e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
zijn pasen houden add. paasplicht: pôsplig (Reuver) Zijn Paasplicht vervullen, zijn Pasen houden, d.w.z. in de Paastijd, rond Pasen te biecht en te Communie gaan [ziene paose ha.lde, zien Paoskemunie doon]. [N 96D (1989)] III-3-3
zijn tevredenheid betuigen bedanken: bedaankə (Gennep), bedanke (Beek, ... ), bestuiten: bestoeete (Weert), blij zijn: bli-j zeen (As), blie zeen (Ittervoort), blie zin (Doenrade), bliej zeen (Sittard), blij zijn met: blei zien mèt dieg (Maastricht), bli-j zien mit (Gennep), content zijn: ich bĕn cŏntent (Geleen), ig bên kontent (Stein), kontant zien (Hoeselt), kontent zien (Gulpen), dankbaar zijn: dankbaar zeen (Sittard), danken: daankə (Maastricht), deugd hebben van: deugd hebben van... (Meeuwen), ergens in groeien: ergens in gruien (Venray), urges ien gruie (Meerlo), freude (du.) hebben: vr‧øͅi̯t hā.n (Eys), goed doen: goot dôên (Amstenrade), (cf. "dat deit miech good").  good doen (Maastricht), goed vinden: good vində (Maastricht), goed zijn: gôôj-zin (Swalmen), groeien: gröje (Tienray), cf. VD s.v. "groeien"1. (oneig.) ergens in groeien = zich erin verkneukelen, zich verheugen in  gräöie (Venray), grozelen: greuzele (Venlo), het fijn vinden: ⁄t fijn viende (Oirlo), instemmen: instummə (Maastricht), meegenieten: met geneete (Weert), meeleven: meeleven (Leopoldsburg), meeléévə (Meijel), mitlaeve (Posterholt), mitleve (Schinnen), mitlèvə (Montfort), mitlévə in ut chəluk (Kapel-in-t-Zand), mètleevə (Maastricht), (geluk, leed).  mitleavə (Beesel), plezier doen: dat doet me plezier! (Meeuwen), det duit um plezeer (Venlo), plezeer doon (Maasniel, ... ), plezēēr dōōn (Schimmert), pləzeer doon (Venlo), plezier hebben: plezeer hébbe in get (As), prijzen: prijze (Caberg), spa (du.) hebben aan: dao höb ich sjpas aan (Susteren), heetj dao spas aan (Montfort), stoefen: stoeffen (Eksel), stuiten: schtŭŭte (Schimmert), sjtute (Haelen), sjtuu:te (Herten (bij Roermond)), sjtuute (Maasniel, ... ), sjtūūte (Doenrade, ... ), sjtūūtə (Amstenrade, ... ), sjtûûtə (Schinnen), sti-jte (Bree), stitə (Meeuwen), stjuute (Neer), stjuutə (Kapel-in-t-Zand), stoete (Ell, ... ), stuiten (Stein), stute (Heythuysen, ... ), stuu.tə (Kelpen), stuute (Caberg, ... ), stuuten (Haler), stuutte (Venray), stuutə (Montfort, ... ), stuutən (Urmond), stuûte (Oirlo), stuüte (Kesseleik, ... ), stūūte (Maasbree), stŭŭte (Meerlo, ... ), stütte (Tienray), (= stoefen).  stieten (Meeuwen), (opscheppend).  stuute (Maastricht), mar.: cf. VD s.v. III. Stuiten"= (gew.) pochen, opscheppen, bluffen???  