e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
blanke raat blanke raat: blaŋkǝ rǭt (Herten), fijn werk: fīn werk (Geulle), gans nieuw werk: gans nyj werk (Peij), jonge raat: joŋǝ rǭt (Venlo), maagdelijke raat: (mv)  māxdǝlǝkǝ roatǝ (Diepenbeek), maagdenraat: (mv)  māgǝnroętǝ (Wellerlooi), maagdenwas: maagdenwas (Houthalen, ... ), māxdǝwas (Geistingen, ... ), meiraat: meiraat (Hasselt), nieuw werk: nej wɛ̄rk (Horst), nieuw werk (Neer), nȳt węrk (Stein), nø̄ wɛrǝk (Zepperen), nieuw(e) raat: nieuw(e) raat (Kerkhoven), niwǝ rǭt (Asenray / Maalbroek), nyj rǭt (Herkenbosch), nøj rǭǝt (Montzen), (mv)  now rǭtǝ (Weert), nyj rǭtǝ (Asenray / Maalbroek), nieuwbouw: nø̄bǫw (Beek), onbelegde raat: (mv)  onbǝlaxdǝ rāt (Beek  [(zijn nog niet door de koningin belegd met eitjes)]  ), verse raat: verse raat (Maasmechelen), vorsǝ rǭt (Genk), vɛrsǝ rǭt (Asenray / Maalbroek), (mv)  vɛrsǝ rǭtǝ (Asenray / Maalbroek, ... ), voorwerk: vȳrwęrk (Born), wit werk: wet węrk (Heerlen) De in mei gemaakte blanke of maagdelijke raat of raten die nog niet voor broeden hebben gediend. De raat is nog wit van kleur. [N 63, 13f] II-6
blankvoorn, voorn geeloog: gaeloug (Altweert, ... ), maaskets: WLD  maaskets (Weert), maasruts: WLD  maasruts (Weert), pratmoes: pratmoos (Venlo), ruts: rits (As, ... ), ruts (Altweert, ... ), rutsch (Valkenburg), rutsj (Nieuwstadt), rôts (Gronsveld, ... ), röts (Herten (bij Roermond), ... ), rötsj (Geulle, ... ), rûtsj (Stein), Bree Wb.  ein rits (Bree), eigen spellingsysteem  ruts (Ell), rutsj (Geleen), Endepols  ruts (Heer, ... ), röts (Heer, ... ), Gronsveld Wb  röts (Gronsveld), ideosyncr.  ruts (Maastricht, ... ), rutsj (Vlodrop), IPA  røts (Kwaadmechelen), komt (kwam?) in de Maas voor  rötsj (Uikhoven), maasvis, wit met rode vinnen, lekker in de pan  rits (Maaseik), Pauwels in LB 35  røͅtš (Meeswijk), Veldeke  ruts (Haelen), röts (Nunhem), rötsj (Klimmen), voorn  rits (Jeuk), WBD/WLD  rits (As), ruts (Maastricht), röts (Grevenbicht/Papenhoven, ... ), rötsj (Susteren), rətsj (Urmond), WLD  ruitsj (Montfort), ruts (Born, ... ), rutsj (Itteren), röts (Heel, ... ), rötsj (Guttecoven, ... ), rùts (Venlo), rùtsch (Geverik/Kelmond), rəts (Thorn), rutsje: rutske (Nederweert), rötske (Maastricht), voon: voon (Jeuk), WLD  vaon (Gennep), voor: vaor (Venlo), voar (Blerick), WLD  vaor (Venlo), voar (Steyl), voorn: vaore (Reuver), voare (Doenrade), voorn (Hoeselt, ... ), vòre (Blitterswijck, ... ), vôrn (Schimmert), cassettebandje  voorn (Meijel, ... ), eigen spellingsysteem  voare (Meerlo), ideosyncr.  voore (Susteren), voorn (Thorn), vőre (Velden), vőren (Velden), oude spelling vele soorten, zoals rietvoorn, blank voorn  de voorn (Meijel), Veldeke  voorn (Waubach), Veldeke 1979 nr. 1  d’n voorn (Venray), Veldeke (aangepast)  vòre (Tienray), WBD  voorn (Meijel), WBD/WLD  (voorən) (Nieuwenhagen), voorn (Nieuwenhagen, ... ), WLD  vaorə (Reuver, ... ), voorn (Born, ... ), vō.rən (m.) (Eys), voorntje: veurenke (Maasbree), voors: vaores (Venlo), voortje: vörke (Blerick), vöörke (Venlo), klein  vèurke (Blerick), WLD  vaörke (Venlo), witvis: WBD  witvis (Meijel) blankvoorn || blankvoorn, vis || Hoe noemt u de voorn: een zoetwatervis met achter de borstvin twee buikvinnen die ter hoogte van de rugvin staan; de anaalvin staat ongeveer halfweg de eerste buikvin en de staartvin. De bek is betrekkelijk klein. Het lichaam is zijdelings samengedrukt en [N 83 (1981)] || panvis || soort vis || voorn [ZND m] || voorn, panvis || voorn, zoetwatervisje || voren, vis III-4-2
