e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
onweerx donderbijs: donder bies (Maasniel), ’n donderbijs (Eksel), donderbies.  doundərbīs (Kinrooi), donderschuil: donder sjoel (Maasniel), donderweer: donder waer (Mechelen), donderwaer (Houthem, ... ), donderwair (Maasbracht), donderwear (Grathem), donderweer (Gulpen), donderweeêr (Kerkrade), donderwäer (Bleijerheide, ... ), donderwèèr (Valkenburg), donderwéér (Mechelen, ... ), donderwêjr (Eys), dondərwēͅ‧r (Sint-Martens-Voeren), donnerweejr (Heerlen), dōnder wèr (Stevensweert), dŏnderwèr (Heythuysen), dònderwêr (Valkenburg, ... ), dónderwaeͅr (Maasniel), dônderweer (Eygelshoven), ə doͅndərwēͅr (Teuven), (onweer).  donderwär (Heerlen), droge schoer: als t niet regent.  drūūge schoer (Bergen), gewitter (du.): gewiter (Kerkrade), gewitter (Nieuwenhagen), jewiet⁄ter (Bleijerheide, ... ), jewitter (Bleijerheide), hommelenweer: hoemele weer (Hoensbroek), hoemelewéér (Mechelen), hommele wèer (Margraten), hommelschoer: hómmelschoor (Velden), hómmelsjoor (Panningen), hommelschuil: hoemmelsjoel (Oirsbeek), hommelsweer: hoemel(s)-weer (Hoensbroek), hommelweer: hoammelwêr (Guttecoven), hoemelwĕr (Hoensbroek), hoemelwêr (Bingelrade, ... ), hommel wair (Maasniel), hommelwaer (Klimmen, ... ), hommelweejr (Heerlen), hommelweer (Holtum), hommelwär (Heerlen), hommelwèèr (Haelen, ... ), hommelwéér (Buchten), hommelwêr (Beesel, ... ), hoomelweer (Nieuwenhagen), hŏmmelwêr (Heek), ho͂mmelwéér (Melick), hŭmmelwĕr (Urmond), hòmmelweer (Waubach), hómmel waer (Puth), hómmelwaer (Sittard), hómmelwèèr (Boukoul, ... ), hómmelwéér (Lutterade), hömmelwair (Obbicht), ommelwêr (Geleen), ’n hōmmelwēār (Grevenbicht/Papenhoven), ’n hómmelwéér (Panningen), ⁄t hómmelweer (Heerlen), (hómmelwaere).  hómmelwaer (Sittard), Het oude woord.  hommelwèèr (Haelen), o = korte oo  hōmmelwéér (Heerlen), oude mensen zeggen dit.  hómmelwaeͅr (Maasniel), lelijk weer: n lielijk weer  ə lilək wēͅr (Peer), nut weer: ein nèùt waer (Guttecoven), onweer: aonweêr (Kerkrade, ... ), oenwaer (Oirsbeek), onwaer (Blerick, ... ), onwair (Maasniel, ... ), onwaír (Ospel), onweder (Geleen), onweer (Eksel, ... ), onweir (Heugem, ... ), onweiər (Lommel, ... ), onweër (Vrusschemig), onwēgər (Zelem), onwēr (Schimmert, ... ), onwēͅīr (Bocholt), onwēͅr (Borgloon, ... ), onwē’ər (Spalbeek), onweͅr (Hamont), onweͅər (Riksingen), onwijər (Linkhout), onwäer (Bleijerheide), onwèer (Margraten), onwèr (Beegden, ... ), onwèèr (Weert), onwéér (Eind, ... ), onwêr (Nederweert, ... ), onwêêr (Hoensbroek), onwɛr (Boorsem), onwɛ̄r (Mal), oonweir (Wolder/Oud-Vroenhoven), oonweèr (Gronsveld), oonwēīr (Heer), oonwēr (Bree), oonwèer (Gronsveld), oonwèèr (Mheer), oonwéér (Echt/Gebroek, ... ), ōmvēͅr (Maastricht), ōn wèr (Stevensweert), ōͅnwēͅr (Lanklaar), ŏnweer (Meijel), ŏnwêr (Merselo), ŏŏnwĕĕr (Grubbenvorst), ŏŏnwêêr (Grubbenvorst), o͂nwéér (Melick), oͅnwēr (Beringen, ... ), oͅnwēͅr (Kaulille, ... ), oͅnweͅjər (Wellen), oͅnwiər (Halen, ... ), oͅnwīr (Hasselt), oͅnwèr (Bree), oͅənwèiər (Kermt), unwēͅir (Rotem), unwêr (Dieteren), ūnwēͅr (Opglabbeek), ŭnwéér (Susteren), ònwaer (Sittard), ònwèèr (Middelaar), òònweer (Wijk), óngwaer (Eijsden), ónwae:r (Roermond), ónwaer (Thorn, ... ), ónweer (Nuth/Aalbeek), ónwēͅr (Ketsingen), ónwèèr (Blitterswijck, ... ), ónwéér (Lutterade, ... ), ônwaer (Limbricht, ... ), ônwair (Ell), ônwear (Schimmert), ônweer (Maastricht), ônwèer (Kinrooi), ônwèèr (Velden), önweer (Jabeek), ùnweer (Beverlo), únwáĕr (Blerick), ünwair (Obbicht), ənwèr (Urmond), ət oͅnwēr (Velm), ⁄onweͅär (Romershoven), ⁄t ónweer (Heerlen), (meervoud: ónwaere; verkleinwoord: ónwaerke).  