e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
monsteren keuren: kyjǝrǝ (Jesseren), kijken: kīkǝ (Sint-Pieters-Voeren), kijken naar de dikte: kikǝ nǭ dǝ diktǝ (Tenessen), kijken of de siroop dik genoeg is: kikǝ ǫf dǝ šrǫap dek genox es (Schinnen), kijken of de siroop dik is: kikǝ ǫf dǝ šrup dek is (Banholt), kijken of er nog niet dik is: kikǝ oft ǝr nox ni dek es (Wellen), kijken of het zijpnat goed is: kikǝ ǫf ǝt zīpnāt gōt es (Posterholt), kijken of hij goed is: kikǝ ǫf hę̄ gōt es (Nuth, ... ), loeren: lōrǝ (Sint-Pieters-Voeren), monsteren: monstǝrǝ (Roggel) De stroop van de spaan laten lopen om de dikte ervan te bepalen. Op deze wijze kan de stroopstoker beoordelen of het kookproces kan worden beëindigd. In Q 249 was de stroop na vier uur koken gereed. [N 57, 31] II-2
monstrans gouden kelk: gauwe kelk (Sint-Huibrechts-Lille), monstrans (lat.): de monstrans (Eigenbilzen), de mónstrans (Klimmen), dr monstrans (Gulpen), də monstrāns (Montzen), ing monstrans (Nieuwenhagen), ing mònstrans (Nieuwenhagen), monsjtrans (Bocholtz, ... ), monstans (Loksbergen), monstraans (Noorbeek, ... ), monstrans (Achel, ... ), monstranse (Sevenum), monstráns (Boorsem), montrans (Hasselt), moonstraans (Tessenderlo), moonstrans (Maastricht, ... ), mostrans (Weert), moͅnstrans (Meijel), mònsjtrans (Geleen), mònstrāns (Maastricht), mònstràns (Sint-Truiden), mònstráns (Hoensbroek), mónstrans (Maastricht), n mómstrans (Tongeren), misschien zijn dit twee aparte antwooren, dat is onduidelijk  monstrans (Gulpen), remonstrans (<oudfr.): de rémmenstrans (Tongeren), remonstraans (Eksel, ... ), remonstrans (Eksel, ... ), rimonstrans (Eksel) De heilige vaten, het liturgisch vaatwerk [kelken, cibories, monstrans]. [N 96A (1989)] || Een monstrans, een gouden of zilveren, meestal zonvormig vaatwerk waarin de H. Hostie ter aanbidding wordt uitgesteld. [N 96B (1989)] III-3-3
monteur ajusteur: ajystø̄r (Lanklaar  [(Eisden)]  , ... [Zwartberg, Eisden]  [Eisden]), asjystø̄r (Eisden  [(Eisden)]   [Zolder]), ažestø̄r (As  [(Zwartberg / Waterschei)]   [Domaniale]), ažystø̄r (Hamont  [(Eisden)]  , ... [Zwartberg]  [Eisden]), ažǝstø̜̄r (Zolder  [(Zolder)]   [Zwartberg, Waterschei]), monteur: monteur (Bleijerheide  [(Domaniale)]  , ... [Maurits]  [Maurits]  [Laura, Julia]  [Domaniale]  [Winterslag, Waterschei]  [Emma]  [Wilhelmina]), montø̜̄r (Heerlen  [(Oranje-Nassau I-IV)]  , ... [Oranje-Nassau II, Emma, Hendrik]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV]  [Julia]  [Maurits]), mǫntȳr (Chevremont  [(Julia)]   [Eisden]) Vakman op de mijn die machines, leidingen en apparaten ineenzet en ook repareert. [N 95, 147] II-5
