa (Eys), bovenheen gaan: (mens)  bōēven hīēne gōēn (As), bovenop gaan: bovenop goan (Wellen), de trap opgaan  bwòuvënòp góin (Tongeren), In woning.  boêvenop gon (Bilzen), de hoogte ingaan: de högt iengâôn (Tienray), de lucht ingaan: de loch èngoon (Boorsem), erop gaan: e-rop joa (Kerkrade), eer op joa (Vaals), əropguə (Montzen), in het hoog gaan: ent hoeg gon (Vorsen), klimmen: klumme (Posterholt, ... ), klummə (Maastricht), klùmme (Sevenum), Wordt gezegd van een windvogel.  klumme (Venlo), naar boven gaan: mor boave goan (Meerlo), na boven goan (Ophoven), nao baove (Herten (bij Roermond)), nao baove gao (Merkelbeek), nao baove gaon (Boekend, ... ), nao baovə gaon (Doenrade), nao baovə gaoë (Nieuwenhagen), nao boove gaon (Neer), nao bove gaon (Schimmert), nao bove goon (Caberg, ... ), nao bwovve gwĕu (Vlijtingen), no boeëve goeën (Genk), no boove goon (Kanne), no bove goan (Jeuk), no boven goan (Achel), noa baoëve gaoë (Gulpen), noa buuve goan (Opglabbeek), nor baove gaon (Venray), noͅ boͅ.əvə goͅ.a (Ingber), nòr baovə gaon (Gennep), nə bovə gaon (Leopoldsburg), den trap op goan  no bove goan (Hechtel), naar de hoogte gaan: nao de högt gâôn (Tienray), omhooggaan: amoeggoan (Houthalen), emoe"ggön (Beverlo), emoeëg goan (Hechtel), emooch gŏan (Hoeselt), gaat omhoog (Lanklaar, ... ), omhoeēg (Herten (bij Roermond)), omhoeg (Kesseleik), omhoeg gaan (Tessenderlo, ... ), omhoeg gaon (Reppel), omhoeg goan (Achel), omhoeg goen (Maaseik), omhoeg gōan (Jeuk), omhoewegh goan op een lier (ladder) of op nen trap (Peer), omhoeëg goeën (Maaseik, ... ), omhoog gaan (Alken, ... ), omhoog gaon (Neer, ... ), omhoog given (Eigenbilzen), omhoog goan (Hoepertingen, ... ), omhoog go’n (Hoeselt), omhooggaan (Heythuysen, ... ), omhooggaon (Montfort), omhooggoan (Vlodrop), omhooëgaon (Nunhem), omhoōggaon (Susteren), omhoug goan (Ophoven), omhouggóun (Kortessem), omhuug goan (Bree), omoeg goan (Zolder), omooch goan (Hoeselt), omuug oan (Kinrooi), omwag gaon (Stein), oomhoeəg gāōn (Heel), um hog gao (Meijel), umhoch gao (Meijel), umhoeg (Maastricht), umhoeggaon (Blerick), umhoeggoon (Maastricht), umhoeëg gooën (Eksel), umhoēggaon (Noorbeek, ... ), òmhoeag gaon (Echt/Gebroek), òmhoog góin (Tongeren), ömhoeg goon (Caberg), ömhoëg gaon (Maasbree), ömhōēg gaon (Maasbree), ömoe:g gaoën (Kaulille), ’moeëg goeën (Bocholt), bwuvenop gwen (bovenop gaan)  omhoog gwèn (Eigenbilzen), In de lucht.  