stutjə (Meijel), uiten: uute (Maastricht), uutte (Vlodrop), uitgelaten zijn: ówtgelaote zeen (As), voldaan zijn: voldaon zeen (Echt/Gebroek), zich bedanken: zich bedaanke (Mheer), zich content betonen: ziech kontent betuine (Maastricht), zich content tonen: zich kəntent tuinə (Venlo), zich content verklaren: zich content verklaore (Gulpen), zich freuen (<du.): fruië (Vaals), zich freuen (du.): fruie (Eys, ... ), plezeer (Noorbeek), sich vruie (Gulpen), vruije (Vlodrop), vruië (Heerlerbaan/Kaumer), ze.x˃ vr‧øͅi̯ə (Eys), zich vruie (Klimmen), zich vruije (Waubach), zich vruijə ūūëvər (Nieuwenhagen), zich vruië uvver (Gulpen), ziech vräue (Kerkrade), zig fruiə (Oirsbeek), zich tevreden geven: zich təvrijjə gēēëvə (Nieuwenhagen), zich tevreden zeigen (du.): ziech tsəvrijə tseegə (Simpelveld), zich uitlaten: zich oetlôte (Melick) genoegen hebben om het geluk van iemand anders [ergens in gruien, grunselen] [N 85 (1981)] || zijn tevredenheid betuigen, zijn tevredenheid kenbaar maken [stuiten] [N 85 (1981)] III-1-4
zijn woede luchten afblazen: aofbloze (Maastricht), afkoelen: àfkuulə (Loksbergen), âafkeule (Swalmen), afreageren: aafreageerə (Hulsberg), aafreagere (Echt/Gebroek, ... ), aafreageren (Nunhem), aafreagerə (Doenrade, ... ), aafreagerən (Urmond), aafreagiere (Weert), aafreagére (Venlo), aafreeageerə (Beesel), aafregeren (Born), aafréagere (Thorn), aafréjagéére (Wijlre), af reagere (Schimmert), afreagere (Stein), afreageren (Meeuwen), afreagiere (Meerlo), afreeageerə (Meijel), aof reageere (Maastricht), aofreageere (Caberg), aofreageerə (Maastricht), aofreagere (Maastricht), aofreeageerə (Maastricht), ááfreeáágeerə (Venlo), ââfreageren (Schimmert), barst: (gezegde).  barst (Meijel), bedaren: bedaare (Sevenum), bedare (Voerendaal), bèdare (Sevenum), beulen: bij bolle, dof klinken  bø͂ͅlə (Eupen), bijdraaien: biedreeə (Oirsbeek), bordelen: zie ook b›l\\  bøͅrdələ (Eupen), een de dat zagen: (= iemand de waarheid zeggen).  ‧eͅŋə dər da.t˃ zā.gə (Eys), gal spuien: gal sjpu-e (Schaesberg), giftig: giftig (Meijel), kalmeren: kalmeren (Montfort), kàlmijrə (Loksbergen), lucht geven aan: loch geëve aa (Gulpen), luchten: luuchte (Schinnen), ophechten: ŏĕpuchtə (Loksbergen), razen: razen (Jeuk), schelden: sjelde (Vaals), schobben: schoebe (Eys), snauwen: snouwen (Eksel), stik in een meelzak, dan kom je gepoederd in de hel: sjtik in eine maelzak dan kumjiste gepoeiert in de hèl (Sittard), stoom aflaten: stoom aflaten (Leopoldsburg), tot het barst: tot et bars (Maastricht), tot tien tellen: toet teen telle (Posterholt), uitkeken: ⁄t oetkééëkə (Nieuwenhagen), uitkuren: oétkure (Gronsveld), ōētkuure (Mheer), uitlaten: oetloate (Melick), oes"klankwettig in Kerkerade  oes losse (Kerkrade), uitleven: ōētléévə (Susteren), uitrazen: oetraoze (Ell, ... ), oëtraoze (Horst), ōētraoze (Amby), uutraoze (Venray), uitvaren: oët voare (Kesseleik), uitzinnig: oatzinnig (Eigenbilzen), verkroppen: verkróppe (As), vloeken: vloke (Vijlen), vuur spijen: (vuur).  veur spieje (Neer), wut (du.) spuien: wōēët spŭjjə (Nieuwenhagen), zich afregen (<du.): zich aafrege (Beek), zich eens uitkotsen: sich ens oet kotse (Blerick), zich inhouden: zich inhaaje (Herten (bij Roermond)), zich laten gaan: ziech laote goon (Caberg), zich loslaten: sig los laotə (Montfort), zich luchten: zich luchte (Geleen), zich uitkuren: zich oetkuurə (Kapel-in-t-Zand), zich outkuure (Hoensbroek), zich uitlaten: zich oetlaotə (Kapel-in-t-Zand), zich ōēt⁄laotə (Brunssum), zich uitpraten: zich uûtpraote (Oirlo), zijn gal spijen: zien gal spijen (Maastricht), zijn gal uitspijen: z⁄n gal oetsjpieje (Susteren), zijn gift koelen: z’n gif keule (Ulestraten), DIT IS ALLES!  