mooi aardig: aoərəch (Hamont), ferm: fèrrem (Sint-Truiden), fijn: féin (Sittard), flink: flink (Heel), handig: cf. WNT V, p. 1974 s.v. "handig - in sommige tongvallen (....) hendig  én’əch (Meeswijk), mooi: moeëj (Venlo), moj (Castenray, ... ), Oh, wat ¯n moj kie.ndje Enne mojje kèl ziede gïj  moj (Gennep, ... ), net: net (Heel), nèt (Sint-Truiden), nét (Zonhoven), da¯s e net: Dat is een pront ding  net (Hasselt), pront: proont (Castenray, ... ), prònt (Niel-bij-St.-Truiden, ... ), pró.nt (Zonhoven), prónt (Lommel), schn (du.): sjoeën (Heerlen), sjun (Heerlen), schoon: schoen (Zonhoven), sjoen (Gronsveld, ... ), sjoeën (Nuth/Aalbeek), sjoon (Sittard), sjoun (Kortessem), sjòn (Meijel), sjóon (Tongeren), sjôen (Meeswijk), sch؉ëne joeng: een knappe jongen  schōēën (Hasselt) aardig, schoon, lief, bevallig || goedgebouwd, knap van figuur || knap, pront || mooi || mooi, fraai || mooi, galant || mooi, knap || net, pront, knap || netjes, keurig, sympathiek uitziend || pront || pront, flink || pront, knap || schoon || schoon, mooi || schoon; mooi III-1-4
mooi pratend het paard op de nek kloppen (met het paard) vrijen: frēi̯ǝ (Ottersum), aanhalen: ānhālǝ (Weert), aankallen: ānkalǝ (Thorn), aanspreken: ānšprē̜kǝ (Neer), aanwakkeren: āwakǝrǝ (Valkenburg), bekallen: bǝkalǝ (Bokrijk, ... ), bestuiten: bǝstȳtǝ (Neeritter), bǝštȳtǝ (Roggel), feenselen: fē̜nzǝlǝ (Schimmert  [(strelen)]  ), feesten: festǝ (Mechelen, ... ), fi.stǝ (Genk), fistǝ (Gronsveld, ... ), fiǝstǝ (Heerlen, ... ), fēi̯stǝ (Beverst), fēstǝ (Eigenbilzen, ... ), fęi̯stǝ (Bilzen), fęstǝ (Meijel, ... ), fīǝstǝ (Klimmen), fɛstǝ (Venray), fɛsǝ (Hasselt), feukelen: fȳǝkǝlǝ (Baarlo), flatteren: flatiǝrǝ (Opheers), fledderen: flędǝre (Panningen), fletsen: fletsǝn (Achel), flętsǝ (Gingelom, ... ), flɛtsǝ (Tessenderlo), flɛtsǝn (Lommel), foenesen: foenesen (Waubach), friemelen: fręi̯mǝlǝ (Heel), jinkelen: jeŋkǝlǝ (Velden  [(jengelen om gestreeld te worden)]  ), keuren: kø̄rǝ (Sittard), kø̄ǝrǝ (Heerlerheide), kø̜̄rǝ (Hulsberg, ... ), kōrǝ (Kanne), kūǝrǝ (Remersdaal), kloppen: klǫpǝ (Baexem, ... ), prijzen: prizǝ (Grevenbicht / Papenhoven, ... ), prīzǝ (Oirsbeek), prīzǝn (Urmond), prɛi̯zǝ (Houthalen), prɛ̄zǝ (Koersel), strelen: strei̯jǝlǝn (Lommel), striǝlǝ (Bocholt), vleien: flei̯ǝ (Maasmechelen) [N 8, 103e] I-9
mooi, helder weer fijn weer: (schoën) fijn waer (Maasbree), fein (Oirsbeek), fein waer (Steyl), fein wéér (Maasbree), fie-wēēr (Noorbeek, ... ), fijn waer (Reuver), fâin wèr (Schimmert), ⁄t is fijn waer (Reuver), goed weer: good waer (Beek), good weer (Heerlen, ... ), good weir (Bunde), good wéér (Schinnen), good wéér zeen (Gruitrode), goot wèèr (Hunsel), goot wéér (Brunssum), goot wéér zeen (Horn), gōēd wèar (Venray), helder weer: helder waer (Venlo), het weert zich goed: ut waertj zig goot (Heel), klaar weer: klaer wéér (Sint-Odiliënberg), klaor waer (Blerick, ... ), klaor wéér (Horn, ... ), klaor wəer (Meijel), kloar weer (Eys, ... ), kloar wèèr (Bree, ... ), ⁄t is