omhaug gon (Bilzen), niet in de betekenis naar de slaapkamer gaan  omhoêg goun (Kanne), omhoogklimmen: omhoogklimmen (Lommel), umhoëg klumme (Oirlo), opgaan: oopgoan (Venray), op chaon (Grevenbicht/Papenhoven), opgaan (Lauw, ... ), opgaon (Beek, ... ), opgoan (Eksel, ... ), opgoon (Amby, ... ), opgooë (Mheer), opguën (Zutendaal), opgwen (Eigenbilzen), opgô.n (Borgloon), opgôn (Gors-Opleeuw), òpgaon (Urmond), òpgóin (Tongeren), B.v. van melk.  opgoën (Gronsveld), ich gon op = ich gon sloe-epe  opgon (Vliermaal), Rijzen van meel.  op gaoë (Gulpen), Van êite of diëg.  opgon (Bilzen), zène vlieger giet nie op (gaat niet de lucht in)  ópgoe.en (Zolder), ophoog gaan: [sic]  ophàuch gô.n (Gors-Opleeuw), opkomen: opkoame (Weert), Van melk; stad: goed boven.  opkoëme (Bilzen), opstijgen: opsjtiegə (Simpelveld), opsjtīēgə (Nieuwenhagen), opsteige (Maastricht), opsti-jge (Bree), opstijge (Blerick), opstijge(n) (Maaseik), opstijgen (Sint-Truiden), ballon  opstijgen (Eigenbilzen), ballon, vliegtuig  òpstijgë (Tongeren), opveren: opveere (Wolder/Oud-Vroenhoven), rijzen: reeze (Roermond), reezje (Meijel), reezə (Heerlen), rieze (Heerlerbaan/Kaumer, ... ), riezen (Born, ... ), riezu (Brunssum), riezə (Kapel-in-t-Zand), rijzen (Eksel, ... ), rizə (Meeuwen), riëse (Blerick), rīēzə (Nieuwenhagen, ... ), #NAME?  rieze (Maasbree), (gezegd van deeg)  rieze (Haelen), (van deeg)  rieze (Tungelroy), deeg  rijzen (Eigenbilzen), Van deeg.  reijze (Caberg), Van êite of diëg.  reize (Bilzen), stijgen: sjtiege (Geleen, ... ), sjtiegə (Oirsbeek, ... ), sjtieëge (Waubach), sjtijge (Geulle), sjtijgə (Kapel-in-t-Zand, ... ), sjtīēgə (Brunssum, ... ), sjtéjge (Susteren), sjtéége (Swalmen), stege (Gulpen), steige (Ittervoort, ... ), steigə (Venlo), stiege (Thorn), stieëge (Bocholt), stijge (Blerick, ... ), stijgen (Kelpen, ... ) [omhooggaan] || Omhooggaan, naar boven gaan (rijzen, (op)stijgen, omhoog gaan) [N 108 (2001)] || opstijgen [omhooggaan] || rijzen: Naar boven gaan, omhooggaan (rijzen, stijgen). [N 84 (1981)] III-1-2
omhoogkomen zich heven: zex hē̜vǝ (Kelmis) Door een instorting kon de vloer van een mijngang omhoog gedrukt worden. [monogr.] II-4
omhoogtrekken eroptrekken: ǝroptrekǝ (Kelmis) Een voorwerp uit de schacht aan een kabel door middel van een lier omhoogtrekken. [monogr.] II-4
omhulsel van het teellid broek: bruk (Lommel), hoes: hus (Montfort), koker: koker (Venray), kukǝr (Oost-Maarland), kȳǝkǝr (Opglabbeek), kōkǝr (Baarlo, ... ), kōʔǝr (Kwaadmechelen, ... ), kūkǝr (Bocholt), kūǝkǝr (Gronsveld), kǫu̯kǝr (Rummen), kǭkǝr (Afferden, ... ), kǭǝkǝr (Terlinden), sloek: sluk (Maxet), slūǝx (Moresnet), slǭ.x (Zonhoven), šluk (Heerlerheide, ... ), šlūk (Klimmen, ... ), šlūx (Heerlen, ... ), sloof: sluf (Berverlo), sluǝf (Kerkhoven), slū.f (Hechtel), sluif: slau̯f (Borgloon), slyf (Meeuwen), slȳf (Heerlerheide), slø̄f (Neeritter), slø̜̄f (Berbroek, ... ), slø̜̄i̯f (Sint-Truiden, ... ), slø̜̄ǝf (Leopoldsburg), slø̜i̯f (Beringen, ... ), slø̜u̯f (Alken, ... ), slāf (Bokrijk, ... ), slōf (Bokrijk, ... ), slő̜u̯f (Guigoven, ... ), slǫi̯f (Lummen), slǫu̯f (Bilzen, ... ), slǭu̯.f (Beverst, ... ), slǭu̯f (Koersel), slǭu̯ǝf (Beverst, ... ), slɛ̄f (Binderveld, ... ), šlø̜i̯f (Sittard), sluis: slau̯s (Lauw, ... ), sløi̯s (Heppen), slø̜̄s (Loksbergen), slø̜i̯s (Achel), slās (Aalst, ... ), slő̜u̯s (Berlingen, ... ), slūs (Blerick), slūǝs (Neeroeteren), slű̄s (Gruitrode, ... ), slǫu̯s (Boekhout, ... ), slǭu̯s (Koersel), slɛ̄s (Montenaken) Schede van de roede. [JG, 1b; N 8, 36 en 37b] I-9
omjagen aanzetten: aanzetten (Tessenderlo), afvliegen: af˲vligǝ (Alken, ... ), āf˲vlę̄gǝ (Weert), korf verzetten van plak: kø̄rf vǝrzɛtǝn van plak (Diepenbeek), laten afvliegen: lǭtǝ āf˲vlēgǝ (Beek), om laten vliegen: om lātǝ vlēgǝ (Asenray / Maalbroek), omjagen: omjagen (Opglabbeek, ... ), umja.xǝn (Dilsen), ømjāgǝ (Noorbeek, ... ), ø̄mjāgǝ (Meijel), omkloppen: emklopǝ (Hasselt), omkloppen (Peij), umklǫpǝn (Tessenderlo), omvliegen: omvlēgǝ (Herten), ømvlēgǝ (Asenray / Maalbroek, ... ), ømvlīgǝ (Venray), omwisselen: omwesǝlǝ (Geistingen), omzetten: omzetǝ (Roermond), ømzętǝ (Heerlen, ... ), ømzɛtǝ (Ysselsteyn), twee korven omzetten: twiǝ kø̜rǝf ømzętǝ (Venlo), vervliegen: vervliegen (Kerkhoven), verwisselen: vǝrwesǝlǝ (Rummen) Het omkloppen van twee ongelijke volken. Beide volken worden uit hun woning gejaagd, geklopt, elk in een lege korf of jaagkorf. Daarna wordt het zwakke volk in de woning van het sterke gedaan en vice versa, waarop de korven weer op hun plaats in de stal worden gezet. Het resultaat is dat de bijen van het sterke volk naar de korf van het zwakke vliegen (Gelens 1963, pag. 23). [N 63, 93b; N 63, 93c; monogr.] II-6
omkeerrol keerrol: keerrol (Lanklaar  [(Eisden)]  , ... [Emma]  [Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden]), kiǝrrǫl (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Emma, Hendrik, Wilhelmina]  [Willem-Sophia]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Domaniale]  [Julia]  [Emma]  [Domaniale]  [Maurits]), kērrǫl (Zie mijnen  [(Beringen / Zolder / Houthalen / Zwartberg / Winterslag / Waterschei / Eisden)]  [Maurits]), kęjrrǫl (Buchten  [(Maurits)]   [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]), kę̄rrǫl (Lutterade  [(Maurits)]  , ... [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Maurits]), kīrrol (Heerlen  [(Oranje-Nassau I-IV)]  , ... [Oranje-Nassau II, Emma, Hendrik]  [Emma]), kīrrǫl (Brunssum  [(Emma / Hendrik / Wilhelmina)]  , ... [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Domaniale]  [Maurits]), k˙iǝrr˙ǫl (Eys  [(Oranje-Nassau I / III / IV)]   [Maurits]), omkeer: omkeer (Kerkrade  [(Wilhelmina)]   [Winterslag, Waterschei]), omkeerrol: omkiǝrrǫl (Heerlen  [(Emma)]   [Wilhelmina]), ømkiǝrrǫl (Heerlen  [(Emma)]   [Emma]), poulie: puli (Zolder  [(Zolder)]   [Laura, Julia]), poulie de retour: pǫli dǝ rǝtūr (As  [(Zwartberg / Waterschei)]   [Zwartberg, Eisden]), poulie-retour: poulie-retour (Rekem  [(Zwartberg / Eisden)]   [Zolder]), retourrol: retourrol (Genk  [(Winterslag / Waterschei)]   [Zwartberg, Waterschei]), spanrol: španrǫl (Waubach  [(Laura / Julia)]   [Domaniale]), spanwagen: španwān (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Eisden]  [Domaniale]) Rol aan het eind van de bandtransporteur waarover de band weer wordt teruggevoerd. [N 95, 642; monogr.] II-5
omkeren draaien: drianǝ (Kerkrade), driǝnǝ (Heerlen), dręjǝ (Helden), dręǝ (Beverst), drī-jǝn (Oost-Maarland), drī.nǝ (Waubach), drīnǝ (Gulpen), drīǝ (Brunssum), drɛjǝ (Beek, ... ), drɛ̄jǝ (Arcen, ... ), drukken: drøkǝ (Maastricht), drø̜kǝ (Heugem), kantelen: kǫntǝlǝn (Lommel), kappen: kappen (Neerpelt), kapǝ (Bocholt), keren: ki-jǝrǝ (Kwaadmechelen), kiǝrǝ (Heythuysen), kjē̜rǝ (Ulestraten), kīrǝ (Hasselt, ... ), kīǝrǝ (Kaalheide), kippen: kipǝ (Voerendaal), omdraaien: omdraaien (Koningsbosch), omdri-jǝ (Amstenrade), omdręjǝ (Heythuysen), omdrɛjǝ (Geleen), ømdriǝjǝ (Gronsveld), ømdriǝnǝ (Kerkrade), ømdręjǝ (Tegelen, ... ), ømdrīǝnǝ (Bleijerheide, ... ), %%meervoud%%  ø̜mdręjǝrs (Hout-Blerick), omkappen: ømkapǝ (Neerpelt), omwerpen: omwerpǝ (Rumpen), plooien: plujǝ (Noorbeek), wentelen: węntǝlǝ (Rekem) Kadetjes of andere broodjes omdraaien tijdens de rijsperiode. De informant van L 312 merkt op dat "kappen" is een gleuf maken in de kadetjes. [N 29, 96a; monogr.] II-1
omkralen de krollen maken: dǝ krǫlǝ mākǝ (Stokkem), een kroldraad draaien: eŋ krǫldrǭǝt˱ driǝnǝ (Nieuwenhagen, ... ), zink krollen: zeŋk krǫlǝ (Bleijerheide) Met behulp van de kraalmachine een kraal aan plaatmateriaal buigen. [N 64, 13d] II-11
omloper achteromrand: achteromrand (Dilsen), geschalmd stuk: gǝšalmt štøk (Roggel), gestift stuk: gǝšteft štøk (Roggel), hoofdstuk: hōfstø̜k (Maasbree), omhulsel: omhulsel (Lommel), omloop: ømlōf (Bleijerheide), omloper: omloper (Milsbeek), omlø̄pǝr (Roggel), ømluǝpǝr (Meijel), rand: rant (Milsbeek, ... ) Het riempje dat, na geschift of geschalmd te zijn, in hoefijzervorm met tacks wordt vastgeslagen en op welke basis men de hak laag voor laag opbouwt. De hiel van de voet is van onderen bol, zodat de hak daar enigszins hol moet zijn. Deze lichte welving wordt bereikt door als bovenste laag van de hak een plat afgeschifte reep leer rondom te leggen in de vorm van een hoefijzer (Liedmeier, pag. 18). Zie afb. 51. [N 60, 128a] II-10