z’ gif keulen (Velden), zijn gift opvreten: zin gift òpvrééte (As), zijn gift uitwerken: zi-jn gift ûtwörke (Bree) brullen, schreeuwen || zijn woede proberen kwijt te raken door iets te doen of te zeggen [N 85 (1981)] || zn gram ergens halen: In de betekenis: zijn woede luchten? [DC 32 (1960)] III-1-4
zijpad gang: gank (Horn), kleine gang: klinge gaank (Epen), klinge gank (Ubachsberg), zijgang: de zajbeuke (Tongeren), de zi-jgank (Eisden, ... ), de zijgank (Eigenbilzen), der zijgāŋk (Montzen), dr ziehgank (Nieuwenhagen), dr ziejgank (Klimmen), dr zĭĕjgank (Klimmen), linker en rechter ziegank van kerkdeur uit gezien (Gulpen), siegank (Linne), zaegang (Siebengewald), zeigang (Diepenbeek), zi-jgang (Uikhoven), zi-jgank (Uikhoven), zi-jgāng (Boorsem), zi-jgāngk (Boorsem), ziegangk (Geleen), ziegank (Blerick, ... ), ziegànk (Doenrade), ziegäng (Montfort), ziejank (Chèvremont, ... ), ziejeng (Bocholtz), ziejenk (Kerkrade), ziejgaank (Vijlen), ziejgaaŋk (Schinnen), ziejgangk (Valkenburg), ziejgank (Klimmen, ... ), ziejgeng (Ell, ... ), ziĕgànk (Nieuwenhagen), zijgaank (Eksel), zijgang (Hasselt, ... ), zijgank (Achel, ... ), zijgeng (Eigenbilzen, ... ), zijjgaank (Zonhoven), zijjgeng (Zonhoven), zīēgànk (Amstenrade), zīgɛŋ (As), zèègank (Sint-Truiden), #NAME?  de ziegeng (Meerssen), zijkant: zi-jkanten (Mechelen-aan-de-Maas), ziejkantj (Kelpen), zijkant (Maastricht), zijkānte (Maastricht), zijpad: de twiee ziejpej (Merselo), het zie-j-paad (Hoensbroek), t ziepaad (Lutterade), t zijpaad (Maastricht), ut zīīpāāt (Maastricht), zeipad (Maastricht), zeͅjpa (Meijel), zi-jpaad (Ospel, ... ), zi-jpaat (Weert), zi-jpad (Gennep), ziejpaad (America, ... ), ziejpad (Oirlo, ... ), ziepaad (Beek, ... ), ziepaat (Lutterade, ... ), ziepad (Venray), ziepāād (Nuth/Aalbeek, ... ), ziepei (Venray), ziepäj (Montfort), zij-pad (Heugem), zijjpaad (Maastricht), zèjpaat (Maastricht) Elk van beide zijgangen [zijpad?]. [N 96A (1989)] III-3-3
zijpad add. zij-ingang: zie-ingank (Baarlo) Elk van beide zijgangen [zijpad?]. [N 96A (1989)] III-3-3
zijsnijtang zijsnijtang: zišnitsaŋ (Kerkrade) Kniptang voor metaal waarbij de sneden van de bekken ongeveer in de lengterichting van de tangbenen staan. De tang wordt volgens de invuller uit Q 121 gebruikt om schroefdraad, boutjes, etc op moeilijk bereikbare plaatsen af te knippen. Zie ook afb. 146. [N 33, 181] II-11