klaor waer (Oirlo), ⁄t is klaor wèr (Schimmert), lekker weer: lekker waer (Klimmen), lèkker weer (Meijel), lekker weertje: lekker waerke (Venlo), mooi weer: moei (Venlo), moei waer (Venlo), moei waer zien (Boekend), moei we͂r (Velden), moj weer zien (Tienray), moj wèr zien (Meerlo), mooi wèèr (Stein), moëij waer (Venlo), mōēj wéér (Venlo), mōēj wéér zĭĕn (Venlo), mò-j wéér (Gennep), ⁄t is moei waer (Blerick), ⁄t is moi waer! (Oirlo), net weer: nèt wéér (Stevensweert), open weer: aope waer (Herten (bij Roermond)), oupe waer (Weert), prachtig weer: prachtig waer (Herten (bij Roermond)), schoon weer: choen weir (Itteren), schaon weer (Montfort), schaun wèr (Schimmert), schāōh wèèr (Schimmert), schoen wair (Ospel), schon waer (Venray), schoon waer (Thorn), schooən waer (Oirsbeek), schoën (fijn) waer (Maasbree), schoën waer (Venlo), schōēn waer (Sevenum), schōēn wèer (Heerlerbaan/Kaumer), schōn weer (Eys, ... ), schuin (Stein), schun wear (Eys), schun weer (Vijlen, ... ), schun wéér (Ingber), schôên wéér (Weert), schôên wéər (Venlo), schôôn wèr (Montfort), schön wear (Simpelveld), schün wēēr (Rimburg), sjao(n) waer (Geleen), sjaon wêêr (Stein), sjaoən wéér zeen (Susteren), sjaun wér (Susteren), sjaun wéér (Sweikhuizen), sjoan waer (Guttecoven, ... ), sjoan weer (Lutterade), sjoan wéér (Horn, ... ), sjoan wéér zeen (Grevenbicht/Papenhoven), sjoea.n wae.r z‧een (Montfort), sjoean waer (Echt/Gebroek, ... ), sjoean wéér (Hulsberg), sjoeēn waer (Herten (bij Roermond)), sjoen weer (Maastricht, ... ), sjoen wēēr (Maastricht), sjoen wèr (Beesel), sjoen wéér (Pey, ... ), sjoewən waer (Tegelen), sjoeën waer zin waerə (Beesel), sjoeën wair (Ell), sjoeën weer (Ten-Esschen/Weustenrade), sjon wəer (Meijel), sjon-wēēr (Noorbeek, ... ), sjoon (Swalmen), sjoon waer (Posterholt, ... ), sjoon wair (Roermond, ... ), sjoon wèèr (Eigenbilzen, ... ), sjoon wéér (Nieuwstadt, ... ), sjoon wéér hubbe (Roermond), sjoon wêêr (Buchten), sjooë waer (Schinnen), sjoèn wèèr (Wijlre), sjoën waer (Haelen, ... ), sjōan wèèr (Born), sjōen (Oirsbeek), sjōēn weer zīēn (Maastricht), sjōēn wèèər (Amstenrade), sjōēn wéér (Reuver), sjōēn wéér zeen (As, ... ), sjŏĕn weer zīēn (Maastricht, ... ), sjŏĕn wéér (Tungelroy), sjun waer (Gulpen), sjun weer (Holz, ... ), sjun weer zieë (Nieuwenhagen), sjun weer ziĕ (Gulpen), sjun wer seen (Neeroeteren), sjun wéér (Epen), sjuun wèèr (Opglabbeek), sjwan zin (Geulle), sjwààn wéér zin (Schimmert), sjáon wéér (Oirsbeek), sjâôn waer (Nunhem), sjòn weer zin (Meijel), sjòòn wèèr (Ophoven), sjön wear (Vaals), sjön wéér (Simpelveld), skoen (Jeuk), sxuə weͅər zɛn (Kwaadmechelen), šøͅn weͅar ziə (Eys), tis sjoan wèr (Pey), tès sjoon wêr (Hoeselt), tés schōēwən (Loksbergen), ut is sjoon wéér (Kapel-in-t-Zand), ut is sjóón weer (Doenrade), ədis sjôen wéér (Haelen, ... ), ət is sjoəon (Schimmert), ət is sjun wéér (Simpelveld), ət is sjôê weer (Heerlen), ⁄t es sjoìn weèr (Neerharen), ⁄t is schoeēn wear (Doenrade), ⁄t is schoun (Weert), ⁄t is schòèn waer (Sevenum), ⁄t is sjaown wéér (Geleen), ⁄t is sjun weer (Heerlen, ... ), ⁄t is sjuun wèèr (Bree), ⁄t is sjôen wéér (Heythuysen), ⁄t is sjôên wèèər (Ubachsberg), (vroeger: wéér (waer).  