blaren afblotten: blǫt˱ af (Kwaadmechelen, ... ), āf˱blǫtǝ (Hamont  [(de verf schilfert op)]  ), blaasjes trekken: trø̄kt˱ blȳskǝs (Hasselt), blaren: blowǝrt (Sint-Truiden), blørt (Peer), blø̄rt (Achel), blø̜̄rǝ (Castenray, ... ), blīrt (Opglabbeek), blīǝrt (Opitter), blōrt (Spalbeek), blōǝrt (Bilzen), blōǝt (Gingelom), blǫrt (Bocholt), blǫrǝ (Hechtel), blǭrt (Borlo, ... ), blǭrtj (Weert), blǭrǝ (Belfeld, ... ), blǭǝrt (Neerpelt), blǭǝtj (Ophoven), blaren geven: blaren geven (Sint Huibrechts Lille), blaren gooien: gujt˱ blǭrǝ (Sint-Truiden), gōjt˱ blōǝrǝ (Wellen), blaren maken: makt˱ blwǫrn (Zonhoven), blaren smijten: smet˱ blǭrǝ (Heers), smęt˱ blǭrǝ (Mielen-boven-Aalst), blaren trekken: blōrǝ trekǝ (Kuringen), blǭrǝ trękǝ (Heppen, ... ), blǭrǝn trękǝ (Zolder), blaren werpen: blǭrǝ węrǝpǝ (Voort), blazen: bloǝs (Gutschoven), blwǫs (Genoelselderen), blø̄ǝs (Jeuk), blōst (Spalbeek), blūzǝ (Riksingen), blǭs (Vroenhoven), blǭst (Hasselt, ... ), blǭzǝ (Hasselt), blǭǝs (Jeuk), blazen broeien: brȳt˱ blǭzǝ (Sint-Martens-Voeren), blazen gooien: gōjt˱ blwǭzǝ (ɛS-Herenelderen), blazen krijgen: kręjx˱ blōzǝ (Zichen-Zussen-Bolder), blazen maken: mikt˱ blǭzǝn (Stokrooie), blazen opkrijgen: krēx˱ blǫwzǝ ǫp (Mal), blazen trekken: blōzǝ trękǝ (Zichen-Zussen-Bolder), bluisteren: blustǝrǝ (Dilsen, ... ), blø̜jstǝrt (Lommel), blūstǝrǝ (Lanaken, ... ), blutsen: bløtst (Sint-Lambrechts-Herk), bollen: bølt (Achel), brobbelen: brubǝlt (Wellen), brøbǝlt (Rosmeer), brē̜bǝlt (Sint-Truiden), daar komen blazen op de verf: dǫ kǫ̃mǝ blǭzǝn ǫp ˲dǝ vɛrǝf (Rekem), doorlopen: dǫwrlǫwpǝ (Wellen), in blazen trekken: en blǭzǝ trękǝ (Leopoldsburg), en blǭzǝn trękǝ (Oostham), ǝ blōzǝ trękǝ (Moresnet), intrekken: entrękǝ (Landen), invreten: vret˱ īn (Vroenhoven), opblaren: blø̄ǝt˱ ǫp (Helchteren), blē̜rt˱ ǫp (Neeroeteren, ... ), blōwǝrt˱ ǫp (Lommel), blǫwrt˱ ǫp (Beringen), blǭrt˱ ǫp (Kaulille), opblazen: blos˱ ǫp (Borgloon), bluǝs˱ ǫp (Zepperen), blwǫst˱ ǫp (Ulbeek), blȳšt˱ ǫp (Zonhoven), bløǝst˱ ǫp (Lanaken), blūs˱ ǫp (Zepperen), opblotten: ǫp˱blǫtǝ (Diepenbeek, ... ), opbluisteren: blēstǝrt˱ ǫp (Borgloon), ǫp˱blustǝrǝ (Rotem), opblutsen: blø̜tst˱ ǫp (Kortessem), ophikkelen: hekǝlt˱ ǫp (Gorsem), oppoffen: ǫppufǝ (Rijkhoven, ... ), opschulpen: sxø̜̄lpt˱ ǫp (Jeuk), optrekken: ǫptrekǝ (Sint-Lambrechts-Herk), poffen: pufǝ (Mheer), rompelen: roǝmpǝlt (Kwaadmechelen), trekken: trękǝ (Bree), verfrommelen: vǝrfrǫmǝlt (Tessenderlo), verrompelen: vǝrrømpǝlt (Groot-Gelmen), vol blaren komen: kemt ˲vǫl blǭrǝ (Gruitrode), zich bijeen zetten: zex˱ bǝjē.n zętǝ (Kaulille), zich blaren: blīrt ˲zex (Neeroeteren), zich opgeven: gīf ˲zex˱ ǫp (Vroenhoven), zich opzetten: søt ˲zøx˱ ǫp (Rekem), zwellen: zwilǝ (Kaulille) Blaarvorming op het produkt bij het bakken, veroorzaakt door korrels ijzererts die in de klei zijn blijven zitten. [monogr.] || Het verschijnsel waarbij een verflaag plaatselijk van de ondergrond loslaat en er zwellingen ontstaan. Het blaren kan verschillende oorzaken hebben. De voornaamste zijn: vocht in het geschilderde materiaal en slechte hechting van de verflaag aan het materiaal. [L 32, 78; monogr.] II-8, II-9
blasiuszegen blasiuszegen: balziuszègen (Reuver), Blaasiejeszeege (Maastricht), blaosiuszège (Siebengewald), blasieszége (Reuver), blasijuszège (Schinnen), blasius zège (Nuth/Aalbeek), blasiuszaege (Guttecoven, ... ), blasiuszaegen (Baarlo, ... ), Blasiuszeage (Eys), blasiuszeagen (Baarlo), blasiuszege (Stokkem), blasiuszegen (Mechelen-aan-de-Maas), blasiuszeige (Montfort), blasiuszeigen (Meijel), blasiusziëge (Schinnen), blasiuszège (Venlo), blasiuszègen (Tienray), Blasiuszèn (Sint-Martens-Voeren), Blasiuszèën (Bocholtz), blazius zeage (Lutterade), Blazius zeëje (Kerkrade), blaziuszaigen (Melick), blaziuszège (Beesel), blaziuszéége (Posterholt), Blāāsiŭszééën (Nieuwenhagen), blāsiəszēͅgə (Meijel), d`r Blasiuszeëge haoële (Gulpen), de blasius zieège (Schinnen), de blasiuszeigen halen (Meijel), gekruiste kaarsen onder dekin; gebed en zegening  de blasiuszaegen (Oirlo), blasiuszegening: Blasius-zèning (Epen), blāziəszɛ̄nəŋ (Montzen), blasiuszengel: blaasijuszaengel (Heel), blaozijeszeingel (Weert), blasiusszeingel (Weert), blasiuszaengel (Heel, ... ), blasiuszeingul (Ospel), Blasiuszèngel (Eigenbilzen), blasiuszèèngel (Thorn), blasiuszengen: blaazius-zaenge (Geleen), blasius zèènge (Neerbeek), blasiuszaenge (Montfort), blasiuszaengen hale (Maasbree), blasiuszenger: blasiuszaenger (Grevenbicht/Papenhoven), heilige-blasiuszegen: h blasiuszège (Tegelen), met gekruiste kaarsen  h bloasiuszègen (Peer), kaars opleggen: kars oplegge (Houthalen), keelzengel: kaelzèngel (Ell), keelzengele (Haler), vgl. www.katholieknederland.nl: "De Blasiuszegen wordt in katholieke kerken ieder jaar gegeven op 3 februari. Volgens een middeleeuwse traditie is dit ritueel vooral bedoeld ter voorkoming van keelaandoeningen en andere kwalen.  kaelzaengele (Thorn), sint-blasiuszengel: sinte blasiuszengel (Tungelroy), sint-blasiuszengen: Sint Blaziuszénge (Terlinden) De Blasiuszegen waarbij de priester twee kaarsen kruiselings vasthoudt. [N 96C (1989)] III-3-3
blaten bee: bē̜ (Hasselt, ... ), beeën: beǝ (Eupen), beken: bē̜kǝn (Eupen), belken: bęlǝkǝ (Gennep, ... ), bemmelen: bɛmǝlǝ (Maasmechelen), beuken: bikǝ (Bree), byǝkǝ (Velden), bø̄kǝ (Hoeselt, ... ), bø̄ǝkǝ (Eygelshoven), bø̜̄kǝ (Hoensbroek, ... ), bø̜̄u̯kǝ (Wintershoven), bø̜kǝ (Neerharen), bīǝkǝ (Opglabbeek), blaaien: blāi̯ǝ (Montzen), blaken: blõ̜kǝ (Borgloon), blākǝ (Boekt Heikant, ... ), blǭkǝ (Ketsingen, ... ), bl˙akǝ (Montfort), bl˙ǭkǝ (Zonhoven), blarken: blarʔǝ (Kwaadmechelen), blaten: blaten (Roosteren), blātǝ (Baexem, ... ), blǫtǝ (Buchten), blǭtǝ (Smeermaas, ... ), bleken: blē̜i̯kǝ (Ophoven), blē̜kǝ (Banholt, ... ), blęi̯kǝ (Maasmechelen, ... ), blękǝ (Aldeneik), gǝblē̜kt (Vijlen), bleren: blē̜rǝ (Baarlo, ... ), bleten: bletǝ (Bree), blētǝ (Wellen), blē̜.tǝ (Maaseik), blē̜i̯tǝ (Bocholt, ... ), blē̜n (Peer), blē̜tǝ (Beek, ... ), blē̜tǝn (Achel, ... ), blē̜ǝtǝ (Berverlo), blęi̯tǝ (Heerlen), blɛtǝ (Halen, ... ), blɛtǝn (Lommel), blɛ̄tǝn (Lommel), gǝblē̜t (Val-Meer), gǝblẽ̜t (Kermt), bleuken: blø̄kǝ (Hoeselt, ... ), blø̜̄kǝ (Eygelshoven, ... ), blø̜u̯kǝ (Rummen), gebleuk (zelfst. nmw.): gǝblø̜̄k (Klimmen), gebleuks (zelfst. nmw.): gǝblø̜̄ks (Maastricht), kaken: kākǝ (Boshoven, ... ), kwaken: kwākǝ (Maasniel), lemmeren: lɛmǝrǝ (Maastricht), mee: mē̜ (Eupen), mee...k: mę...k (Gelieren Bret), meken: mē̜kǝ (Ell, ... ), mɛ̄kǝ (Rotem), mekken: mɛkǝ (Haelen), mekkeren: mɛkǝrǝ (Baexem, ... ), schreeuwen: šrēvǝ (Maasniel) Geluid voortbrengen, gezegd van een schaap. [N 19, 76a; S 52, add.; Vld.; monogr.] I-12
blauw druifje blauw druifje: blauw drufke (Schimmert), blauw druifje (Meijel), blaw druufke (Rothem) Welke dialectbenamingen hebt u voor de verschillende knol- en bolgewassen: muscari (blauw druifje) [N 73 (1975)] III-2-1
blauw oog blauw oog: bl"ūx (Hasselt), bla(u)w oëg (Sevenum), blaauw ōēg (Arcen), blaaw aug (Linne), blauw oog (Waubach), blauw auch (Dilsen), blauw aug (Blerick, ... ), blauw oag (Stokkem), blauw oog (Beesel, ... ), blauw ouch (Berg-en-Terblijt, ... ), blauw oug (Grubbenvorst, ... ), blaw aug (Schinnen), blaw oug (Cadier, ... ), blaw ōēwg (Meterik), bleu oeg (Hasselt), blew euch (Eigenbilzen), blo ōx (Genk), blou oeyx (Beek (bij Bree)), blouw oog (Waubach), blouw oug (Gors-Opleeuw, ... ), blow aog (Maastricht), blow oag (Mechelen-Bovelingen), blow oog (Mheer), blow oëg (Meijel), blò ouw (Vijlen), blô oog (Hoeselt), è fliddig bloa oaw (Kerkrade), əm bla.u o.x (Lommel), B.v. hae haet um ein blauw aug geslage.  blauw aug (Venlo), B.v. ze habben hem ein blauw aug geslagen.  blauw aug (Panningen), Evt. gêêl / greun ... n.a.v. "verkleuring".  blauw oûg (Geistingen), blauwe dop: nen blauwen dop (Venray), blauwe pips: blauw pupsj (Dilsen), blond oog: blonk aug (Helden/Everlo), bloond ōēg (Arcen), blônk aug (Tegelen), Ook wel.  blónd aug (Venlo), ketoog: ?t"is moeilijk leesbaar.  ketoog (Vliermaalroot), klutsoog: kloetsaug (Nederweert), kluts aug (Ell), paardsoog: pĕĕrsaug (Bree) Als iemand een klap op zijn oog heeft gehad, is zijn oog verkleurd. Hoe noemt u zon oog? [DC 52 (1977)] III-1-2
