e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
naeboorte nageboorte: naogeboert (Simpelveld) Vlies waarin het ongeboren kind zich bevindt (helm). [N 84 (1981)] III-2-2
nageboorte bed: cf. het lemma "vruchtvlies  bèd (Zichen-Zussen-Bolder), bocht: cf. VD s.v. "IV bocht"5. (gew.) nageboorte  boog (Velden), het kwaad: ’t kwaod (Arcen), ’t kòd (Genk), koek: kook (Maastricht, ... ), kraam: kraom (Neer), kroam (Stein), moederkoek: moderkook (Maaseik), moederkoek (Eksel, ... ), moeierkók (Genk), mooderkook (Weert), mōē.derkòk (Zolder), mook: cf. Weijnen s.v. "mook, moke"; vgl. Genk Wb s.v. "moek"1. slibachtige substantie; 2. gedarmte van geslacht dier; cf. WNT s.v. "mook - in oudere vorm mooke"= (naast eerste maag van herkouwende dieren) een benaming voor pens of buik van dier en ook van mensch  de moeëk (Eksel), nageboorte: dë nuògebuòrtë (Tongeren), na.gəbort (Lommel), naagebort (Vijlen), naegeborte (Sevenum), nageboorte (Bergen, ... ), nageburte (Horst), nao-gebōrte (Boekend), naogebaoerte (Gulpen), naogebaorte (Beek, ... ), naogebeurtə (Schinveld), naogeboarte (Thorn), naogeboeerte (Weert), naogeboert (Eys, ... ), naogeboeërte (Thorn), naogeboort (Mheer, ... ), naogeboorte (Eijsden, ... ), naogeboortə (Schinveld), naogebort (Sevenum), naogeborte (Gronsveld, ... ), naogebourte (Velden), naogebōērte (Bocholt), naogebŏrte (Meijel), naogebâôrte (Posterholt), naogebòrte (Venray), naogebòòrdje (Haelen), naogeͅbaorte (Oirsbeek), naogəboortə (Leopoldsburg, ... ), naogəbōērtə (As), naogəbŏĕrt (Epen), naogəbūūrtə (Meeuwen), naojeboert (Spekholzerheide), nāōgebóort (Blitterswijck, ... ), noagebeurte (Lutterade), noageboarte (Baarlo, ... ), noageboert (Vijlen, ... ), noageboeëd (Vijlen), noageboorte (Arcen, ... ), noageborte (Achel, ... ), noageburte (Nieuwenhagen), noagebôôrte (Puth), noagəboartə (Berg-en-Terblijt), noajeboert (Bocholtz, ... ), noegeburt (Chèvremont), nogeboarte (Eksel), nogeboorte (Eksel), nogebwurte (Eigenbilzen), noogəboirtə (Loksbergen), nougeboorte (Hout-Blerick), noëgeboorte (Waubach), noùgeborte (Kortessem), nōͅgəbō.rtə (Ingber), nuògëbuòrtë (Tongeren), nwobeborte (Hoeselt), nwô-gëbwottë (Hoeselt), nâgeboorte (Ophoven), nòògebórte (Sint-Truiden), Bij dieren: voel.  noogeboorte (Eksel), nageboorte  nogebwurte (Eigenbilzen), nakraam: naokraom (Beek, ... ), net: vgl. het lemma "vruchtvlies  nèt (Meijel), rein, de -: mar.: iets met zuiveren te maken?  den rein (Ell), tocht, de -: ?? iets met "tochtig"te maken?  d`n tocht (Afferden), vlees: moederkoek?  vleis (Maasniel) menselijke nageboorte [N 10C (zj)] || nageboorte || nageboorte van de mens; hoe noemde men vroeger - -? [DC 33 (1961)], [DC 33 (1961)], [DC 33 (1961)] || Vlies waarin het ongeboren kind zich bevindt (helm). [N 115 (2003)], [N 84 (1981)] III-2-2
