e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren...

Overzicht

Gevonden: 17121

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
borrelen (van water) bazelen: bazele (Blerick), blaren: blaore (Ell), bloare (Swolgen), ⁄t blaortj (Ell), blazen: bloaze (Arcen), bobbelen: boabelen (Stein), bobbele (Berg-en-Terblijt, ... ), bobbelen (Bree, ... ), bobbelt (Brunssum), bobbeltj (Hunsel), bobbələ (Maastricht), bobələ (Rekem), boebbele (Maaseik, ... ), boebbelen (Amby), boebbelt (Eijsden), boebele (Blerick, ... ), boebelt (Ingber), boebelè (Bingelrade), boebelə (Holz), boebələ (Tegelen), boĕbbelen (Halen), boobbele (Maastricht), boobbelt (Sint-Odiliënberg), boobələ (Kermt), bŏbbele (Gulpen, ... ), bŏbele (Munstergeleen), bŏĕ-be-le (Vijlen), bŏĕbbele (Wellen), bŏĕbbələ (Heerlen), bŏĕbelə (Oirsbeek), bŏĕbələ (Nieuwenhagen, ... ), bubbələ (Swalmen), bòbbele (Heer, ... ), bóbbele (As, ... ), bóbbelt (Sittard), bôbbele (Schimmert), böbbele (Mheer), böbbələ (Maastricht), (de ò als in het Maastrichtsche: pop).  bòbbele (Sint-Pieter), (t water bobbelt).  bobbele (Stevensweert), ps. omgespeld volgens Frings!  bobbən (Sint-Huibrechts-Lille), bōbəle (Maastricht), borbelen: boerbele (Klimmen), borbele (Doenrade), borbèlle (Beek), börbele (Lutterade), borrelen: (òp)bòrrələ (Roermond), (óp)borrele (Tienray), boorelt (Itteren, ... ), borrele (Amby, ... ), borrele(n) (Velden), borrelen (Beesel, ... ), borrelen (van ní spreung) (Meijel), borrelend water (Maastricht), borreljt (Thorn), borrelle (Geulle, ... ), borrellen (Boekend), borrellə (Echt/Gebroek), borrelt (Venray), borreltj (Horn), borrelə (Doenrade, ... ), borrəlt (Schinnen), borrələ (Beesel, ... ), bōrrələ (Sittard, ... ), bŏrrele (Geleen, ... ), boͅrələ (Ingber, ... ), bòrrele (Amby, ... ), bòrrelə (Gennep), bòrrölö (Stevensweert), bòrrələ (Doenrade, ... ), bòrrələn (Urmond), bòrələ (Amstenrade, ... ), bórrele (Pey), bórrələ (Kapel-in-t-Zand, ... ), börrele (Venray), b‧oͅrələ (Eys), (nieuw).  boͅrələ (Eys), de -o- in bòrrele is moeilijk weer te geven.  bòrrele (Roermond), borrend wellen: welt-borrend (Posterholt), bortelen: bórtele (Meijel), bórtələ (Meijel), brobbelen: brobbele (Lutterade), brobbelen (Eksel), brobələ (Rekem), broebbeld (Oirsbeek), broebbele (Waubach), broebbəlt (Opglabbeek), broebele (Blerick, ... ), broebelen (Montfort), broebələ (Schimmert), broobələ (Kermt), brooebbelen (Elen), brōēbələ (Loksbergen), brŏĕbelə (Oirsbeek), brŏĕbələ (Loksbergen, ... ), brubələ (Aalst-bij-St.-Truiden, ... ), brubələn (Tessenderlo), bró bɛlen (Bree), bróbbele (As, ... ), brôbbele (Ell), ⁄t broebelt (Jeuk), (Duitsche oe).  ⁄t water brŭbbelt (Schimmert), ps. omgespeld volgens IPA!  broͅbələ (Beringen), broddelen: broddele (Bilzen), broddələn (Diepenbeek), brodelt (Vaals), bróddele (As), broezen: broeese (Weert), broesje (Maastricht), broesjë (Lanklaar), brottelen: brutələ (Kwaadmechelen), daar komen blazen op: doa komme bloazen op het water (Heel), dobbelen: dobbele (Grubbenvorst), drijven: drieve (Hoensbroek, ... ), golven: golve (Meerssen), gruttelen: gruttele (Maastricht), het water komt naar boven: ⁄t water kump nao bōve (Schimmert), het water komt omhoog: ⁄t water kump omhôg (Schimmert), het water kookt dat het