blauw slachten afkloppen: ǭfklopǝ (Diepenbeek), blauw slachten: blǫw šlaxtǝ (Buchten, ... ), bloed slachten: blūǝt slaxtǝ (Neeritter), een slechte aftrek: ǝnǝ šlɛxtǝ āftręk (Maasmechelen), gedaan zijn door een vilder: (men zegt) [dat is door] nǝ veldǝr gǝdōn (Susteren), geen blanke huid: gɛn blaŋkǝ hōt (Blerick), geen gladde huid: gɛn gladǝ hø̄t (Blerick), geen vetvrije huid: gɛn vɛtvrejǝ hø̄t (Blerick), het vlies op het vlees laten zitten: ǝt vlīs op ǝt vlęjs lǭtǝ zetǝ (Helden), in het vel blijven zitten: (men zegt) et blift en ǝt vɛl zetǝ (Nuth), in het vel snijden: ent fɛl snēǝ (Grazen), ingesneden: engǝsnējǝ (Herten), liest: līst (Sint-Truiden), minderwaardige huid: minderwaardige huid (Alken), niet goed afgedaan: nēt gōt āfxǝdōn (Mechelen), niet goed gespannen: (van de huid zegt men dat ze) nīt gūt gǝspanǝn is (Oud-Waterschei), niet goed gevild: nē̜ got gǝvelt (Sint-Truiden), niet goed het vel afgedaan: nī gut ǝt vɛl āfgǝdǭn (Leunen), niet stroppen: (men zegt) [de huid] stropt ni (Neerpelt), nog kwabbelen vet daaraanzitten: (men zegt) dǭ zetǝ nax kwabǝlǝ vɛt ān (Herten), nog liesvet daaraan zijn: (men zegt) dō ǝs nǫx lisvɛt ān (Kuringen), nog vettig zijn: (men zegt) tes nox vɛtǝx (Nieuwerkerken), scheef gevild: sxēǝf gǝvelt (Zepperen), slecht afgedaan: šlɛx āfxǝdōǝ (Hoensbroek), šlɛxt ǭfgǝdon (Kerkrade), slecht afgedaan zijn: (men zegt) [het] is slęxt āfgędōn (Kaulille), (men zegt) [het] ęs slęjx ǫfgǝdøn (Tongeren), slecht afgehuid: slɛxt afxǝhø̜jt (Meijel), slecht afgetrokken: slecht afgetrokken (Beringen), slecht afgewerkt: slēx ǭfgǝwęrk (Bilzen), slɛxt afgǝwɛrkt (Neerpelt), slecht geslacht: slɛxt gǝslaxt (Ottersum), slecht gevild: slēx gǝvelt (Bilzen), slęx gǝvelt (Rothem), slɛxt xǝvɛlt (Hoensbroek), slecht uitgeslacht: slēxt utgǝslaxt (Kerkrade), slēxt ū.tgǝšlǭxt (Panningen), šlɛxt utgǝslaxt (Heythuysen), te diep gesneden: tǝ diǝp gǝsnęjǝ (Borgloon), te rijp zijn: (men zegt) [dat beest] es tǝ rip (Heerlen), te rouw gedaan zijn: (men zegt) øt es tø rōu gǝdgē̜ǝ (Eys), te vet: tǝ vɛt (Tungelroy), vel voor de helft van de waarde: vɛl vør dǝ hɛlǝft van dǝ wjādǝ (Linkhout), versnijden: vorsnejǝ (Weert), vilderen: veldǝrǝ (Bleijerheide), vlies: vlīs (Helchteren), wat veel vet deraanblijven: (men zegt) dǝr blɛ waføl vɛt an (Lommel) Als de huid van het rund niet zorgvuldig wordt losgesneden, blijft er soms vet aan vastzitten, waardoor de blauwachtig gekleurde bovenlaag van het vlees dat op het rund blijft kleven, bloot komt te liggen. Omdat gevraagd was naar een uitdrukking voor dit "blauw slachten", komen er verschillende grammaticale categorieën voor in dit lemma. [N 28, 54] II-1
blauwborstje blauwbeestje: blobèèsjke (Gemmenich), blauwborst: blauwbors (Swalmen, ... ), blau̯boͅrst (Kaulille), blawbors (Horst), bloͅwborst (Meijel), Frings  blou̯boͅs (Beverst), Frings/IPA, omgesp.  blāu̯bōͅst (Lommel), blauwborstje: blaauwbösjke (Urmond), blauw bursjke (Valkenburg), blauwbeurske (Maastricht, ... ), blauwborsje (Boukoul, ... ), blauwborstje (Gennep), blauwbursjke (Valkenburg), blauwbusjkə (Brunssum), blauwbèùrsjke (Schimmert, ... ), blauwbòrsje (Weert), blauwbörsje (Blerick, ... ), blauwbörsjke (Houthem, ... ), blauwbösjke (Urmond), blau̯børšə (Maaseik), blaw-börsjke (Klimmen), blawborsje (Stevensweert), blawbursjtje (Horn), blawbörsjke (Houthem, ... ), blooboske (Bilzen), dubbele rr een verschrijving?  