zijspleet in de overrok binnentas: binnetés (Eksel), bomgat: boemgat (Paal), bumgat (Paal), losse maal: loͅsə malə (Rekem), maal: maal (Diepenbeek), moͅul (Riksingen), maalskot: malskuət (Hasselt), rokkenspleet: rokkesjpleet (Puth), rokspleet: rokspleet (Leopoldsburg), roͅksplēt (Leopoldsburg), scheur: scheur (Jabeek), scheurgat: sjuërgaat (Boorsem), sXøͅrgout (Herk-de-Stad), šøͅrgat (Mechelen-aan-de-Maas), scheuring: sjeuring (Val-Meer, ... ), scheursgat: scheuirsgaot (Sint-Truiden), scheursgaat (Maastricht, ... ), schueursgaat (Meijel), sjeursgaat (Maastricht, ... ), sic  scheuersgaat (Meijel), scheurskot: scheerskoet (Eigenbilzen), scheurslok: sjeurslaok (Schimmert, ... ), sjieërslaok (Klimmen), sjūūrsloak (Hoensbroek), sjûûrslaok (Klimmen), schootlok: [lett. Schoss (du.) + Loch (du.), rk]  sjoeës-loach (Bleijerheide), schortsgat: Van Dale (DN): Schurz, 1. schort(je), voorschoot; - 2. lendendoek, schort.  sjêûtsgat (Mechelen), schreursgat: (Vero.) [´ : sleeptoon] [Van Dale: schreur (van schroden, snijden, i.h.b. ook kleren), &lt;gew.&gt; kleermaker.]  sjreursgáat (Tegelen), [Van Dale: schreur (van schroden, snijden, i.h.b. ook kleren), &lt;gew.&gt; kleermaker.]  schreursgaat (Baarlo, ... ), schreursgat (Meerlo, ... ), schreursgaät (Amstenrade), schriersgaat (Neeroeteren), schruursgaat (Venlo, ... ), schruursgat (Maaseik), schruuërsgaat (Weert), sjreursgaat (Einighausen, ... ), sjreursgāāt (Swalmen), sjreursgàat (Tegelen), sjreursgáat (Tegelen), sjriersgaat (Bree), sjruursgaat (Meijel, ... ), sjrörsgaat (Stevensweert), sjröärsgaat (Horn), sjrûûrsgaat (Panningen), sXrø̄rsgāt (Kaulille), šri:rsga.t (Meeuwen), šrirsjat (Opglabbeek), šrīrsjàt (Bree), šry(3)̄rsgāət (Rotem), šryrsxāt (Meeswijk), šrüürsgāt (Bocholt), [Vgl. N24,007: zijspleet in de overrok waarlangs men bij de zak in de onderrok kan komen] [Van Dale: schreur (van schroden, snijden, i.h.b. ook kleren), &lt;gew.&gt; kleermaker.]  sjruërsgaat (Tungelroy), NB sjriêr: kleermaker. [Van Dale: schreur (van schroden, snijden, i.h.b. ook kleren), &lt;gew.&gt; kleermaker.]  sjriêrsgaat (Bree), Sjreursgaat &lt; sjreur schoenmaker + s + gaat gat. [Van Dale: schreur (van schroden, snijden, i.h.b. ook kleren), &lt;gew.&gt; kleermaker.]  sjreursgaat (Maastricht), schreurskot: [Van Dale: schreur (van schroden, snijden, i.h.b. ook kleren), &lt;gew.&gt; kleermaker.]  šeskyt (Rosmeer), schreurslok: [Van Dale: schreur (van schroden, snijden, i.h.b. ook kleren), &lt;gew.&gt; kleermaker.]  schreurslaok (Brunssum, ... ), schreursloak (Hoensbroek), schruujschloak (Heerlen), sjreurslaok (Sittard), sjroenssjlook (Ulestraten), sjruersj-laok (Klimmen), sjruuerslook (Mheer), sjruuörslaok (Hoensbroek), NB: schruuër, snijder. [Van Dale: schreur (van schroden, snijden, i.h.b. ook kleren), &lt;gew.&gt; kleermaker.]  schruuërslaok (Valkenburg), Vero. [Van Dale: schreur (van schroden, snijden, i.h.b. ook kleren), &lt;gew.&gt; kleermaker.]  sjruursloëk (Gronsveld), schreurstas: De zak (tas) werd met een lint vastgemaakt. [Van Dale: schreur (van schroden, snijden, i.h.b. ook kleren), &lt;gew.&gt; kleermaker.]  