onwaer (Altweert, ... ), (o.)  oͅnwijər (Hasselt), oͅnwīər (Hasselt), (onz.)  o͂nwēər (Wintershoven), (v.)  o̝ͅnwɛ̄r (Mechelen-aan-de-Maas), (zie ook blz. 395; jonger Venrays!).  ònwaer (Castenray, ... ), met lengteteken op de a  onwär (Meerlo), mv.: -ë  ónwêer (Tongeren), Nb. "oe"zweemt naar o.  oenwer (Leuken), onweeir (onz.)  oͅnwēͅr (mv.: -s) (Mechelen-aan-de-Maas), onweejer (o.)  o͂ͅnwēər (Diepenbeek), onweer  onwēͅr (Smeermaas), onwiər (Donk (bij Herk-de-Stad)), oənwēͅr (Rekem), ŏnwi̞ər (Vliermaal), oͅnwēer (Lummen), oͅnwēͅr (Niel-bij-St.-Truiden, ... ), ⁄ŏnwēͅr (Peer), onweer (o).  ənoͅnwēr/—kə (Leopoldsburg), onweer (o.)  onwēͅr (Opglabbeek), oͅnwer (Herk-de-Stad), oͅnwējər (Borlo), onweer (o.).  oͅnweiər (Zolder), oͅnwɛər (Achel), onweer (onz.)  oͅnwē(j)r (mv.: -s) (Borgloon), onweer (onz.).  ónwēͅr (Bocholt), onweer (ovz.)  ⁄onwēr (Neerpelt), onweer.  onwēr (Beverlo, ... ), ounwēͅr (Kinrooi), Onweer.  ōnwer (Overpelt), onweir  onwēͅr (Ophoven), oͅnwēͅr (Gelieren/Bret), onweèr  oͅnwēͅr (Hoeselt), onwiejer  oͅnwī(j)ər (Diepenbeek), onwèr  oͅnweͅr (Neerharen), onwèèr  oͅnwēͅr (Hoeselt), onwèèr (o.)  onwēͅər (Lanklaar), oonwair (oo = kort)  ònwēͅr (Stokkem), Opm. dit is oud Venrays! (zie ook blz. 395).  oonwaer (Castenray, ... ), Opm. onzijdig: (-e).  ó.nwiër (Zonhoven), Vb. da wes tenaach e vies onweër (dat was vannacht een zwaar onweer).  onweër (Kortessem), rommel: rommel (Eind), ruw weer: ròuwēͅr (Maaseik), schoer: schoer (Bergen), schoere (Middelaar), schoor (Velden), ’n sjoor (Panningen), (die Schauer)  schoere (Wanssum), (korte oo)  schoor (Velden), Vb. doù kump nò n sjóer op (zware onweerswolken komen dreigend opzetten).  sjóer (Kortessem), schoer hommelweer: schwoor hoomelweer (Nieuwenhagen), schoer weer: sjwaor wèèr (Posterholt), stormweer: stərəmwēīe (Bocholt), weer: e wèèr (Haelen), waer (Venlo), Daar komt een onweer op.  dao kumptj ei wair opzette (Horn), Dao kömp ei waer opzètte. Wo sjoele wer? Den ougs mislöktj mit al diej waere.  waer (Echt/Gebroek), Nb. "ei"= lidwoord een.  ei wair (Horn), zwaar onweer: zwaar onweer.  zwōͅr onwēr (Maaseik), zwaar weer: ei zjwaor waeͅr (Maasniel), zjwaor waer (Oirsbeek, ... ) donderbui [SGV (1914)] || onweer [N 22 (1963)] || onweersbui [SGV (1914)] || onweersbui met veel regen en wind [schoer, donderschoer] [N 22 (1963)] III-4-4
onwel aardig: aardig (Weert), arig (Gruitrode), ĕŭrrig (Heppen), hiel aardig (Dilsen), ich viel mich zu oardig (Genk), oadech zè.n (Borgloon, ... ), oadig (Loksbergen), zich arig vele (Bree), ziech aardig veule (Boorsem), [Paragraaf: leven/gezondheid/ziekte/vermoeidheid].  ziech aardig veule (Boorsem), Misselijk.  aordig zin/zien (Bilzen), beroerd: beroerd (Venray), zich beroerd vule (Venray), dazelachtig: dazelechtig (Kinrooi), draaiachtig: draaiachtig (Hoepertingen), dreiechtig (Hoepertingen), een beetje krank: e bitsje kraank zeen (Maastricht), een beetje ontsteld: e bietje ontstijëlt (Zepperen), een beetje schots: e bitske schots (Heppen), een beetje ziek: ə bikke zik (Kwaadmechelen), ellendig: ellendig (As, ... ), ellenjich (Grevenbicht/Papenhoven), ich vuul mich zoe ellendig (Hechtel), zich ellendjich veulen (Geistingen), zich êllêndig viële (Bilzen), àlèndəg (Loksbergen), misselijk  elenig (Kinrooi), flauw: flauw (Weert), fleu (Hasselt), flauw gevoel: flauw geveul (Blerick), gammel: gammel (Blerick, ... ), get kwalijk: gèt koelik (Lanaken), get ziek: get zuk (Val-Meer), hangetig: hangetig (Mheer), in de lappenmand: ien de lappemand zien (Meerlo), in de lappemand ligge (Venlo), in de lappemang (Maasbree), in de lappemanj (Roermond), in de lappemanj ligke (Echt/Gebroek), in de lappemanjd zeen (Thorn), in de lappenmand zijn (Heythuysen), in də làppəmànt zīēn (Venlo), inne lappemanj (Tungelroy), kaduuk (<fr.): Van Dale: kaduuk, &lt; Fr. caduc.  