sjoen weer (Caberg), aanhoudend zomerweer: vas waer.  sjoeën waer (Klimmen), o.  ət es šøͅn weͅər (Ingber), ook wel sjoeën genoemd.  sjoeën weer zieë (Nieuwenhagen), schoon weertje: sjōēn weerkə (Maastricht), vast weer: vast wèèr (Mheer), wasselijk weer: wêselek weër (Diepenbeek), weertje: wat e wéérke! (Vlijtingen), wàt ə weerkə (Maastricht), wɛrəkə (Teuven), weertje wie een eikel: (is spreekwoord/gezegde).  ei waerke wie ein eikel (Echt/Gebroek), zomer: zeu.mer (Hasselt), zomig weer: zaomig waer (Klimmen) mooi || mooi weer || mooi weer zijn, gezegd van het weer [weren] [N 81 (1980)] || stralend mooi weer || wolkenloos, zonder wolken, gezegd van de lucht [uitgekeerd, uitgeklaard, klaar] [N 81 (1980)] III-4-4
moordkruis de twee kruizen: de twee kruizër (Hoeselt), dodenkruis: doejekruus (Maastricht), dōēdekruuts (Vijlen), doodskruis: dutskrø͂ͅəs (Loksbergen), gedachteniskruis: gedachteniskruuts (Meijel, ... ), gedenkkruis: gedenkkruus (Sevenum), gedinkkruuts (Koningsbosch), herdenkingskruis: herdingkingskruuts (Klimmen), herdinkingskruuts (Venlo), herinneringskruis: herinneringskreis (Peer), kruis: et kruts (Montzen), kreès von iemand (Hasselt), kroͅuəs (Tessenderlo), kruus (Noorbeek, ... ), kruuts (Tegelen), moordkruis: e maordkrüts (Klimmen), e moortkruus (Meerssen), ee moord-krüts (Nieuwenhagen), maordkruis (Eisden), maordkruus (Eisden, ... ), maordkruuts (Baarlo, ... ), maordskruuts (Geleen), memoriekruus (Maastricht), moadkruis (Hoepertingen, ... ), moardkruts (Schinnen), moardkruuts (Lutterade), moeerdkruuts (Heel), moerdkruus (Weert), moerdkruuts (Horn), moordkrees (Eigenbilzen), moordkruus (Ell, ... ), moordkruuts (Baarlo, ... ), moordkrüts (Waubach), mōōrdkruts (Schinnen), mōōrdkruus (Boorsem), mōrtkrøsj (Meijel), muurdkries (As), mòòrdkruuts (Schimmert, ... ), ongelukskruis: ongelukskruuts (Melick), stenen kruis: stene kreus (Zonhoven), vrijkruis: t vreekruus (Mechelen-aan-de-Maas), wegkruis: e weëgkruuts (Gulpen), zoenkruis: zoenkruus (Eksel), zoenkruuts (Thorn) Een veldkruis opgericht op de plaats waar iemand vermoord werd [mòòrd-kruus, zoenkruis?] . [N 96A (1989)] III-3-3
moordkruis add. veldkruis: veldkruus (Valkenburg), veljdkruus (Ophoven) Een veldkruis opgericht op de plaats waar iemand vermoord werd [mòòrd-kruus, zoenkruis?] . [N 96A (1989)] III-3-3