blauwborrsje (sic) (Gulpen), Frings; half lang als lang omgespeld  blau̯bøͅrskə (Lanklaar), vdBerg; omgesp.  blōͅbøskə (Sint-Truiden), blauwe stern: doorgaans Frings, soms eigen spelling  blāvɛ stɛrn (Kwaadmechelen), blauwmannetje: blauwmènneke (Afferden), blouwmanneke (Afferden), blauwpietje: blauwpietje (Broekhuizen), blawpietje (Broekhuizen), blauwstaartje: blauwsjtertje (Sittard), maanvogel: maonvoogel (Nederweert), Strous geeft het op voor"witgesternde blauwborst"en "roodgesternde blauwborst"; "vanwege de helderblauwe borst met een witte ster, die aan de maan doet denken bij een onbewolkte hemel"(!) + etym.aant.  maonvoogel (Tungelroy), waternachtegaal: Str. geeft "witgesternde blauwborst"+ etym.aant.  waaternachtegaal (Nederweert), witstaartblauwborstje: Str. geeft "witgesternde blauwborst  witsjtèrblauwbòrsje (Tegelen) blauwborst || blauwborst (14 zomervogel met helderblauwe borst met witte stip (alleen de man), leeft verborgen in struiken bij het water; niet zo zeldzaam; zingt vaak vliegend; zang heel afwisselend, aapt allerlei vogels na; zang begint met [uuk...uuk...uuk] [N 09 (1961)] III-4-1
blauwe bosbes aalbeer: -  aalbere (Meerssen, ... ), mv.  aolbere (Borgharen, ... ), oa = Eng. board  oalbere (Meerssen, ... ), verzamelfiche, ook mat. van ZND02, 3 en ZND16, 2  ōͅələbēr (Overpelt), oͅləbe.r (Neerpelt), aalber: aolber (Borgharen, ... ), oalber (Amby, ... ), oelbërë (Hoeselt), oolber (Gronsveld), ôlbere (Schimmert), -  aolber (Amby, ... ), aolberre (Schinnen, ... ), aolbərə (Amby, ... ), oalber (Amby, ... ), oilbərə (Sibbe/IJzeren, ... ), ideosyncr. additie bij vraag 106: de blauwe bosbes  oolber (Gronsveld), vaccinium myrtillus (Hdg Waldbeere)  aolber (Valkenburg), verzamelfiche, ook mat. van ZND02, 3 en ZND16, 2  aolber (Amby), aolbeͅrə (Valkenburg), oelber (Bilzen), aalsbeer: verzamelfiche, ook mat. van ZND02, 3 en ZND16, 2  aalsbeer (Achel), aolsbeeren (Hamont), aambeer: steeds mv.  aombere (Amby, ... ), aarbel: oarbel (Doenrade, ... ), oarbele (Puth), -  aorbel (Geulle, ... ), aorbele (Hulsberg, ... ), aorbelen (Geulle, ... ), aorbelle (Doenrade, ... ), amertje: verzamelfiche, ook mat. van ZND02, 3 en ZND16, 2  ômerke (Rosmeer), arbel: arbel (Brunssum), in Schunveld marbel  arbel (Brunssum, ... ), bezie: verzamelfiche, ook mat. van ZND02, 3 en ZND16, 2  beezen (s-Herenelderen), blauwe bosbes: oi van "trois  bloiw bosbesse (Stein, ... ), blauwe bramel: blaauw brooməl (Borgharen), bosappel: boschäppel (mv.) (Eupen), bosappelscheer: boͅschöppelchere (mv.) (Eupen), bosarbel: būšarbel (Hoensbroek), bosbeer: boesbêr (Beegden), boeschbair (Horn), bos beêr (Thorn), bosbeer (Beverlo), bosbēēr (Nederweert), bosbiere mv. (Genk), bosbīēēr (Heel), bosbêr (Arcen), boschbier (Thorn), boschbīèrə (Genooi/Ohé, ... ), boschbär (Meerlo), bŏsbīər (Wessem), bŭsbeer (Herten (bij Roermond)), -  bo:sbiere (Heel, ... ), boesbeare (Beegden, ... ), boschbie-ere (Weert, ... ), verzamelfiche, ook mat. van ZND02, 3 en ZND16, 2  bosbeer (Beverlo, ... ), bosbeeren (Kaulille, ... ), bosbeir (Sint-Truiden), bosbēͅr (Aalst-bij-St.-Truiden), bosbēͅren (Bilzen), bosbēͅrə (Linkhout), bosbier (Gruitrode, ... ), bosbieren (Tongerlo), bosbīr (Gelieren/Bret, ... ), bosbīrə (Rotem), bosbīərə (Genk), bosbêre (s-Herenelderen), boschbeer (Alken, ... ), boschbeeren (Eksel, ... ), boschbeir (Halen), boschberen (Beringen), boschbēͅr (Halmaal), boschbier (Niel-bij-As), boschbiere (Opglabbeek), boschbieren (Meeuwen), boschbiër (As), boschbéren (Zolder), boschbêr (Elen), bō.sbie.rə (Voort), bōͅsbēər (Schulen), bōͅsbīər (Bocholt), boͅsbēr (Diepenbeek, ... ), boͅsbēre (Lummen), boͅsbērə (Meldert, ... ), boͅsbī.r (Bree), boͅsbīər (Kessenich), WBD/WLD = bosbes  bòsbīērə (As, ... ), bosber: boesbĕren (Beegden), bŏsj bèr (Grevenbicht/Papenhoven), verzamelfiche, ook mat. van ZND02, 3 en ZND16, 2  bosbèr (Bilzen), bosbes: bosbes (Venray), boschbes (Sittard), boschbès (Blerick), -  boesjbes (Puth, ... ), bosbes (Heerlen, ... ), bosbessen (Geysteren, ... ), boschbes (Geleen, ... ), boschbessen (Helden/Everlo, ... ), bosjbes (Geleen, ... ), komt bijna niet voor  bosbes (Panningen, ... ), verzamelfiche, ook mat. van ZND02, 3 en ZND16, 2  bosbes (Sittard), boschbes (Beverlo, ... ), bosbesje: boschbesgen (Reuver), bosbezie: verzamelfiche, ook mat. van ZND02, 3 en ZND16, 2  boschbezie (Grote-Brogel), boschbezien (Bree), boschbèzen (Wimmertingen), boͅsbēzen (Oostham), bôsbiszieën(s) (Lommel), bosbramelt: bŏsmramelt (Buggenum), bosmarbartel: bôsmarbartel (Haelen), bosmarbelt: boschmarbelte (Buggenum), bosmarmelt: -  boschmarmelte (Haelen, ... ), bosorbel: boschorbel (Geleen), būsorbel (Brunssum), braam: brŏam (Stevensweert), braambeer: brombêr (Well), verzamelfiche, ook mat. van ZND02, 3 en ZND16, 2  bronbēͅr (Halmaal), bramel: brŏmel (Susteren), -  broamel (Stevensweert, ... ), verzamelfiche, ook mat. van ZND02, 3 en ZND16, 2  brōməl (Kanne), broͅməl (Maastricht), bramelt: bromelt (Stevensweert), elevroen: verzamelfiche, ook mat. van ZND02, 3 en ZND16, 2  ələvrun (sic) (Diepenbeek), elsbeer: eͅlzbēər (Hamont), ook in L 286, Hamont  aelsbeer (Achel), verzamelfiche, ook mat. van ZND02, 3 en ZND16, 2  elsbeer (Achel, ... ), galbeer: verzamelfiche, ook mat. van ZND02, 3 en ZND16, 2  galbier (Bocholt), gōlbier (Bocholt), klokkebaas: verzamelfiche, ook mat. van ZND02, 3 en ZND16, 2  kloeke.baəs (Tessenderlo), kluebá:s (Tessenderlo), kluəbaz’ (Tessenderlo), krakkebins: verzamelfiche, ook mat. van ZND02, 3 en ZND16, 2  krakkebinzen (Linkhout), krekkebaas: verzamelfiche, ook mat. van ZND02, 3 en ZND16, 2  krikabø͂ͅs (Herk-de-Stad), krekkebeer: verzamelfiche, ook mat. van ZND02, 3 en ZND16, 2  kraêkebèr (Wellen), kreͅkə-bēͅreͅs (Bommershoven), verzamelfiche, ook mat. van ZND02, 3 en ZND16, 2; zeer zelden  krèkke-bèrre (Broekom), krekkebezie: verzamelfiche, ook mat. van ZND02, 3 en ZND16, 2  krekkebuize (Herk-de-Stad), krikkebēi̯zə (Berbroek), krokkebaas: verzamelfiche, ook mat. van ZND02, 3 en ZND16, 2  krakəbās (Halen), krakəbōs (Linkhout), krakəbø͂ͅs (Halen), kroͅkəbōzə (Herk-de-Stad), krokkebeer: verzamelfiche, ook mat. van ZND02, 3 en ZND16, 2  krōͅkəbērə (Voort), kroͅkkə bɛrə (Rijkel), krøkkebɛ̄r (Stevoort), krokkebes: krokkebèès (Hasselt), verzamelfiche, ook mat. van ZND02, 3 en ZND16, 2  kroekebeis (Wijer), krokkebejes (Ulbeek), krokkebijs (Kozen), krokəbēs (Donk (bij Herk-de-Stad)), krōͅkəbēͅs (Sint-Truiden), krukebeze (Herk-de-Stad), krokkebezie: verzamelfiche, ook mat. van ZND02, 3 en ZND16, 2  krokkebijze (Ulbeek), malbeer: malbaere (Venlo), malbere (Maasbree), mal’bere (Tegelen), moalbiêre (As, ... ), -  malberen (Blerick, ... ), malber: malber (Beesel, ... ), malbərə (Belfeld, ... ), malleber (Steyl), moalber (Heer), -  maelebers (Maastricht, ... ), ook: zwarte bes  malber (Maastricht), toonloze e  malber (Steyl, ... ), van waldberen  malber (Venlo), malbert: malbertə (Roggel), maobert (Stokkem), ’mōͅlber(t) (Meeswijk), malmert: malmertə (Baexem), mōͅlmert (Baarlo), malsbeer: maosbîer (Neeritter), moalsbeer (Hunsel), moalsbîêr (Neeritter), verzamelfiche, ook mat. van ZND02, 3 en ZND16, 2  maolsbére (Ophoven), moasbīər (Ophoven), mōͅlsbīər (Molenbeersel), marbel: mar b’l (Asenray/Maalbroek), marbel (Beesel, ... ), marbəl (Linne), -  marbel (Heerlerheide, ... ), marbelt: marbeltə (Swalmen), -  marbelt (Roggel, ... ), verzamelfiche, ook mat. van ZND02, 3 en ZND16, 2  marbelt (Lanklaar), marbëlte (Lanklaar), marber: marber (Kessel), marmel: (marmelen) (Reuver), marmel (Dieteren, ... ), marmele (Echt, ... ), marmele (mv.) (Maasniel, ... ), marmelen (Swalmen), -  marmele (Buchten, ... ), marmélé (Herten (bij Roermond), ... ), marmelt: marmelte (Genooi/Ohé, ... ), -  marmelt (Roggel, ... ), marmer: marmere (Beegden), -  marmer (Sint-Odiliënberg, ... ), moelbeer: moelbaer (Castenray, ... ), moelbere (Maasbree), moelbèren (Horst), moelbèèr (Blitterswijck, ... ), moelbêr (Horst, ... ), moelbêre (Swolgen), -  moelbaer (Lottum, ... ), moelbè:r (Siebengewald, ... ), moelbère (Venray, ... ), moelbèrren (Wanssum, ... ), add. lijst Sevenum (L 266) bij N92  moël-baere (Sevenum), alleen verzamelnaam (vgl. t Duitse Maulbeere)  móelbere (Blerick, ... ), WLD Additie: bosbes  moël-bāēre (Sevenum, ... ), moelber: moelbèr (Broekhuizen, ... ), -  moelber (Maasbree, ... ), moelbèr (Meerlo, ... ), moeleber (Maastricht, ... ), verzamelfiche, ook mat. van ZND02, 3 en ZND16, 2  moelber (Amby), moelberenbos: moelbaerenbos (Horst), moelbes: -  moelbèz (Melderslo, ... ), moelbesje: moelbêske (Maasbree), moelver: moe’lvër (Tongeren), verzamelfiche, ook mat. van ZND02, 3 en ZND16, 2  moelver (Koninksem), moelveren (Vliermaal), moelvərən (Jesseren), mūlləvərə (Vliermaal), mūlvər (Kortessem), mūləvərə (Kortessem), moerbel: moerbel (Blerick), moerbelen (Maasbree), moervel: verzamelfiche, ook mat. van ZND02, 3 en ZND16, 2  moervelen (Sint-Lambrechts-Herk), molbeer: molbere (mv.) (Venlo), molbêre (Grubbenvorst), -  molbeir (Velden, ... ), molbere (Maastricht), verzamelfiche, ook mat. van ZND02, 3 en ZND16, 2  molberen (Vroenhoven), mollbieren (Bree), moləbère (Molenbeersel), mōͅlbi-ər (Bree), molber: molber (Eijsden, ... ), molbêr (Velden), -  molber (Heugem, ... ), accent op 1e syllabe  mòlleber (Maastricht, ... ), idem als aolber, vaccinium myrtillus. (hgd. Waldbeer)  molber (Valkenburg), verzamelfiche, ook mat. van ZND02, 3 en ZND16, 2  moͅlber (Maaseik), mo‧ləbər (Maastricht), mu.lbər (Maastricht), mulberen (Wimmertingen), mollebes: verzamelfiche, ook mat. van ZND02, 3 en ZND16, 2  mollebes (Bunde), molmer: molmer (Venlo), molsbeer: molsbeer (Nederweert, ... ), molsbeere (Nederweert, ... ), molsbere (Weert), môlsbieër (Altweert, ... ), -  molsbeer (Ospel, ... ), molsbie-e-re (Weert, ... ), molsbier (Hushoven, ... ), molsbieër (Weert, ... ), morbel: morbel (Baarlo), -  morbel (Heythuysen, ... ), u-klank als in Duits Luft  murbel (Nieuwstadt, ... ), verzamelfiche, ook mat. van ZND02, 3 en ZND16, 2  morbel (s-Gravenvoeren), weinig bekend  morbel (Maasbracht, ... ), mormel: mormel (Baarlo, ... ), myrtille (fr.): -  mirtillen (Tongeren, ... ), mirtille  mïrtïl (Tongeren), verzamelfiche, ook mat. van ZND02, 3 en ZND16, 2  mirtil (Moelingen), myrtil (Sluizen), olbeer: ôlberə (Ulestraten), -  olbe:re (Nuth/Aalbeek, ... ), olber: verzamelfiche, ook mat. van ZND02, 3 en ZND16, 2  olber (Diepenbeek, ... ), olbər (Eigenbilzen), olbərə (Martenslinde), olleber (Diepenbeek), ulber (Beverst), ulbər (Hoeselt), ylbər (Bilzen), olmer: verzamelfiche, ook mat. van ZND02, 3 en ZND16, 2  ulmər (Martenslinde), ulmərə (Martenslinde), olsbeer: verzamelfiche, ook mat. van ZND02, 3 en ZND16, 2  oͅlsbēr (Sint-Huibrechts-Lille), orbel: irbel (Echt/Gebroek), oerbel (Nieuwenhagen), orbel (Klimmen, ... ), orbele (Heek), órbel (Sittard, ... ), örbel (Schinnen), örbul (Sittard), ùrbel (Sittard), (ook) aardbei  orbel (Hoensbroek), -  orbe:le (Nuth/Aalbeek, ... ), orbel (Amstenrade, ... ), orbelte: orbelte (Urmond), sint-jansbeer: verzamelfiche, ook mat. van ZND02, 3 en ZND16, 2  sint jans bīērə (Vechmaal), sleekiekel: -  slie.kie.kel (Heerlen, ... ), sleen: geen mv.  sle~en (Thorn, ... ), verzamelfiche, ook mat. van ZND02, 3 en ZND16, 2  sleejne (Borgloon), vrucht der dolle kers: vrucht der dolle kers (Velm), waalbeer: verzamelfiche, ook mat. van ZND02, 3 en ZND16, 2  