rabbelt: et water kokt dat et rabbelt (Heerlen), het water kookt dat het rammelt: ⁄t water kŏkt dat ⁄t rammelt (Mechelen), koken: kaoke (Klimmen), koaken (Gennep), koakə (Guttecoven), kweukke (Rosmeer), køͅke (Stein), in een kolk bijvoorbeeld  ⁄t woater kŏkt (Gennep), kolken: klôkke (Schinnen), korrelen: korrele (Bree), krallen: kralle (Waubach), krallen (Simpelveld), kwellen: kwel (Eys, ... ), kwelle (Blerick, ... ), kwellen (Doenrade, ... ), kwellê (Swalmen), kwèllə (Simpelveld, ... ), kwélle (Geulle, ... ), kwéllə (Brunssum, ... ), kwö.lle (Montfort), (D. Quelle = bron).  kwèlle (Klimmen), kwelmen: kwelmen (Schinnen), kwélleme (Klimmen), lopen: lòupe (Opglabbeek), opborrelen: opborrele (Bunde, ... ), opborrelen (Hoensbroek, ... ), opborrələ (Hunsel), opbōrrele (Guttecoven), opbòrrele (Sevenum), opbòrrələ (Nieuwenhagen), òpboarrəle (Schimmert), òpbórrələ (Susteren), ôpborrele (Oirlo), opkomen: opkoame (Weert), opkwellen: opkwelle (Nieuwstadt), opwellen: opwelle (Merkelbeek), opwèllə (Hulsberg), öfwelle (Waubach), pruttelen: pruttele (Geulle, ... ), pruttelen (Hoensbroek, ... ), pruttĕle (Hoeselt), pruttulu (Brunssum), pruttələ (Maastricht, ... ), prŭttele (Grevenbicht/Papenhoven), puttelen: puttelen (Meeswijk), rabbelen: rabbele (Ulestraten), schuimen: sjoeme (Merkelbeek), springen: sprink (Gulpen), sprudeln (du.): schproedelt (Vaals), wallen: walle (Klimmen, ... ), wallen (Rimburg, ... ), wàllə (Heerlen), (et water walt).  walle(n) (Schinveld), (t water koakt, det t walt).  wallen (Guttecoven), wellen: welle (Boekend, ... ), wellen (Geleen, ... ), wellə (Horn, ... ), welt (Ingber), wèllə (Heerlen, ... ), wèèllə (Heel), wélle (Doenrade), ⁄t wēlt (Schimmert), (oud).  wɛlə (Eys), zwellen: zwelt (Maastricht) bobbelen [ZND 01 (1922)] || bobbelen (t water bobbelt) [SGV (1914)] || bobbelend naar boven komen, gezegd van water [borrelen, wellen, walen, kwelmen] [N 81 (1980)] || de opborrelende lucht- of gasbel in een vloeistof [wal, wel, brobbel, bobbel] [N 91 (1982)] || door opstijgende damp- of gasbellen in beweging zijn, gezegd van vloeistoffen || door opstijgende damp- of gasbellen in beweging zijn, gezegd van vloeistoffen [bobbelen, borrelen, portelen, drijven] [N 91 (1982)] III-4-4
borrelglaasje bak: zonder voet  bak (Wellen), borrel: borrel (Bree, ... ), borəl (Kinrooi, ... ), boͅrə (Lummen), boͅrəl (Achel, ... ), børəl (Kwaadmechelen), ⁄bōͅrəl (Boekt/Heikant), m.  boͅrəl (Bocholt, ... ), m. mv. b#r\\ls  boͅrə (Halen), ne borrel  ⁄boͅrəl (Peer), v.  boͅrəl (Hasselt), borrelglaasje: borrel-glaeske (Tegelen), borrelglaaske (Herten (bij Roermond)), borrelglaeske (Baarlo, ... ), borrelglaiske (Ell, ... ), borrelglaske (Nunhem), borrelgloeske (Tegelen), borrelglouske (Grathem), borrelgláasje (Amstenrade), borrelgläske (Echt/Gebroek, ... ), borrelglèske (Boekend, ... ), borrelglèèske (Neer, ... ), borrelgléeske (Kinrooi), borrelglééske (Milsbeek, ... ), borrelsgleske (Velden), borrelsglééske (Panningen), borrəlglèske (Heer), boͅrəlgleͅskə (Neerharen), boͅrəlglɛ̄skə (Mechelen-aan-de-Maas), borrelglas: borrelglaas (Brunssum, ... ), boͅrəlglās (Mechelen-aan-de-Maas), borreltje: borreltje (Leuken, ... ), boͅrəltšə (Maaseik), bøͅrəlkə (Maaseik), dikkop: dekkoͅp (Sint-Truiden), ps. invuller