kaduk (Lauw), koelekattig: keulekatig (Rijkhoven), kotsenvol: kotsevol (Schinnen), kotsmisselijk: kotsmisselek (Eksel), krank: ich bən krànk (Opglabbeek), kraank (Epen, ... ), kraank veule (Kanne), krank (Dilsen, ... ), krank veule (Vijlen, ... ), krank zeen (Born, ... ), krank zieje (Vijlen), krank zieə (Simpelveld), kraŋk (Rekem), krânk vĕŭle (Schimmert), ze.ch kraŋk v"lə (Eys), zich krank veule (Posterholt), ziech krank veule (Boorsem), ziek  krank (Kinrooi), krankelijk: krenkelik (Maaseik, ... ), kreuterig: kreuterig (Ophoven), kwakkelijk: kwekkëlik (Tongeren), kwalijk: he es kollek (Paal), koalek (Hasselt), koelk (Bilzen), kohwlek (Borgloon), kolk (Sint-Truiden), kollek (Groot-Gelmen), kollik (Diepenbeek), kolək (Borgloon, ... ), koəlk (Sint-Truiden), kōlk (Zichen-Zussen-Bolder), koͅlək (Hasselt), kwaolik (Montfort), kwellik (Sevenum), kólek (Hasselt), kôâlek (Zichen-Zussen-Bolder), zich kwéllik veule (Sevenum, ... ), Duizelig, misselijk.  kôllek (Gors-Opleeuw), Duizelig.  kôllek (Borgloon), i.e. kwalijk volgens de informant.  koilĕk (Diepenbeek), Misselijk.  koĕllek zin/zien (Bilzen), lamlendig: lamlendig (Noorbeek, ... ), lamlendig zien (Maastricht), lamlendig zijn (Ten-Esschen/Weustenrade), miserabel: meizeraabəl (Grevenbicht/Papenhoven), misselijk: har aet zich misselyk (Blerick), ich viehl mig misselijk,dah zegde as ge onwel zijt (Peer), ik voel me misselijk (Lommel), mesələk (Rekem), misselek (Eigenbilzen, ... ), misselek zeen (Maaseik), misselijk (Achel, ... ), misselik (As, ... ), missələk (Lanaken), miss’l’k (Bocholt), misələk (Loksbergen), mottig: mottig (Eksel, ... ), mottig voelen (Eksel), mottig vüllen (Eksel), mottig zin (Vliermaal), Misselijk.  mottig zin/zien (Bilzen), niet al te fel: neet al te feel (Opgrimbie), niet al te goed: he is nie al te goed (Kwaadmechelen), nej al te guut (Rosmeer), nēd al tə gōt (Rekem), ni al te gowed (Hasselt), niet fel goed: ni fel goet (Mal), niet fit: neet fit (Grevenbicht/Papenhoven), niet gezond: nēt gəzōnt ziə (Montzen, ... ), zich nit gəzŏnk veulə (Nieuwenhagen), niet goed: (zich)ne good veele (Zutendaal), hem/hör néj gowd veuile (Vliermaal), hij is nie goed (Lommel), ich ben nie goed (Hoeselt), ich vuul mich nie goed (Jeuk), ne goed (Sint-Truiden, ... ), ne gut (Hasselt), ne.t chu.t (Meeuwen), nee goeət (Kuringen), need good zien (Venlo), neet gaod veule (Wijlre), neet goad veulen (Kesseleik), neet goed (Heythuysen, ... ), neet good (Bree, ... ), neet good veule (Maaseik, ... ), neet good veulen (Geistingen), neet good veulu (Brunssum), neet good veulə (Schimmert), neet good vèulen (Born), neet good zien (Caberg), neet good zië (Kunrade), neet goot (Amby, ... ), neet goot veule (Maastricht), neet goot vēūle (Amby), neet gooët (Bocholt, ... ), neet gōōt (Hulsberg), neetgood (Rekem), nei gaud (Linkhout), nej goed (Sint-Truiden, ... ), nej gowd zin (Vliermaal), nej guud (Vlijtingen), net got (Vroenhoven), nēēt gōōt vĕŭle (Schimmert), nēt gōt (Ingber), neͅ gut (Herk-de-Stad), ni chut (Zonhoven), ni goed (Eigenbilzen, ... ), ni goet (Engelmanshoven, ... ), ni goet zén (Vorsen, ... ), ni gud (Beringen), ni gut (Kortessem, ... ), ni góut zè.n (Gors-Opleeuw), ni recht goewd (Achel), ni: gut (s-Herenelderen), nie choet (Wellen), nie gaud (Sint-Truiden), nie goe (Heppen, ... ), nie goed (Achel, ... ), nie goed vûle (Hoeselt), nie goeet (Achel), nie goet (Jeuk, ... ), nie gōēd (Tongeren), nie gōēd zien (Venray, ... ), nie gŏĕ zin (Meijel), nie gôêd (Sint-Huibrechts-Lille), nie heel goed (Ulbeek), niet goed (Alken, ... ), niet jood (Lontzen), nit goed (Voort), nit good (Lanaken, ... ), nit goot (Moresnet, ... ), nit got veulə (Simpelveld), nit gót (Heerlen), nit