nageboorte van de koe afval: āfval (Panningen), bed: bet (Buvingen, ... ), bøt (Boorsem), bē̜t (Beverst, ... ), bęt (Borgloon, ... ), bęǝt (Vliermaal), bɛt ('S-Herenelderen, ... ), bɛ̃t (Voerendaal), bocht: box (Baarlo, ... ), boxt (Castenray, ... ), bø̜x (Horst, ... ), bōx (Arcen, ... ), bōxt (Blitterswijck, ... ), bōǝx (Boekend), bǫxt (Bergen, ... ), geslons: gǝšløns (Blerick), klein vuil: klē̜ vø̜l (Halen), koebed: kubęt (Hoeselt), kui̯bęt (Linkhout), kø̄bęt (Wellen), kōbɛt (Mechelen, ... ), kǫu̯wbęt (Diepenbeek), kǫwbɛt (Ransdaal), koerein: kui̯rɛi̯.n (Wijshagen), kraam: krǭm (Stein), kwaad: kot (Gelieren Bret), kwāt (Zolder), kōt (Eksel), kǫt (Genk, ... ), kǭt (Hechtel), kwade dingen: kwǭ deŋǝ (Swalmen), kwǭt deŋǝ (Vlodrop), lechter: lēxtǝr (Blitterswijck, ... ), lē̜xtǝr (Baarlo, ... ), lɛxtǝr (Hout-Blerick, ... ), nageboorte: noi̯jǝbortǝ (Mal), nǫgǝbortǝ (Meijel), nǭgǝbø̄rtǝ (Schinveld), nǭgǝbǫu̯rtǝ (Velden), nǭgǝbǭrtǝ (Blerick, ... ), nǭgɛbōrt (Schinveld), nǭu̯ǝbōrtǝ (Hasselt), nagerei: nāgǝrɛi̯ (Panningen), rein: rē.n (Gellik, ... ), rē̜i̯n (Lanklaar, ... ), rē̜i̯ǝn (Rekem), ręi̯n (Maaseik, ... ), rɛi̯.n (Beek, ... ), rɛi̯n (Baexem, ... ), rɛi̯nǝ (Herten), rɛjn (Einighausen, ... ), slover: šløi̯vǝr (Roermond), vuil: vol (Peer), voǝl (Lummen), vu.l (Achel, ... ), vul (Achel, ... ), vuǝl (Overpelt), vyl (Heijen), vø̜̄.l (Beringen, ... ), vø̜̄l (Beringen, ... ), vø̜l (Helchteren, ... ), vū.l (Sint Huibrechts Lille), vūl (Hamont, ... ), vǫl (Kleine-Brogel, ... ), vǫwǝl (Tessenderlo), vǫǝl (Tessenderlo), vǭ.l (Heusden, ... ), vǭl (Boekt Heikant), vǭu̯l (Peer), ˲ful (Overpelt), ˲føl (Paal), ˲føu̯jl (Bree), ˲fø̜ǝl (Hasselt), vuilnis: vøles (Meijel) [N 3A, 57a; JG 1a, 1b; A 33, 19b; monogr.] I-11