schruuërstes (Weert), sleursgat: [sic]  sjlörsgaat (Susteren), slip: slep (Borlo, ... ), slip (Kwaadmechelen, ... ), sløp (Neerpelt), sləp (Halen), slipje: slüpke (Neerpelt), snijdergat: sneͅiërgo͂ͅët (Kermt), snijdersgat: sniersgaat (Sevenum, ... ), snijdersgaat (Maastricht), šnyrsyāt (Lanklaar), snijderslok: snijderslook (Wijk), snijgat: sneigōət (Hamont), spleet: schpleet (Schimmert), sjplieët (Eijsden), spleet (Blerick, ... ), spleet in de rok (Borgharen), splēt (Boekt/Heikant, ... ), spleͅit (Sint-Truiden), spleetje: sjplieëtje (Hoensbroek), split: schplit (Mechelen), sjplit (Hoensbroek), splet (Tessenderlo, ... ), split (Boekend, ... ), struislok: [sic]  sjtruueslaok (Schinveld), strues-loak (Brunssum), tas: tēͅs (Borgloon), teͅs (Beringen, ... ), tès (Beringen, ... ), tasgat: tesgaat (Weert), tassengat: tessegaat (Ell), tassenlok: tesjelaok (Beek), tesse-lōēëk (Oost-Maarland), zijmaal: zijmaal (Hoeselt), zijspleet: ziesjpleet (Sittard), zijtas: zeteͅs (Beringen), zijtès (Beringen) [sjreursgaat*]: zijspleet in vroegere vrouwenrokken || gulp, split in een mansbroek || opening in de bovenrok van vrouwen, waardoor zij een met een snoer rond haar lichaam gebonden buidel (tes) kon bereiken || opening in een kleed, er door den schreur aangebracht || opening in rok van vrouwen || rok met eronder aangebonden zak met opening aan buitenzijden || slip in broek, rok || spleet in de bovenrok van vrouwen, waardoor zij een, met een snoer rond het lichaam gebonden buidel (tes) konden bereiken || spleet opzij in bovenrok om bij de rokketes te kunnen komen || zak, gedragen onder vrouwenrok, te bereiken via schruuërsgaat. || zijopening aan een vrouwenrok || zijopening aan vrouwenrok om de maal te kunnen bereiken || zijspleet in de overrok waarlangs men bij de zak of tas in de onderrok kan komen [snijdersgat, schreursgat, sjeursloak] [N 24 (1964)] || zijspleet in vrouwenrok III-1-3
zijsponde beddenplank: będǝplaŋk (Bilzen), zijplank: zejplaŋk (As), zājplaŋk (Bilzen), zęjplaŋk (Maastricht), zījplaŋk (Posterholt) Elk van de twee verwijderbare zijkanten van een, meestal houten, bed. [N 56, 178d] II-12
zijstukken wangen: waŋǝ (Sint Odilienberg), zijkanten: zejkāntǝ (Ottersum), zīkānt (Mechelen), zijstukker: zijštøkǝr (Bleijerheide) De driehoekige zijstukken van de constructie van een dakvenster. [N 54, 173c] II-9
zijstukken van het raam asblok: as˱blǫk (Gellik), brakken: brakǝ (Boorsem, ... ), dommen: domǝ (Neeroeteren, ... ), flanken: flā.ŋkǝ (Riemst), ijzeren krauwen: īzǝrǝ krǫu̯ǝ (Margraten  [(aan de modernere paarderol)]  ), koppen: kęp (Grote-Spouwen, ... ), kopstukken: kǫpstękǝ (Tongerlo), korte balken: kǫrtǝ bɛ ̝lǝk (Kronenberg), kǫrtǝ bɛ̄.lǝk (Rijckholt), krauwen: krǫu̯ǝ (Banholt, ... ), pinbalkjes: penbɛlǝkskǝs (Lottum), scheen: šē̜n (Niel-bij-As), schijven: š˙ęi̯vǝ (Lanaken), staanders: štø̜̄ndǝrs (Rijckholt  [(aan de ijzeren paarderol)]  ), steunen: stø̄nǝ (Merselo), vork: vø̜rǝk (Lanaken), welbatsen: wɛlbatsǝ (Leut, ... ), welbrakken: wɛlbrakǝ (Eisden, ... ), weldommen: wɛldomǝ (Herderen), zijbalken: zei̯bɛ.lǝk (Cadier), zijkanten: zei̯kɛnt (Elen), zijkoppen: zęi̯kø̜p (Hees), zijkruk: zái̯kręk (Bilzen) De beide korte delen van het raamwerk, waarin de as van de rol bevestigd is. [JG 2c; JG 1b add.; N 11A, 184d + 185c; div.; monogr.] I-2