joat veule (Vaals), nit jót veule (Kerkrade), nī goë (Leopoldsburg), nīē gōēd zin/zīēn (Bilzen), nä hīəl gūt (Hamont), nè goed (Neerpelt), nèt goed (Hasselt), nêêt-gôôt (Swalmen), nö hīəl gūt (Hamont), nə gŏĕt (Loksbergen), nɛ goet (Sint-Truiden), sich neet good veule (Gulpen), vuult zich nie goewd (Achel), ze.ch ne.t go.t v"lə (Eys), ze.ch nēt gōt v"lə (Ingber), zich neet good feule (Susteren), zich neet good vele (Bree, ... ), zich neet good veule (Boekend, ... ), zich neet good veulə (Oirsbeek), zich neet good vēle (As), zich neet goot veule (Gronsveld, ... ), zich neet goot veulö (Stevensweert), zich neet goot veulə (Amstenrade, ... ), zich neet gōōt veulə (Maastricht), zich nie goed vule (Venray), zich nè goeëd veule (Kaulille), zich nè gooëd veule (Kaulille), B.v. ich viel mich nie goed.  nej goed (Val-Meer), nie goed (Eigenbilzen), onderlijnd bij mog.antw.  niet goed (Hechtel), niet goed op zijn schijt: niet goot op zine sjit (Niel-bij-As), niet heel: Algemeen.  ni-j hê.l (Borgloon), niet heel wel op: Onwel.  ni hêjl woaël op (Gors-Opleeuw), niet in de haak: neet in de hôâk (Opitter), niet in orde: neet in orde zeen (Geleen, ... ), niet in zijn schik: ni én mëne sjik (Tongeren), niet in zijn zat: ni én mëne zat (Tongeren), niet juist: hej is niej just (Lommel), neet jus (Mechelen-aan-de-Maas), neet just (Bree, ... ), net just (Grote-Spouwen), nētž"s (Mechelen-aan-de-Maas), ni zjuust (Achel), nie just (Houthalen, ... ), nie zjust (Meldert), nie zust (Beringen), nè just (Neerpelt), zich neet zjust vēle (As), niet krek: ni krek (Wellen), niet lekker: neet lekker (Echt/Gebroek, ... ), neet lekker veule (Geleen, ... ), neet lekkər (Montfort), neet lekk’r (Bocholt), neet lékkər (Maastricht, ... ), neit lékker (Sittard), neët lekker veule (Mheer), ni lekker (Kerkhoven), nie lekker (Oirlo, ... ), nie lekker vŭŭlə (Gennep), nie lekker vülle (Tienray), nie lekkər (Gennep), nielekker vulle (Houthalen), nit lèkkər (Nieuwenhagen), näet lekker (Schinnen), zich neet lekker veule (Geulle, ... ), zich neet lèkkör veulö (Stevensweert), zich neet lékkər veulən (Urmond), zich nit lèkkər veulə (Nieuwenhagen), niet op zijn: nie op zijn (Rijkel), niet op zijn chic (fr.): neet op zine chik (Opoeteren), niet op zijn gemak: ich bin nie op me gemaâk (Eksel), niet op men gema(a)k (Lanklaar), niet op zijn kilo: ich bin nie op menne kielloo (Eksel), ich bèn nie op minne kilo vandaag (Hechtel), niet op zijn schik: neet op z`ne sjik (As), niet op zijn stuk: nīə y(3)̄p zeͅ sty(3)̄ək (Leopoldsburg), niet recht op: neet rech-óp (Ulestraten), ni rəcht op (Genk), nit reët óp zie (Kerkrade), nit rèch op (Vroenhoven), zich neet rechop veule (Gulpen), niet richtig (du.): neet richtig (Montfort, ... ), net reegteg (Mheer), ze.ch ne.t re.chtəch v"lə (Eys), niet te goed: bòs tə neet tə gōēj (Opglabbeek), hij is nie te gooi (Lommel), ich bən neet tə gōēj (Opglabbeek), ich viel mich nie te goei (Genk), ich vul mich nie te gòj (Eksel), ich vül mich nie tegoj (Eksel), ne te gooi vèle (Zutendaal, ... ), neet te gooi (Bocholt, ... ), neet te gooij (Reppel), neet te gooj (Kinrooi, ... ), neet tegooi (Stein, ... ), neet tegooj zeen (Tungelroy), neet tegooj zien (Maastricht), neet tə gooj (Kelpen, ... ), neet təgooj (Susteren), nej tegoei (Val-Meer), nēt te goj (Opgrimbie), nētəgōi̯ (Mechelen-aan-de-Maas), ni te goei (Kaulille), ni tə gui (Genk), nie te gooi (Lommel), nie te gòj (Eksel), nie tegoj zien (Eksel), niet te goei (Lanklaar), niet te goi (Helchteren), nit te gooi (Lanaken), nè te goei (Hamont), zich ne te gooi vèle (Zutendaal), zich neet tə gooj veulə (Kapel-in-t-Zand), zich neet təgooi veulə (Susteren), ziech neet tegòòj veule (Boorsem), [Paragraaf: leven/gezondheid/ziekte/vermoeidheid].  