nageboorte van het paard (het) kwaad: kot (Genk), kuǫt (Zolder), ku̯ǭt (Afferden), (het) vuil: (het) vuil (Venlo), t ˲vul (Bocholt), t ˲vø̜̄l (Koersel, ... ), t ˲vūl (Achel, ... ), vau̯l (Herk-de-Stad), vyl (Heijen, ... ), vȳl (Afferden, ... ), vǭu̯ǝl (Tessenderlo), ǝt ˲vø̜̄i̯l (Koersel, ... ), afval: āfval (Panningen), bed: bet (Moresnet), bēt (Gemmenich), bē̜t (Beek), bęt (Achel, ... ), bɛt (Berverlo, ... ), bocht: boxt (Afferden, ... ), boǝx (Horst), bōx (Arcen, ... ), bōxt (Heijen, ... ), boks: boks (Ottersum), geslons: gǝšløns (Blerick), kraam: krǭm (Stein), kwaad ding: ku̯ǭ deŋk (Haelen, ... ), (mv)  ku̯ǭ deŋǝ (Posterholt), laken: lākǝ (Nederweert), lichter: lēxtǝr (Maasbree, ... ), lē̜xtǝr (Baarlo, ... ), lęxtǝr (Heerlerheide, ... ), lɛxtǝr (Roermond), lɛ̄xtǝr (Maaseik, ... ), ligger: legǝr (Neeroeteren), moederbed: mudǝrbɛt (Leopoldsburg), nageboorte: nǭgǝbø̄rtǝ (Schinveld), nǭgǝbōrt (Schinveld), nǭgǝbōrtǝ (Maastricht, ... ), nǭgǝbǫrt (Wanssum), nǭgǝbǫrtǝ (Velden), nǭgǝbǭrtǝ (Klimmen, ... ), rein: ręi̯n (Baexem, ... ), rɛ̄i̯n (Bocholt, ... ), rɛ̄i̯ǝn (Maaseik), vuilnis: vø̄lǝs (Meijel) Moederkoek die na de geboorte van het veulen afkomt. [A 33, 19a; N 8, 54 en 55] I-9
nagel naal: naa:l (Terwinselen), naal (Kerkrade, ... ), nāāl (Bleijerheide), nāl (Eys, ... ), nāəl (Eygelshoven), ná:l (Bleijerheide, ... ), nál (Simpelveld), nagel: na:Gəl (Hoensbroek), na:gəl (Leunen), naagel (Geysteren, ... ), naagul (Waubach), naagəl (Opoeteren, ... ), naegel (Zepperen), nagel (Amby, ... ), nagel van de vinger (Bree, ... ), nagel van ne vinger (Opoeteren), nagels v.d. vingers (Berbroek), nagĕl (Nieuwenhagen), nagəl (Amby, ... ), naigəl (Thorn), naogel (Beverst, ... ), naogel van de vēnger (Tongeren), naogel van de vinger (Genk), naogəl (Eigenbilzen), naoïgel (Gronsveld), naàgel (Heugem), naəgel (Stevoort), nā.chəl (Hasselt), nā.gəl (Bree), nā:yəl (Eupen), nāgel (Horst, ... ), nāgəl (Bocholt, ... ), nāōgĕl (Vroenhoven), na͂gĕl (Zichen-Zussen-Bolder), na͂gəl (Zonhoven), negel (Hushoven, ... ), neogel van n vinger (Rijkhoven), nēgel (Hunsel), nēəgəl (Molenbeersel), neͅ.gəl (Rekem), nieeegel (Grathem), niêgel (Weert), niəgəl (Hoepertingen), nī.gəl (Borgloon), nīēgel (Weert), noaegəl (Rosmeer), noagel (Millen, ... ), noagel van de vĕĕnger (Rosmeer), noagel van den veenger (Lauw), noāgəl (Leopoldsburg), nogel (Sint-Truiden, ... ), nogəl (Veulen, ... ), nougel (Rijkhoven), noəgəl (Heers), nō.gəl (Borgloon), nōgel van də vinger (Hees), nōgəl (Diepenbeek, ... ), nōͅ:xəl (Tongeren, ... ), nōͅgel (Diepenbeek), nōͅgəl (Berg, ... ), nōͅgəl van n vīnger (Vroenhoven), noͅ:gəl (Mielen-boven-Aalst, ... ), noͅgel (Genk), noͅgəl (Beverlo), noͅəgəl (Tongeren, ... ), nūgəl (Zelem), nwaogel (Eijsden), nàgel (Brunssum), ná:gel (Cadier), ná:gəl (Arcen, ... ), nágel (Heel, ... ), nágĕl (Oirsbeek), nágəl (Gulpen, ... ), náágəl (Melick), nâgel (Reuver, ... ), nâgəl (Heer), nèegel (Wellen), nègel (Steyl), né:gəl (Neeritter), néigel (Gruitrode), nógəl (Roermond), nôgəl (Bilzen, ... ), nôâgel (Lanaken, ... ), nāgǝl (Kelmis), nən āgəl (Koersel), veŋərnāgəl (Hamont), viengernoagel (Kuttekoven), vingernougel (Zichen-Zussen-Bolder), vingərnēgəl (Geistingen), vingərnogəl (Heers), viŋərnāgəl (Herk-de-Stad) [ZND 30 (1939)]een nagel [ZND A1 (1940sq)] || een nagel, (nagels) [ZND A2 (1940sq)] || nagel [DC 01 (1931)], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m], [ZND m] || Nagel in het algemeen. [monogr.] II-4, III-1-1
nagelbloem (clethra alnifolia) anjelier: anjeleer (Gulpen), beschoten bloem: beschaote bloum (Genooi/Ohé, ... ), bloem: bloom (Lottum), duizendschoon: doezendschoen (Heerlen), genoffel: snoffel (Leunen), zjenoffel (Griendtsveen), genoffeltje: sjnuffelke (Panningen), snuffelke (Leunen), geroffel: sjernôffel (Neeritter), sjeróffel (Hunsel), grasviolet: graasvlette (Einighausen), groffelsnagel: groeffelsnêgel (Oirsbeek), grofelsnagel (Munstergeleen), groffelsnagel (Borgharen, ... ), groffelsnegel (Doenrade, ... ), groffelsnĕgel (Geleen), groffelsnägel (Rimburg), groffelsnêjegel (Eys), groffesnaogel (Eijsden), groofelsnêgel (Vijlen), groŏffelsnêgel (Grevenbicht/Papenhoven), grŏaffelsnagel (Guttecoven), grŏŏffelsnagel (Klimmen), gruffelsnagel (Brunssum), gròffelsnagel (Valkenburg), grôffelsnegel (Meerssen), grôffelsnägel (Mechelen), \'korte oe \'  groffelsnagel (Berg-en-Terblijt), \'M\'  gróffelsnagel (Heer), \'mv / ook voor: seringen\'  groffelsnägel (Heerlen), \'voor de vrucht\'  groffels nêgel (Mheer), groffiaat: griffijoat (Limmel), groeffijaol (Schimmert), groefioat (Amby), groffijoate (Eijsden), groffioat (Schinveld, ... ), groffioate (Klimmen, ... ), grŏĕffiejoal (Schimmert), grŏffiejoat (Heer), grŏffioat (Limmel), \' o = korte oe \'  groffioate (Berg-en-Terblijt), \'?\'  groffioat (Heek, ... ), jonkertje: junkerke (Puth, ... ), \'?\'  jönkerke (Heek), kaneeltje: kerniĕlkes (Weert), kerniêlke (Weert), krofnagel: krofnägel (Buchten), kruitnagel: kroednaagel (Stevensweert), kroednagel (Blerick, ... ), kroednegel (Helden/Everlo), kroednêgel (Beegden), kroetnagel (Baarlo, ... ), kroetneegel (Posterholt, ... ), kroetnägel (Montfort), kroetnêgel (Grubbenvorst), kroetnêgəl (Swalmen), krōētnagel (Buggenum, ... ), kruidnagel (Reuver), kruudnägel (Well), krŭŭtnägel (Meerlo), krŭŭtnäägel (Meerlo), krütnagel (Afferden), kruitnageltje: kraednaigelke (Echt/Gebroek), kroednägelke (Horn), kroednägelkes (Genooi/Ohé, ... ), kroednègelke (Blerick), kroetnieegelkes (Heel), kroetnägelke (Arcen), kroetnègelkes (Montfort), \'sering\'  kroetnaigelke (Maasbracht), kruk: kruk (Belfeld), levensbloem: laevesbloom (Broeksittard), levertenbloem: lêvertebloum (Einighausen), meibloem: meiblom (Gulpen), meibloom (Geleen), nagelbloem: hagelblooəm (Sevenum), nagelbloem (Afferden, ... ), nagelblom (Amby), nagelbloom (Baarlo, ... ), \'giroffel (nagelbloem)\' [onduidelijk of met het onderstreepte woord tevens een opgave bedoeld wordt]  nagelbloem (Heijen), nagelgruis: nagelgruus (Dieteren), [? - tweede woorddeel moeilijk leesbaar]  nagelgruus (Grubbenvorst), nageltjes: (clethra alnifolia); etym. (e.d.) , zie boek  nië.gelkes (Zonhoven), sint levesbloem: sint lêvesbloum (Sittard), steenviool: steinvioeal (Heel), violet: filètte (Maasbracht), flet (Beesel, ... ), flet-te (Blitterswijck), flette (Lottum, ... ), flĕĕt (Schinveld), flĕt (Steyl, ... ), flit (Swalmen), flèt (Beegden, ... ), flètje (Hunsel), flètte (Stevensweert), vlét (Sint-Odiliënberg), violetje: fletjes (Brunssum), flètje (Doenrade), flètjes (Sittard), violier: fleer (Borgharen, ... ), vziolier: fleer (Lutterade) giroffel (nagelbloem) [SGV (1914)] || nagelbloem (anjelier) [SGV (1914)] || nagelbloemen, wilde seringen III-2-1
nagelijzer klinknagelijzer: kleŋknāgǝlīzǝr (Venray), mof: muf (Jeuk), nagelblok: nāgǝlblǫk (Heerlen), nagelenijzer: nē̜gǝlīzǝr (Reuver), nɛ̄gǝlīzǝr (Heijen, ... ), nɛ̄ǝlīzǝr (Simpelveld), nagelenmal: nē̜gǝlmal (Geulle, ... ), nagelijzer: nōgǝlīzǝr (Lanaken), nāgǝlīzǝr (Herten, ... ), nǭgǝlē̜zǝr (Tessenderlo), nagelvorm: nāgǝlvǫrǝm (Helden, ... ), rivetijzer: rǝvɛt˱izǝr (Stokkem), schijf: šājf (Bilzen), smeednagelijzer: smiǝnǭgǝlęjzǝr (Bilzen), vorm: vǫrǝm (Spekholzerheide), vormijzer: vørǝmē̜jǝzǝr (Loksbergen), zetijzer: zęt˱īzǝr (Neeritter) Stuk ijzer met ronde en vierkante gaten van verschillende afmetingen, waarin men de pinnen van de nagels plaatst om er een kop aan te slaan. Het nagelijzer wordt ook gebruikt voor het vormen van de koppen aan klinknagels. Zie ook afb. 217. Koperen klinknagels werden vroeger volgens de zegsman uit L 210 gedraaid uit koperen plaat en vervolgens door het ɛklinknagelijzerɛ geslagen, waardoor er een kop op kwam. In L 329 werd het van verschillende