waalbēren (Kleine-Brogel), woalbeir (Elen), waalber: Du waldbeer  waolber (Uikhoven), verzamelfiche, ook mat. van ZND02, 3 en ZND16, 2  wōālber (Sippenaken), waalsbeer: waalsbèèr (Ottersum), waolsbieër (Altweert, ... ), woalsbeer (Weert), walbeer: walbeer (Peer), walbēr (Venray), walbieëre (Hunsel), walbiər (Grathem), walbär (Wanssum), walbäre (Wellerlooi), walbêr (Leunen), walbêre (Blitterswijck), -  walbie:re (Heel, ... ), walbieere (Heel, ... ), walbè:r (Venray, ... ), mv.  walbearen (Grathem, ... ), verzamelfiche, ook mat. van ZND02, 3 en ZND16, 2  wālbēr (Peer), walber: walbèr (Vlodrop), wālbèr (Arcen), -  walbèr (Oostrum, ... ), verzamelfiche, ook mat. van ZND02, 3 en ZND16, 2  walber (Herderen), walbert: walbertə (Heythuysen, ... ), -  walbert (Roggel, ... ), walbes: -  walbessen (Geysteren, ... ), waldbeer: ([waldbêr) (Well), waldbääre (Venray), waldbèren (Heijen), waldbêr (Oirlo), Hgd. Waldbeeren  woldbeere (Heerlen), waldsbeer: wa.ld(s)bèèr (Gennep, ... ), waaltsbêr (Gennep), waldsbêr (Afferden), walsbeir (Mook), walzbêre (Heijen), waldsbei: -  waldsbei (Gennep, ... ), warbel: wa:rbəl (Montfort), warbel (Guttecoven, ... ), warbele (Born, ... ), (verm. vam waldbeere)  warbel (Echt/Gebroek, ... ), -  wa:rbəl (Putbroek, ... ), warbel (Born, ... ), enkelv. / warbele = meervoud  warbel (Einighausen), WLD = bosbes  warbel (Posterholt, ... ), warbelt: -  warbəlt (Pey, ... ), warbert: warberte (Susteren), wasbeer: wasbèèr (Gennep, ... ), -  wasbè:r (Mook, ... ), wild aardbeitje: verzamelfiche, ook mat. van ZND02, 3 en ZND16, 2 = wilde aardbei? JK  wi:l jasebi.kər (Voort), wilde aardbeer: verzamelfiche, ook mat. van ZND02, 3 en ZND16, 2; = wilde aardbei? JK  wi.jl jazəbi.jər (Hoepertingen), woelbeer: Hgd. Waldbeeren  woelbeere (Heerlen), woerbel: woerbele (mv.) (Heerlen), omzetting van woelbere, Hgd. Waldbeeren  woerbele (Heerlen), vr.  woerbel (Heerlen), wolbeer: wolbeere mv (Vijlen), wolbiere (mv.) (Maaseik), -  wolbere (Wijlre, ... ), van Waldbeere  wolbe:re (Nuth/Aalbeek, ... ), wolbel: wolbel (Epen), wolber: wolber (Gulpen, ... ), wolleber (Kerkrade), wol’ber (Bleijerheide, ... ), wŏlber (Eys, ... ), -  wolber (Gulpen, ... ), wolbər (Eys, ... ), wolləbər (Wijlre, ... ), verzamelfiche, ook mat. van ZND02, 3 en ZND16, 2  wolber (Eynatten), wolbər (Teuven), woulber (Boorsem), wōͅlbər (Boorsem, ... ), woͅ.l.bər (Eupen), woͅlbər (Kelmis, ... ), wòlber (Montzen), w‧ōͅlbər (Rekem), verzamelfiche, ook mat. van ZND02, 3 en ZND16, 2 zeldzaam  wolbər (Eigenbilzen), Waldbeere  woͅ‧lb.ər (Bocholtz, ... ), wolbermei (takje): wol’ber(e)mai (coll.) (Bleijerheide, ... ), wollebeer: wŏləbərə (Bocholtz), wolsbeer: -  wolsbee:r (Stramproy, ... ), wolsbeer (Stramproy, ... ), worbel: worbel (Eupen, ... ), worbele (Heek), wŏrbel (Grevenbicht/Papenhoven), -  worbel (Nuth/Aalbeek, ... ), wórbel (Mheer, ... ), toonloos  wŏĕrbel (Vijlen), Veldeke bosbes  wòrbel (Waubach, ... ), verzamelfiche, ook mat. van ZND02, 3 en ZND16, 2  worbel (Baelen), worbele (Lontzen, ... ), worbəl (Mheer), wōabəl (Raeren), wōͅrbəl (Opgrimbie), wŏrbel (Montzen), woͅrbəl (Eisden, ... ), woͅrbələ (Welkenraedt), woͅrəbəl (Eupen), Waldbeere  woͅ‧rəb.əl (Eygelshoven), worbelt: verzamelfiche, ook mat. van ZND02, 3 en ZND16, 2  worbelt (Eisden), worber: verzamelfiche, ook mat. van ZND02, 3 en ZND16, 2  wōͅrbər (Opgrimbie), wummer: wummer (Munstergeleen), zwarte arbel: zwarte arbele (Nuth/Aalbeek), zwarte bes: -  sjwarte bes (Roermond, ... ), zwarte orbel: zwarte orbele (Amstenrade) blauwe bosbes [DC 13 (1945)], [N 82 (1981)] || bosbes [N 92 (1982)], [N 92 (1982)], [ZND m] || bosbes, alg. [Roukens 03 (1937)], [ZND 01 (1922)] || bosbes, blauw || bosbes, blauwe || bosbes, blauwe — || bosbessen || bosbessentakje || boschbes [SGV (1914)] III-4-3