twijfelt over het antwoord  dekkoͅp (Lommel), drup: drøp (Halen), drøͅp (Sint-Truiden), drupje: dreͅpkə (Genk, ... ), drupke (Geulle), dröpke (Heerlen), drøpkə (Bree, ... ), drøͅpkə (Beringen, ... ), drüpje (Bleijerheide, ... ), treͅpkə (Spalbeek), mv. ~s  drøͅpkə (Wellen), o.  drēpkə (Hasselt), drøpkə (Borgloon), drøͅpkə (Sint-Truiden), onz. mv. dr\\pk\\s  drəpkə (Borgloon), zonder voetjes: flabÈ, grØt\\  drøͅpkə (Ketsingen), drupjesglaasje: dropkesglaaske (Buchten), dropkesglaeske (Swalmen), drupkesglaeske (Eijsden, ... ), drupkesgleeske (Heerlerheide), drupkesgleske (Mechelen), drupkesglèeske (Gronsveld), drupkesglèèske (Haelen, ... ), drupkesglééske (Oost-Maarland), druupchesgleësge (Spekholzerheide), druupkesglejeske (Eygelshoven), drŭpkesglĕĕske (Schimmert), drypjənsjleəsjə (Bleijerheide, ... ), dröpkes-glaeske (Ulestraten), dröpkesglae.ske (Mechelen), dröpkesglaeske (Echt/Gebroek, ... ), dröpkesglaiske (Urmond), dröpkesglaäske (Mesch), dröpkesgleeske (Wolder/Oud-Vroenhoven), dröpkesglēēëske (Hoensbroek), dröpkesgläske (Rothem, ... ), dröpkesglèèske (Klimmen), dröpkesglééske (Panningen, ... ), drøpkəsgløͅskə (Smeermaas), drøͅpkəs˃glēͅskə (Tungelroy), drøͅpkəs˃glɛskə (Teuven), drûpkesglēske (Schimmert), drupjesglas: drupkes-glaas (Maastricht), dröpkesglaas (Valkenburg), drøͅpkəsglās (Ophoven), druppeltje: drøpəlʔə (Kwaadmechelen), een klein: kleen (Hasselt), een kleint: é kleint (Nuth/Aalbeek), foezelglaasje: fōē.zelglééske (Panningen), gendarm: žəndeͅrm (Tongeren), glaasje: e glaeske (Roermond), glaeske (Sittard), gleske (Waubach, ... ), gläske (Venlo), Eè stevig glèèske achteriêversloan  glèèske (As, ... ), grote: groi̯tə (Rosmeer), jacques-je: djoͅkskə (Opheers), jeneverglaasje: sjeneverglèske (Gronsveld), zjenèverglèèske (Bree), jeneverglas: jeneverglaas (Maastricht), knap: zonder voet  knap (Val-Meer), maatje: myət⁄ə (Opheers), jenever 1/10 liter  møͅtšə (Mook), o.  mijətjə (Hasselt), pint: een pint \'schnaps\'  pī.ŋk (Kelmis), roemer: ruumer (Wijk), m. wijnglas = roemer  rīəmər (Opglabbeek), schnapsglaasje: schnapsgleske (Roosteren), sjnapsglaeske (Melick), sjnapsgleäske (Eygelshoven), sjnapsglèske (Maasbracht), sjnapsglééske (Buchten), sjnapsglêske (Susteren), borrel  sjnabsgläeske (Heerlen), schopje: iets groter dan een klein mosterdglaasje  sjōpke (Herten (bij Roermond)), inhoudsmaat: 1/4 dl  sxøͅpkə (Bergen), klein glaasje  šøͅpkə (Waubach), klein glaasje of staandertje  šøͅpkə (Valkenburg), klein glas  šøͅpkə (Berg-en-Terblijt), schopjesglas: schöpkesglas (Milsbeek, ... ), schoppes: sjöbbes (Roermond) borrelglaasje || borrelglas || borreltje || drinkglas [RND] || dubbel borrelglas || glaasje || glaasje bier || halfvol borrelglaasje met zwarte voet || jeneverglaasje || jeneverglaasje met een voetje (borrel) [N 20 (zj)] || klein borrelglaasje || likeurglaasje op voet || rond borrelglas III-2-1