ronde, vierkante en platte gaten van verschillende afmetingen voorziene nagelijzer boven het schroodgat van het aambeeld gelegd. De klinknagel werd vervolgens in één van deze gaten geplaatst. Door met een hamer op de voorgestuikte kop van de klinknagel te slaan nam deze de vorm aan van het betreffende gat. De kop werd afgewerkt met een ɛdopperɛ Zie ook de toelichting bij het lemma ɛdopperɛ.' [N 33, 292; N 33, 332; N 66, 19] II-11
nagels verwijderen (nagels) afhalen: nē̜gǝl ̇āfhǭlǝ (Venlo), āfhǭlǝ (Venlo), afbranden: afbranden (Linkhout), afdraaien: afdraaien (Kerkrade), aftrekken: aftrekken (Kerkrade), aftrɛkǝ (Ottersum), āftrɛkǝ (Herten), hoeven aftrekken: huvǝ aftrękǝ (Nieuwerkerken), hoeven uittrekken: hōvǝ uttrɛkǝ (Nuth), klauwtjes afdoen: klowkǝs āvduŋ (Neerpelt), koten uittrekken: kø̄ǝt ūttrɛkǝ (Schinveld), met de hand afdraaien: met de hand afdraaien (Berverlo), nagels afdoen: nāgǝls ǭfdøn (Zepperen), nagels aftrekken: nāgɛls āftrɛkǝn (Kotem), nē̜gǝl āftrɛkǝ (Tegelen), nōgǝls aftrɛʔǝ (Lommel), nagels met een tod uittrekken: nāgǝls mǝt nǝ tǫwt uttrøkǝ (Kaulille), nagels uittrekken: nagels uittrekken (Diepenbeek), nogǝls ātrękǝ (Nieuwerkerken), nø̄gǝl ūttrɛkǝ (Gulpen, ... ), nēgǝl- trękǝn (Sint-Truiden), nęjgǝls ūttrękǝ (Opglabbeek), nūgǝl awtrɛkǝ (Tongeren), nǫgǝls ātrękǝ (Sint-Truiden), nagels wringen: nagǝls freŋǝ (Lummen), onttenen: ontęjnǝ (Vliermaal), ontwringen: ontvręŋǝn (Oud-Waterschei), schillen: šɛlǝ (Veldwezelt), schoen trekken: šūntrɛkǝ (Beverst), schoen(en) uittrekken: schoen uittrekken (Alken), sxōn uttrɛkǝ (Blerick), šoŋ ustrɛkǝ (Terwinselen), šō.n ū.ttrękǝ (Tegelen), šōn utrɛkǝ (Berg / Terblijt), šōn uttrękǝ (Herten, ... ), šōn uttrɛkǝ (Ell, ... ), šōn ȳtrøkǝ (Gruitrode), šūn øtjtrękǝ (Meijel), šūnǫwtrɛkǝ (Beverst), schoenen uitdoen: sxō.n ȳtdō.n (Weert), šōn utduǝ (Eys), šōn ūdōn (Rekem), schoentjes uittrekken: šø̄nkǝs uttrękǝ (Maasmechelen), šø̄nkǝs uttrɛkǝ (Buchten), šø̄nkǝs ūttrɛkǝ (Susteren), šø̄nkǝs ǫwtrɛkǝ (Maaseik), teen trekken: tēn trɛkǝ (Swalmen), tenen: tęjnǝ (Bilzen), tenen afpitsen: tīǝnǝ afpītsǝ (Grazen), tenen aftrekken: ten āftrɛkǝn (Leunen), tiǝnǝ āftrɛkǝ (Neerpelt), tęjnǝ ǭftrēkǝ (Wellen), tīn aftrękǝn (Beringen), tīnǝ āftrękǝn (Helchteren), tenen afwringen: tīn afvreŋǝ (Beringen), tenen trekken: tī.