ziech neet te gòòj veule (Boorsem), B.v. ich bin nie ziek meh ooch nie te gòj.  nie te gòj (Eksel), B.v. ich viel mich nie goed.  nej tegoei (Val-Meer), niet te goed op zijn stukken: nie te goej ōōēp zen stukker (Beverlo), nie tegoei oep z`n stukker (Beverlo), niet wel te pas: neet waal te pas (Neeroeteren), niets waard: niets waard zijn (Gruitrode), niks goed: niks gōēd (Meerlo), niks te goed: neks tə gūt (Oostham), niks te goei (Lommel), niks te goej (Bilzen), niks te goej zin/zien (Bilzen), nèks te goj (Eksel), niks waard: niks werd (Meijel, ... ), onaardig: onërig (Kwaadmechelen), ongedaan: ongedōn (Peer), ongelukkig: ongelukkig (Jeuk), ongemoed: ongemoodj (Herten (bij Roermond), ... ), ongemoodj zeen (Weert), ongemootj (Herten (bij Roermond)), oongəmóójdj (Heel), zich ongemoodj veule (Weert), ôngemoodj zeen (Ell, ... ), ongesteld: ongesteld (Peer), onnozel: onuujz’l (Bocholt), onpasselijk: onpasselek (Riemst), onpasselijk (Hasselt, ... ), onpasselik (Maastricht, ... ), onpasələk (Rekem), onpässlech (Eupen), ŏŏnpasselĕk (Genoelselderen), ònpàsələk (Loksbergen), ontsteld: ontstɛlt (Gutshoven), onwel: onwel (Kerkhoven, ... ), ozelig: oozəllich (Grevenbicht/Papenhoven), schots en scheel: schots en scheel (Lommel), slap gevoel: slap geveul (Blerick), slecht: sjlech t`raan (Swalmen), sjlet (Vaals), sjlèch (Heerlen), sjléch zeen (Brunssum), slecht (Lommel), zich sjlech veule (Lutterade), spouwachtig: speuëchtig (Hasselt), vazel: vaazəl (Kapel-in-t-Zand), zig vaazəl veulə (Kapel-in-t-Zand), wat ziek: e-wa zik (Ulbeek), wat zik (Waltwilder), ziek: zeek (Bree, ... ), zich zeek eite (Ospel), zich zik viële (Bilzen), ziek (Bilzen, ... ), zik (Eigenbilzen, ... ), zuk (Mal, ... ), ziekelijk: zikkelijk (Jeuk), zieketig: zikêtech (Hoeselt) [onwel, zich niet gezond voelen] || [zich niet lekker voelen] || hij is niet al te wel; hij is onpasselijk (de echte dialectwoorden hiervoor) [ZND 32 (1939)] || niet lekker zijn, zich niet goed voelen || Ongans - Kent U het woord ongans misschien alleen in de uitdr. zich ongans eten, waar het dus betekent: onpasselijk, misselijk? Hoe zegt men dit precies? [DC 32 (1960)] || onwel worden || Onwel: zich niet gezond voelend (erg, onwel, niet goed, misselijk). [N 107 (2001)] || Onwel: zich niet gezond voelend (erg, onwel, onlustig, niet prut, kadies, dings). [N 84 (1981)] || Zich niet lekker voelen (niet lekker, niet goed, gammel, krank). [N 107 (2001)] || Zich niet lekker voelen (spijten, kruchen, in de lappenmand zijn). [N 84 (1981)] || ziek [ZND 08 (1925)], [ZND 39 (1942)] || Ziekelijk - Kent men het woord ongans in de betekenis ziekelijk, sukkelend? Zo ja, uitspraak. [DC 32 (1960)] || Zwak: niet sterk, met weinig weerstand (fijn, krank, week, zwak). [N 84 (1981)] III-1-2
onwennig (voelen) als een kat in een vreemd pakhuis: as ein kat in ein vraemp pakhoês (Venlo), bedeesd: bedeesd zijn (Meijel), de aard nog niet hebben: d⁄n aard nog nie hebbe (Venray), het is nog niet wat het zijn moet: ⁄t is nog neet wat ⁄t zin moet (Schimmert), het moet nog wennen: ⁄t mót nòg wénnə (Gennep), moeten wennen aan: nach motte wenne aan (Reuver), niet gewend: neet gewend (Maasbree), neet gewint (Maasniel), neet gəwènt (Epen), neetgewint (Vlodrop), nie gewend (Venray), nie gewend zien (Tienray), nie gewènd (Eksel), niet heem: neet heim vüüle (Wijlre), nit heem (Heerlerbaan/Kaumer), nit heem veule (Eys), ze.x ne.t hē.m v‧ø̄lə (Eys), zich (nog) nit hēēm veulə (Nieuwenhagen), zich neet hèem väöle (Gulpen), niet in zijn element: neet in zien element zien (Venlo), niet lekker: naèt lekker veule (Schinnen), niet op het gemak: neet op ət gemaak veulə (Schinnen), niet op zijn gemak: neet op zie gemaak (Geleen, ... ), neet op zie gemaak ziej (Schaesberg), neet op zien gemaak (Thorn), neet op zien gemaak zien (Maasbree), neet op z⁄n gemaak zin (Geulle), ni ŏĕp zé gəmàk (Loksbergen), nie óp zin gemak zin (Meijel), niet op z⁄n gemaak (Schimmert), niet op z⁄n gemāāk (Stein), veuljt zich neet op zien gemaak (Thorn), zich nĕĕt op ze gemāāk veule (Schimmert), ziech neet op zie gemaak veule (Maastricht), niet op zijn stel: neet op ziene sjtêl zeen (Nunhem), neet op ziene stjél (Neer), niet thuisvoelen: nēēt tōēs veulə (Venlo), niet wohl (du.): nit wool feulle (Vaals), nog niet bij de zijnen zijn: is nóch nit bij de zieng (Kerkrade), nog niet gewend: nog neet geweend (Maastricht), nog neet gewind (Posterholt), nog neet gəweend zien (Maastricht), nog neit gewènt (Sittard), nog nej gewéénd (Vlijtingen), nàg nit gewènd (Sevenum), nòch neet gəweent (Maastricht), nóg neet gewend (Klimmen), nog niet gunnen: nog neet gunne (Noorbeek, ... ), nog niet heem: nòch-nit-heem (Heerlen), zich nòg neet èj vele (As), ziech noch nit heem-veulə (Simpelveld), nog niet in zijn element: nog neet in z⁄n element (Maastricht), nog niet ingeburgerd zijn: nòg neet ingebérgerd zeen (As), nog niet op zijn gemak: nag neet op zien gemaak (Melick, ... ), zich nòg neet op z⁄n gemaak vēle (As), nog niet op zijn gemak zijn: nog neet op zien gemaak zien (Hoensbroek, ... ), nog niet thuis: nog neet toes (Oirsbeek), zich nòg neet thōēs veulə (Heel), onbekwaam: onbekwuâêm veule (Geleen), ongemakkelijk: ongemêklek (Hoeselt), ongəmekkelik (Oirsbeek), ongəmeͅkələk (Meeuwen), ongemoeid: (zig) ongemoojt (veulə) (Roermond), ongewend: ongewend (Meerlo), ongewindj (Ittervoort, ... ), ongewint (Amby), ongəwént (Urmond), oongewèènd (Mheer), oongəmeend (Maastricht), óngeweend (Maastricht), óngəwént (Susteren), ongewennig: ôngewinnig (Herten (bij Roermond)), ongewoon: òngewuun (Bree), onplezierig: onplezeerig (Weert), onwennig: oenwennig (Merkelbeek), onwennich (Wijnandsrade), onwennig (Jeuk, ... ), onwinnig (Caberg, ... ), onwénnig (Doenrade, ... ), ónwinnich (Kapel-in-t-Zand), op zijn ongemak: op z⁄n oongemäok zien (Gronsveld), slecht gewend: slecht gewindj (Weert), stijf: sjtīēf (Reuver), vreemd: vraem zin (Beek), vraemp (Roermond), vreemp (Caberg, ... ), vrèmp (Susteren), vrèèmd (Stein), zenuwachtig: zeenewèchtich (Swalmen), zich nog niet gunnen: zich nòch neet gunnə (Amstenrade), ziech nog neet gönne (Maastricht), zich nog niet kunnen wennen: hej kan zich nog nie wenne (Oirlo), zijn draai niet kunnen vinden: z⁄nen drej neet kunne vinden (Heythuysen) nog niet op zijn gemak zijn in een nieuwe toestand [N 85 (1981)] III-1-4
onwettig kind bastaard: bastərt (Sint-Truiden) onwettig kind (voor beider geslacht) [ZND m] III-2-2
onze-lieve-heer heer god: dər hɛrəgòt (Montzen), onze heer god: ozze hergod (Nieuwenhagen), ozze herrgott (Waubach), onze-lieve-heer: `s Leven Hièjr (Neerbeek), ēslievenhier (Opoeteren), Onslievenier (Zonhoven), onze leeve heer (Voerendaal), onzə livənhiər (Meijel), oons lieven heer (Siebengewald), oos leeven hieër (Heel), oos leeven hiër (Thorn), oos leven hieër (Klimmen), Oos Leven(h)ièr (Stokkem), oos lieve hiër (Ospel), Oos Lieveheer (Jeuk), oos slevenheer (Melick), oosa levenheer (Ophoven), ooslivvenhiër (Montfort), Ooze leevenear (Lutterade), Ooze Leve Hieèr (Schinnen), Ooze Lieven Ieër (Sint-Truiden), ooze lievenhieer (Tegelen), ooze livven heër (Geleen), os lieven hejer (Heers), os livenheer (Eigenbilzen), os slievenheer (Koningsbosch), oslevvenhieër (Mechelen-aan-de-Maas), oslievenhieër (Eksel), osse lieve hier (Baarlo), oze leeve heer (Roermond), oze leevenhieër (Echt/Gebroek), oze leve hieêr (Reuver), oze lieve hier (Houthalen, ... ), oze lieven hier (Oirlo), oze livvenhjier (Grevenbicht/Papenhoven), ozze leve hier (Kessel), ozze lieven heeër (Lommel), ozze lieveneer (Tongeren), Ozze Livven Hieër (Eisden), ozze livven hiër (Schinnen), Ozze léve Hier (Nuth/Aalbeek), s livveneer (Tongeren), s`lievehier (Klimmen), sleeveheer (Vlodrop), sleevenhieër (Sevenum), sleevenhièr (Valkenburg), sleevenhiêr (Geistingen), sleevenhjèr (Meerssen), slevenheer (Waubach), slevenhieër (Baarlo, ... ), slevenier (Maastricht, ... ), slievenheer (Bocholt, ... ), slievenhēēr (Schinnen), slievenhier (Achel), slievəhier (Loksbergen), slivehier (Terlinden), sliveneer (Schimmert), slivenheer (Eys), slivenhier (Hoensbroek), slivenieer (Weert), slivenier (Maastricht), slivvenhier (Gulpen, ... ), slivvenhiër (Klimmen, ... ), slivvënhéer (Hoeselt), uislivvenhiêr (Bree), òslivvenhieër (Heel), ós livven hieër (Epen), óslēēvenhēēr (Nieuwenhagen), óze lievenhieër (Tienray) Onze Lieve Heer [slievenheer]. [N 96D (1989)] III-3-3
onze-lieve-vrouw lieve-vrouw: leef vrouw (Eys, ... ), leefvrouw (Waubach), levevrouw (Reuver), lieve-vrouwtje: levevruiwke (Reuver), maria: maira (Maastricht), Maria (Heers), maria (Ophoven), meikoningin: ?  mai könnejin (Kerkrade), moeder gods: də modərgòts (Montzen), módder gòds (Epen), muttergottes (du.): modder-joaëdes (Bocholtz), móddergoddes (Nieuwenhagen), onze-lieve-vrouw: aos slifvroūw (Terlinden), ēslevruiw (Opoeteren), ons livəvrōͅw (Meijel), Onze lieve vroa (Zonhoven), onze lieve vrouw (Posterholt, ... ), oons lief vrouw (Siebengewald), Oos La Vrouw (Sint-Truiden), oos leef vrouw (Klimmen), oos Leefvrouw (Lutterade), oos leeve vrouw (Echt/Gebroek, ... ), oos leevevrouw (Heel), oos levrouw (Montfort, ... ), oos sleve vrouw (Melick), Oossleefvrouw (Stokkem), Ooze Lève Vrouw (Schinnen), Os Leef Vrouw (Nuth/Aalbeek), os leef vrouw (Waubach), os leefvrouw (Roermond, ... ), os leevrouw (Mechelen-aan-de-Maas), os leve vrouw (Kessel), os lievevrouw (Sint-Huibrechts-Lille), os livevrew (Eigenbilzen), oslievrouw (Eksel), oslievròò (Loksbergen), oze leeve vrouw (Tungelroy), oze leive vrouw (Meijel), Oze Leve Vrouw (Neerbeek), oze lievee vrōō (Houthalen), ozleevrouw (Ell), Ozze Livve Vrouw (Eisden), s leefvrouw (Waubach), s lieve vrouw (Tegelen), s livvevrouw (Geistingen), s ləvròuw (Tongeren), sleeve vrouw (Meerssen, ... ), sleevrouw (Tungelroy), slevevrouw (Baarlo), slevrouw (Heel, ... ), sliefvrouw (Koningsbosch), slievevrew (Eigenbilzen), slievevrouw (Neerpelt, ... ), slivevrouw (Hoensbroek), slivrouw (Weert), slivvevrouw (Gulpen, ... ), slivvro (Hoeselt), sléve vrouw (Reuver), uis leef vruiw (As), uislivvevruiw (Bree), us leevevrouw (Klimmen), ós lief vrouw (Tienray), ós livve vrouw (Grevenbicht/Papenhoven), óslēēvevrau (Nieuwenhagen), ôs levevrouw (Maasbree), ôz lievrouw (Oirlo), onze-lieve-vrouwtje: Oos Lavrouwke (Jeuk), os lieve vrouwke (Achel), oslievrouwke (Eksel), oz lieve vraauwke (Lommel), sleevevrouwke (Baarlo), slevrouwke (Maastricht), slievevrouwke (Bocholt), uis liĕf vruiwkə (Opglabbeek) Onze Lieve Vrouw [Lie(f)vrouw, Sliefvrouw]. [N 96D (1989)] III-3-3
onze-lieve-vrouweplaat afbeelding: aafbilding (Sevenum), afbeelding van onze-lieve-vrouw van altijddurende bijstand: aafbeeldjing van oos slevrouw van altijddurende bijstand (Heel), aafbielding van us levrouw van altieddurende biejstand (Roggel), altijddurende bijstand: altied deurende beejstand (Venlo), altied doerende biejsjtandj (Geleen), altieddeurende beejstand (Baarlo), de Atijddurende Bijstand (Hoensbroek), beeld van onze-lieve-vrouw van altijddurende bijstand: beeldj van o l v van altieddoorendje biestandj (Thorn), e bild van O.L.Vrouw van altijddurende bijstand (Nieuwenhagen), beeldje: beleke (Uikhoven), billeke (Eksel), devotieprent: kreeg voreger een plaats in de koeztal ter bescherming tegen veeziekten  devosieprent (Meijel), heiligenplaat: heiligenplaat (Tienray), lievevrouw van bijstand: levrouw van biestandj (Ell), mariabeeld: mariabeeld (Maastricht), mariaplaat: mariaplaat (Eys, ... ), moeder van altijddurende bijstand: modder van altieddoerende bi-sjtank (Waubach), moder van altieddurende biestandj (Beesel), Módder van Alt.d. bijstand (Epen), moedergods: moodergoads (Nieuwstadt), moedergods ter hulp: də modərgots tər høləp (Montzen), onzelievevrouw: ooze leeve vrouw (Holtum), onzelievevrouw van altijddurende bijstand: de Sleevevrouw van altieddoerende biesjtand (Valkenburg), o l v van altijddurende bijstand (Reuver), o l vrouw van altijddurende bijstand (Baarlo), O.L.V. van Altieddoerende Biesjtand (Klimmen), o.l.v. van altijddurende bijstand (Posterholt), o.l.v.van altijddurende bijsand (Terlinden), O.L.Vr. van altijddurende Bijstand (Schinnen), OLV van altied doerende bieschtand (Schimmert), olv van altijddurende bijstand (Kelpen), oos levrouw van altijddurende bijstand (Montfort), oos livrouw van altieddoerende biesjtandj (Lutterade), os lieve vrouw van altieddurende bijstand (Tegelen), os lievrouw van altijddurende bijstand (Oirlo), oze live vréw van alteeddurige bijstand (Eigenbilzen), Selvrouw vaan Atlijddurende Bijstand (Maastricht), slevrouw vaan altieddorende beistand (Maastricht), slevrouw vaan altieddorende bijstand (Maastricht), slevrouw van alt. bijst. (Heugem), Klank van onze: Franse onze (elf)  onze Levrouw van Altijddurende Bijstand (Jeuk), plaat van de lieve-vrouw: plaat van de leeve vrouw (Montfort), prent: prent (Stokkem), prent van onze-lieve-vrouw: prent van o l vr (Hechtel), schilderij: sjilderie (Guttecoven, ... ), schilderij van de moeder gods van immerdurende bijstand: n sjilderie van de modder gods van ummerdoerende biesjtand (Gulpen), schilderij van maria: schilderie van maria (Ophoven), schilderij van onze-lieve-vrouw: shcilderi-j van slivrouw (Weert), schilderij van onze-lieve-vrouw van altijddurende bijstand: sjilderie van o l vrouw van altijddurende bijstand (Baarlo) Een plaat, afbeelding van O.L.V. van Altijddurende Bijstand. [N 96B (1989)] III-3-3
onzedig aanstootgevend: aasjtoeëtgeëvend (Gulpen), gemeen: gemein (Tongeren), niet netjes: neet netjes (Schinnen), nut: nut (Lutterade), ondeugdig: ondeugdig (Meijel), onfatsoenlijk: onfatsoenlijk (Haler), onfatsoenlik (Klimmen), ontfatsünləX (Montzen), onzedig: onzedig (Achel, ... ), onzeedig (Klimmen, ... ), onzeidig (Sint-Truiden), onzēdəx (Meijel), onzédëg (Hoeselt), oonzedig (Maastricht, ... ), ònzedig (Heel, ... ), ónzedig (Echt/Gebroek, ... ), ónzeedig (Tongeren), ónzīēëdig (Nieuwenhagen), ônredig (Melick), ônzedig (Baarlo, ... ), ûnzeedig (Schimmert), varkensachtig: verkusejgtig (Ospel), vettig: vettig (Reuver), vies: fies (Oirlo), vies (Baarlo, ... ), vieës (Waubach), víés (Terlinden), vuil: voeel (Weert), voel (Stokkem), wulps: wöllepsj (Klimmen), zedelijk: zedelek (Maastricht) Onzedig, onzedigheid. [N 96D (1989)] III-3-3
onzedig add. vieze spelletjes: fieze spellekes (Oirlo) Onzedig, onzedigheid. [N 96D (1989)] III-3-3
onzedigheid laagheid: laegheid (Montfort), nuttigheid: nuttighèèd (Gulpen), nutzakkerij: nøtsa?əreͅj (Lommel), onfatsoen: ōnfatsūn (Montzen), ônfatsoen (Ell), onnutzakkerij: oͅnøtsa?əreͅj (Lommel), ontucht: ontucht (Neerbeek), òntuch (Geleen), onzedigheid: onzedigheid (Roermond, ... ), oonzedigheid (Maastricht), ónzīēëdighēēt (Nieuwenhagen), onzedigheids: onzedighets (Eigenbilzen), varkenserij: verrekeserie (Klimmen), varkenserij  verkeserie (Vlodrop), vliddigheid: vliddigheed (Waubach) Onzedig, onzedigheid. [N 96D (1989)] III-3-3