borst boeg: bux (Hamont, ... ), bōx (Swalmen), bōǝx (Baarlo), būx (Bocholt), borst: bast (Lummen), borst (Arcen, ... ), borš (Beek), bos (Bilzen, ... ), bost (Binderveld, ... ), bros (Heerlerheide, ... ), brǫs (Sittard), buǝ.s (Veldwezelt, ... ), bu̯ø̜s (Riemst, ... ), bu̯ǫs (Herderen, ... ), bø̜rst (Peer), bø̜st (Genendijk, ... ), bō.s (Overrepen, ... ), bōrs (Maastricht, ... ), bōrst (Meijel), bōrš (Rothem), bōø.s (Val-Meer), bōǝ.s (Kanne), bōǝrš (Wittem), bōǝs (Gronsveld, ... ), bőst (Berverlo, ... ), būst (Oost-Maarland), būǝ.s (Gellik), būǫ.s (Grote-Spouwen), bǫ.s (Henis, ... ), bǫrs (Beesel, ... ), bǫrst (As, ... ), bǫrš (Klimmen, ... ), bǫs (Aalst, ... ), bǫst (Berbroek, ... ), bǫu̯s (Piringen), bǫu̯ǝš (Remersdaal), bǭ.s (Aalst, ... ), bǭ.st (Achel, ... ), bǭrs (Terlinden), bǭrst (Neerpelt, ... ), b˙ǫst (Grote-Brogel, ... ), borstkas: broskas (Waubach), bǫskas (Bree), borstknook: brosknǭǝk (Moresnet), borstroede: bǫrsrōj (Herten), borststuk: borststuk (Beesel, ... ), brüstung: brystuŋ (Bleijerheide), hart: hat (Bilzen, ... ), kas: kas (Vroenhoven), roede: ruj (Leunen), rōj (Thorn), voorborst: voorborst (Ubachsberg), vø̜rbǭrst (Afferden) Bij houtverbindingen, het eindvlak dat ontstaat wanneer er een pen of keep aan het stuk hout wordt gezaagd. Zie ook afb. 128. Een borst kan rechthoekig of schuin zijn uitgevoerd. [N 54, 42b] || Elk van de korte, zware balken door de askop, waaraan lange dunne balken met daaraan de hekwerken, bevestigd worden. Zie ook afb. 36 en 37. [N O, 1d; A 42A, 61; Sche 31] || Zie afbeelding 2.19. [JG, 1b; N 8, 32.2] I-9, II-12, II-3
borst inwerken bijvullen: bęǝvelǝ (Schulen), borst inwerken: bors enwęrkǝ (Venlo), borstpartij bewerken: buǝšpǝrtęj bǝwē̜rǝkǝ (Eijsden), borstpartij maken: boršparti mākǝ (Meerssen), de borst inpersen: dǝ borš epē̜šǝ (Ransdaal), de borst instrijken: de borst instrijken (Zolder), de borst persen: dǝ borš pē̜šǝ (Voerendaal), dresseren: dręsērǝ (Bleijerheide, ... ), grote borst maken: gruǝtǝ bōrst mākǝ (Meijel), inknippen: ejnknepǝ (Schulen), innaaien: enniǝjǝ (Eisden), inpersen: enpērsǝ (Maastricht), instrijken: enstrikǝ (Meijel), enštrīkǝ (Doenrade), instrijken (Hopmaal), īnstrīkǝ (Lanaken), modelleren: modelleren (Stein), opvullen: opvullen (Opglabbeek), opvø̜lǝ (Neeroeteren), opvęlǝ (Genk), opwerken: opwęrkǝ (Tegelen), persen: pē̜ǝšǝ (Bleijerheide), uitstrijken: ūtstrīkǝ (Echt), welving optrekken: welving optrekken (Opglabbeek) Elk van de voorpanden van het colbert van kunstmatige borstwelving voorzien. Dit gebeurt door het aanbrengen van voeringdelen, de binnenvulling, het maken van figuurnaden, suçons, in panden en vulling en het in vorm strijken, dresseren, van de panden (Papenhuyzen III, pag 22-29). [N 59, 111; N 59, 113] II-7
borstboom borstboom: bošbomǝ (Eupen), buikboom: būkbǫwm (Stramproy), draadwals: drǭtwals (Venlo) Boom die voor in het getouw is aangebracht en waarover het weefsel naar de onderloper glijdt. Deze boom ligt ter hoogte van de borst van de wever, vandaar de naam borstboom. Blijkbaar zit deze boom in L 318 op buikhoogte. [N 39, 31a; monogr.] II-7
borstbouten bouten: bǫwtǝ (Neeritter, ... ), keerbalken: kērbalǝkǝ (Gennep), keerhouten: kērhǫwtǝ (Gennep), noten: nø̄t (Weert  [(van hout)]  ), scheren: šīǝrǝ (Thorn) De ijzeren bouten of houten voorwerpen waarmee de roe-einden aan de borst zijn bevestigd. Zie ook afb. 36. [N O, 1j] II-3