ǝnǝ trɛkǝ (Boekend), tenen uittrekken: teenǝ øjttrękǝ (Rotem), tinǝ utrękǝ (Veldwezelt), tinǝ yttrɛkǝ (Kerkrade), tinǝ ātrɛkǝ (Herk-de-Stad), tinǝn uttrekǝ (Eijsden), tinǝn uttrekǝn (Mesch), tinǝn uttrɛkǝn (Hoensbroek), tiǝn uttrɛkǝ (Helden, ... ), tiǝn ātrɛkǝ (Hasselt), tiǝnǝ utrɛkǝ (Berg / Terblijt), tiǝnǝ uttręekǝ (Blerick), tiǝnǝ uttrɛkǝ (Heerlen), tsinǝ ustrɛkǝ (Kerkrade), tsiǝnǝ ūstrɛkǝ (Bleijerheide), tējnǝ ǭttrɛkǝ (Riksingen), tęjnǝ ǫwttrękǝ (Mal), tęjnǝ ǭttrękǝ (Borgloon), tī.n uttrē̜kǝ (Panningen), tīnǝ uttrɛkǝa (Heugem, ... ), tīnǝ ūttrɛkǝ (Mechelen), tīnǝn ǭattrękǝn (Diepenbeek), uitdraaien: ūtdręjǝ (Gruitrode), uitpitsen: ātpetsǝ (Sint-Truiden), uittrekken: uittrekken (Rotem), uttrɛkǝ (Blerick), uttrɛkǝn (Hoensbroek), ȳttrɛkǝ (Opitter), āttrɛkǝ (Sint-Truiden, ... ), ęttrɛkǝn (Linkhout), ūttrɛkǝ (Maastricht), ǭtrękǝ (Kuringen), uitwringen: ǭtwręjŋǝ (Wellen), vegen: vɛjgǝ (Neerharen) De nagels worden meestal afgetrokken met de haak die aan de bovenkant van de krabber zit. Men kapt of snijdt ze ook wel af of wringt ze met de hand af. Alvorens de nagels te verwijderen houdt men ze in heet, zelfs kokend water. [N 28, 35; monogr.] II-1
nagewas bamis: bamǝs (Tessenderlo), bamisvoeder: bǭmǝsfoi̯ǝr (Kwaadmechelen, ... ), groen: gryn (Kerniel), grȳn (Sint-Huibrechts-Hern), groenvoeder: grȳ.nvui̯.ǝr (Overrepen), herfst: hars (Martenslinde), hę.rǝs (Hasselt), hęrǝfst (Duras, ... ), hęrǝst (Berbroek, ... ), hęrǝxst (Heusden, ... ), hɛrs (Heesveld-Eik, ... ), hɛrǝfst (Neerpelt, ... ), hɛrǝs (Opgrimbie), hɛrǝst (Wijer), hɛrǝxst (Achel, ... ), ęrǝst (Eisden), ɛrǝfst (Kerkhoven, ... ), herfstgoed: ęrǝfsxōt (Vucht), herfstvruchten: hęrǝfstfrøxtǝ (Elen), ęrǝfstfrø̜xtǝ (Lanklaar), nagewas: nōǝgǝwa.s (Zonhoven), naschaar: nošōǝr (Hees, ... ), noǝšoǝr (Membruggen), noǝšu̯ęr (Martenslinde), nō.šō.ǝr (Beverst), nōǝšuǫr (Hoeselt), nōǝšōǝr (Diepenbeek, ... ), nōǝšǭr (Herderen, ... ), nūǝšūǝr (Grote-Spouwen), nǭ.šǭ.r (As, ... ), nǭšui̯ǝr (Reppel), nǭšǭr (Kanne, ... ), nǭǝšǭr (Gellik, ... ), nasprong: nuǝspro.ŋk (Hopmaal), navrucht: novrext (Genk), noǝvrȳ.x (Boekhout), noǝvrøx (Brustem, ... ), noǝvrøxt (Kerkom), noǝvrø̜i̯.x (Gelinden, ... ), nuǝvrøx (Diets-Heur), nuǝvrøxt (Houthalen), nuǝvrø̜i̯.x (Heks, ... ), nuǝvrø̜i̯.xt (Zepperen), nuǫvrøx (Koninksem, ... ), nuǫvrø̜i̯.x (Jesseren, ... ), nōvrext (Berbroek), nōvrøx (Bevingen), nōvrøxt (Velm, ... ), nōǝvryx (Berg), nōǝvrøxt (Binderveld, ... ), nōǝvrø̜i̯.x (Borgloon  [(verdwijnt door de bietenteelt)]  ), nōǝvręxt (Godschei), nǭvrext (Opglabbeek, ... ), nǭvrøx (Lanaken), nǭvręxt (Gruitrode), ondervrucht: o.ndǝrvrø.x (Lanaken), stoppelvrucht: stǫpǝlvrøx (Montenaken  [(vroeger)]  ), tweede schaar: twiǝdǝ šǭr (Boorsem, ... ), twi̯ǫd˱ šuǝr (Gors-Opleeuw), twjǫ.dǝ šuǝr (Vliermaal, ... ), twēdǝ šuø̜lj (Nerem), twēdǝ šuǝr (Millen, ... ), twēdǝ šōr (Zichen-Zussen-Bolder), twēt šuø̜r (Tongeren), twęi̯dǝ šő̄r (Henis), tweede vrucht: twidǝ vrø̜i̯.x (Voort), twēdǝ vrø̜i̯.x (Rutten) Het tweede gewas dat op een veld wordt geteeld nadat men er eerder al geoogst heeft. Bamis is een verkorting van ''Bavo-mis'', ofwel 1 oktober, feest van Sint Bavo; het heeft dan ook de betekenis van "herfst". Vergelijk het lemma ''zaaien, van nagewas'' (2.3). [JG 1a, 1b; monogr.] I-4
nagieten afgieten: afgieten (Alken), afgitǝ (Beringen), afgītǝ (Grazen), afgītǝn (Sint-Truiden), afkoelen: ā.fkø̄lǝ (Tegelen), āfkø̄lǝ (Maasmechelen), āfkīlǝ (Kuringen), ǭfkølǝ (Diepenbeek), afschrobben: āfšrobǝ (Heugem), āfšrūbǝ (Mechelen), ǭfsxrubǝ (Zepperen), afschrobben met koud water: āfšrubǝ met kōt wasǝr (Kerkrade), afschudden: āfšødǝ (Heesveld-Eik, ... ), afspoelen: afspoelen (Alken), afspylǝ (Lommel, ... ), afspylǝn (Ottersum), āfspylǝ (Helchteren), āfspylǝn (Leunen), āfspyǝlǝn (Hoensbroek), āfspø̄lǝ (Blerick, ... ), āfspūlǝ (Kaulille), āfšpø̄lǝ (Beek, ... ), āfšpø̄lǝn (Mesch), ǫfspīlǝ (Beverst), ǭfspȳlǝ (Tongeren), ǭfspīlǝ (Bilzen), afsproeien: āfsprūjǝ (Venlo), afspuiten: afspø̄tǝ (Sint-Truiden), afwassen: afwasǝ (Sint-Truiden), āfwasǝn (Neerpelt), āfwɛšǝ (Hoensbroek), ǭfwasǝ (Mal), ǭfwašǝ (Riemst), ǭfwāsǝ (Vliermaal), beschudden: bǝšɛdǝ (Veldwezelt), nagieten: nǫwǝgi-jǝtǝ (Wellen), nagieten met koud water: nōgītǝ met kāt watǝr (Riksingen), naschuddelen: nǭšø̜dǝlǝ (Berg / Terblijt), naspoelen: noǝšpø̜lǝ (Bleijerheide), nǭspø̜lǝ (Maaseik), nǭšpø̄lǝ (Buchten, ... ), opschudden: ǫpšødǝ (Nuth), reinspoelen: rɛn spø̜lǝ (Terwinselen), schoonmaken: sxoan mākǝn (Ransdaal), šōnmākǝ (Sittard), schrobben: sxrubǝ (Herk-de-Stad), šrobǝ (Susteren), šrǭbǝ (Neeritter), schudden: šødǝ (Eys), schuren: sxȳrǝ (Neerpelt), spoelen: spȳlǝ (Mal), spø̄lǝ (Ell), spø̄lǝn (Maastricht), spēlǝ (Veldwezelt), vuiligheid wegdoen: vęjlexęjt węgdūn (Oud-Waterschei), wassen: wasǝ (Boekend, ... ), zuiver maken: zivǝr mākǝ (Gruitrode), zuiveren: zāvǝrǝn (Waasmont) Nadat de haren afgekrabd zijn, wordt het dier met koud water afgespoeld; enerzijds om achtergebleven haren en eventueel vuil te verwijderen, anderzijds om het nascheren gemakkelijker te maken. [N 28, 26] II-1