moorkop blaarkop: blǭrkǫp (Sittard  [(zwarte kop met witte blaar: veel wit haar aan de kop dat zich tot om de ogen uitstrekt)]  ), moor: muǝr (Bleijerheide), mōr (Bilzen, ... ), mōǝr (Urmond), moorkop: moorkop (Hulsberg, ... ), murkǫp (Gronsveld, ... ), muu̯ǝrkup (Kwaadmechelen), muu̯ǝrkǫp (Tessenderlo), muǝrkop (Moresnet), muǝrkǫp (Bocholt, ... ), mōrkǫp (Baexem, ... ), mōǝrkǫp (Klimmen), mūrkǫp (Maasmechelen, ... ), mūǝrkǫp (Heel, ... ), moorvos: moorvos (Maastricht), morê (wa.): mǫrɛ (Oost-Maarland, ... ), zwartkop: zwartkop (Herk-de-Stad), zwatkǫp (Opheers), zwɛtkǫp (Halen), šwatkop (Gemmenich), žwɛtskǫp (Remersdaal), zwartschimmel: zwartšømǝl (Swalmen) Paard met zwarte kop, manen en staart, terwijl de romp vele witte haren tussen de bruine onderkleur heeft. Het wordt muisvaal of vaalblauw geboren, maar wordt in het eerste levensjaar al zwart. [N 8, 63f] I-9
moot vis filet: filet (Merkelbeek), fīēlīē (Heugem), lap vis: een lap vis (Zonhoven), moot: moeət (Weert), moēət (Horn), moot (Beek, ... ), moot(?) (Ubachsberg), moote (Herten (bij Roermond)), mŏŏt (Schimmert), môêt (Horst), môôt (Kapel-in-t-Zand, ... ), m‧ūət (Neeroeteren), was vroeger onbekend  moot (Gulpen), moot vis: ein muut vös (Bree), moot vis (Blerick), moot vösj (Moorveld (Waalsen), ... ), moêt vis (Blerick), mootje: mootje (Nieuwenhagen, ... ), mootjə (Sittard), mootje vis: ein meutje vis (Hoensbroek), plak: plak (Guttecoven, ... ), plak vis: plek ves (Weert), portie vis: ⁄n poorsie ves (Caberg), schijf: schief (Opglabbeek), schijf (Maastricht), schīēf (Venray), shi-jf (Gruitrode), sji-jf (As, ... ), sjie.f (Kerkrade), sjief (Gulpen, ... ), sjief vösj (Buchten), sjijf (Maastricht, ... ), sjīēf (Heerlen, ... ), sjíéf (Nuth/Aalbeek), stijf (Maastricht), schijf vis: eng schief vusch (Heerlerbaan/Kaumer), schief vès (Neeroeteren), schīēf vis (Gennep), ən sjèjf vès (Maastricht), ’n sjaajf vès (Bilzen), ⁄n sjief vösj (Klimmen), snede: snede (Stein), sneej (Hunsel), snee: snee (Leopoldsburg), snèè (Bree), stuk: e stèk (Bilzen), schtuk (Vlodrop), sjtuk (Doenrade, ... ), sjtuk(?) (Ubachsberg), sjtök (Amstenrade, ... ), stōk (Rekem), stuk (Eys, ... ), stuuk (Wijlre), stók (Maastricht), stök (Stevensweert, ... ), stuk vis: a sjtuk vūsj (Brunssum), e stök ves (Caberg), ei stök vès (Ell), ein sjtuk vusj (Bunde), ein sjtök vés (Heel), schtuk vusj (Simpelveld), schtök vösch (Amby), sjok vösj (Oirsbeek), sjtuk veejsj (Epen), sjtuk vis (Meers), sjtök vösj (Geleen, ... ), sjtök vözj (Jabeek), stuk vis (Meijel, ... ), stūk vesj (Stein), stök vusj (Wijnandsrade), stök vés (Heythuysen), stök(vés) (Swalmen), u stök vosj (Itteren), ə sjtök vəsj (Doenrade), ə sjt‧euk v‧eusj (Simpelveld), ⁄n stök véəs (Kelpen), stukje: e stökskə (Urmond), sjtökskə (Klimmen), stukje vis: ə stökskə vèsj (Urmond), stukske vis  stukskə vis (Meijel) een snede vis (moot, mook) [N 80 (1980)] || moot; Hoe noemt U: Een snede vis (moot, mook) [N 80 (1980)] III-2-3