borstel afwasborstel: āfwɛš˂bø&#x0304rštəl (Sibbe/IJzeren), vaatkwast  aafweschbeuschtəl (Geleen), afwaskwast: aafwaskwas (Venlo), aofwaaskwas (Gronsveld), borstel met heel slappe haren en vrij lange steel  aofwaskwas (Heugem), ankertje: zo genoemd omdat een bepaald fabrieksmerk deze borstels vervaardigt met tweekleurige haren, waarvan de donkerste de figuur van een anker vormen  aŋʔərkən (Lommel), berkebessem: bęrkǝbęsǝm (Baarlo  [(vroeger)]  ), bezem: bessem (Geleen, ... ), bèsem (Roosteren), bèsum (Hunsel), bezempje: bessemke (Amstenrade, ... ), bessemsje (Kerkrade), bessumpke (Sittard), bèsemke (Horn), bèzemke (Heythuysen), boenborstel: boenbórstel (Roermond), boender: boender (Sittard), boener: boener (Blerick), borstel: baors(t)el (Castenray, ... ), beujestel (Vijlen), beurschtel (Heer), beurschtəl (Amby), beurshtel (Mheer), beursjtel (Berg-en-Terblijt, ... ), beurstel (Amby, ... ), beuschtel (Bingelrade, ... ), beusjtel (Beek, ... ), beusjtêl (Doenrade), beusjtəl (Berg-en-Terblijt), beusstel (Sint-Pieter), beustel (Broeksittard, ... ), beustjel (Kerkrade), beuësjtel (Gulpen), bjoͅsəl (Rosmeer), boarsel (Horst), boarstel (Swolgen), boorsel (Meterik), boorstel (Helden/Everlo, ... ), boostel (Blerick), bors(t)el (Castenray, ... ), borsel (Baarlo, ... ), borstel (Afferden, ... ), borstǝl (As, ... ), borstəl (Hout-Blerick, ... ), borsǝl (Maasbree), borsəl (Beringen), bostel (Ordingen), bosǝl (Bilzen), boërstel (Panningen), bōrsel (Meerlo, ... ), bōrstel (Heijen, ... ), bōrstəl (Blitterswijck, ... ), bōsəl (Hasselt, ... ), bōͅrstəl (Rekem), bōͅərstəl (Hamont), bŏarsel (Venray), bŏarstel (Blitterswijck), bŏrstel (Asenray/Maalbroek, ... ), bŏrstĕl (Roermond), boͅrstəl (Hamont, ... ), boͅrsəl (Gennep, ... ), boͅstəl (Linkhout, ... ), boͅsəl (\'s-Herenelderen, ... ), buesjtel (Ransdaal), buestjel (Schinveld), bueusjtel (Klimmen), burstel (Herten (bij Roermond), ... ), burstĕl (Herten (bij Roermond)), buschtel (Heerlen), buschtəl (Heerlen, ... ), busjtel (Eygelshoven, ... ), bustel (Heel, ... ), buusj-təl (Wijlre), buustjel (Eys), buërschotel (Epen), buüstel (Gronsveld), būstəls (Wessem, ... ), bŭschtel (Vijlen), bŭstel (Stevensweert), byrstəl (Maaseik), bȳštǝl (Nuth, ... ), bäöstel (Echt/Gebroek, ... ), bêûstel (Echt/Gebroek), bòòrsel (Wellerlooi), bórstel (Beegden, ... ), bóstel (Beegden), bóstəl (Sint-Truiden), börsjtel (Vlodrop, ... ), börstel (Blerick, ... ), börstjel (Posterholt), böstel (Dieteren, ... ), bø&#x0304.rsəl (Borgloon), bø&#x0304rštəl (Amby), bø&#x0304əstəl (Meeswijk), bøeͅrstəl (Elen), bøstǝl (Tessenderlo), bøsəl (Tessenderlo), bøštəl (Bleijerheide, ... ), bøštǝl (Waubach), bøǝštǝl (Montzen), bøəštəl (Eupen), bø̄ǝštǝl (Epen), bø̜ǝštǝl (Montzen), bø͂ͅrstəl (Maaseik, ... ), bø͂ͅstəl (Roosteren), bø͂ͅštəl (Eupen, ... ), bø͂ͅərstəl (Lanklaar), bøͅ.əštəl (Montzen), bøͅrštəl (Putbroek), bøͅstəl (Halen, ... ), bǫrstǝl (Dilsen, ... ), bǫrsǝl (Milsbeek), (alph. v. kost)?  borstel (Swalmen), (De uu van vuur)..  buusjtel (Brunssum), (Ook een ruw man).  beusjtel (Guttecoven), algemeen  būūësjtel (Hoensbroek), bekend gereedschap Verklw. beurstelke Boe lik de beurstel haor wie ¯ne beurstel  beurstel (Maastricht), De sjilder haet zien bórstels laote ligke Ze sjtreek häör mit det burstelke zaach euver de móndj en kiek Moeder Euverste rook toen al lontj  bórstel (Roermond), de ò is een korte ò: dze combinatieletter is niet te maken, op de o vn bòrske hoort nog een omgekeerde schotel te staan.  börstel (Nederweert), Geen afzonderlijke namen bekend Enkelvoud: beusjtel  beusjtele (Nieuwstadt), Geen bepaalde naam  beustəl (Thorn, ... ), geen onderscheid  bø&#x0304stəl (Ophoven), in figuurlijke zin kwajonge  beursjtel (Ulestraten), in het algemeen geen aparte benaming  busjtel (Heerlerheide, ... ), kortere oa  boarsel (Oirlo), spelling Beverlo wbk.; \": naslag (stomme e)  bo\"sel (Beverlo), Verklw. bosselke  bossel (Hasselt), Verklw. busjtelke  busjtel (Heerlen), Verklw. börstelke  börstel (Venlo), Verklw. börtelke  bórtel (Zonhoven), borstel voor de palingsteen: börstel veur de paolingstein (Venlo), borsteltje: beusjtelke (Sittard), beusjtəlkə (Berg-en-Terblijt), beušchjtelke (Einighausen, ... ), bursjtelke (Mheer, ... ), burstelke (Blerick), bustelke (Maasbracht), bustelsje (Kerkrade), börselke (Roggel), börstelke (Hunsel), bèrste: bø͂ͅš (Eupen), bø͂ͅšt (Eupen), bèrste (d.): bøəš(t) (Eupen), gootborstel: götbeurstel (Maastricht), gootsteenborstel: gutsteenborsel (Milsbeek, ... ), haarborstel: aorbusjtel (Klimmen), haardenborstel: haardu bōrsul (America), handborstel: handburstel (Meerssen), heibessen: hęjbęsǝm (Baarlo  [(vroeger)]  ), heibezem: heibessem (Geysteren), heibezem (Laak), gemaakt van heide of brem = \"ginster\  heibessəm (Amby), heibezempje: heibessemke (Vijlen), heiborsteltje: hēj beurstelke (Maastricht), heiwassertje: heiwesserke (Helden/Everlo), ketelbezempje: kaetelbessumpke (Sittard), ketelborstel: kèətəlbusjtəl (Eys), ketelborsteltje: kaetelbeusjtelke (Sittard), ketelenbezem: kètelebessem (Nuth/Aalbeek), ketelenborstel: kaetələbeuschtəl (Geleen), ketelenkratser: kētələkrɛtsər (Maastricht), ketelenschuurder: ketele sjoorder (Borgharen, ... ), ketelesjoorder (Maastricht, ... ), ketelschrabber: kêtelchrabbər (Ransdaal), ketelschrobbertje: ketelschrubberke (Helden/Everlo), kloprijsje: kloprieske (Venlo), Voor het kloppen van zeepsop, gemaakt van geschilde heidetakjes  klop-rieske (Baarlo), krabbertje: krebberke (Blerick), kwasp: kwasp (Boshoven, ... ), kwaspje: verkleinwoord van kwasp  kwespke (Stramproy), kwast: kwas (Amstenrade, ... ), kwast (Gennep, ... ), kwâst (Castenray, ... ), Verklw. kweske  kwas (Heerlen), kwastje: kweske (Vijlen), kwispel: kwispel (Tungelroy), kwispəl (Thorn), merkborstel: merkbörstel (Venlo), mops: voor ballatum op te wrijven  mops (Geysteren), panborstel: panbeustel (Urmond), panborsteltje: panbörstelke (Blerick), pannenborstel: paneborstel (Heythuysen), pannebeurstel (Maastricht), panneborstel (Velden), pannebustel (Heel, ... ), pannenbōrsel (Lottum), pannenbörstel (Venlo), pannəbeuschtəl (Geleen), pannenborsteltje: pannebörstelke (Venlo), pannenschuurder: panneschoorder (Meerssen, ... ), pannenspons: pannespoons (Wellerlooi), pannu spoons (America), van staaldraad  pannespŏns (Heel), pannensponsje: pannespönske (Venlo), panschrobber: panschroeber (Melderslo, ... ), panstrobbertje: panstruberke (Blerick), pompensteenborsteltje: gootsteen  pompesteinbeurstelke (Maastricht), pompensteenwasser: pompesteinwèsser (Helden/Everlo), potborstel: potbustjəl (Eys), pottenboendertje: potteboenderke (Maasniel, ... ), pottenschrobber: potteschrubber (Wellerlooi), pottenwasser: pottewesser (Venlo, ... ), raadborstel: drǭtbǫrstǝl (Banholt), rijsje: risjke (Roosteren), schrobber: schrubber (Geleen, ... ), schröbber (Wanssum), sjroeber (Maasbracht), sjrubber (Hulsberg, ... ), sjruber (Born), sjrübbers (Neer, ... ), sjrüber (Gulpen), šrøbǝr (Posterholt), om de vloer nat te reinigen; het is een soort bezem  schruber (Blerick), ook wel met lange steel  sjrobber (Houthem), soort borstel met lange steel  schruubber (Venlo), uu = kort  sjruuber (Eygelshoven), waar de vloeren mee geschuurd worden  šrubber (Oirsbeek), schrobbertje: sjrubberke (Heel), sjrüberke (Herten (bij Roermond)), šrubərkə (Putbroek), schrobbezempje: sjroebessĕmkĕ (Herten (bij Roermond)), stroepbessemke (Haelen), šrobbeͅsəmkə (Stevensweert), šrupbɛsəmkə (Putbroek), schrobborstel: sjrobbeustel (Geulle), sjrōͅbbeurstel (Maastricht), sch als in duits schreiben  schroep-buschtəl (Bocholtz), schroep-schtrīēəl (Bocholtz), schrobborsteltje: sjroepbŭrstelke (Maasniel, ... ), schrobstreel: sch als in duits schreiben  schroep-schtrīēəl (Bocholtz), schrompbezem: sjromp bessem (Meerssen), schrompbezempje: šrompbeͅsəmkə (Maasbracht), schrompertje: sjrumpərke (Maastricht), schrompje: šrumpke (Heythuysen, ... ), schuurbessem: sūrbęsǝm (Peij), schuurbezempje: šōͅrbɛsəmkə (Maastricht), schuurborst: sjoerbøͅrst (Tegelen, ... ), schuurborstel: choerbuschtel (Ransdaal), schoerborsel (Leunen, ... ), schoerbörstel (Valkenburg), schoorbeurschtĕl (Meerssen), schoorbeurstel (Meerssen, ... ), schoorbeustel (Geulle), schoorborstel (Maasbree), schoorbörstel (Venlo), schōērbeuschtəl (Geleen), schuurborstel (Broeksittard, ... ), sjoerbeursjtel (Valkenburg), sjoerbeusjtel (Sittard), sjoerbeusjtəl (Berg-en-Terblijt), sjoerbeustel (Pey, ... ), sjoerborstel (Haelen), sjoerbuesjtel (Ransdaal), sjoerbustel (Maasbracht), sjoerbörstel (Montfort), sjoorbeurstel (Broeksittard, ... ), sjōērborstel (Maasniel), sjōērbusjtəl (Eys), šoerbeuštĕl (Oirsbeek), šūrboestel (Tegelen), šūrbø&#x0304rštəl (Sibbe/IJzeren), šūrbøͅstəl (Stevensweert), grijs (fijnere plantewortel)  sjoorbeurstel (Maastricht), soms ook  sjoorbeurstel (Maastricht), veur de paolingstein (aanrecht)  schoorbörstel (Venlo), ö in Duits hören  sjoerböstel (Born), schuurborsteltje: sjoerbøͅrstəlkə (Tegelen), schuurtje: chūūrkə (Ransdaal), stijve borstel: stijve beurstel (Maastricht, ... ), stijve beustel (Maastricht), stīēve borstel (Maasbree), stijve handborstel: steijve haand beurstel (Borgharen), streel: streeël (Kerkrade), striel (Kerkrade, ... ), strièl (Rimburg), štrīəl (Simpelveld), štr‧iəl (Bleijerheide, ... ), ook ooit  sjtrīēël (Hoensbroek), strobbel: strobbel (Weert), een afgesleten rijsbeem Verklw. strübelke  stroebel (Heel), strobber: stroeber (Blerick), struber (Kessel), strobbertje: struberke (Blerick), strobbezem: stroepbessem (Blerick), strobbezempje: stroepbèsemke (Roggel), stropop: sjtreupop (Waubach), tafelschuurder: toffel-sjchoerder (Gulpen), tuitenborstel: tuiteboorsel (Helden/Everlo, ... ), tuitəborssel (Venray), vaatborstel: vaatbörstel (Blerick, ... ), varkensborstel: varkensborstel (Lommel), všrkǝsborsǝl (Roggel), všrkǝsbōrstǝl (Meijel), vɛrkǝsborsǝl (Maasbree), vɛrkǝsbøštǝl (Bleijerheide), wasborstel: wasbeurstel (Maastricht), geel (wortel helmgras)  wasbeurstel (Maastricht), wasborsteltje: was˂bø&#x0304rstəlkə (Maastricht), wasser: wesser (Castenray, ... ), wessur (America), wassertje: waeserke (Panningen), wesserke (Lottum), wessərkə (Hout-Blerick), werkborstel: grijs (fijnere plantewortel)  wērrekbeurstel (Maastricht), wortelborstel: wortelbeustel (Urmond), wortelenborstel: wottele busjtel (Schaesberg), oo kort, sch als in duits , ö als in duits öl (olie)  wootsələböschtəl (Vaals) andere soorten borstels [DC 15 (1947)] || boender || borstel [DC 15 (1947)], [N 05A (1964)], [SGV (1914)], [ZND 01 (1922)] || borstel; inventarisatie benamingen; betekenis/uitspraak [N 20 (zj)] || De borstel waarmee men de koperen ketel schoonmaakte. Volgens de invuller uit L 387 was een "schrobber" een heibezem waarvan de fijne, dunne takken waren afgesneden zodat met dikkere takken heide werd geschuurd. De "schuurbessem" uit L 381b was een, liefst halfversleten, zelf gebonden bezem van dunne berketwijgen of heide. [N 57, 39a] || Door strijken met een bezem, borstel van stof reinigen (keren, vegen, wissen, vagen) [N 79 (1979)] || gereedschap uit hout en bosjes haren, borstel || Het stijve haar van een varken dat men aan de uiteinden van de pekdraad vastmaakt om de draad gemakkelijker door de met een els geprikte gaten heen te halen. Hensen zegt hierover op pag. 37: "Bij "binnengenaaide" schoenen maakt men gebruik van een pekdraad. Die pekdraad bestaat uit ongeveer 4 tot 6 dunnere draden van vlas welke in elkaar gedraaid worden en van pek voorzien om verrotting door vocht en verschuiving tegen te gaan. De beide uiteinden van de pekdraad moeten geleidelijk uitlopen (rispeleind) om een borstel te kunnen bevestigen. Deze borstels kunnen van varkenshaar zijn of van staal." Zie afb. 14. [N 60, 198a; N 60, 195b; N 60, 238a] || kleine stevige borstel met korte haren, gebruikt om de vloer te schrobben, schrobber || kwastachtige borstel [DC 15 (1947)] || schrobber (van takjes) [DC 15 (1947)] || soort borstel om de gootsteen schoon te maken, bestaande uit een bijeen gebonden bosje berkentakjes II-10, II-2, III-2-1
borstel voor paardenhoeven blinkborstel: bleŋk˱bǫsal (Diepenbeek), hoevenborstel: hōvǝbø̜stǝl (Herten) Borstel voor het insmeren van de paardenhoeven met hoefsmeer, afgewerkte of verbrande olie, etc. Zie ook het volgende lemma. [N 33, 216] II-11
borstel waarmee het brood wordt gewassen afwasborstel: ǭfwasbø̜rstǝl (Maastricht), borstel: bostǝl (Sint-Truiden), bȳrstǝl (Maaseik), bǫsǝl (Beverst, ... ), handveger: hantvē̜gǝr (Venlo), natte lap: nātǝ lap (Susteren), netsborstel: nętsbøstǝl (Brunssum), netskwast: nętskwas (Brunssum), platte borstel: platte borstel (Rekem), scheutel: šø̄tǝl (Sittard) Vraag N 29, 51 luidde: "Waarmee wordt het brood, nadat het uit de oven is gehaald, gewassen?" Op grond van deze vraagstelling kwam er een aantal opgaven dat duidde op een werktuig. Deze opgaven zijn in dit lemma opgenomen. Vergelijk ook het lemma ''netborstel''. [N 29, 51] II-1
borstelen afrossen: afrossen (Heerlen), borstelen: bosǝlǝ (Aalst, ... ), bøštǝlǝ (Echt, ... ), bø̄stǝlǝ (Thorn), bø̄štǝlǝ (Lutterade), bø̄ǝštǝlǝ (Epen), de haren borstelen: dǝ hǭr bōrstǝlǝ (Meijel), poetsen: putsǝ (Maasbree) [N 77, 105]borstel [SGV (1914)] I-12, III-2-1